Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 453 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | pospolity | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | wulgarne | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6283 przypisów.
od ćwierci — od kwartału. [przypis redakcyjny]
od ćwierci — od trzech miesięcy. [przypis edytorski]
od cara najęty — dziś popr.: przez cara najęty. [przypis edytorski]
odcechowanie — odznaczenie, wskazanie cech charakterystycznych. [przypis edytorski]
od Cesarza zabranych — dziś: przez Cesarza zabranych. [przypis edytorski]
odchłanie (starop. forma) — dziś popr. D.lp r.ż.: odchłani. [przypis edytorski]
odchoceć się (starop.) — odechce ci się. [przypis edytorski]
odchodzę, pragnący się przekonać — daw. forma imiesłowu; dziś: odchodzę, pragnąc (…). [przypis edytorski]
od churrasco — mięso pieczone na rożnie. [przypis autorski]
odchwalić się — tu: nachwalić się. [przypis edytorski]
Od chwili co mu w myśli, wstecznym kręcąc biegiem — Zdanie bardzo zagmatwane: co mu w myśli zam. gdy mu w myśli; wstecznym kręcąc biegiem: podczas gdy ta myśl cofała się wstecz, w przeszłość. [przypis redakcyjny]
Od chwili, co zwycięstwa odkryta się meta — co zam. w której (por. w. 811). [przypis redakcyjny]
Od chwili, skąd tam pierwszy raz spojrzałem — poeta po raz pierwszy (Patrz pieśń XXII, w. 33), na rozkaz Beatrycze z konstelacji Bliźniąt spojrzał na ziemię. Od tego czasu znak ten zodiakowy cofnął się około czwartej części swojej drogi, od południka aż do zachodniego widnokręgu, a więc od tej chwili upłynęło sześć godzin. [przypis redakcyjny]
odchylisko (daw.) — otchłań. [przypis redakcyjny]
odciąć (tu daw.) — dziś: odciąć się, szybko i ostro odpowiedzieć na coś. [przypis edytorski]
odciągnąć (daw.) — odjąć. [przypis edytorski]
Od ciał niebieskich (…) światłością czystą — Ze sfery Primum Mobile do Empireum. Wszystkie inne nieba, czyli sfery, są w świecie cielesnym, od których światłość boża tylko swój promień odbija. W najwyższym zaś niebie, w Empireum, jest tylko sama światłość. [przypis redakcyjny]
odcięli zębami i przybili stemplami — proch, kule lub śrut, materiały służące do nabijania dawnych strzelb, zakręcane były w papierowe patrony, których końce należało odciąć (a w pośpiechu odgryźć), by wsypać do lufy ich zawartość, którą następnie ubijano w lufie za pomocą długiego pręta, stempla (zw. także z niem. sztenflem). [przypis edytorski]
odcięni — dziś: odcięli. [przypis edytorski]
Odciętą rękę posłał cesarzowi — po tym wersie w późn. wyd. uzupełniono tekst, dodając: „W zamian ci odda twoich synów żywych”. [przypis edytorski]
od Ciebie być przyznawam (daw.) — przyznaję, że jest (pochodzi) od ciebie. [przypis edytorski]
od ciebiem kupował — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: od ciebie kupowałem. [przypis edytorski]
od ciemnego pisania nie odzwyczaisz umysłu ciemno pojmującego (…) — mowa o wierszu C. Norwida, posłanym za pośrednictwem Krasińskiego St. Koźmianowi dla „Przeglądu poznańskiego”. [przypis redakcyjny]
odcienia — dziś popr. forma B.lm: odcienie. [przypis edytorski]
odcienia — dziś popr.: odcienie. [przypis edytorski]
odcieniów (daw.) — dawna forma dopełniacza lm rzeczownika odcień, dziś: odcieni. [przypis edytorski]
odcina kupony — dawne obligacje miały postać druków, których częścią były kupony uprawniające do odsetek; w zamian za odcięty kupon właściciel obligacji otrzymywał w banku należne mu odsetki. [przypis edytorski]
odcyfrowywać — odczytywać tekst nieczytelny bądź zapisany szyfrem. [przypis edytorski]
od czasów jezuickich — w latach 1565–1773 duża część szkół w Polsce była prowadzona przez zakon jezuitów. Po 1773 r. zakon jezuitów w Polsce skasowano, a szkoły przejęła Komisja Edukacji Narodowej. [przypis edytorski]
„od czasu do czasu jakiś geniusz poetycki rzuca na papier postać, która, urągając biegowi wieków, zostaje wiecznie młodą” (…) Zdaniem tego krytyka Płoszowski stanowi postać typową (…) odzwierciedla jego charakter moralny, doprowadzając pojedyncze rysy do największego wykończenia — W. M. Kozłowski, Manfred, hr. Henryk i Płoszowski jako przedstawiciele trzech pokoleń XIX stulecia, „Ateneum” 1895, IV, 1, 3. [przypis autorski]
Od czasu, gdym w owym ogrodzie zamieszkał (…) — w oryginale: Since my sojourn in the borough (…), co należałoby przetłumaczyć: „Od czasu gdym w owym grodzie zamieszkał (…)”. [przypis redakcyjny]
od czasu, gdy Tatarów Moskale podbili — tatarski Chanat Kazański został podbity przez Wielkie Księstwo Moskiewskie w 1552. [przypis edytorski]
od czasu Homera — 900 lat przed Chrystusem. [przypis autorski]
od czasu, jak — dziś popr: od czasu, kiedy. [przypis edytorski]
od czasu jakeśmy koronę Ottonowską stracili — autor mylnie sugeruje, że zjazd gnieźnieński był tożsamy z koronacją Bolesława Chrobrego. [przypis edytorski]
Od czasu pewnych kataklizmów, odleciała ich wielka chmara (…) — Prawdopodobnie aluzja do odpadnięcia Anglii od Kościoła. [przypis tłumacza]
Od czasu polowania na bobry, kiedy to ślepy sachem opowiedział Renému swoje przygody — co opisuje opowiadanie Atala. [przypis edytorski]
Od czasu proroka Eliasza, który wskrzesił dziecię Sulamitki — wg Biblii prorok Eliasz wskrzesił syna mieszkanki fenickiego miasta Sarepta, por. 1Krl 17, 8–22. [przypis edytorski]
od czasu wyprawy Murata w 1815 — Joachim Murat, król Neapolu, po upadku Napoleona dwukrotnie bez powodzenia usiłował odzyskać władzę i został rozstrzelany. [przypis redakcyjny]
od czasu wzięcia przez Amerykę udziału w wojnie — chodzi tu o I wojnę światową 1914–1918. [przypis edytorski]
od Czechów — dziś: przez Czechów. [przypis edytorski]
od czternastu boleści — oryginalne wyrażenie brzmi: „od siedmiu boleści”; tu zapewne liczba ta została zdublowana, by ukazać ogrom winy Szota. [przypis edytorski]
Odczucie Wschodu w tym sonecie zwróciło natychmiast uwagę znawców, o czym świadczy przetłumaczenie sonetu w r. 1826 przez Hafiza Topczy–Paszę na język perski. [przypis redakcyjny]
odczuwać dlań wstręt — dziś: odczuwać do niego wstręt. [przypis edytorski]
odczuwalibyśmy je zawsze w jeden i ten sam sposób (…) — aksjomat scholastyki: Quidquid recipitur, ad modum recipientis recipitur. [przypis tłumacza]
Odczytać ci sonecik, przed chwilą spisany — Ówczesne wykwintne towarzystwo przesiąknięte było literackością; miało to swoje ogromne korzyści, ale miało i komiczne strony. Z manią szarad, ballad, sonetów, jakie uważali sobie za obowiązek fabrykować światowi modnisie, rozprawiał się już Molier w Pociesznych wykwintnisiach. Ileż musieli z pewnością dać się we znaki poecie owi utytułowani amatorzy odczytujący mu swoje utwory! [przypis tłumacza]
odczytano testamenta, na których czytanie głosu i sił czułemu Tyberyuszowi, postanowionemu dziedzicem, zabrakło — Swetoniusz [Żywot Tyberiusza 23]. [przypis autorski]
odczyt „Kwestia kobieca a małżeństwo” wydany przez Polskie Towarzystwo Eugeniczne — Biblioteka Eugeniczna, Wydawnictwo im. śp. dr. Wacława Męczkowskiego. [przypis autorski]
odczytuje po parę stron kodeksu cywilnego dla nabrania tonu — Nie trzeba może tego zwierzenia brać zbyt dosłownie. W każdym razie zwrócono uwagę, iż mniej pilnie wczytywał się w kodeks karny, gdyż art. 1342, który cytuje Julian, nie istnieje. [przypis tłumacza]
odczytywa — dziś popr.: odczytuje. [przypis edytorski]
oddać bony — w slangu getta oznaczało to: umrzeć; okupacyjne władze niemieckie wymagały oddawania kartek żywnościowych (bonów) po zmarłym, które to żądanie nie zawsze było spełniane. [przypis edytorski]
oddać go niezbędnemu odświeżeniu przez naturę — uzupełnić: „organizmu”. W oryginale jest: Naturrestauration. [przypis tłumacza]
oddać raczy — w innych wersjach niekiedy: „A dać raczy”. [przypis edytorski]
oddając korbę — w dawnych samochodach silnik był uruchamiany za pomocą korby rozruchowej. [przypis edytorski]
oddają miasta wielką cześć zabójcy tyrana — tak np. wielkiej czci zażywają w Atenach Harmodios i Aristogejton, zabójcy Hipparcha, syna Pizystratowego. Harmodios padł podczas zamachu (514), Aristogejton padł później z ręki kata. Ich potomkowie byli żywieni kosztem państwa w ratuszu (prytanejon), mieli w teatrze siedzenia w pierwszych rzędach (proedria) i byli wolni od podatków (atelia). [przypis tłumacza]
Oddajcie cesarzowi, co jest cesarskiego — Mt 21, 21. [przypis edytorski]
oddajcie ziemi jak najprędzej — Persowie trupów nie palą, by nie zanieczyszczać świętego ognia. [przypis tłumacza]
oddajęć — skrócenie od: oddaję ci. [przypis edytorski]
oddajem — dziś popr.: oddajemy. [przypis edytorski]
oddaje swój głos (…) panu Henrykowi Grégoire — bp Henri Grégoire, podczas rewolucji złożył przysięgę na konstytucję cywilną kleru, w 1820 r. wszedł do Izby Deputowanych z okręgu Izery; Stendhal oddał wówczas na niego swój głos. [przypis edytorski]
Oddaj i mój majątek — Zapewne po matce, pierwszej żonie Orgona. [przypis tłumacza]
Oddajmy hołd owym wielkim katolikom wieku zeszłego… — Gonzague de Reynold, op. cit., s. 160–161. [przypis autorski]
Oddałby, nim kur zapiał, bo świsnął z wieczora — świsnął: poleciał, wyruszył galopem (por. w. 36: „I jak wiatr świsnął stepem z pilnymi rozkazy”). oddałby, świsnął, jako 1 os., zam. oddałbym, świsnąłem, charakterystyczny prowincjonalizm kresów ruskich, wprowadzony rozmyślnie. [przypis redakcyjny]
oddał miasto (…) dawniejszym jego mieszkańcom — w 412 r. Samijczycy zabili około 200 ze szlachty, posiadaczy majątków ziemskich, a 400 wypędzili, zabrawszy ich dobra. Ci z arystokratów, co zostali i po zwycięstwie Lizandra nad Ajgospotamoj zaczęli podnosić głowy, padli pod nożami ludu. Teraz Lizander wraca wygnańcom ich dawne posiadłości. [przypis tłumacza]
oddał — raczej: przekazał. [przypis edytorski]
Oddal — dal. [przypis edytorski]
oddaleńszy (daw.) — dziś: bardziej oddalony. [przypis edytorski]
Oddali się z berłami w Cezarów opiekę — tj. stali się prowincją rzymską. Cesarze rzymscy nosili tytuł cezarów. Pierwotnie było to rodowe nazwiskom Juliusza Cezara oraz Oktawiana Augusta, jego adoptowanego syna i pierwszego cesarza rzymskiego. Po śmierci Kleopatry VII Oktawian przyłączył Egipt do imperium rzymskiego. [przypis edytorski]
oddam pod przemoc Wulkana (appono ad Volcani violentiam) — zamiast „postawię na ogniu”, styl kucharzy „komedii nowej”; lubią oni często pompatycznie a kpiąco naśladować dykcję tragiczną [Wulkan (mit. rzym.): bóg ognia i kowalstwa, odpowiednik greckiego Hefajstosa; red. WL]. Tak np. ponieważ Eurypides każe nieszczęśliwym skarżyć się na swą dolę „Ziemi i Niebu” (Medea w. 56), jakiś kucharz u Filemona (K. II, 500) opowiada tak samo „Ziemi i Niebu” γῆ τε κ' οὐρανῷ o sławnych swych potrawach; podobnie patetycznie inny kucharz u Plauta (w Pseudolusie w. 834) nazywa ryby „zwierzyną Neptuna” (Neptuni pecudes). [przypis tłumacza]
oddańszy — dziś popr.: bardziej oddany. [przypis edytorski]
Oddano mi tedy dobra i gromady — przy oddawaniu dzierżawy zwoływano poddanych, „gromady” i oddawano ich pod władzę nowego dzierżawcy, który względem nich miał wszystkie prawa właściciela. [przypis redakcyjny]
oddan, wykluczon itp. — daw. skrócona forma imiesłowu przymiotnikowego r.m.; dziś: oddany, wykluczony. [przypis edytorski]
oddany mistrzowi — mistrzowi katowskiemu, katu. [przypis edytorski]
oddawa (daw.) — dziś: oddaje. [przypis edytorski]
oddawał się bez wyrachowania sprawie publicznej — przy niepewnych stosunkach w radykalnych republikach i zapalnej atmosferze przewrotowej przyjął się brzydki zwyczaj rezerwowania sobie furtki; tak już postępował Temistokles wobec Persów. [przypis tłumacza]
oddawam — dziś popr.: oddaję. [przypis redakcyjny]
Od dawna już kobieta, z którąm sypiał społem… — z poematu Wiktora Hugo Booz endormi (Śpiący Booz), z tomu La Légende des siècles (Legenda wieków). [przypis edytorski]
od (daw.) — przez; od zwierzchności duchownej: przez zwierzchność duchowną, przez duchownych zwierzchników. [przypis edytorski]
od (daw.) — przez. [przypis edytorski]
Maciej Stryjkowski, Kronika polska, litewska, żmudzka i wszystkiéj Rusi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Maciej Stryjkowski, Kronika polska, litewska, żmudzka i wszystkiéj Rusi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
od (daw.) — przez; strącony od kogo, co: strącony przez kogo, co. [przypis edytorski]
od (daw.) — przez; wezwany od strony: wezwany przez stronę w procesie. [przypis edytorski]
Oddawszy należytą cześć „Głodówce” (…) teraz już się tylko śmieje — Z powodu Głodówki muszę tu nadmienić, że jakkolwiek widok stąd jest piękny, a motywy prawie też same, co z Jaworzyny Rusinowej i Gęsiej Szyi, jednakże z tego ostatniego punktu daleko jest więcej imponujący. Polecam go też wszystkim idącym do Morskiego Oka przez Waksmundzką. Wspaniały ten obraz tym jest milszy i tym bardziej wdraża się w pamięć, że zresztą droga ta jest lesista, jednostajna, a zboczenie przez tak zwany Suchy Wirch wcale nie jest utrudniającym. [przypis autorski]
od (daw.) — tu: przez. [przypis edytorski]
Elżbieta Drużbacka, Wiersze światowe, Na Bobra złapanego w sieci od pewnego łowczego, którym sąsiadów utraktował
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
od (daw.) — tu: przez; zasłoniony od kościoła: zasłonięty przez Kościół, wzięty w obronę przez Kościół. [przypis edytorski]
oddecham — dziś popr.: oddycham. [przypis edytorski]
od deszczów wypłukana — dziś: przez deszcze wypłukana. [przypis edytorski]
od długa — od dawna. [przypis edytorski]
od dnia tego otchłannego, bezdennego, horrorycznego w Dreźnie — tj. od dnia ślubu poety. [przypis redakcyjny]
oddruzg — odprysk. [przypis edytorski]
Od dwóch poprzednich tu mniej strome schody — Już po zrobieniu pierwszego kroku w miejscu oczyszczenia z grzechów, droga zdaje się być coraz mniej dla nas przykra i mniej stroma. [przypis redakcyjny]
od dworaków opuszczony — odwołanie do tekstu Leszka Białego z popularnych dawniej Śpiewów historycznych (1809) Juliana Ursyna Niemcewicza: „Od dworaków opuszczona Helena w stroju niedbałym…”. [przypis edytorski]
oddychać (tu daw.) — odpoczywać. [przypis edytorski]
oddźwięk ideowo-społeczny, jaki towarzyszy dyskusjom na temat, czy powstanie państwa i gospodarki socjalistycznej zniosło sytuacje alienacyjne (jak spodziewał się tego Marks) (…) Mowa oczywiście o dyskusjach wywoływanych przez książki Adama Schaffa — dyskusja nad książką Adama Schaffa pt. Marksizm a jednostka ludzka, „Nowe Drogi” 1965, z. 12. Wśród autorów polskich piszących o problemie alienacji nie dostrzegam dowodów znajomości przebiegu i referatów przedstawionych podczas sesji naukowej zorganizowanej na temat marksowskiego pojęcia alienacji przez uniwersytet w Jenie. Jak wiadomo, w tej właśnie uczelni w roku 1841 Marks uzyskał stopień doktora filozofii i już w rozprawie doktorskiej Marksa (Differenz der demokritischen und epikureischen Naturphilosophie) pojawia się u niego termin alienacja, ale w znaczeniu odmiennym od później używanego. Materiały sesji zostały opublikowane w czasopiśmie: „Wissenschaftliche Zeitschrift der Friedrich-Schiller-Universität Jena”, Jahrgang 13, 1964. Gesellschafts- und Sprachwissenschaftliche Reihe, Heft nr 3. [przypis autorski]
oddział (daw.) — klasa w szkole podstawowej. [przypis edytorski]
oddział (daw.) — klasa w szkole podstawowej. [przypis edytorski]
oddział (daw.) — tu: klasa. [przypis edytorski]
oddział konnych uzbrojony w lance — anachronizm. [przypis edytorski]
(…) oddział pomieszcza najmniejszy nacechowanych pieczęcią Sodomy, piętnem Kahorsu — Sodoma według Pisma Św. ukarana ogniem za grzech obrzydliwy, który od tegoż miasta bierze swoje nazwanie. Kahors: miasto we Francji, za czasów poety głośne na całą Europę gniazdo lichwiarzy. [przypis redakcyjny]
oddział Praski, Mirowski, Nalewkowski — oddziały warszawskiej Straży Ogniowej powołanej w 1834 r.: oddział I przy ul. Nalewki 3, oddział IV na Chłodnej 3, ulokowany w byłych koszarach Mirowskich, i oddział V na Pradze (Brukowa róg Szerokiej, obecnie Stefana Okrzei). [przypis edytorski]
oddział (tu daw.) — klasa. [przypis edytorski]
