Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | techniczny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6719 przypisów.
tuman — unoszący się w powietrzu kłąb kurzu lub kropel wody. [przypis edytorski]
tuman — wymysł, zmyślenie dla otumanienia kogoś. [przypis redakcyjny]
tumany — kłęby. [przypis edytorski]
tuman (z ros.) — mgła; „puszczać tuman” znaczy tu „kłamać”. [przypis edytorski]
tum (archit.) — średniowieczna nazwa katedry lub kolegiaty. [przypis edytorski]
Tum (…) belli — Ovidius, Tristia, III, 10, 67. [przypis tłumacza]
tum — budynek kościelny wyższej rangi, katedra lub kolegiata, wybudowana w okresie średniowiecza. [przypis edytorski]
tum (daw.) — kościół katedralny. [przypis edytorski]
tum (daw.) — kościół, świątynia, katedra. [przypis edytorski]
tum (daw.) — kościół, świątynia. [przypis edytorski]
tum (daw.) — średniowieczny kościół katedralny lub kolegiata. [przypis edytorski]
tum (daw.) — świątynia. [przypis edytorski]
Tum (…) expectorat (łac.) — „Tak przerażenie pozbawia mnie wszelkiej przytomności” (Ennius u Cycerona [w:] Cicero, Tusculanae quaestiones [wyd. też pod tytułem: Tusculanae disputationes], III, 26; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
tum ją zobaczył — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: tu ją zobaczyłem. [przypis edytorski]
tum jest — tu jestem. [przypis edytorski]
tum — katedra. [przypis edytorski]
tum — kościół, katedra. [przypis edytorski]
Tum (…) omnes — Vergilius, Aeneida, V, 720. [przypis tłumacza]
tumor (daw.) — guz uciskający sąsiednie tkanki, nowotwór. [przypis edytorski]
tumor (łac.) — guz nowotworowy. [przypis edytorski]
tumor paedagogicus, właśc. timor paedagogicus (łac.) — gra słów, zamiast timor paedagogicus: lęk przed nauczycielem (tj. szacunek dla autorytetu), dowcipny autor listu pisze tumor: guz. [przypis edytorski]
Tum porro (…) rerum — Lucretius, De rerum natura, V, 223. [przypis tłumacza]
tum — średniowieczna katedra. [przypis edytorski]
tum — średniowieczna nazwa katedry. [przypis edytorski]
tum — świątynia. [przypis edytorski]
tum św. Szczepana — gotycka katedra św. Szczepana, jeden z symboli Wiednia, najważniejsza świątynia w stolicy Austrii. [przypis edytorski]
tumski (daw.) — (o kościele) katedralny a. kolegiacki. [przypis edytorski]
tum (starop.) — kościół kolegiacki lub katedralny. [przypis redakcyjny]
tum — staropolskie określenie katedry lub kolegiaty. [przypis edytorski]
tum (…) trząsł — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: tu trząsłem. [przypis edytorski]
Tumu a. Atum — bóg stwórca, bóstwo solarne powiązane z Re. [przypis edytorski]
tumulandi (łac.) — dosł. mający być pogrzebani; nieboszczycy. [przypis redakcyjny]
tumult (daw.) — zamieszki. [przypis edytorski]
tumult (daw.; z łac. tumultus: zgiełk, rozruch) — zamieszki (często na tle wyznaniowym); zamieszanie, zamęt; tu forma zdr.: tumulcik. [przypis edytorski]
tumult (daw., z łac. tumultus: zgiełk, zamęt, starcie) — rozruchy, zamieszki. [przypis edytorski]
tumult — tu: zamieszki. [przypis edytorski]
tumultu — zbiegowiska, zgiełku. [przypis redakcyjny]
tumult — zamieszanie. [przypis edytorski]
tumult — zamieszanie, zgiełk spowodowany wieloma osobami będącymi w ruchu. [przypis edytorski]
tumult — zamieszki, awantury. [przypis edytorski]
tumult — zamieszki, zgiełk. [przypis edytorski]
tumult — zbiegowisko, hałas. [przypis redakcyjny]
tumult — zgiełk, zamieszanie. [przypis edytorski]
tumult — zgiełk, zamieszanie spowodowane ruchem wielu osób. [przypis edytorski]
tumult (z łac.) — zamieszanie. [przypis edytorski]
Tum vertice (…) ruinam (łac.) — „Z głową odkrytą stawał na deszczu nawalnym,/ Wśród grzmotów i piorunów rozpętanych w niebie” (Silius Italicus, Punica, I, 250; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
tum was czekał — dziś: tu was czekałem. [przypis edytorski]
tum wybrał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: tu wybrałem. [przypis edytorski]
tum (z niem.) — średniowieczny kościół katedralny lub kolegiata. [przypis edytorski]
tum (z niem.) — świątynia; kościół kolegiacki a. katedralny. [przypis edytorski]
tum zrywała — dziś: tu zrywałam. [przypis edytorski]
Tunbridge Wells — angielskie miasto w hrabstwie Kent, ok. 50 km na płd.-wsch. od centrum Londynu; od 1909 nosi oficjalną nazwę Royal Tunbridge Wells. [przypis edytorski]
Tunc (…) firmo — Vergilius, Aeneida, VI, 261. [przypis tłumacza]
tunc (łac.) — wtedy, wówczas. [przypis edytorski]
Tundal — zapewne nawiązanie do popularnego w średniowieczu tekstu wizyjnego Visio Tnugdali (Widzenie Tundala), w którym dusza nieprzytomnego rycerza oprowadzana jest przez anioła po kolejnych kręgach piekła, czyśćca i raju. [przypis edytorski]
Tunda? — Rozumiecie? [przypis autorski]
tundra — bezdrzewne zbiorowisko roślinności w zimnym, okołobiegunowym klimacie na półkuli północnej, składające się głównie z mchów i porostów, w południowym pasie także z roślin zielnych i krzewinek. [przypis edytorski]
tunėti — tirštėti, tumėti. [przypis edytorski]
tunetański — dziś popr: tuniski (przym. od nazwy Tunis). [przypis edytorski]
tunika Dejaniry (mit. gr.) — Dejanira, żona Herkulesa, który zabił zatrutą strzałą centaura Nessosa, gdy ten próbował zgwałcić Dejanirę. Umierając centaur podarował Dejanirze swoją tunikę splamioną krwią, twierdząc, że ma ona moc zapewnienia miłości męża. Dejanira posłała Herkulesowi tę tunikę, gdy zakochał się w innej kobiecie, Joli. Herkules zmarł w męczarniach po włożeniu tuniki, która na skutek działania zatrutej krwi Nessosa, przywarła do jego ciała i spaliła go żywcem; „tunika Dejaniry” to synonim nieznośnego, zabójczego cierpienia, które więzi ofiarę w swej mocy i od którego nie ma ucieczki. [przypis edytorski]
tunika — w staroż. Rzymie przewiązywany w pasie wełniany ubiór z krótkimi rękawami, odpowiednik greckiego chitonu. Plaut swobodnie miesza realia rzymskie i greckie, wprowadzając w greckim Efezie tuniki, impluvium, odniesienia do senatu. [przypis edytorski]
tunika zaprawiona krwią… Nessosa — według legendy greckiej centaur Nessos, zraniony śmiertelnie przez Heraklesa, nakłonił podstępnie żonę bohatera, Dejanirę, do zaczerpnięcia z jego rany krwi, która miała jej zapewnić wierność małżonka. Gdy Dejanira wręczyła Heraklesowi szatę zabarwioną krwią Nessosa, całe jego ciało zaczęła palić straszliwa trucizna. Bohater, nie mogąc znieść okropnych mąk, zbudował stos, na którym żywcem spłonął. [przypis redakcyjny]
Tunis — miasto portowe w płn. Afryce, ob. stolica Tunezji, ok. 17 km od dawnej Kartaginy; w XII–XVI w. jedno z najbogatszych miast muzułmańskich, stolica państwa Hafsydów. [przypis edytorski]
Tunstal (1476–1559) — sekretarz Henryka VIII, matematyk i filozof. [przypis tłumacza]
Tun', vetule (…) escas (łac.) — „Więc, staruszku, gromadzisz żer dla cudzych uszu?” (Aulus Persius Flaccus, Satirae, I, 22; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
tuočės — tuomet. [przypis edytorski]
Tu oczy obróciwszy ku złotemu słońcu (…) chcieć śnić do życia końca i po życia końcu… — K. Tetmajer, Poezje, S. III, s. 31. [przypis autorski]
Tuo (…) omnia — Cicero, Tusculanae quaestiones [wyd. też pod tytułem: Tusculanae disputationes] I, 25; Cicero, De naturae deorum III, 35. [przypis tłumacza]
Tuo tarpu motina (…) išpirko — Raguvos parapijoj ne motina sėd ant skrynios, bet viena mergaitė draugė jaunosios, kurią mytulis su vynu pačestavojęs įperk kraitį. Jaunoj papuoš arklu su abrusais, o Kraičiavežiams duod juosteles. [przypis autorski]
tupa — dziś popr.: tupie. [przypis edytorski]
tupając — dziś: tupiąc. [przypis edytorski]
tupecik — włosy spiętrzone nad czołem (element mody okresu romantyzmu bądź sposób na zasłonięcie łysiny). [przypis edytorski]
tupet (z fr.) — mała peruczka pokrywająca tylko wierzchołek głowy. [przypis redakcyjny]
tupet (z fr.) — półperuka zakładana na przód głowy. [przypis edytorski]
tupet (z fr. toupet) — kosmyk włosów na wierzchu głowy. [przypis edytorski]
Tu pierwszy drukarz paryski ustawił swe czcigodne tłocznie (…) jakże nie wspomnieć o Janie de Meung, który w domku na tej ulicy napisał swoją „Powieść o Róży”? — Jakub Rożenek nie wiedział, że Franciszek Villon mieszkał na ulicy św. Jakuba obok klasztoru św. Benedykta, w domku zwanym „Pod Zielonymi Drzwiami”. Uczeń Hieronima Coignarda chętnie wspomniałby był o tym dawnym poecie, który jak on różnego rodzaju ludzi poznał był w przygodach życia. [przypis autorski]
tupnijże — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; znaczenie: tupnij koniecznie, tupnij natychmiast itp. [przypis edytorski]
Tu podzielili się na dwie grupy… — obie grupy odpowiedziały na pytanie Sokratesa twierdząco, tylko inaczej: jedni po namyśle dali wyraz swemu przekonaniu, drudzy bezmyślnie i mechanicznie powtórzyli swoje stereotypowe „tak jest”. [przypis tłumacza]
Tu po obiedzie, komedianci jego grali przed Vereikenem „Sir Johna Oldcastle” z wielką jego uciechą — And there in the afternoone his Plaiers acted before Vereiken sir John Oldcastel, to his great contentement. „Sydney papers”, 1746. II. 75. [przypis edytorski]
Tu przeciwko mię z Molu Weronka powstaje — w oryg. 3, 5: „Mamma e Ginevra e l'altre da Correggio / Veggo del molo in su Testremo corno: / Veronica da Gambara e eon loro (…)”: „Mammęę, Gineprę i inne panie z domu Coreggio / Widzę na ostatnim kraju grobli: / Weronika da Gambara jest z nimi (…)”. Miejsce więc zupełnie jasne. Cóż jednak zrobił niewprawny, a raczej niebaczny tłumacz? Oto „del molo” (pisane zapewne w jego wydaniu przez M) połączył z Weroniką i zrobił nazwisko „z Molu”; niepodobna bowiem łączyć z molu (…) powstaje, gdyż na molo się nie siedzi, a zresztą nie było przyczyny pozostawienia włoskiego wyrazu, gdy go można przetłumaczyć (tu np. grobla, tama). [przypis redakcyjny]
Tu (…) przybywszy — na wyspę AntiCirce. [przypis redakcyjny]
tu przymówki prazen (starop.) — tu (czyli na ziemi) wolny od napiętnowania. [przypis redakcyjny]
Tu (…) quicquam — Lucretius, De rerum natura, I, 22. [przypis tłumacza]
Tu quid dicis? Dico quia propheta eas (łac.) — J 9, 17: „Co ty mówisz? Mówię, że jest prorokiem”. [przypis tłumacza]
turak a. turako, Tauraco — rodzaj roślinożernych ptaków afrykańskich z czubem na głowie, należących do rodziny turakowatych (Musophagidae). W oryginale: touracos-loris, dalej jako loris, jednak to drugie słowo w jęz. francuskim oznacza lory (Loriinae), papugi występujące w płd.-wsch. Azji, Indonezji i Australii. Do zamieszania zapewne przyczynił się fakt, że w płd. Afryce wszystkie turakowate nazywa się lourie lub loerie. [przypis edytorski]
Turakina, Töregene-katun a. Turkiana-katun (zm. 1246) — żona mongolskiego chana Ugedeja (tu: Ogotaja) i matka jego następcy, Gujuka (tu: Kujuka), jako wdowa w latach 1241–1246 sprawowała, w samodzielny i kontrowersyjny sposób, funkcję regentki imperium mongolskiego. Podejrzewana o otrucie ruskiego księcia Jarosława II Wsiewołodowicza (1191–1246). Według niektórych źródeł jej śmierć mogła być wynikiem konfliktu z synem wkrótce po objęciu przez niego tronu. [przypis edytorski]
Turan — Azja Środkowa. [przypis edytorski]
Turan — średniowieczna muzułmańska nazwa regionu w środkowej części ob. pakistańskiej prowincji Beludżystan. [przypis edytorski]
turbacja (daw., gw.) — zmartwienie. [przypis edytorski]
turbacja (daw.) — kłopot, niepokój, zmartwienie. [przypis edytorski]
turbacja (daw.) — trudna sytuacja bądź zmartwienie nią. [przypis edytorski]
turbacja (daw.) — zmartwienie. [przypis edytorski]
turbacja (gw.) — zmartwienie. [przypis edytorski]
turbacja (z łac.) — zmartwienie. [przypis edytorski]
Turban — turkų ž. — taip rytiečiai vadina vyrų galvos apdangalą, susuktą iš ilgos skaros. [przypis tłumacza]
turban — zawój turecki na głowę. [przypis redakcyjny]
turban zimny — Muzułmanie nad grobami mężczyzn i niewiast stawią kamienne zawoje, innego dla obu płci kształtu. [przypis autorski]
turbare semetipsum (łac.) — J 11, 33: „Zafrasował się”. [przypis tłumacza]
turbator choru — śpiewak, przerywający pieśń chóru uroczystymi okrzykami. [przypis edytorski]
turbidum (łac.) — burzliwe. [przypis redakcyjny]
