Przypisy

progenitura (daw.) — potomstwo. [przypis edytorski]

prognostyk (daw.) — wróżba. [przypis edytorski]

prognostykować (daw.) — przepowiadać. [przypis edytorski]

programat (daw.) — program, plan. [przypis edytorski]

projekta (daw.) — dziś M.lm: projekty. [przypis edytorski]

prokuracja (daw.; z łac.) — zastępstwo; pełnomocnictwo; przez prokurację: za pośrednictwem pełnomocnika. [przypis edytorski]

prokuracyja (daw.) — praktyka prawnicza. [przypis edytorski]

prokurator (daw.) — obrońca. [przypis edytorski]

prokurować (daw.) — przygotowywać. [przypis edytorski]

prologli to czy dewiza (daw.) — konstrukcja z partykułą -li w funkcji wzmacniającej i pytającej; znaczenie: czy to prolog czy dewiza. [przypis edytorski]

promenować (daw.) — przechadzać się. [przypis edytorski]

Prometeusz skowany (daw.) — dziś: Prometeusz skuty (łańcuchami, kajdanami itp.); chodzi o karę, jaką wg mit. gr. poniósł Prometeusz za swoją zuchwałość, pomaganie ludziom i wykradzenie ognia bogów z Olimpu. [przypis edytorski]

Propontyda a. Propontis (daw.) — Morze Marmara; śródlądowe morze we wsch. cz. Morza Śródziemnego, usytuowane między Płw. Bałkańskim a Azją Mniejszą, łączące się z Morzem Czarnym przez cieśninę Bosfor, a przez Dardanele z Morzem Egejskim. [przypis edytorski]

propozyt (daw.) — zamiar. [przypis edytorski]

proście (daw.) — prosto, w sposób oczywisty. [przypis edytorski]

proście (daw.) — prosto, z łatwością. [przypis edytorski]

prośnianka (daw.) — słoma z prosa. [przypis edytorski]

prosić się (daw.) — uporczywie błagać o coś. [przypis edytorski]

prosim (daw., gw.) — prosimy. [przypis edytorski]

prospekt (daw.) — tu: spojrzenie, wzrok. [przypis edytorski]

prospekt (daw.) — tu: widok. [przypis edytorski]

prospekt (daw.) — widok. [przypis edytorski]

prostota (daw.) — ludzie prości, niskiego stanu. [przypis edytorski]

protekcja (daw., z łac. protectio) — osłona, opieka. [przypis edytorski]

protomedyk (daw.) — pierwszy lekarz, główny lekarz monarchy a. miasta. [przypis edytorski]

prowincyę Dacyą (daw.) — dziś popr. forma: prowincję Dację. [przypis edytorski]

prowizor (daw.) — pracownik apteki o niższym stopniu niż magister farmacji. [przypis edytorski]

prowizor (daw.) — rządca, administrator; tu: dyrektor liceum. [przypis edytorski]

prowodyr (daw.; z ukr.) — przewodnik; przywódca; tu: przewodnik prowadzący niewidomego i niosący jego torbę z jałmużną. [przypis edytorski]

pry (daw.) — mówi, rzecze. [przypis edytorski]

pry (daw.) — prawi, mówi, powiada. [przypis edytorski]

Pryjamów (daw.) — należący do Priama. [przypis edytorski]

prym (daw.) — pierwszeństwo. [przypis edytorski]

prym (daw.) — pierwszeństwo w czymś. [przypis edytorski]

pryncypał (daw.) — szef, pracodawca. [przypis edytorski]

pryncypał (daw.) — zwierzchnik, przełożony. [przypis edytorski]

pryncypał (daw.) — zwierzchnik. [przypis edytorski]

pryncypałowa (daw.) — żona pryncypała, tj. szefa, pracodawcy. [przypis edytorski]

pryncypalny (daw.) — główny, najważniejszy. [przypis edytorski]

pryncypalny (daw., z łac.) — najważniejszy, główny. [przypis edytorski]

pryncyp (daw.) — pryncypium (r.n.): zasada; podstawa. [przypis edytorski]

prywacja (daw.) — obywanie się bez czegoś. [przypis edytorski]

prywat (daw.) — osoba prywatna, niesprawująca urzędu. [przypis edytorski]

prywat (daw.) — osoba prywatna. [przypis edytorski]

prza (daw.) — spór. [przypis edytorski]

prza (daw.) — sprzeczność; zarzut, oskarżenie. [przypis edytorski]

przędza (daw.) — przędzenie. [przypis edytorski]

przebierać się (daw.) — podróżować, dostawać się dokądś. [przypis edytorski]

przebierać się (daw.) — podróżować, przeprawiać się. [przypis edytorski]

przebierny (daw.) — wybredny. [przypis edytorski]

przebieżyć (daw.) — przebiec. [przypis edytorski]

przebinda (daw.) — przepaska. [przypis edytorski]

przebit (daw.) — tu: forma krótsza przymiotnika r.m., z końcówką zerową, użyta w celu utrzymania rytmu jedenastozgłoskowca; dziś: przebity. [przypis edytorski]

prze Bóg (daw.) — wykrzyknienie: na Boga. [przypis edytorski]

przebodzion (daw.) — przebity. [przypis edytorski]

przebrać (daw.) — wybrać do dna, wyczerpać. [przypis edytorski]

przebrać się (daw.) — przedostać się. [przypis edytorski]

przebrać się (daw.) — przejść, dostać się. [przypis edytorski]

przebrać się (daw.) — przejść, przedrzeć się. [przypis edytorski]

przebrać się (daw.) — tu: przedostać się. [przypis edytorski]

przebrany (daw.) — wyselekcjonowany. [przypis edytorski]

przebyt (daw.) — przebywanie. [przypis edytorski]

prze'ć (daw.) — przecież. [przypis edytorski]

przeć' (daw.) — przecież. [przypis edytorski]

przeć' (daw.) — skrócona forma od „przecież”. [przypis edytorski]

przechera (daw.) — człowiek sprytny, przebiegły. [przypis edytorski]

przechera (daw.) — osoba sprytna, przekorna i złośliwa. [przypis edytorski]

przechód (daw.) — przechodzenie; przejście; iść na przechód: iść za potrzebą fizjologiczną, do ustępu, do wygódki; iść na dwór, na zewnątrz. [przypis edytorski]

przechód (daw.) — przejście, przemarsz. [przypis edytorski]

przechód (daw.) — przejście. [przypis edytorski]

przechod (daw.) — przejście. [przypis edytorski]

przechodni (daw.) — przejściowy, tymczasowy. [przypis edytorski]

przechodzić (daw.) — przekraczać. [przypis edytorski]

przechodzić (daw.) — przewyższać. [przypis edytorski]

przechodzić kogoś czymś (daw.) — przewyższać kogoś w czymś (np. w jakiejś umiejętności czy zdolności). [przypis edytorski]

przechowałli on się (…) dostałli się (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -li tworzącą pytanie; znaczenie: czy przechował się (…) czy dostał się. [przypis edytorski]

przechybnąć (daw.) — przechylić. [przypis edytorski]

przeciąg czasu (daw.) — dziś: okres, przedział czasu. [przypis edytorski]

przeciąg (daw.) — okres, czas. [przypis edytorski]

przeciąg gry (daw.) — dziś popr.: czas trwania gry a. czas gry. [przypis edytorski]

przecię a. przecie (daw.) — przecież. [przypis edytorski]

przecięciowy (daw.) — przeciętny. [przypis edytorski]

przecię (daw.) — jednak, chociaż. [przypis edytorski]

przecie (daw.) — przecież. [przypis edytorski]

przeciem sobie (…) pomyślał (daw.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: przecie sobie pomyślałem. [przypis edytorski]

przecieżem nie pijany (daw.) — skrót od: przecież jestem nie pijany; przecież nie jestem pijany. [przypis edytorski]

przeciw Bogu (daw.) — względem Boga. [przypis edytorski]

przeciw (daw.) — wobec. [przypis edytorski]