Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | chiński | czeski | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 10888 przypisów.
klarować — wyjaśniać. [przypis edytorski]
Klaru laur — w gaju laurowym w miejscowości Klarus niedaleko Kolofonu w Jonii istniała sławna wyrocznia Apollina. [przypis edytorski]
klarynetem — dziś popr.: klarnetem. [przypis edytorski]
Klarysa — powieść Samuela Richardsona. [przypis redakcyjny]
Klaryssa — bohaterka romansu Richardsona Historia Clarissy Harlowe (1748). [przypis edytorski]
Klaryssa Harlowe — bohaterka popularnego w XVIII w. romansu pt. Historia Clarissy Harlowe (1748), napisanego przez angielskiego pisarza Samuela Richardsona. [przypis edytorski]
Klaryssa i Lowelas — para głównych bohaterów powieści Klaryssa czyli historia młodej damy (1748) Samuela Richardsona. [przypis edytorski]
Klaryssa Richardsona, Kamilla Chéniera, Delia Tibulla, Angelika Ariosta, Franceska Dantego, Alcest Moliera, Figaro Beaumarchais'go, Rebeka Waltera Scotta i Don Kichot Cervantesa — Klaryssa: bohaterka powieści Samuela Richardsona Historia Clarissy Harlowe (1748); Kamilla (Camille): imię ukochanej w elegiach francuskiego poety André Chéniera; Delia: literacki pseudonim, pod jakim opiewał swoją ukochaną rzymski poeta Tibullus (54–19 p.n.e.); Angelika: jedna z bohaterek poematu rycerskiego Orland szalony Ariosta; Francesca de Rimini (1255–ok.1285): bohaterka historii miłosnej sportretowana w Boskiej komedii Dantego; Alcest: bohater komedii Mizantrop Moliera; Figaro: bohater komedii Beaumarchais'go Cyrulik sewilski oraz Wesele Figara; Rebeka: bohaterka powieści historycznej Ivanhoe Waltera Scotta; Don Kichot: tytułowy bohater powieści Cervantesa. [przypis edytorski]
Klaryssa — spolszczenie imienia Clarissa. [przypis edytorski]
klasła — dziś popr. forma: klasnęła. [przypis edytorski]
klasła — dziś popr.: klasnęła. [przypis edytorski]
klasły — dziś popr. forma 3.os. lm cz.przesz.: klasnęły. [przypis edytorski]
klasnął językiem — w oryg. niem. schnalzen: mlasnąć językiem. [przypis edytorski]
klasowcy — mowa o Związku Stowarzyszeń Zawodowych w Polsce (ZSZ) powołanym w roku 1920 i pozostającym pod wpływami Polskiej Partii Socjalistycznej. Mniejsze wpływy mieli w nim komuniści (szacuje się, że obejmowały one co czwartego związkowca). [przypis edytorski]
klassa — dziś: klasa. [przypis edytorski]
Klasycy dziennikarstwa — oryg. Klassischer Journalismus, wyd. Berlin 1922; antologia dziennikarstwa opracowana przez Erwina Egona Kischa. [przypis edytorski]
Klasycyzmowi przyświeca ideał doskonałości, nad romantyzmem panuje nieskończoność tęsknoty — Fr. Strich, Deutsche Klassik u. Romantik. [przypis autorski]
klasycyzm — tu w znaczeniu: realizm, trzeźwość życiowa w przeciwstawieniu do romantyzmu, rozumianego jako idealizm życiowy. [przypis redakcyjny]
Klasyczna książka Chin uważa za cud cnoty, aby się znaleźć samemu w ustronnej komnacie z kobietą i nie zgwałcić jej — „Znaleźć w ustroniu skarb, którego jest się panem, albo piękną kobietę samą w odległej komnacie; słyszeć głos wroga, który zginie, jeżeli mu się nie przyjdzie z pomocą; cudowna próba człowieka”. Przekład z chińskiego dzieła moralnego. [przypis autorski]
klasyczna tragedia XVII w. — chodzi o klasycystyczną tragedię francuską, np. Cyda Pierre'a Corneille'a czy Andromachę Jeana Racine'a. [przypis edytorski]
klasyczne rysy — rysy idealnej piękności według starożytnych wzorów greckich. [przypis redakcyjny]
klasztora (daw.) — dziś popr. D. lp: klasztoru. [przypis edytorski]
klasztorowy — dziś popr.: klasztorny. [przypis edytorski]
Klasztor surlański — gawęda znana także pod tytułem Klasztor człuchowski. [przypis edytorski]
klasztor telemski — Opactwo Theleme i jego koncepcja stanowi niezmiernie ciekawy przyczynek do psychicznego wizerunku pisarza. W nim występuje najdosadniej fakt, zaznaczany już mimochodem, do jakiego stopnia kilkanaście lat pobytu w klasztorze wycisnęło na umysłowości i charakterze Rabelais'go niezatarte piętno. Kreśląc wedle swojej niczym nieskrępowanej fantazji ów raj na ziemi, tworzy Rabelais nie co innego wszelako, jeno klasztor: a pojęcie życia, na pozór tak odmienne, w istocie swojej więcej może wykazuje wspólności niż różnic między tymi tak sprzecznymi regułami. Modelu owego platońskiego klasztoru szukają komentatorowie w zamku Saint-Maur-des-Fosses należącym do kardynała du Bellay. [przypis tłumacza]
(…) klatce schodowej L — tekst w tym miejscu odnosi się do zamieszczonego w źródłowym wydaniu szkicu przedstawiającego plan mieszkania. [przypis edytorski]
klatka — tu: sąsiek, skrzynia. [przypis redakcyjny]
Klatki były duże, bogate, wspaniałe i zbudowane przedziwną architekturą — kościoły i klasztory. [przypis tłumacza]
klatki — tu: zagroda. [przypis edytorski]
k'latom przyszedł (starop.) — osiągnął wiek (poważny, sędziwy). [przypis edytorski]
Klatovy (niem. Klattau) — miasto w Czechach, w kraju pilzneńskim. [przypis edytorski]
Klatsch (niem.) — plask. [przypis edytorski]
Klaudas — postać literacka z legend arturiańskich: przeciwnik króla Artura, Lancelota, Bana i Borsa, władca królestwa w ob. centralnej Francji; być może wzorowany na historycznej postaci króla Franków Chlodwiga I (fr. Clovis, ok. 466–511). [przypis edytorski]
Klaudia (łac. Claudia) — imię kobiet z wpływowego rzymskiego rodu Klaudiuszów; tu zapewne Claudia Quinta, uznawana za wzór moralności i cnotliwości, odegrała kluczową rolę w sprowadzeniu w 204 p.n.e. do Rzymu wizerunku kultowego bogini Kybele, Wielkiej Matki, z Azji Mniejszej. [przypis edytorski]
Klaudiusz Druzus, właśc. Tiberius Claudius Drusus Nero Germanicus (10 p.n.e.–54 n.e.) — historyk, cesarz rzymski. [przypis edytorski]
Klaudiusz Senecjon — przyjaciel Othona, stracony po tzw. spisku Pizona w 65 r., zginął wraz z Lukanem. [przypis edytorski]
Klaudiusz, właśc. Tiberius Claudius Drusus Nero Germanicus (10 p.n.e.–54 n.e.) — historyk, cesarz rzymski od 41; wojska zaś stojące w Rzymie osadziły na tronie Klaudiusza: po zamordowaniu Kaliguli przez spiskowców żołnierze gwardii pretoriańskiej w panującym zamieszaniu obwołali cesarzem Klaudiusza, gdyż był jedynym dorosłym członkiem rządzącego dotychczas rodu. [przypis edytorski]
Klaudy Tolomej — Claudio Tolomei z Sieny, poeta, starał się o przeszczepienie miar starożytnych do poezji włoskiej. [przypis redakcyjny]
klauen (niem.) — kraść, buchnąć. [przypis edytorski]
klaustralnych — zakonnych. [przypis redakcyjny]
klauza — klauzula, warunek w umowie. [przypis edytorski]
klauzula — warunek zawarty w umowie. [przypis edytorski]
Klauzule te, dobrze zrozumiane, sprowadzają się wszystkie do jednej (…) Po wtóre, skoro oddanie się następuje bez zastrzeżeń, zjednoczenie jest możliwie najzupełniejsze (…) W końcu, gdy każdy oddaje się wszystkim, nie oddaje się nikomu… — trzy powyższe ustępy uzasadniają treść umowy społecznej, jedyną, jaka może odpowiadać poprzednio ustalonym warunkom ważnej umowy. Pierwszy argument wysuwa wytworzoną przez umowę równość prawnych stanowisk wszystkich członków: w ten sposób postulat sprawiedliwości zostaje zrealizowany. Nikt nie będzie skrzywdzony; nikt bowiem nie będzie mógł chcieć innym narzucić czegokolwiek, co zmierzałoby tylko do jego własnej korzyści, wyzyskiwać drugich dla swoich egoistycznych celów; każdy bowiem w równej mierze sam będzie musiał ponosić skutki swego postanowienia. — Drugi argument wysuwa zdolność w ten właśnie sposób sformułowanej umowy do zrealizowania swego celu: zjednoczenia. Gdy nikt nie zachowuje żadnej sfery niedostępnej dla społeczności, cały zostaje objęty obręczą społeczną wraz ze wszystkim, co do niego należy, zjednoczenie jest istotnie zupełne. — Trzeci wreszcie argument wysuwa moment korzyści: każdy przez umowę zyskuje, umowa spełnia więc postulat rozumności. — Brakuje jeszcze dowodu na to, że umowa nie łamie wolności człowieka, że więc jest zgodna z jego naturą. Trudno bowiem za taki dowód uważać zwrot: „gdy każdy oddaje się wszystkim, nie oddaje się nikomu”. W ten sposób człowiek byłby ubezpieczony przed niewolą u jednego pana, niemniej jednak mógłby nie być wolny. [przypis tłumacza]
klauzurą (forma B.lp r.ż.) — zamknięciem. [przypis redakcyjny]
klauzura (z łac.) — przepisy prawa kanonicznego ograniczające zakonnikom i zakonnicom kontakt ze światem zewnętrznym. [przypis edytorski]
klauzura (z łac.: zamknięcie) — zamknięta część domu zakonnego lub klasztoru; także: przepisy zakonne zakazujące kontaktowania się ze światem zewnętrznym. [przypis edytorski]
klauzury — klamry. [przypis redakcyjny]
klawa (daw.) — buława. [przypis redakcyjny]
klawesyn — dawny klawiszowo-strunowy instrument muzyczny. [przypis edytorski]
klawicymbał (daw.) — klawesyn. [przypis edytorski]
klawicymbał — dawny instrument muzyczny, klawiszowy, strunowy, w kształcie fortepianu, w którym dźwięk wydobywał się poprzez naciśnięcie klawisza, który powodował szarpnięcie struny piórkiem. [przypis edytorski]
klawicymbał — instrument klawiszowy, poprzednik fortepianu. [przypis edytorski]
klawiesz — fortepian. [przypis autorski]
klawikord — instrument klawiszowy strunowy, prototyp fortepianu. [przypis edytorski]
klawikord — instrument klawiszowy strunowy, prototyp fortepianu. [przypis edytorski]
klawikord — klawiszowy instrument strunowy. [przypis edytorski]
klawikord (muz.) — instrument będący prototypem fortepianu. [przypis edytorski]
klawikord — prototyp fortepianu. [przypis edytorski]
klawo (daw., pot.) — świetnie. [przypis edytorski]
klawy (daw. pot.) — fajny, niezły. [przypis edytorski]
klawy (daw., pot.) — świetny. [przypis edytorski]
klęczący na grobie, uderza ręką o ziemię — przy modlitwie do podziemnych bogów uderzano ręką o ziemię, aby zwrócić ich uwagę i przywołać bogi podziemne i duchy zmarłych. [przypis redakcyjny]
klęczeń (neol.) — wielbiciel. [przypis edytorski]
klękając również. — Ci dwaj mężczyźni klęczący przed sobą wywołują wrażenie nieodpartego komizmu, łagodząc to, co mogłoby być przykrego w tej scenie. Komentatorzy przypominają historyczną scenę, kiedy księżna de Conde uklękła przed kardynałem de Richelieu, błagając o łaskę dla skazanego na śmierć księcia de Montmorency, a kardynał klęknął przed nią, błagając o przebaczenie, że jej musi odmówić [przypis tłumacza]
klękły — dziś popr. forma: klęknęły. [przypis edytorski]
klępa — samica łosia; (przen. obelż.): kobieta ociężała, niezdarna. [przypis edytorski]
klępa — samica łosia; przen. obelż.: kobieta ociężała, niezdarna. [przypis edytorski]
klęsce, jaką (…) doznał — popr.: klęsce, jakiej doznał. [przypis edytorski]
klęska białogórska, właśc. bitwa na Białej Górze — bitwa rozegrana w 1620 r. w okolicy wzgórza Biała Góra (dziś w granicach Pragi). Protestanccy Czesi zostali pokonani przez katolickich Habsburgów. Konsekwencją tej klęski było zniemczenie elit i degradacja czeskiej kultury, trwająca aż do XIX w. [przypis edytorski]
klęska króla Jana Kastylskiego pod Juberoth — w r. 1385. [przypis tłumacza]
klęska lizbońska — trzęsienie ziemi w Lizbonie 1 listopada 1755, bezpośrednio po którym wystąpiło tsunami; jeden z najtragiczniejszych tego rodzaju kataklizmów w historii: zginęło ok. 90 tysięcy osób, Lizbona została całkowicie zrujnowana. Poemat Woltera na ten temat spowodował polemikę Rousseau. [przypis edytorski]
Klęski nieszczęśliwej wojny — wojna siedmioletnia [w której w latach 1756-63 Francja, Austria, Rosja, Szwecja i Saksonia walczyły przeciwko Wielkiej Brytanii, Prusom i Hanowerowi; zakończona druzgocącym zwycięstwem Wielkiej Brytanii i utratą przez Francję niemal wszystkich posiadłości kolonialnych w Ameryce Płn.; red. WL]. [przypis tłumacza]
Kleantes — filozof, uczeń Zenona. „Latarnia Kleantesa” stała się symbolem naukowej ścisłości. [przypis tłumacza]
Kleantes Samijczyk (…) wpadł na myśl twierdzić, iż to ziemia się obraca — Plutarch, O obliczu widniejącym na tarczy księżyca, 4. [przypis tłumacza]
Klearchos (ok. 450–401 p.n.e.) — dowódca spartański podczas wojny peloponeskiej, w 408 dowódca garnizonu w Bizancjum, w którym dla swoich żołnierzy odebrał cywilnej ludności całą żywność, wskutek czego podczas jego nieobecności mieszkańcy otworzyli bramy Ateńczykom; w 403 ponownie objął dowództwo w Bizancjum, zasłynął z okrucieństwa; usunięty z Bizancjum, został dowódcą najemników w służbie perskiej. [przypis edytorski]
kleć — ciasne pomieszczenie, klitka. [przypis edytorski]
kleć (daw.) — klitka, ciasne pomieszczenie. [przypis edytorski]
kleć — klatka. [przypis edytorski]
kleć — nieudolnie sklecony budynek; tu: służący za skład lub spiżarnię. [przypis edytorski]
kleć — tu: nieudolnie sklecony budynek. [przypis edytorski]
Klec (daw.) — dziś: Kielc; w Kielcach była siedziba związku wojskowego. [przypis redakcyjny]
klechdania — klechdy, bajania, przesadzone opowieści. [przypis edytorski]
klechda — podanie ludowe, baśń. [przypis edytorski]
klechda — podanie ludowe. [przypis edytorski]
klechda — podanie ludowe wywodzące się z tradycji, z miejscowych wierzeń. [przypis edytorski]
klecić — budować coś pośpiesznie, niestarannie. [przypis edytorski]
klecki — przym. od Kielce, dziś: kielecki. [przypis redakcyjny]
Kleczkowski, Jarosz (Hieronim) (zm. 1620) — pułkownik, dowódca lisowczyków. [przypis edytorski]
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Kleczyński, Jan (1875–1939) — publicysta i krytyk artystyczny; pierwsze teksty literackie drukował w „Życiu” krakowskim (m.in. nowele Słońce i Zosia). [przypis edytorski]
Klee, Paul (1879–1940) — malarz szwajcarsko-niemiecki, tworzył pod wpływem ekspresjonizmu, kubizmu i surrealizmu. [przypis edytorski]
Kleftowie (z gr. kléphtēs: rabuś) — greccy partyzanci, w od XV do XIX w. walczący przeciw Turkom; Kleftowie rekrutowali się gł. spośród ludności wiejskiej, mieszkańców gór; odegrali istotną rolę w powstaniu 1821–1829 r., w wyniku którego Grecja odzyskała niepodległość na części terytorium. Motyw szyb w grobach jest metaforą, użytą w jednym z wierszy, opiewających bohaterskie czyny Kleftów. [przypis edytorski]
kleft — powstaniec grecki, członek ruchu oporu w powstaniu 1821–1829. [przypis edytorski]
kleft — powstaniec grecki, członek ruchu oporu w powstaniu przeciwko Turkom (1821–1829). [przypis edytorski]
Kleigenes — o Klejgenesie niewiele dowiedzieć się można. Przyjaciel Kleofonta, był czynny przy wypędzeniu Alkibiadesa (407), działał przeciw zawarciu pokoju, nadto jako właściciel podrzędnych łaźni słusznie przez Arystofanesa wzgardliwie wyśmiany. Znienawidzony, nie wychodził bez palicy. [przypis tłumacza]
kleine lallende Kinder (niem.) — małe, gaworzące dzieci. [przypis edytorski]
Kleiner, Juliusz (1886–1957) — historyk literatury, badacz romantyzmu. [przypis edytorski]
Kleiner, Juliusz (1886–1957) — historyk literatury polskiej; autor m.in. dwutomowej monografii Zygmunt Krasiński, dzieje myśli (1912). [przypis edytorski]
Kleiner przypomina, że jest to aluzja do poglądu, iż grzech Adama sprowadził upadek całej natury. [przypis redakcyjny]
Kleiner przypomina, że uświadamiał to sobie sam Henryk, kiedy wypowiadał słowa: „(…) ażem stał się igrzyskiem szatanów” w Części I. [przypis redakcyjny]
Kleiner przypuszcza, że określenie Pana jako upiora może być reminiscencją drugiej części Dziadów Mickiewicza, gdzie występuje widmo złego pana, nazwane przez Guślarza upiorem. [przypis redakcyjny]
