Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 462 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | francuski | gwara, gwarowe | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | ukraiński | włoski | wojskowy
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 2459 przypisów.
upadek Cesarstwa przyczyni się do rozpowszechnienia płócien bawełnianych — ponieważ bawełna pochodziła z kolonii brytyjskich, zaś upadek Cesarstwa spowodował zdjęcie nałożonej przez Napoleona tzw. blokady kontynentalnej, tj. całkowitego zakazu handlu z Wielką Brytanią. [przypis edytorski]
upadek Orleanów — abdykacja (24 lutego 1848) i ucieczka króla Ludwika Filipa I, pochodzącego z orleańskiej linii rodu Burbonów; spowodowane zamieszkami podczas rewolucji lutowej, zakończonej proklamowaniem Drugiej Republiki Francuskiej. [przypis edytorski]
upadek ostatniego króla światów dotychczas nieznanych — tu chodzi zapewne o Montezumę II (1466–1520), władcę meksykańskiego imperium Azteków, który miał jednak dwóch krótko panujących następców, w przeciwieństwie do niego walczących z Hiszpanami. [przypis edytorski]
upadek Wiednia — krwawe stłumienie przez wojska cesarskie ostatniego zrywu Wiosny Ludów w Wiedniu, zwanego rewolucją październikową (6–31 października 1848). [przypis edytorski]
upadkowi* — zwątpieniu, rozpaczy. [przypis redakcyjny]
upadł (starop.) — tu: odpadł. [przypis edytorski]
upadłszy na ziemię, krew mnie zalała — błąd logiczny i gramatyczny (niezgodność podmiotów dla imiesłowu i osobowej formy czasownika); dziś popr. np. upadłem na ziemię i krew mnie zalała. [przypis edytorski]
upadniony (daw. forma) — dziś: upadły (ten, który upadł). [przypis edytorski]
upad (starop.) — upadek. [przypis edytorski]
upad — upadek; tu: forma skrócona dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
upału — według opowieści talmudycznej (Bawa Mecia 86b), Bóg uczynił ten dzień wyjątkowo gorącym, «aby wędrowcy nie trudzili Abrahama, ale gdy ujrzał, że Abraham smuci się tym, iż nie nadchodzą goście, przyprowadził do niego aniołów pod postacią ludzi», zob. Raszi do 18:1. [przypis edytorski]
upały — dziś popr. forma N.lm: upałami. [przypis edytorski]
u pala — chodzi o pal, do którego przywiązuje się galary i statki w przystani. Pasek miał własny pomost i spichlerz na zboże w Nowym Mieście Korczynie nad Wisłą. [przypis redakcyjny]
upamiętać się — dziś: opamiętać się. [przypis edytorski]
upamiętać się — dziś popr.: opamiętać się. [przypis edytorski]
upamiętaj się (daw.) — dziś: opamiętaj się. [przypis edytorski]
upamiętanie (daw.) — dziś: opamiętanie. [przypis edytorski]
upamiętanie — dziś: opamiętanie. [przypis edytorski]
upamintajta się (gw.) — opamiętajcie się. [przypis edytorski]
Upaniszady — najpóźniejsze teksty wchodzące w skład Wed, hinduskich świętych ksiąg, powstałe w VIII–III w. p.n.e., o treści religijno-filozoficznej. [przypis edytorski]
Upaniszady — staroż. teksty indyjskie o treści religijno-filozoficznej będące najpóźniejszą częścią wedyjskiego objawienia. Zawierają podstawowe koncepcje filozoficzne hinduizmu. Odegrały ważną rolę w rozwoju idei duchowych w staroż. Indiach. [przypis edytorski]
u pani Tussaud — w założonym w 1835 r. przez Marie Tussaud londyńskim muzeum figur woskowych przedstawiających sławne osoby. [przypis edytorski]
u Partenopy — w Neapolu. [przypis redakcyjny]
upartszy — dziś: bardziej uparty. [przypis edytorski]
upas antiar — trucizna przyrządzana z drzewa upas (Antiaris toxicaria), należącego do rodziny morwowatych gatunku występującego w tropikalnej strefie międzyzwrotnikowej, w Azji Płd.-Wsch.; wysokie, wiecznie zielone drzewo o pojedynczych, eliptycznych, sercowatych u nasady liściach, którego mleczny sok zawiera glikozydy nasercowe (antiarynę i antiozydynę); tradycyjnie był stosowany do zatruwania grotów strzał i oszczepów. [przypis edytorski]
upas — trujące drzewo z rodziny morwowo-figowej. [przypis edytorski]
upatrować — dziś popr.: wypatrywać. [przypis edytorski]
upatrować (starop. forma) — dziś: upatrywać; dopatrywać się; tu: pilnować się. [przypis edytorski]
upatrować (starop. forma) — upatrywać; tu: przewidywać. [przypis edytorski]
upatrować (starop. forma) — upatrywać, wypatrywać. [przypis edytorski]
upatrowała (starop. forma) — upatrywała; przewidywała. [przypis edytorski]
upatrując — podpatrując. [przypis redakcyjny]
upatrywać (daw.) — szukać i umieć dojrzeć, oceniać. [przypis redakcyjny]
upatrywać (tu forma 3 os. lp: upatruje) — wyglądać, oczekiwać zobaczenia, wypatrywać. [przypis redakcyjny]
upatrzyć (starop.) — dostrzec, zobaczyć. [przypis edytorski]
upatrzyły sobie jego (…) za obiekt (…) zabawy — kontaminacja dwóch zwrotów: „upatrzyć kogoś sobie” oraz: „obrać sobie kogoś jako” (obiekt żartów itp.). [przypis edytorski]
upędzającymi — dziś raczej: pędzącymi. [przypis edytorski]
upełny (starop.) — zupełny. [przypis redakcyjny]
u Petroniusza — tj. w przypisywanym Gajuszowi Petroniuszowi utworze prozatorskim z I w. n.e. pt. Satyricon, którego najsłynniejszym fragmentem jest scena wystawnej uczty u bogacza Trymalchiona. [przypis edytorski]
uph — hufiec. [przypis edytorski]
uphy — hufce. [przypis edytorski]
upieka — dziś: spieka, upał. [przypis edytorski]
upija [się] wolnością nierozcieńczoną — w starożytnej Grecji wino pito zwykle rozcieńczone. [przypis edytorski]
Upiór — to zjawa Jakuba Szeli; ukazuje się ona Dziadowi, który niedawno uparcie wracał do myśli o „krwawych zapustach”, drażniąc ojca panny młodej, co wydał córki za „panów” z miasta. Jakub Szela (1737–1866), chłop ze Smarzowej niedaleko Tarnowa, stanął 20 lutego 1846 r. w Tarnowskicm Jasielskiem na czele żywiołowego „poruszenia chłopskiego” przeciw szlachcie, sprowokowanego przez administrację austriacką w Galicji dla rozbicia przygotowań do powstania narodowego. Później władze austriackie stłumiły chłopski sprzeciw wobec powrotu do pańszczyzny, a sam Szela musiał przenieść się z Galicji (w 1848 r.) na Bukowinę, gdzie otrzymał 30-morgową posiadłość od rządu cesarskiego, ale pozostawał pod nadzorem policyjnym. [przypis redakcyjny]
Upiór — Upiorem jest tu nazwany duch powracający. Według wierzeń ludowych tak powracały na ziemię zwłaszcza dusze samobójców. [przypis redakcyjny]
upior — dziś: upiór. [przypis edytorski]
upiorem jest wszystko, co krępuje swobodny rozwój osoby ludzkiej, co nie pozwala jej uzewnętrznić się; ze wszystkimi jej właściwościami — S. Brzozowski, Co to jest modernizm?, s. 27. [przypis autorski]
upiorem — tu: jak upiór. [przypis edytorski]
Upiory — dramat Henrika Ibsena z 1891 r. [przypis edytorski]
upiry — upiory. [przypis edytorski]
Upita — daw. miasteczko, dziś wieś na Litwie, w powiecie kowieńskim, niedaleko Poniewieża. Niegdyś znajdował się w Upicie drewniany zamek warowny wzniesiony dla obrony przed najazdami krzyżackimi, umocniony w XVI w., za Zygmunta Augusta, w wieku XIX zachowały się z niego jedynie ślady. Właścicielem Upity w XVII wieku był Władysław Siciński. [przypis edytorski]
Upita (lit. Upytė) — w XVII w. miasteczko, dziś wieś, położona ok. 12 km na płd. zachód od Poniewieży. [przypis edytorski]
Upita (lit. Upytė) — w XVII w. miasteczko, dziś wieś, położona ok. 12 km na płd. zachód od Poniewieży. [przypis redakcyjny]
Upita — wieś, dawne miasteczko na Litwie. [przypis edytorski]
upiżmowany — wyperfumowany (piżmo stanowiło ważny składnik perfum). [przypis edytorski]
upłakany [wzrok] (starop.) — tu: załzawione od płaczu oczy. [przypis edytorski]
upłaz — bezdrzewna pochyłość w górach porosła trawą. [przypis edytorski]
upłaz — porośnięty trawą stok górski. [przypis edytorski]
upłaz — poziome lub lekko nachylone spłaszczenie w obrębie ściany skalnej lub stoku pomiędzy częściami stoku (poniżej i powyżej upłazu) o znacznie większym nachyleniu; upłaz daje możliwość przejścia między stromiznami. [przypis edytorski]
Upłaz — prawdopodobnie chodzi o Halę Upłaziańską. [przypis edytorski]
upłaz — rozległy, poziomy lub łagodnie nachylony stok górski; jego część oddzielająca znajdujące się powyżej i poniżej stromizny zbocza. [przypis edytorski]
upłaz — rozległy, poziomy lub łagodnie nachylony stok górski. [przypis edytorski]
upłaz — spłaszczone miejsce na stoku górskim. [przypis edytorski]
upłaz — stok górski porośnięty trawą. [przypis edytorski]
upłaz — stosunkowo płaski stok górski, często porośnięty trawą, oddzielający zbocza o znacznie większym nachyleniu. [przypis edytorski]
upłaz — trawiasty stok górski. [przypis edytorski]
upłazy — spłaszczenie w obrębie skalnej ściany lub stoku. [przypis edytorski]
upłynąć (starop.) — tu: przeminąć. [przypis edytorski]
upłynął czwarty rok od wstąpienia na tron Wespazjanowego — rok 72 n.e. [przypis tłumacza]
upłyniony (daw.) — miniony, ubiegły. [przypis edytorski]
upłyniony (daw.) — ubiegły, miniony, przeszły; ten, który upłynął. [przypis edytorski]
upłyniony — miniony. [przypis edytorski]
upłyniony — ten, który upłynął, przeminął. [przypis edytorski]
upłyniony — ten, który upłynął; przeszły. [przypis edytorski]
upłyniony — tu: miniony. [przypis edytorski]
upłynnić — odsprzedać, szczególnie po zaniżonej cenie. [przypis edytorski]
Upływ czasu przemienia w prawdę (…) wszystkie swoje uroki — akapit został tu przeniesiony przez Prousta z dalszej części tekstu. Następował po akapicie, który kończył się słowami i to mnie wprawiło w oszołomienie. [przypis tłumacza]
upleciony — schwytany, opleciony. [przypis redakcyjny]
uploteczki (starop.) — wstążki do włosów, które się wplata we włosy. [przypis redakcyjny]
upodoba go sobie — spodoba się jej. [przypis edytorski]
upojeń (…) cnoty — [J.J. Rousseau], Nowa Heloiza. [przypis tłumacza]
upojenie jest powszechne — z powodu ministerstwa Turgota, do którego przywiązywano nadzieje zbawiennych reform. [przypis tłumacza]
upokoić — uspokoić. [przypis redakcyjny]
upokorzań się — dziś popr. lp: upokarzania się a. lm bez zaimka zwrotnego: upokorzeń. [przypis edytorski]
upokorzonej (z ros.) — podbitej. [przypis autorski]
upokorzony (daw.) — ten, który odczuwa pokorę. [przypis edytorski]
upolowawszy (…) Sarmatę — z Sarmatami, ludem germańskim, prowadzili wówczas Rzymianie wojnę. [przypis tłumacza]
U polu krynica… (białorus.) — w polu krynica, z niej woda sączy się, młody chłopak, wielki nicpoń. Robić nie chce, ani pracować, tylko pić, hulać, namawiać dziewczęta. [przypis edytorski]
Upominano Solona (…) — Diogenes Laertios, Solon z Salaminy, [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, I, 63. [przypis tłumacza]
upominek — tu: pamiątka. [przypis edytorski]
upominek — wspomnienie, upamiętnienie. [przypis redakcyjny]
upominki — przekazał im wiedzę o rzeczach nieczystych lub wedle innego wyjaśnienia «[bogactwa], które otrzymał z powodu Sary oraz inne dary, które mu ofiarowano, wszystko to dał im, ponieważ nie chciał czerpać z tego korzyści», zob. Raszi do 25:6. [przypis edytorski]
upominki zakładne — pozyskane w wyniku wygrania zakładu lub rozwiązania zagadki. [przypis edytorski]
upomniałem cię — w Poprawach i Przydatkach do Uwag nad życiem Jana Zamoyskiego. [w Poprawach ob. Uwagi, str. 100 nn.; S.Cz.]. [przypis autorski]
upor — dziś popr. pisownia: upór. [przypis edytorski]
uporna gorliwość — w oryginale niem. hartnäckigen Fleiß: wytrwała (uparta) pracowitość. [przypis edytorski]
upornie (daw.) — uporczywie. [przypis edytorski]
upornie — dziś popr.: uporczywie. [przypis edytorski]
upornie — dziś popr. uporczywie. [przypis edytorski]
upornie — dziś: uporczywie a. uparcie. [przypis edytorski]
