ZBIÓRKA KRYZYSOWA
Potrzebujemy 125 tys. zł do końca 2024 roku, żeby móc dalej funkcjonować. Dlaczego?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | ukraiński | włoski | żartobliwie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8499 przypisów.
Zła rzecz, gdy wiele rozkazują: niechże król jeden będzie — Homer, Iliada II, 204. Skarga cytuje z łacińskiego przekładu Filona. [przypis edytorski]
zła śmierć — malemort, gwałtowna śmierć. [przypis autorski]
z łaską (starop.) — tu: łaskawie. [przypis edytorski]
Zła szukać nie trzeba, można w nie wpaść… — Hezjod, Prace i dnie 287–289. [przypis edytorski]
złaźtaż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż, tu: w funkcji wzmacniającej; złaźta (gw.): złaźcie, schodźcie. [przypis edytorski]
złe chwile — nudy — znany bohaterom romantycznym stan depresji, melancholii, zniechęcenia, znużenia, zwany przez Francuzów mal du siécle (chorobą wieku). Kleiner w przypisie wylicza bohaterów romantycznych, którym znana była ta dolegliwość: Oberman E. P. de Sénancoura, René Chateaubrianda, Childe Harold Byrona, Lambro i Kordian Słowackiego. G. Sand pisała w związku z Obermanem o cierpieniach moralnych, które dadzą się podzielić na trzy kategorie: „Primo — namiętność napotykająca przeciwności w swoim rozwoju, a więc walka człowieka z otaczającą go rzeczywistością. Secundo — świadomość wyższych uzdolnień przy braku woli, która mogłaby je uczynić przydatnymi. Tertio — świadomość miernych uzdolnień, świadomość jasna, oczywista, nieodparta, ujawniona. Te trzy kategorie cierpień moralnych można wyjaśnić i zamknąć w trzech imioniach: Werter, René, Oberman” (Eseje, Warszawa 1958, s. 32). [przypis redakcyjny]
Złe czy dobre, coś zawsze mówią moje wiersze — cytat z Listu IX Nicolasa Boileau. [przypis edytorski]
złe (daw.) — tu: zło. [przypis edytorski]
złe (daw.) — tu: zły duch, diabeł. [przypis edytorski]
złego brzucha dostać — zachorować na żołądek. [przypis autorski]
złej wróżki łani — złej wróżby, złowróżbna; łania oznacza tu Helenę. [przypis redakcyjny]
złe szczęście — zły los. [przypis redakcyjny]
Złe Tłumoki — Malebolge, słowo złożone z bolgia: otchłań, wór, przez podobieństwo: tłumok, i z malo: zły, przeklęty. Bulgas Galii saccos scorteos appellant. Sam obraz miejsca szczegółowo tu opisany wyjaśnia stosowność użytego tu przez poetę porównania. [przypis redakcyjny]
złe — tu: zły duch, licho. [przypis edytorski]
złez (daw. forma) — łez. [przypis edytorski]
Z… łez poranku — z kropli rosy. [przypis edytorski]
złóż go — hebr. העלהו (haalehu): 'wprowadź go na górę' od rdzenia עלה (ala): ‘iść do góry, wznosić’; także ofiara całopalna, która spalana była w całości, określana jest słowem עולה (ola). «[Bóg] nie powiedział mu ‘zarżnij go’, jako że Bóg nie pragnął, by [Abraham] zabił [Icchaka], ale aby wprowadził go na górę i uszykował go jak ofiarę całopalną, a gdy już wprowadził go na górę, Bóg rzekł mu: sprowadź go na dół», zob. Raszi do 22:2. [przypis edytorski]
złoba (daw.) — zło. [przypis edytorski]
złoba (daw.) — złość, gniew. [przypis edytorski]
złoba (daw.) — złość. [przypis edytorski]
złoba (daw.) — zło, złość, nienawiść, gniew. [przypis edytorski]
złoba (z czes.) — złość. [przypis edytorski]
złoba — złość, nienawiść. [przypis edytorski]
złoba — złość, nienawiść. [przypis edytorski]
złoba — złość, złośliwość; nienawiść. [przypis edytorski]
złobny (daw.) — gniewny. [przypis edytorski]
złocień polny — roślina z rodziny astrowatych, chwast polny o żółtych kwiatach. [przypis edytorski]
złocień — roślina z rodziny astrowatych, chwast polny o żółtych kwiatach. [przypis edytorski]
złocista — pozłacana. [przypis redakcyjny]
złocisty — tj. pozłacany. [przypis tłumacza]
Złoczów (ukr. Золочів) — miasto w obwodzie lwowskim Ukrainy, położone nad dopływem Bugu, rzeką Złoczówka, w paśmie wzgórz Woroniaków i Gołogór; założone jako prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1494 roku, od 1523 do 1772 w województwie ruskim Rzeczypospolitej, po pierwszym rozbiorze (1772) w granicach imperium Habsburgów, od 1804 Cesarstwa Austrii, w l. 1867–1918 kraju koronnego Galicja w składzie Austro-Węgier; ważna stacja kolejowa na linii Lwów–Tarnopol. [przypis edytorski]
złoczyńca nie tylko nie zginął, ale bawił się w kraju, żył lat piętnaście poważany, zasiadał w Senacie, Tron przybrał go do boku swojego za ministra — nadanie Ponińskiemu i jego bratu godności książąt polskich przez Sejm 1775 r.; mianowanie go podskarbim wielkim koronnym; majątek zdobyty przez niego (wkrótce roztrwoniony); pozyskanie przez Ponińskiego wpływu i popularności wśród ciemnej szlachty dzięki łatwości obejścia i potędze jego protekcji. [przypis redakcyjny]
złodziejów — dziś popr. forma D. lm: złodziei. [przypis edytorski]
złodziejskie (starop.) — przysłówek, dziś: po złodziejsku, w złodziejski sposób. [przypis redakcyjny]
złogi — tu: poród. [przypis edytorski]
złoić — zbić, pobić. [przypis edytorski]
zło, które owładło świat cały — Złem, jakie cały świat owładło, jest chciwość, którą poeta już w pieśni pierwszej Piekła jako ziarno wszystkich innych występków uważa. [przypis redakcyjny]
złom — blok skalny, odłupany kawał kamienia. [przypis edytorski]
złom — odłamek, blok skalny. [przypis edytorski]
złom — odłamek. [przypis edytorski]
złom — tu: złamanie. [przypis edytorski]
złorzeczny (daw.) — oczerniający, wypominający krzywdy, życzący nieszczęścia. [przypis edytorski]
złoście (daw., gw.) — złości (M. i B. lm). [przypis edytorski]
złościwy — pełen złości; gniewny. [przypis edytorski]
złośliwą charakterystykę dekadentyzmu w „Moich współczesnych” — S. Przybyszewski, Moi współcześni, II, s. 98 (Wśród swoich). [przypis autorski]
złośliwą domyślność — w oryginale: Malignität. [przypis tłumacza]
złośliwa febra (daw.) — ciężka, czasami śmiertelna forma malarii. [przypis edytorski]
Złośliwy obłęd — podług mniemania ukraińskiego ludu nawet zbłądzenie w podróży nie jest dziełem przypadku. Czart, którego tam wszędzie pełno, ściga wędrowców i rozmaitymi sposobami stara się ich w bezdroża uprowadzać; a wicher nocny uważanym jest za pierwsze jego narządzie do obłąkania i najświadomszych nawet położenia miejsca. [przypis autorski]
złośnica — tu i dalej zmieniono tytułową sekutnicę na złośnicę. [przypis edytorski]
„Złota hramota” — manifest Tymczasowego Rządu Narodowego z 1863 r., wydany w języku ukraińskim; głosił uwłaszczenie i wolność osobistą chłopów, nauczanie w języku ojczystym i swobodę wyznania. [przypis edytorski]
złota i drogich kamieni, których kray ten miał wiele w sobie — wielu było tego zdania (mówi de la Lande), iż iasne plamy, które widziemy na Xiężycu, są wierzchołki gór drogiemi kamieniami okryte. „Nie ma nic tak dzikiego i niepodobnego do prawdy, czego by który z filozofow nie powiedział”, Cicero. [przypis autorski]
„Złota Jerozolima” — złota broszka, na której wyryta była panorama Jerozolimy. [przypis tłumacza]
„Złota Księga” wenecka — Złota Księga była w Republice Weneckiej rejestrem szlachty. Wciągano do niej potomków szlachty, którzy dopiero na podstawie tego wpisu mogli brać udział w rządzie. [przypis redakcyjny]
Złota księga (wł. Libro d'Oro) — prowadzony od 1325 oficjalny rejestr szlachty Republiki Weneckiej, spalony po wkroczeniu fr. wojsk rewolucyjnych w ramach zaprowadzania ustroju demokratycznego (1797). [przypis edytorski]
Złota Łania — statek, na którym sir Francis Drake opłynął świat. [przypis edytorski]
złota łódź Sorrentu — prawdopodobnie nawiązanie do czarodziejskiej łodzi, którą bohaterowie Jerozolimy wyzwolonej płynęli na Wyspy Szczęśliwe; Sorrento — popularna już w XIX w. miejscowość turystyczna w płd. Włoszech nad Morzem Śródziemnym, niedaleko Neapolu, miejsce urodzenia Torquato Tasso (1544–1595), wł. poety, autora poematu Jerozolima wyzwolona. [przypis edytorski]
złota miara — umiar, podstawa prezentowanej przez Horacego filozofii stoickiej. [przypis edytorski]
Złota Orda — dawne państwo mongolsko–tatarskie w okolicach gór Kaukazu i dorzecza Wołgi. Orda była czymś pośrednim między zmilitaryzowanym państwem a formą organizacji wojskowej. [przypis edytorski]
Złota to strzała (…) była — w mit. gr. złota i ostra strzała Amora wzbudzała miłość, a tępa strzała gasiła miłość. [przypis redakcyjny]
Złota — ulica w warszawskich dzielnicach Śródmieście i Wola. [przypis edytorski]
złote jabłko niezgody (mit. gr.) — złote jabłko z napisem „dla najpiękniejszej” rzucone przez boginię niezgody Eris podczas wesela Tetydy i Peleusa, wywołało spór pomiędzy Herą, Afrodytą i Ateną. [przypis edytorski]
złotej liliej — tj. Francji, gdyż królowie francuscy używali herbu lilii. [przypis redakcyjny]
złotej liliej — tj. Francji, gdyż królowie francuscy używali herbu lilii. [przypis redakcyjny]
złotemi — daw. forma N. i Msc. lm przymiotników r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: złotymi. [przypis edytorski]
złotemi — daw. forma N. i Msc. lm przymiotników r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: złotymi. [przypis edytorski]
złotemi — dziś popr.: złotymi. [przypis edytorski]
złotemi — dziś: złotymi. [przypis edytorski]
Złotem jej rzęsów, to jasnym warkoczem, patrzając na nią, słońce się zachwyca — Gwiazda Wenus, kiedy słońce zachodzi, postępuje za nim, a kiedy wschodzi, idzie z przodu słońca. [przypis redakcyjny]
złotem pisze na srebrze gwiazda Jowiszowa — Białe światło planety Jowisz wyobraża tło srebrne, na którym błyszczą złote głoski złożone zarazem ze świateł błogosławionych. [przypis redakcyjny]
złote ostrogi, które Izoldy, Ginewry, Oriany przypinały niegdyś mężnym rycerzom — częścią ceremoniału pasowania na rycerza było przypięcie ostróg, dokonywane przez stojącego wyżej w hierarchii społecznej, czasami przez kobiety o wysokiej randze. [przypis edytorski]
złote ostrogi — nagroda ofiarowywana zasłużonemu rycerzowi. [przypis edytorski]
złote runo — w mitol. gr. złote runo owcze, po które do Kolchidy wyprawił się Jazon (wyprawa Argonautów); tu przenośnie: szczęście i dostatek. [przypis redakcyjny]
złote strzały — p. V, V, 6. [przypis tłumacza]
złotniczek (daw.) — uczeń złotnika, czeladnik złotniczy. [przypis edytorski]
złotnik Kuźma — postać historyczna, wzmiankowana w relacjach z podróży posłów papieskich, Benedykta Polaka i Giovanniego da Pian del Carpine. [przypis edytorski]
złotówka… grosik — w kongresowym Królestwie Polskim początkowo funkcjonował nadal polski system monetarny, od 1832 emitowano monety pol.-ros., następnie ros.-pol., z wybitą wartością równocześnie w rublach oraz w złotych (ówczesna złotówka = 15 kopiejek = 15/100 rubla, grosz = ½ kopiejki); od 1850 wybijano tylko monety czysto rosyjskie, jednak w języku potocznym utrzymały się nazwy „złotówka” i „grosz”. [przypis edytorski]
złoto ciągnione — złote nitki, którymi przetykano drogie tkaniny. [przypis edytorski]
złotogłów — droga tkanina ze złotych nitek. [przypis edytorski]
złotogłów — droga tkanina ze złotymi nitkami. [przypis edytorski]
złotogłów — droga tkanina z jedwabiu i złotych nici. [przypis edytorski]
złotogłów — jedwabna tkanina przetykana nićmi ze złota. [przypis edytorski]
złotogłów — jedwabna tkanina przetykana złotą nicią. [przypis edytorski]
złotogłów — jedwabna tkanina przetykana złotą nicią. [przypis edytorski]
złotogłów — jedwabna, ze złotą nicią, tkanina. [przypis edytorski]
złotogłów — kosztowna tkanina ze złotą nicią. [przypis edytorski]
złotogłów — tkanina ze złotych nici. [przypis edytorski]
złotogłów — tkanina ze złotych nici. [przypis redakcyjny]
złotogłów — złota nić. [przypis edytorski]
złotogłowie (starop. forma) — dziś Msc.lp: (w) złotogłowiu. [przypis edytorski]
złotohełma Własto — mowa o Atenie. [przypis edytorski]
złotohław — złotogłów; tkanina jedwabna wyszywana metaliczną złotą nicią. [przypis edytorski]
złotojeść — posłonek, roślina o złocistożółtych kwiatach kształtu małych różyczek, występująca w suchych, dobrze nasłonecznionych miejscach, takich jak łąki i południowe stoki górskie. [przypis edytorski]
złotokosy (neol.) — o złotych warkoczach. [przypis edytorski]
złotolejcy — przydomek Aresa, boga wojny, pochodzący od lejców jego rydwanu bojowego. [przypis edytorski]
złotolitka — owad z rzędu błonkówek, o kolorowym, metalicznie lśniącym ciele. [przypis edytorski]
złoto medyjskie — Medami nazywano Persów po staroświecku, a także w poezji. [przypis tłumacza]
złotopiór a. złotka (biol.) — ptak z rzędu dzięciołowych zamieszkujący polany w tropikalnych lasach deszczowych Ameryki Środkowej i Południowej. [przypis edytorski]
złoto rad fałszowałem, jam cień Kapokijo — Kapokio, sieneńczyk, znany osobiście poecie, miał jakoby razem z Dantem uczyć się fizyki i historii naturalnej. [przypis redakcyjny]
Złoto Renu — pierwsza część tetralogii Wagnera Pierścień Nibelunga, wystawiona po raz pierwszy w 1869. [przypis edytorski]
Złoto śrzodkiem janczarów zbrojnych pójdzie snadnie — złoto zwojuje nawet zbrojnych żołnierzy. [przypis redakcyjny]
