Przypisy

— To zależy od pytań… — fragment rozpoczynający się od tych słów w egzemplarzu źródłowym jest nieczytelny — brakuje części kartki. Tekst został odtworzony. [przypis edytorski]

To zaś urządzenie tak proste, mniej użytecznemu rolnikowi, jak najszkodliwszym w kraju Żydom, wolności dające — sens: takie proste regulacje prawne dają i tak rolnikowi mniej wolności, niż ich mają już teraz Żydzi, którzy nie przynoszą krajowi korzyści. [przypis edytorski]

Tphui das tych koc Sakrament, już go drugi raz precz, a sawsze smartfistać — parodia polszczyzny wymawianej i kaleczonej przez Niemca. [przypis edytorski]

trąba Amfitryt — Amfitryta (mit. gr.) nimfa (nereida a. okeanida), bogini morza, córka Okeanosa i Tetydy, żona Posejdona; uosobienie piękna morza; do jej atrybutów należała muszla w kształcie rogu. [przypis edytorski]

trąba jerychońska — przen. bardzo głośny dźwięk, pot. także: ktoś nieudolny, niezdarny; tu: ktoś niepotrafiący utrzymać tajemnicy, głośno opowiadający. Wg biblijnej Księgi Jozuego miasto Jerycho, oblężone przez Izraelitów, zostało zdobyte dzięki temu, że kiedy towarzyszący wojsku kapłani zadęli w trąby, a wojownicy wznieśli okrzyk wojenny, potężne mury miasta runęły (Joz 6, 1–20). [przypis edytorski]

trąba jerychońska (przen.) — bardzo głośny dźwięk; wg biblijnej Księgi Jozuego miasto Jerycho, oblężone przez Izraelitów, zostało zdobyte dzięki temu, że kiedy towarzyszący wojsku kapłani zadęli w trąby, a wojownicy wznieśli okrzyk wojenny, potężne mury miasta runęły (Joz 6, 1–20). [przypis edytorski]

trąbić przez munsztuk — dać stłumiony sygnał do odjazdu; munsztuk — kiełzno, element uprzęży, zakładany na pysk koński i służący do kierowania szczególnie nieposłusznym wierzchowcem. [przypis edytorski]

trąbiły w róg tego oto barana — nawiązanie do żydowskiego święta Rosz ha-Szana, podczas którego dmie się w rogi baranie szoar; por. Rosz ha-Szana. [przypis edytorski]

trąbka budzi, na koń woła — inna wersja: „siadaj na koń, trąbka woła” (tak w źródle); „na koń wsiadać, trąbka woła”. Wybrano wersję bardziej rozpowszechnioną. [przypis edytorski]

trąbka Fallopia (daw. med.) — jajowód. [przypis edytorski]

trąbki do apteki — papierki, w które zawijano towar. [przypis edytorski]

trąbki przez munsztuk grają — słychać stłumiony sygnał do odjazdu; munsztuk — kiełzno, element uprzęży, zakładany na pysk koński i służący do kierowania szczególnie nieposłusznym wierzchowcem. [przypis edytorski]

Trąby — nazwa herbu Radziwiłłów. [przypis edytorski]

trąby (…) z Jozafatowej doliny — Dolina Jozafata w Biblii (por. Księga Joela) ma być miejscem kaźni, ostatecznej zagłady, która rozpocznie się na głos trąby podczas Sądu Ostatecznego. [przypis edytorski]

trącały się — «Gdy przechodziła obok drzwi domu nauki Tory u Szema i Ebera, Jakub poruszał się gwałtownie i próbował wyjść [z jej łona]. Gdy przechodziła obok drzwi bałwochwalczej świątyni: Esaw szarpał się, żeby wyjść», zob. Raszi do 25:22. [przypis edytorski]

trącane (…) od płynącej rzeki — dziś: trącane przez płynącą rzekę. [przypis edytorski]

trącić czymś — pachnieć czymś; przen. przypominać coś, zakrawać na coś. [przypis edytorski]

trąci myszką — jest przestarzały. [przypis edytorski]

trąd — zakaźna choroba skóry. [przypis edytorski]

trabant a. drabant (z niem.) — żołnierz pieszy, żołnierz straży przybocznej. [przypis edytorski]

trabant (daw.) — w średniowieczu: żołnierz należący do straży przybocznej monarchy lub jakiegoś dostojnika; satelita. [przypis edytorski]

trabant (daw.) — żołnierz należący do straży przybocznej monarchy lub wysokiego dostojnika. [przypis edytorski]

trabant (daw.) — żołnierz straży przybocznej. [przypis edytorski]

trabant (daw.) — żołnierz ze straży przybocznej. [przypis edytorski]

Trabanten — Begleiter, hier: Polizeidiener. [przypis edytorski]

trabant (z wł.) — żołnierz straży przybocznej. [przypis edytorski]

trabuco — gatunek mocnych hiszpańskich cygar. [przypis edytorski]

trabuco (wł.) — gatunek cygara. [przypis edytorski]

trab (z niem.) — kłus. [przypis edytorski]

traćwa (gw.) — traćcie. [przypis edytorski]

Tracę rezonans — popr.: tracę rezon, tj. pewność siebie, śmiałość. [przypis edytorski]

Traces — Trakowie; staroż. lud bałkański osiadły na terytorium dzisiejszej Bułgarii. [przypis edytorski]

trachyt — inaczej trachit; obojętna, magmowa skała wylewna (wulkaniczna). [przypis edytorski]

tracić się — gubić się. [przypis edytorski]

tracić — tu: skazywać na śmierć. [przypis edytorski]

tracić zdrowy sens — dziś popr.: tracić zdrowy rozsądek (por. fr. sens: zmysł, rozsądek, odczucie). [przypis edytorski]

tracisz — tu: doprowadzasz do zatracenia. [przypis edytorski]

Tracja — kraina hist. na Płw. Bałkańskim, obecnie w granicach Bułgarii, Grecji i Turcji. [przypis edytorski]

Tracja — kraina hist. obejmująca płn.-wsch. część Płw. Bałkańskiego, obecnie w granicach Bułgarii, Grecji i Turcji. [przypis edytorski]

Tracja — region geograficzny na pograniczu dzisiejszej Bułgarii, Grecji i Turcji. [przypis edytorski]

Tracja — staroż. kraina, której granice stanowiły Morze Czarne, Morze Egejskie i Dunaj, znajdująca się na terenie obecnej Bułgarii, Grecji i Turcji. [przypis edytorski]

Tracja — staroż. kraina leżąca na pograniczu dzisiejszej Bułgarii, Grecji i Turcji. [przypis edytorski]

Tracja — staroż. kraina na Płw. Bałkańskim, położona pomiędzy pasmem Bałkanów a M. Czarnym i M. Egejskim, obecnie w granicach Bułgarii, Grecji i Turcji. [przypis edytorski]

Tracja — staroż. kraina na pograniczu dzisiejszej Bułgarii, Grecji i Turcji. [przypis edytorski]

tracka — pochodząca z Tracji, staroż. krainy na pograniczu dzisiejszej Bułgarii, Grecji i Turcji. [przypis edytorski]

tracki kapłan — tu: Orfeusz, syn Mu­zy Kalliopy, miał wprowadzić tajemnicze obrzędy, misteria, zwane potem orfickimi. [przypis edytorski]

tracki wieszcz — Orfeusz, zabity przez bachantki, gdy, pogrążony w żałobie za utraconą Eurydyką, odmówił udziału w ich misterium. [przypis edytorski]

tractus urogenitalis (łac., med.) — kanał moczowo-płciowy. [przypis edytorski]

traczka — praca wykonywana za pomocą traka; trak: maszyna do przecinania kłód drzewnych na tarcicę. [przypis edytorski]

tracz — pracownik tartaku. [przypis edytorski]

tracz — robotnik, którego praca polega na piłowaniu ręczną piłą kłód drewna. [przypis edytorski]

tracz — robotnik leśny zajmujący się przecinaniem kłód drzewa piłą ręczną. [przypis edytorski]

tracz — robotnik zajmujący się piłowaniem kłód drzewa za pomocą ręcznej piły. [przypis edytorski]

tracz — robotnik zajmujący się piłowaniem kłód drzewa za pomocą ręcznej piły. [przypis edytorski]

tracz — robotnik z ręczną piłą lub maszyna w tartaku do wstępnego cięcia kłód drzewa (tu raczej: maszyna). [przypis edytorski]

traczy (gw.) — tracze, robotnicy z ręczną piłą do cięcia kłód drzewa. [przypis edytorski]

traditore (wł.) — zdrajca. [przypis edytorski]

traduttore, traditore (wł.) — tłumacz, kłamca. [przypis edytorski]

tradycja (daw., z łac.) — tu: przekazanie (długu). [przypis edytorski]

tradycje molierowskie — aluzja do wyśmiewającej lekarzy komedii Moliera Chory z urojenia. [przypis edytorski]

tradycjonalny — tradycyjny. [przypis edytorski]

tradytor (łac. traditor) — zdrajca. [przypis edytorski]

Trafalgar Square — centralny plac Londynu, znana atrakcja turystyczna, upamiętnia zwycięstwo brytyjskiej marynarki wojennej w bitwie pod Trafalgarem (1805). [przypis edytorski]

Trafalgar Square — centralny plac Londynu, znana atrakcja turystyczna, upamiętnia zwycięstwo brytyjskiej marynarki wojennej w bitwie pod Trafalgarem (1805). Pośrodku znajduje się 55–metrowa kolumna Nelsona, plac zdobią także inne pomniki oraz fontanny. [przypis edytorski]

trafem — tu: przypadkiem. [przypis edytorski]

trafić (starop.) — trefić; układać, czesać, fryzować. [przypis edytorski]

trafić włosy (starop.) — układać włosy, czesać włosy. [przypis edytorski]

traficzka — zdrobn. od trafika: sklep z wyrobami tytoniowymi. Handel tytoniem wymagał uzyskania koncesji. [przypis edytorski]

trafika (daw.) — sklep z wyrobami tytoniowymi. [przypis edytorski]

trafikant (daw.) – właściciel trafiki, sklepu z wyrobami tytoniowymi. [przypis edytorski]

trafikantka — właścicielka sklepiku z wyrobami tytoniowymi. [przypis edytorski]

trafikant — kioskarz. [przypis edytorski]

trafika — sklep z wyrobami tytoniowymi. [przypis edytorski]

trafika — sklep z wyrobami tytoniowymi; przyrzekając im dystrybucję soli, trafikę: handel solą i tytoniem wymagał uzyskania koncesji. [przypis edytorski]

trafiony (starop.) — trefiony; tj. ufryzowany, wykwintnie ułożony. [przypis edytorski]

trafnieś to pojął — inaczej: trafnie to pojąłeś (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

trafny — tu: celny. [przypis edytorski]

trafów wznieciła ona przeciwko tobie — dziś raczej: przypadków zesłała ona na ciebie. [przypis edytorski]

trafownik — tu: ktoś wyciągający wnioski na podstawie zbiegu okoliczności, ślepego trafu. [przypis edytorski]

trafunek (daw.) — przypadek. [przypis edytorski]

trafunek (daw.) — traf, przypadek. [przypis edytorski]

trafunek — przypadek. [przypis edytorski]

trafunek (starop.) — przypadek; z trafunku: przypadkiem. [przypis edytorski]

trafunek — traf, przypadek. [przypis edytorski]

trafunkiem (daw.) — przypadkiem. [przypis edytorski]

trafunkiem — przypadkiem; przez przypadek. [przypis edytorski]

trafunkiem — przypadkiem. [przypis edytorski]

tragant a. tragakanta (łac. Gummi Tragacantha) — guma będąca wydzieliną z pnia traganka gumodajnego, rosnącego w zach. części Azji, używana do produkcji tabletek. [przypis edytorski]

tragarzów — dziś popr.: tragarzy. [przypis edytorski]

tragarz — tu: belka, na której opierają się inne elementy konstrukcji. [przypis edytorski]

traga — w gwarze obozowej: nosze. [przypis edytorski]

tragedią — dziś popr. forma B. lp: tragedię. [przypis edytorski]

tragedia grecka — sztuka wywodząca się ze starożytnej Grecji, uprawiana zwłaszcza w czasie Wielkich Dionizji, świętu poświęconemu Dionizosowi, bogowi wina. Według Arystotelesa tragedia powinna być tak skonstruowana, by umożliwić widzowi przeżycie katharsis, czyli oczyszczającego działania silnych emocji (takich jak żal i współczucie). Treść sztuki odwoływała się go mitologii, a bohaterem był człowiek pochodzący z wysokiego rodu, poddany nieuchronnemu działaniu fatum (losu, przeznaczenia), które niezależnie od podjętych przez bohatera prób poprawy swojego losu doprowadzało go do zguby. Najsłynniejsi tragicy greccy to Sofokles, Ajschylos i Eurypides. [przypis edytorski]

tragedia ostatniego Medyceusza na Zamku św. Anioła — w Zamku św. Anioła, w okresie średniowiecza i renesansu służącym papieżom jako więzienie i twierdza, schronił się w 1527 papież Klemens VII (właśc. Giulio de' Medici) podczas najazdu cesarza Karola V; zdobycie i złupienie miasta, tzw. Sacco di Roma, położyło kres świetności renesansowego Rzymu. [przypis edytorski]

tragedia Reimsu — zniszczenie gotyckiej katedry w Reims we wrześniu 1914 r. przez Niemców, akt zemsty za klęskę nad Marną. [przypis edytorski]

tragedia z trzema jednościami — klasyczna tragedia zakładała jedność czasu (akcja toczy się w obrębie jednego dnia), jedność miejsca (akcja toczy się w określonym miejscu) i jedność akcji (jednowątkową akcję pozbawioną wątków pobocznych). [przypis edytorski]

tragedie z epoki Jakuba — tj. z okresu panowania angielskiego króla Jakuba I (1603–1625), dla których typowy był wątek cierpień głównej postaci po utracie ukochanej osoby; rodzaj znany też jako tragedie zemsty, gdyż ich bohater usiłował następnie pomścić stratę. [przypis edytorski]

tragi — nosze, tu: mary (do przenoszenia ciał zmarłych). [przypis edytorski]

tragopan (biol.) — rodzaj ptaków z rodziny bażantowatych (kurowatych), występujących w płd. i płd.-wsch. Azji; wyróżniają się wśród innych bażantowatych gniazdowaniem na drzewach. [przypis edytorski]

traînard (fr.) — guzdrała, maruder, osoba, która się ociąga podczas marszu i pozostaje w tyle za grupą; tu być może w znaczeniu traîneur: maruder, żołnierz samowolnie odłączający się od oddziału, włóczący się, często w celach rabunkowych. [przypis edytorski]