Przypisy

młodsza (daw.) — pokojówka. [przypis edytorski]

młoty (daw.) — dawna forma narzędnika lm rzeczownika młot, dziś: młotami. [przypis edytorski]

młynica (daw.) — budynek, w którym znajduje się młyn. [przypis edytorski]

mlecz (daw.) — rdzeń kręgowy. [przypis edytorski]

mlecz pacierzowy (daw.) — rdzeń kręgowy. [przypis edytorski]

mleczywo (daw.) — mleko i przetwory z mleka, nabiał. [przypis edytorski]

mlewo (daw.) — zmielone ziarno. [przypis edytorski]

mnie inna (daw.) — ze mną inna sprawa. [przypis edytorski]

mniemać (daw.) — uważać. [przypis edytorski]

mniemany (daw.) — fałszywy. [przypis edytorski]

mnieś przedał (daw.) — mnie sprzedałeś. [przypis edytorski]

mnieś (…) udzielił (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: mnie udzieliłeś. [przypis edytorski]

mnie wam dziwno, panie (daw.) — dziwię się wam, panie. [przypis edytorski]

mnież to przystoi (daw.) — konstrukcja z partykułą -że skróconą do -ż w funkcji wzmacniającej i pytającej; znaczenie: czy to mnie przystoi. [przypis edytorski]

mnież to trzeba (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że skróconą do -ż; znaczenie: mnie właśnie trzeba. [przypis edytorski]

mniski (daw.) — zakonny, mniszy. [przypis edytorski]

mniszy (daw.) — dawna forma, obecnie: mnisi. [przypis edytorski]

mnogie (…) świadki (daw.) — dziś popr. forma M. lm: mnodzy (tj. liczni) świadkowie. [przypis edytorski]

mógł być ciemnym (daw.) — mógł być ciemny. [przypis edytorski]

mógłże (daw.) — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy mógł, czyż mógł. [przypis edytorski]

mój mości (daw.) — mój panie. [przypis edytorski]

mól (daw.) — problem, zmartwienie. [przypis edytorski]

mól (daw.) — troska, zmartwienie. [przypis edytorski]

mól (daw.) — zmartwienie. [przypis edytorski]

mór (daw.) — choroba zakaźna; gra słów, bo „morowy” to również przymiotnik odnoszący się właśnie do moru. [przypis edytorski]

mór (daw.) — choroba zakaźna, zaraza. [przypis edytorski]

mór (daw.) — dżuma. [przypis edytorski]

mór (daw.) — epidemia śmiercionośnej choroby. [przypis edytorski]

mór (daw.) — zaraza, dżuma. [przypis edytorski]

mór (daw.) — zaraza, pomór. [przypis edytorski]

mór (daw.) — zaraza. [przypis edytorski]

mórg a. morga (daw., z niem. morgen) — jednostka powierzchni ziemi, używana w Europie w XIX w., ok. 0,5 ha. [przypis edytorski]

mówiąc rozliczne języki (daw.) — dziś: mówiąc rozlicznymi językami. [przypis edytorski]

mówił (…) słowy (daw.) — dziś popr. forma N.lm: słowami. [przypis edytorski]

mówność (daw.) — mowność, skłonność do mówienia, gadulstwo. [przypis edytorski]

mówny (daw.) — wygadany. [przypis edytorski]

moc (daw., gw.) — mnóstwo, bardzo dużo. [przypis edytorski]

moc (daw., gw.) — tu: mnóstwo, bardzo dużo. [przypis edytorski]

mocen (daw., gw.) — zdolny; mający moc, zdolność czynienia czegoś. [przypis edytorski]

mocen (daw., gw.) — zdolny; mający moc, zdolność czynienia czegoś. [przypis edytorski]

mocen (daw.) — zdolny; mający moc, zdolność czynienia czegoś. [przypis edytorski]

mocen jest (daw.) — jest w stanie. [przypis edytorski]

mocium panie (daw.) — zniekształcona forma grzecznościowego „miłościwy panie”. [przypis edytorski]

mocnoś podejrzan (daw.) — jesteś mocno podejrzany. [przypis edytorski]

moc swoję (daw.) — dziś popr. forma: moc swoją. [przypis edytorski]

moderunek (daw.) — ekwipunek. [przypis edytorski]

moderunek (daw.) — ekwipunek, wyposażenie. [przypis edytorski]

moderunek (daw.) — ekwipunek, wyposażenie, tu: uprząż. [przypis edytorski]

moderunek (daw.) — ekwipunek żołnierski. [przypis edytorski]

modestia (daw., z łac.) — skromność. [przypis edytorski]

modestyja (daw.) — skromność. [przypis edytorski]

modłą (daw.) — na sposób. [przypis edytorski]

modła (daw.) — model, wzór; sposób postępowania; por.: na modłę. [przypis edytorski]

modła (daw.) — sposób. [przypis edytorski]

modła (daw.) — wzór, model, sposób. [przypis edytorski]

modniarka (daw.) — kobieta zajmująca się wyrobem i sprzedażą ubiorów, a szczególnie kapeluszy damskich; także: modystka. [przypis edytorski]

mogilnik (daw.) — cmentarz. [przypis edytorski]

mogłem był (daw.) — forma czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność, stan itp. uprzedni w stosunku do czynności a. stanu wyrażonego czasem przeszłym prostym; znaczenie: mogłem wcześniej, mogłem uprzednio. [przypis edytorski]

mogłem był (daw.) — forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: mogłem wcześniej, uprzednio (przed wydarzeniami a. czynnościami wyrażonymi formą zwykłego czasu przeszłego). [przypis edytorski]

mogłem był (daw.) — konstrukcja czasu zaprzeszłego; znaczenie: mogłem wcześniej (uprzednio, kiedyś). [przypis edytorski]

mogli byli znaleźć (daw.) — forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: mogli znaleźć wcześniej, uprzednio (przed wydarzeniami a. czynnościami wyrażonymi formą zwykłego czasu przeszłego). [przypis edytorski]

Mogułowie (daw.) — dziś: Mongołowie; tu chodzi najprawdopodobniej o Tatarów. [przypis edytorski]

Moguły (daw.) — dziś: Mongołowie; tu chodzi najprawdopodobniej o Tatarów. [przypis edytorski]

moiściewy (daw., gw.) — moi drodzy; poufały zwrot do słuchacza lub słuchaczy, używany także jako okrzyk wyrażający emocje, np. zdziwienie, podziw. [przypis edytorski]

moiściewy (daw., gw.) — wyraz oznaczający: moi drodzy, używany jako poufały zwrot do rozmówcy (a. rozmówców lub słuchaczy), także jako okrzyk wyrażający emocje, np. zdziwienie, podziw. [przypis edytorski]

moję (daw.) — dziś popr. forma B. lp: moją. [przypis edytorski]

moję (daw.) — dziś popr. forma B.lp: moją. [przypis edytorski]

Mojżesza (…) zakon (daw.) — prawo Mojżesza. [przypis edytorski]

mokański (daw.) — pochodzący z miasta Mokka, portu w płd.-zach. Jemenie, nad M. Czerwonym, dawnego głównego ośrodka wywozu kawy. [przypis edytorski]

mokrzawa (daw.) — miejsce podmokłe, mokradło. [przypis edytorski]

mołodycia (daw., ukr.) — młoda dziewczyna. [przypis edytorski]

mołojec (daw., z ukr.) — dzielny młody mężczyzna; żołnierz. [przypis edytorski]

molestacja (daw., z łac.) — dziś: molestowanie, naprzykrzanie się prośbami. [przypis edytorski]

momenta (daw.) — dziś popr. forma M., B. lm: momenty. [przypis edytorski]

momenta (daw.) — dziś popr. M. lm: momenty; rachować momenta: liczyć chwile, przeliczać czas. [przypis edytorski]

monstrować (daw., z łac.) — pokazywać. [przypis edytorski]

montowa bułeczka (daw.) — wypieczona z mąki montowej, czyli pszennej w najlepszym gatunku. [przypis edytorski]

mopanek (daw.) — zdr. od mopan, mości pan; iron.: szlachetka. [przypis edytorski]

mopanku (daw., pot.) — forma grzecznościowa używana poufale, na ogół przy bezpośrednim zwracaniu się do rozmówcy; zdr. od mopanie (skrót od: mości panie). [przypis edytorski]

morderowy (daw., z fr.) — brunatnoczerwony. [przypis edytorski]

morderz (daw.) — morderca, zabójca. [przypis edytorski]

mores (daw.) — posłuszeństwo. [przypis edytorski]

mores (daw.) — posłuszeństwo, rygor. [przypis edytorski]

morga a. mórg (daw.) — dawna miara powierzchni gruntu. [przypis edytorski]

morga a. mórg (daw.) — miara powierzchni gruntu. [przypis edytorski]

morga (daw., z fr. morgue) — kostnica; budynek, w którym wystawia się do rozpoznania zwłoki nierozpoznanych zmarłych. [przypis edytorski]

morga (daw., z fr. morgue) — kostnica; dawniej ciała zmarłych przechowywano przed pogrzebem w domach mieszkalnych, w budynku kostnicy wystawiano zwłoki osób niezidentyfikowanych w celu ich rozpoznania. [przypis edytorski]

morg a. morga (daw.) — dawna miara powierzchni; w rzeczywistości Morskie Oko jest nieco mniejsze. [przypis edytorski]

morg a. morga (daw.) — hist. miara powierzchni ziemi, równa 0,56 hektara, używana w Europie w XIX w. [przypis edytorski]

morówka (daw.) — zaraza. [przypis edytorski]

morowe powietrze (daw.) — dżuma. [przypis edytorski]

morowy (daw.) — niosący czy powodujący mór, czyli zarazę. [przypis edytorski]

morowy (daw.) — powodujący mór albo dotknięty morem, czyli zarazą; daw. pot. o człowieku: wstrętny, nieznośny; dziś pot. o człowieku: godny uznania, porządny. [przypis edytorski]

mory (daw.) — dreszcze. [przypis edytorski]

mory (daw.) — lm od: mór (zaraza, dżuma). [przypis edytorski]

mosan a. mospan (daw.) — mości pan; poufały tytuł grzecznościowy. [przypis edytorski]

mosanie (daw.) — forma grzecznościowa, skrót od: mości panie, wasza miłość panie. [przypis edytorski]

mosanie (daw., pot.) — mości panie. [przypis edytorski]

moskal a. Moskal (daw., pogard.) — Rosjanin. [przypis edytorski]

Moskal (daw., pogard.) — Rosjanin; obywatel państwa moskiewskiego, szczególnie urzędnik a. żołnierz. [przypis edytorski]