Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | rzymski | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7515 przypisów.
arak — mocny napój alkoholowy, wyrabiany z ryżu lub trzciny cukrowej. [przypis redakcyjny]
arak — napój alkoholowy na bazie anyżu. [przypis edytorski]
arak — napój alkoholowy otrzymywany z ryżu i trzciny cukrowej. [przypis edytorski]
arak — rodzaj aromatycznego alkoholu. [przypis edytorski]
Arakses — ob. Araks, rzeka w Zakaukaziu, płynąca ze wsch. Turcji w stronę M. Kaspijskiego, najdłuższy dopływ rzeki Kura. [przypis edytorski]
arak (z ar.) — aromatyczny napój alkoholowy o smaku anyżowym. [przypis edytorski]
arald (starop.) — herold. [przypis redakcyjny]
Aralia papyrifera — w ob. klasyfikacji Tetrapanax papyrifer. [przypis edytorski]
Aral — Jezioro Aralskie, dawniej określane jako morze, leżące w dzisiejszym Kazachstanie i Uzbekistanie. [przypis edytorski]
Aralsko-Kaspijskie Morze — dwa istniejące w czasach nowożytnych bezodpływowe jeziora słonowodne: Jez. Aralskie oraz M. Kaspijskie, stanowiły dawniej części jednego morza; Jez. Aralskie wskutek działalności ludzkiej w XX w. zanikło. [przypis edytorski]
Arambur — XIII-wieczna dziedziczka francuskiego hrabstwa le Maine. [przypis edytorski]
aramejski — jeden z języków semickich używanych od II w.p.n.e. do dzisiaj. Początkowo używany jedynie przez Aramejczyków, ale na początku I w. p.n.e. rozpowszechnił się na całym Bliskim Wschodzie. [przypis edytorski]
Aram Naharaim — wg Biblii: obszar między rzekami Eufrat i Tygrys, lub rzekami Eufrat i Orontes; później nazwa obejmowała również tereny obecnej Syrii. [przypis edytorski]
Aram Nahor — prawdopodobnie tereny obecnej północnej Syrii. [przypis edytorski]
Aran a. Haran — trzeci syn Teracha, ojciec Lota (Rdz 11,26–27). [przypis edytorski]
Arana y Goiri, Sabino de (1865–1903) — baskijski działacz narodowy, autor licznych prac o języku i historii Basków, współtwórca flagi Kraju Basków; w 1894 założył Baskijską Partię Narodową. [przypis edytorski]
arangement (z fr.) — układ, sposób zaaranżowania. [przypis edytorski]
Aranjo, José Ferreira de — założyciel i redaktor „Gazeta de Noticias”. [przypis edytorski]
Aranjuez — miasto w środkowej Hiszpanii, letnia rezydencja królów hiszpańskich ze wspaniałymi ogrodami pałacowymi ozdobionymi dziesiątkami fontann i rzeźb; tu: chwile przyjemności, pobytu w miłym, luksusowym miejscu. [przypis edytorski]
Aranjuez — miasto w środkowej Hiszpanii, letnia rezydencja królów hiszpańskich ze wspaniałymi ogrodami pałacowymi ozdobionymi dziesiątkami fontann i rzeźb. [przypis edytorski]
Aranjuez — miasto w środkowej Hiszpanii, nad rz. Tag, na płd. od Madrytu; letnia rezydencja królów hiszpańskich ze wspaniałym pałacem i ogrodami. [przypis edytorski]
Aranjuez — pałac królów hiszpańskich; tu: chwile wesołości, pobytu w miejscu wesołem. [przypis autorski]
aranżer — urządzający tańce, zabawy. [przypis redakcyjny]
ara-ponga (port.) — procnias, dzwonnik nagoszyjny, rodzaj ptaków z podrodziny bławatników. [przypis edytorski]
Ararat — góra, masyw wulkaniczny leżący w centrum Wyżyny Armeńskiej między jeziorami Wan i Sewan; dziś na terytorium Turcji, w pobliżu granicy z Armenią i Iranem. [przypis edytorski]
Ararat — góra w dzisiejszej Turcji, na jej szczycie wg Biblii wylądowała Arka Noego po potopie. [przypis edytorski]
Ararat — góra w dzisiejszej Turcji, na jej szczycie wg Biblii wylądowała arka Noego po potopie. [przypis edytorski]
Ararat — góra w dzisiejszej Turcji, na jej szczycie wg Biblii wylądowała Arka Noego po potopie. [przypis edytorski]
a ratione ad rationatum valet consequentia (łac.) — (wywód) od przesłanki do wniosku jest wywodem poprawnym. [przypis edytorski]
Araukania — kraina historyczna w płd. części Ameryki Płd., na północ od Patagonii; obecnie należąca do Chile. [przypis edytorski]
araukaria — rodzaj drzew iglastych rosnących na półkuli południowej; w płd. części Brazylii rośnie araukaria brazylijska, nazywana w innych miejscach tekstu „sosną brazylijską”. [przypis edytorski]
araukaria — roślina iglasta występująca w rejonie Australii i Oceanii. [przypis edytorski]
arba — ciężki wóz dwukołowy typowy dla krajów zachodniej Azji; występował także na Ukrainie, na Kaukazie i w południowej Rosji. [przypis edytorski]
arba — ciężki wóz dwukołowy typowy dla krajów zachodniej Azji. Występował także na Ukrainie, na Kaukazie i w południowej Rosji. [przypis edytorski]
arbata (gw.) — herbata. [przypis edytorski]
arba (tur. z arab.) — wóz o bardzo wysokich kołach, używany dawniej w Azji Środkowej, najczęściej jednoosiowy. [przypis edytorski]
Arbeit an und für sich (niem.) — praca sama w sobie i dla siebie; żart. aluzja do terminu z filozofii Immanuela Kanta (1724–1804): byt sam w sobie (Sein an sich). [przypis edytorski]
arbeitcerka — prawdopodobnie jest to słowo wynikające z przekształcenia niemieckiego określenia Arbeitseinsatzführerin oznaczającego kierowniczkę, liderkę grupy obozowych pracowniczek. [przypis edytorski]
Arbeitsamt (niem.) — urząd pracy; w hitlerowskich Niemczech organ administracji państwowej zajmujący się sprawami zatrudnienia, w Polsce na ziemiach okupowanych przede wszystkim egzekwowaniem narzuconego Polakom przymusu pracy oraz wysyłaniem pracowników na roboty przymusowe do Niemiec. [przypis edytorski]
Arbeitsdienst (niem. Arbeit: praca, Dienst: służba) — Służby Pracy; formacja zajmująca się organizacją bezpłatnej pracy (gł. prac pomocniczych na rzecz wojska, umocnieniowych, porządkowych itp.), w tym również przymusowej pracy niewolniczej w hitlerowskich Niemczech i na terenach okupowanych przez III Rzeszę. [przypis edytorski]
Arbeitsdienst (niem.) — dosł. Służby Pracy; Reichsarbeitsdienst (RAD): Służba Pracy Rzeszy; w hitlerowskiej III Rzeszy początkowo organizacja przysposobienia wojskowego i obywatelskiego dla młodzieży; podczas II wojny światowej formacja pomocnicza Wehrmachtu (tj. armii niem.): zajmowała się budową umocnień na liniach frontu i brała udział w walkach pod koniec wojny. [przypis edytorski]
Arbeitsdienst (niem.) — Służba Pracy. [przypis edytorski]
arbeitskomando (z niem.) — oddział roboczy. [przypis edytorski]
arbeitszeit (z niem.) — czas pracy. [przypis edytorski]
Arbia — rzeka przy Monte Aperto, gdzie gibelini wygrali ważną bitwę. [przypis redakcyjny]
arbiter elegantiarum (łac.) — arbiter elegancji; osoba, której osąd w kwestiach dobrego smaku uznawany jest za obowiązującą opinię. Wobec Petroniusza określenia tego użył Tacyt, rzym. historyk z I w. n.e. [przypis edytorski]
arbiter elegantiarum (łac.) — arbiter elegancji; osoba mająca rozstrzygający głos w sprawach elegancji. [przypis edytorski]
arbiter elegantiarum (łac.) — esteta, znawca dobrego smaku. [przypis edytorski]
arbiter elegantiarum (łac.) — sędzia w sprawach elegancji. [przypis edytorski]
arbiter elegentiarum (łac.) — autorytet w sprawach mody, dobrego smaku. [przypis edytorski]
arbiter — osoba rozstrzygająca coś. [przypis edytorski]
arbiter (z łac.) — świadek. [przypis redakcyjny]
arbitrami — sędziowie w sądzie polubownym, przedstawiciele stron. [przypis redakcyjny]
arbitraż — rozstrzygnięcie sporu przez osobę trzecią. [przypis edytorski]
arbitrio (łac.) — wyrokowi. [przypis edytorski]
arbitrium (łac.) — sąd, wyrok. [przypis redakcyjny]
arbitrowie — publiczność, przysłuchująca się obradom sejmowym. [przypis redakcyjny]
arbol dela noche triste — drzewo smutnej nocy. [przypis autorski]
Arbués,Pedro de (ok. 1441–1485) — hiszpański inkwizytor, przełożony trybunału inkwizycyjnego w Saragossie; zamordowany w miejscowej katedrze, rzekomo przez Żydów i konwertytów; święty katolicki (1867). [przypis edytorski]
Arbuez, Pedro (1440/42–1485) — inkwizytor, zabity przez przeciwników politycznych pochodzenia żydowskiego, uznany za świętego męczennika. [przypis edytorski]
arbuz — przenośnie: odmowa, odrzucenie starającego się o rękę panny. [przypis edytorski]
arčia — atvira vieta, erdvė. [przypis edytorski]
arcaby (daw.) — warcaby. Warcaby w dzisiejszym kształcie są znane od XII w. n.e., ale uważa się, że pochodzą od gry senet, rozgrywanej w Egipcie już w XXVI w. p.n.e. [przypis edytorski]
arcaby — dziś popr.: warcaby. [przypis edytorski]
arcaby, właśc. warcaby — rodzaj gry figurami lub kamykami na szachownicy. [przypis redakcyjny]
Arcades ambo (łac.) — obaj Arkadyjczycy (Wergiliusz, Bukoliki VII, 4); o osobach tych samych upodobań. [przypis edytorski]
Arcades ambo — obaj Arkadyjczycy (Wergiliusz, Bukoliki, Ekloga VII). [przypis edytorski]
Arcades (łac. B.) — Arkadyjczyków. [przypis redakcyjny]
arcana et rara (łac.) — tajemnicze i rzadkie. [przypis edytorski]
arcana (łac.) — sekrety. [przypis edytorski]
arcana (łac.) — tajemnice. [przypis edytorski]
arcana — tajniki, sekretne sposoby, zasady. [przypis edytorski]
arcanum (łac.) — tajemnica, sekret; tu B. lm arcana. [przypis edytorski]
arcanum (łac.) — tajemnica, sekret; tu M. lm arcana. [przypis redakcyjny]
archandria — poczet, orszak, rzesza, tłum. [przypis edytorski]
archandyje — tłumy. [przypis redakcyjny]
archangelski — archanielski. [przypis edytorski]
Archangielsk — miasto w północnej części europejskiej Rosji, nad rzeką Dwiną, w w pobliżu jej ujścia do Morza Białego; do czasu założenia Petersburga w 1703 Archangielsk był głównym portem Rosji. [przypis edytorski]
Archanioł — Archanioł Michał widnieje w herbie Kijowa i Kijowszczyzny. [przypis edytorski]
Archanioł — chodzi o Archanioła Gabriela, anioła zwiastowania, zmartwychwstania, miłosierdzia, kary, śmierci i objawienia, którego jednym z atrybutów jest trąbka. [przypis edytorski]
Archanioł Michał (rel.) — jeden z archaniołów w judaizmie, chrześcijaństwie i islamie, święty Kościoła katolickiego i prawosławnego. [przypis edytorski]
archanioł Michał (z hebr. Mika'el, dosł.: któż jak Bóg) — występuje w religiach żydowskiej, chrześcijańskiej oraz w Islamie. W tradycji judaistycznej jest jednym z siedmiu aniołów wyższego rzędu. Ochraniał Izrael (Dn 10,12–14); spierał się z szatanem o ciało Mojżesza (Jud 1,9). [przypis edytorski]
archanioł Rafael (rel.) — w tradycji żydowskiej i chrześcijańskiej jeden z najwyższych rangą aniołów. [przypis edytorski]
Archanioł — Wernyhora przybywa z Ukrainy, której godłem był św. Michał Archanioł. [przypis edytorski]
Archedemos — wspomniany powyżej wichrzyciel. [przypis edytorski]
Archedemos (…) wymierzył Erasinidesowi karę administracyjną — urzędnik może wymierzyć karę (grzywnę) w drodze administracyjnej tymczasowo, a potem skierować sprawę do sądu. Przy wysokich grzywnach musi sąd zatwierdzić wymiar kary swym wyrokiem. [przypis tłumacza]
Archedemos — z przydomkiem „Kaprawy” (glamon), dobry mówca, człowiek ubogi, prawdopodobnie identyczny z Archedemosem ze Wspomnień. [przypis tłumacza]
Archedemos z przydomkiem „kaprawy” — wpływowy Ateńczyk owej epoki, wichrzyciel znany i pierwszy oskarżyciel jednego z wodzów bitwy pod Arginuzami, Erasinidesa, czym dał powód do wytoczenia procesu owym 10 wodzom, z których siedmiu pod błahym pozorem nieratowania rozbitków stracono. Był to przybłęda, obcy, który nie należał do attyckich fratrii; stąd te docinki. [przypis tłumacza]
Archelaosa czekała podróż do Rzymu. Dało to powód do nowych zaburzeń… — por. Starożytności XVII, VIII, 4–IX, 3. [przypis tłumacza]
Archelaos I Macedoński (zm. 399 p.n.e.) — król Macedonii (od 413 p.n.e.) z rodu Argeadów, reformator administracji, armii i handlu, mecenas sztuki greckiej. [przypis edytorski]
Archelaos I Macedoński (zm. 399 p.n.e.) — król Macedonii (od 413 p.n.e.) z rodu Argeadów, syn Perdikkasa II; dokonał wielkich zmian w administracji i armii, wzmocnił siłę militarną państwa. [przypis edytorski]
Archelaos miał jeszcze inną sprawę z Żydami… — por. Starożytności, XVII, XI, 1–5. [przypis tłumacza]
Archelaus fizyk (…) stali się z niejakiego mlecznego błota wydzielonego przez gorąco ziemi — Diogenes Laertios, Archelaos, [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, II, 17. [przypis tłumacza]
Archenom — nieznana osobistość. [przypis tłumacza]
Archeopteryx, pol.: archeopteryks (paleont.) — rodzaj ptasiopodobnego dinozaura żyjącego w późnej jurze, ok. 150–145 mln lat temu; od odkrycia (1861) przez długi czas uznawany za bezpośredniego przodka współczesnych ptaków i ogniwo pośrednie łączące je z gadami, obecnie uważany za reprezentanta bocznej, wymarłej linii, blisko spokrewnionego z tym przodkiem. [przypis edytorski]
Arches — właśc. Arches Court; sąd kościelny (Kościoła Anglii) pod przewodnictwem Dziekana Arches rozstrzygający apelacje (ale też nowe sprawy) dla Prowincji Canterbury; jego odpowiednikiem w Prowincji York jest Chancery Court; nazwa Arches Court pochodzi od łuków (ang. arches) zdobiących stałą siedzibę sądu w kościele St Mary-le-Bow (Sancta Maria de arcubus) w Londynie. [przypis edytorski]
archetyp — pojęcie z psychologii Carla Gustawa Junga (1875–1961), oznaczające symbol pochodzący z tzw. nieświadomości kolektywnej, to jest z warstwy nieświadomości wspólnej wszystkim ludziom. [przypis edytorski]
Archezilaus, widząc chorego Ktezybiusza (…) — por. Diogenes Laertios, Życie Archezilausa [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, IV, 17. [przypis tłumacza]
Archezilaus, właśc. Archelaos I Macedoński (zm. 399 p.n.e.) — król Macedonii (od 413 p.n.e.) z rodu Argeadów, reformator administracji, armii i handlu; mecenas sztuki greckiej: gościł na swoim dworze wielkich poetów, dramatopisarzy, muzyków i malarzy; Sokrates odrzucił jego zaproszenie, przytoczoną anegdotę podaje Seneka, O dobrodziejstwach) 9. [przypis edytorski]
