Przypisy

rondeau — rondo; forma w muzyce (również w poezji i tańcu), której konstrukcja opiera się na wielokrotnych powtórzeniach tematu. [przypis edytorski]

Rondel — Barbakan. [przypis edytorski]

Rondel (daw., pot.) — barbakan krakowski, okrągła gotycka budowla obronna z XV w.; część dawnych fortyfikacji miejskich. [przypis edytorski]

Rondel (daw., pot.) — barbakan krakowski. [przypis edytorski]

rond (fr.) — kółko. [przypis edytorski]

rondo a. rondeau (fr.) — forma w muzyce (również w poezji i tańcu), której konstrukcja opiera się na wielokrotnych powtórzeniach tematu. [przypis edytorski]

Rondo — miasto w Andaluzji, w Hiszpanii. [przypis edytorski]

rondo — rodzaj strofy powtarzającej określone wersy. [przypis edytorski]

Rond-Point de Champs-Elysées — duże rondo na paryskiej alei Champs-Elysées (Pól Elizejskich). [przypis edytorski]

rond-point (fr.) — rondo a. półkole; tu: okrągłość. [przypis edytorski]

Ronge, Maximilian (1874–1953) — pułkownik armii austro-węgierskiej i ostatni szef biura ewidencyjnego. [przypis edytorski]

Roniąc na wierzby łezki trzy — tj. na zielone gałązki używane w świąteczną niedzielę Trójcy (49 dzień po Wielkanocy). [przypis edytorski]

ronić (daw.) — strącać. [przypis edytorski]

ronić — tu: tracić, gubić. [przypis edytorski]

Ronsard, Pierre de (1524–1585) — sławny poeta francuskiego renesansu, główny autor należący do grupy zwanej Plejadą. [przypis edytorski]

Rontaler, Edward Aleksander (1846–1917) — właściciel i dyrektor nowoczesnej szkoły ogólnokształcąco-handlowej powstałej w 1896 r. w Warszawie, wśród jej pedagogów było wielu wybitnych uczonych. [przypis edytorski]

ront (daw.) — obchód terenu. [przypis edytorski]

ront (daw.) — patrol. [przypis edytorski]

ront (daw.) — patrol straży (tu: miejskiej). [przypis edytorski]

ront (daw.) — patrol wojskowy, kontrolujący warty oraz porządek i bezpieczeństwo na danym terenie. [przypis edytorski]

ront — obchód terenu przez straże, w celu sprawdzenia porządku i bezpieczeństwa. [przypis edytorski]

ront (z niem.) — patrol wojskowy. [przypis edytorski]

ropiącą — dziś popr.: ropiejącą; w oryg. niem. jauchige, od jauche: gnojówka. [przypis edytorski]

ropiący — dziś popr.: ropiejący; tu: forma krótsza przymiotnika użyta w celu utrzymania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]

ropiący się — dziś: ropiejący. [przypis edytorski]

Ropp, Grzegorz — sztabskapitan artylerii, uczestnik wojny polsko-rosyjskiej odznaczony orderem Virtuti Militari; jeden z organizatorów insurekcji warszawskiej. [przypis edytorski]

Rops, Félicien (1833–1898) — belgijski grafik, przedstawiciel symbolizmu, często tworzący prace o tematyce erotycznej. [przypis edytorski]

Rops, Félicien (1833–1898) — belgijski grafik, znany gł. ze swoich litografii i akwafort o tematyce erotycznej i satanistycznej. [przypis edytorski]

Rops, Félicien (1833–1898) — belgijski malarz i grafik, znany z ukazywania brzydoty i potworności życia; jego prace łączą elementy naturalizmu i symbolizmu. [przypis edytorski]

Rops, Felicien (1833–1898) — belgijski malarz, grafik, karykaturzysta, współpracował z magazynem „Uylenspigel”; wiele jego rysunków miało charakter erotyczny. [przypis edytorski]

Rorate coeli a. Rorate caeli (łac.) — dosłownie „rosa nieba”, wstęp do mszy czwartej niedzieli Adwentu. [przypis edytorski]

Rorate Coeli (łac.) — pierwszy wers śpiewu na wejście rozpoczynającego mszę roratnią: Rorate coeli desuper, tj. Spuśćcie rosę, niebiosa. [przypis edytorski]

rorate coeli, właśc. rorate cæli desuper (łac.) — spuście rosę niebiosa (fragm. Księgi Izajasza 45:8). [przypis edytorski]

roraty — pierwsza msza o wschodzie słońca w okresie adwentu, tj. okresu poprzedzającego Święta Bożego Narodzenia w kościele katolickim. [przypis edytorski]

roraty — pierwsza msza poranna w kościele katolickim, odprawiana o wschodzie słońca; nazwa utworzona od pierwszych słów łac. modlitwy rorate caeli desuper: rosę niebiosa ześlijcie. [przypis edytorski]

roraty — wczesna poranna msza odprawiana w okresie Adwentu. [przypis edytorski]

rość (daw.) — rosnąć. [przypis edytorski]

rość — dziś: rosnąć. [przypis edytorski]

rościągnionem (starop. forma) — rozciągniętym. [przypis edytorski]

rościągniony (starop. forma) — dziś popr.: rozciągnięty. [przypis edytorski]

rościągniony (starop. forma) — rozciągnięty. [przypis edytorski]

rościęła (starop. forma ort.) — dziś popr.: rozcięła. [przypis edytorski]

rościęty (starop. forma) — rozcięty. [przypis edytorski]

roście (daw.) — rośnie. [przypis edytorski]

roście — dziś popr. forma 3.os.lp: rośnie. [przypis edytorski]

roście — dziś popr.: rośnie. [przypis edytorski]

roście (starop. forma) — 3.os.lp cz. teraźn.; dziś popr.: rośnie. [przypis edytorski]

roście (starop. forma 3 os. lp) — rośnie. [przypis edytorski]

roście (starop. forma) — dziś popr. 3. os. lp: rośnie. [przypis edytorski]

roście (starop. forma) — dziś: rośnie. [przypis edytorski]

roślejszy — wyższy, większy; stopień wyższy przymiotnika od: rosły (wysoki, postawny). [przypis edytorski]

rośnienie — dziś: rośnięcie; wzrost. [przypis edytorski]

rośny (daw.) — pokryty rosą. [przypis edytorski]

rośny — pokryty rosą. [przypis edytorski]

rośny — przymiotnik od rzeczownika rosa; rosa to woda zbierająca się wcześnie rano na ziemi i roślinach. [przypis edytorski]

rośny — rosisty, wilgotny od rosy. [przypis edytorski]

rośny — zwilżony rosą. [przypis edytorski]

Roś — rzeka w środkowej części Ukrainy, prawy dopływ Diepru. [przypis edytorski]

Roś — rzeka w środkowej części Ukrainy, prawy dopływ Dniepru. [przypis edytorski]

Roś — tu: rzeka w środkowej części Ukrainy, prawy dopływ Dniepru, przepływa przez Białą Cerkiew i Korsuń. [przypis edytorski]

Rosa Bailly (1890–1976) — fr. poetka, propagująca kulturę polską we Francji. [przypis edytorski]

Rosa (biol.) — róża, rodzaj krzewów należących do rodziny różowatych, obejmujący ok. 200 gatunków. [przypis edytorski]

Rosa Bonheur, właśc. Marie-Rosalie Bonheu (1822–1899) — fr. malarka i rzeźbiarka, przedstawicielka naturalizmu, zyskała sławę głównie dzięki obrazom ze zwierzętami (Orka w Nivernais, Koński jarmark); najsławniejsza malarka XIX w. [przypis edytorski]

Rosae crucis frater (łac.) — brat różokrzyżowiec; jednocześnie początek tytułu dzieła z 1619: Rosae Crucis Frater Thrasonico-Mendax, das ist: Verlogner Rhumbsichtiger Rosencreutzbrüd, którego autor ukrywał się pod pseudonimem „S. Mundus Christophorus”. [przypis edytorski]

rosajszywe — rektor jesziwy. [przypis edytorski]

rosarium (łac.) — ogród różany. [przypis edytorski]

Rosa, Salvator (1615–1673) — malarz włoski, autor scen rodzajowych z pustelnikami i włóczęgami na tle dzikich, romantycznych krajobrazów; uważany za prekursora romantyzmu. [przypis edytorski]

Rosas, Juan Manuel de (1793–1877) — argentyński generał i polityk, gubernator prowincji Buenos Aires, dyktator; korzystając z wojny domowej w Urugwaju usiłował zagarnąć tereny tego państwa; w 1852 obalony przez swojego generała, zbiegł do Wielkiej Brytanii. [przypis edytorski]

rosa (z port. roça) — obszar po spalonym lesie, przygotowany pod zasiew (za: Słownik portugalsko-polski kolonisty polskiego w Brazylii, Kurtyba 1925). [przypis edytorski]

Roscjusz, właśc. Quintus Roscius (ok. 125–62 p.n.e.) — jeden z najwybitniejszych aktorów w starożytnym Rzymie. [przypis edytorski]

Rosellini, Ippolito (1800–1843) — włoski orientalista, przyjaciel i uczeń Jeana François Champolliona, twórca włoskiej egiptologii. [przypis edytorski]

Rosenbaum — przywrócono oryginalną pisownię; w wydaniu źródłowym niekonsekwentnie, w tym rozdziale: Rosenblum i Rozenblum, w ostatnim: Rosenbaum. [przypis edytorski]

Rosenberg, Alfred (1893–1946) — zbrodniarz nazistowski, twórca teorii rasistowskich narodowego socjalizmu, minister III Rzeszy do spraw okupowanych terytoriów wschodnich. [przypis edytorski]

Rosenwerth de Różycki, Włodzimierz Józef (1837–1914) — w 1890 r. wyznaczony na kustosza muzeum polskiego w Rapperswilu; pełnił na zamku również obowiązki palacza, woźnego i konserwatora; inne formy nazwiska: Rosenwerth herbu Różyczka, Różyczka de Rosenwerth. [przypis edytorski]

Rosenzweig, Franz (1886–1929) — żydowski filozof dialogu. [przypis edytorski]

Rosetta — miasto portowe w Egipcie nad jednym z ramion delty Nilu o tej samej nazwie; w 1799 znaleziono tam kamienną płytę z tekstem w trzech wersjach, tzw. kamień z Rosetty, co miało przełomowe znaczenie dla odczytania egipskich hieroglifów. [przypis edytorski]

Rosetta — miasto portowe w płn. Egipcie. [przypis edytorski]

rosić — (o deszczu) padać delikatnie, małymi kropelkami. [przypis edytorski]

rosiczka — rosiczka okrągłolistna zwana też rosą słoneczną, roślina owadożerna o właściwościach leczniczych. [przypis edytorski]

Rosieńskie — ziemia w środkowej części Litwy, jej ośrodkiem są Rosienie (lit. Raseiniai), położone ok. 80 km na płn. zach. od Kowna. [przypis edytorski]

Rosienie (lit. Raseiniai) — miasto w środkowej części Litwy, położone ok. 80 km na płn. zach. od Kowna. [przypis edytorski]

Rosienie (lit. Raseiniai, żmudz. Raseinē) — miasto na Litwie, w okręgu kowieńskim 76 km na płn.-zach. od Kowna, położone nad rzeką Hosienką; dawne miejsce obrad sejmików ziemskich Księstwa Żmudzkiego (XVI–XVIII w.); w Rosieniach działały szkoły różnych wyznań, m.in. gimnazjum pijarów. [przypis edytorski]

Rosienie — niewielkie miasto na Litwie, w okręgu kowieńskim. [przypis edytorski]

Rosita Neik (1888–1903) i Doodica Neik (1888–1902) — bliźniaczki syjamskie z Indii, zrośnięte mostkiem, od 4 roku życia pokazywane w Cyrku Barnuma w Europie i USA, rozdzielone chirurgicznie w 1902. [przypis edytorski]

roskal — roztopy. [przypis edytorski]

roskazać (starop. forma ort.) — dziś popr.: rozkazać. [przypis edytorski]

roskazać (starop. forma ort.) — dziś: rozkazać. [przypis edytorski]

roskazał (starop. forma ort.) — dziś popr.: rozkazał. [przypis edytorski]

roskazał (starop. forma) — rozkazał [przypis edytorski]

roskazanie (starop.) — dziś popr.: rozkazanie; rozkaz. [przypis edytorski]

roskazować (starop. forma) — rozkazywać. [przypis edytorski]

roskazował (starop.) — rozkazywał. [przypis edytorski]

roskazuię (starop. zapis) — rozkazuję. [przypis edytorski]

roskazywać (starop. forma ort.) — dziś: rozkazywać. [przypis edytorski]

roskołysany (starop. forma ort.) — dziś popr.: rozkołysany. [przypis edytorski]

roskolnik (z ros.) — rozłamowiec, innowierca, odszczepieniec. [przypis edytorski]

roskosz — dziś popr. pisownia: rozkosz. [przypis edytorski]

roskoszny — dziś popr. pisownia: rozkoszny. [przypis edytorski]

roskosz (starop. forma ort.) — rozkosz. [przypis edytorski]

roskosz (starop. forma) — rozkosz. [przypis edytorski]