Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | holenderski | ironicznie | łacina, łacińskie | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8124 przypisów.
„Czas” — konserwatywny dziennik wydawany początkowo w Krakowie (1848–1934), a później, po połączeniu z „Dniem Polskim”, w Warszawie (1935–1939). [przypis edytorski]
Czasław, czes. Nové Město (Čáslav) — miasto w środkowej części Czech. [przypis edytorski]
czasów Elżbiety i Jakuba — za panowania królowej Anglii Elżbiety I Tudor (w latach 1558–1603) oraz jej następcy Jakuba I Stuarta (1603–1625), kiedy rozkwitał teatr angielski. [przypis edytorski]
czasów odwłoki — zwlekanie, zwłoka. [przypis edytorski]
czasów siła — dużo czasu. [przypis edytorski]
czas (…) ostatniej potrzebie — godzina śmierci. [przypis redakcyjny]
czasować — odkładać. [przypis redakcyjny]
czasowe ptaki — gniazdujące okresowo. [przypis edytorski]
Czasowych dieł mastier (ros.) — zegarmistrz. [przypis edytorski]
czasowy — do czasu, nie dożywotni; toż w Uwagach, str. 73. [przypis redakcyjny]
czas pobytu Adolfa — Tetmajera. [przypis redakcyjny]
czas przechodzi — tu: mija odpowiedni czas. [przypis edytorski]
czas przeznaczony na wyprawę już ubiegał — widocznie miał określony pewien czas na tę wyprawę. Władza jego jako beotarchy jeszcze się nie kończyła. [przypis tłumacza]
Czas śmiechu, czas płaczu — Koh 3, 1–8. [przypis tłumacza]
czas się mieć do brzega (starop.) — czas zdążać (kierować się) do brzegu. [przypis edytorski]
Czas starcu dać życie — już czas, aby starzec oddał życie. [przypis edytorski]
czas (starop.) — [tu:] kres, koniec. [przypis redakcyjny]
czas Terroru — krwawe rządy jakobinów w czasie Rewolucji Francuskiej. [przypis edytorski]
czas — tu: pogoda. [przypis edytorski]
czasu (daw.) — podczas, w czasie. [przypis edytorski]
czasu inszego (starop.) — w innym czasie; kiedy indziej. [przypis edytorski]
czasu już nie będzie — Ap 10, 6. [przypis edytorski]
Czasu letniego nikt tu jednak z powodu skwaru wytrzymać nie może — περικαὲς δέ ἐστιν οὕτως τὸ χωρίον, ὡς μηδένα ῥᾳδίως προϊέναι; ut nemo facile sub divum egrediatur; dass nicht leicht jem and ins Freie hinausgeht (Cl.), [pominięto tłum. na rosyjski]. Dnia 5 grudnia, gdy pustynną równiną jechaliśmy w stronę Morza Martwego, ciepłomierz w południe wskazywał 27° R [wg dawnej skali termometrycznej wprowadzonej przez fr. fizyka Réaumura: 27° R = ok. 34° C]. [przypis tłumacza]
czasu mej młodości — dziś: w czasach mej młodości. [przypis edytorski]
Czasu minęło jak płachte wysiać — tj. tyle, ile potrzeba na ręczne wysianie partii zboża z przewieszonej przez ramię płachty. [przypis edytorski]
czasu nie stało (daw.) — zabrakło czasu. [przypis edytorski]
czasu odwiedzin u… proboszcza — por. list z 1 lipca 1771. [przypis redakcyjny]
Czasu onego nie było króla w Izraelu, ale każdy czynił, co mu się zdało — Sdz 18, 1; Sdz 21, 24. [przypis edytorski]
czasu swego (daw.) — w swoim czasie; w odpowiednim czasie. [przypis edytorski]
czasu — tu: podczas, w czasie. [przypis edytorski]
„Czas” — wydawany w latach 1848–1934 w Krakowie dziennik zw. z frakcją konserwatystów krakowskich (tzw. „Stańczyków”), stanowiący również forum dla publikacji krakowskiej szkoły historycznej. [przypis edytorski]
Czas wyszedł ze swych fug; biada mi, żem się zrodził, by go naprawiać — Szekspir, Hamlet, akt I, scena 5 (spotkanie Hamleta z duchem ojca), ostatnie słowa Hamleta w tej scenie; w tłum. Józefa Paszkowskiego z 1862: „Świat wyszedł z formy / I mnież to trzeba wracać go do normy!”. [przypis edytorski]
czasy długie — «Dłużej niż [poprzednio] w Hebronie, w Hebronie spędził 25 lat, tu 26 […] a następnie powrócił do Hebronu», zob. Raszi do 21:34. [przypis edytorski]
czasy — dziś popr. forma N.lm: czasami. [przypis edytorski]
czasy Edwardów — obejmujący XIII i XIV w. okres panowania: Edwarda I (lata 1272–1307), reformatora administracji królewskiej i prawa zwyczajowego (common law), które zostało skodyfikowane w statutach z 1275 i 1285 r., Edwarda II, pod którego rządami (1307–1327) nastąpił rozwój instytucji parlamentarnych oraz Edward III, króla Anglii w latach 1327–1377, inicjatora wojny stuletniej, który kontynuował reformy prawodawstwa i systemu rządzenia. [przypis edytorski]
czasy (…) gorsze od wszystkich, które kiedykolwiek dotąd były — lata 1929–1933 to okres tzw. wielkiego kryzysu, największego załamania gospodarczego w historii kapitalizmu, które objęło wszystkie kraje (poza ZSRR) i wszystkie dziedziny gospodarki; bezrobocie osiągnęło 30%, spadek produktu narodowego dochodził do 50%, trzykrotnie zostały zmniejszone obroty handlowe. W Polsce kryzys przeciągnął się do 1935, zwłaszcza w rolnictwie, gdyż dramatycznie spadły ceny produktów rolnych, co doprowadziło do spadku poziomu życia i ogromnego zadłużenia mieszkańców wsi. [przypis edytorski]
czasy Henryków — prawdopodobnie chodzi o rządy Henryka VII (1457–1509) i Henryka VIII (1491–1547) z dynastii Tudorów. [przypis edytorski]
czasy liberalne — tu w znaczeniu: czasy, w których zwyciężają hasła równości wszystkich ludzi, bez względu na pochodzenie. [przypis redakcyjny]
czasy napoleońskie — okres panowania i podbojów Napoleona Bonapartego, wodza, a potem cesarza Francji. [przypis edytorski]
czasy Olgierda i Witołda — przełom XIV i XV w. [przypis redakcyjny]
czasże (…) się rozstać — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy [jest] czas [aby] się rozstać. [przypis edytorski]
czas życia (…) w zdrowiu i czerstwości, tak jak go przeżył ów święty wódz żydowski — Matuzalem. [przypis tłumacza]
Czaszą — tj. Fialą, dziś Birket Râm, krater wygasłego wulkanu, zalany wodą; kształt kolisty, obwód mniej więcej 3000 kroków. Poetyczny opis Flawiusza odpowiada rzeczywistości, naturalnie z wyjątkiem owego podziemnego połączenia ze źródłami Jordanu w Banias, co jest czystą bajką. Nad brzegiem tego jeziora druzinka Helue, córka Iliasa Haddada, opowiadała mi legendę zbliżoną do historii o Sodomie i Gomorze. Tylko tam występował żywioł ognia, tu żywioł wody; tam żona Lota zamieniła się w słup soli, tu Sit-Sara, którą nadaremnie ostrzegał mędrzec Ei-Jusef-is-sadik, w drzewo. Legenda ta jest znana uczonym, uważają ją za „lokalną”. Zdaje się jednak, że jak z różnych źródeł i dopływów jedna powstaje rzeka, tak i z różnych „lokalnych” podaniowych źródełek i dopływów tworzy się rzeka głównej legendy i potem dzięki sankcji piśmienniczej pierwsze, tj. honorowe zajmuje miejsce w pamięci świata. [przypis tłumacza]
czasza — czarka, kielich. [przypis edytorski]
czasza (daw.) — płaski, ozdobny kielich. [przypis redakcyjny]
czasza — puchar. [przypis edytorski]
czasza — tu: kielich. [przypis edytorski]
czaszką… piję zdrowie — jeden z motywów karbonarskich odnotowanych przez S. Skwarczyńską. [przypis redakcyjny]
czaszka z Neandertalu — czaszka neandertalczyka, wymarłego przedstawiciela rodzaju Homo (człowiek), którego szczątki odkryto po raz pierwszy (1856) w dolinie Neandertal w Niemczech. [przypis edytorski]
czas (…) z tej urny rostek, z drugich puszcza liście — Ponieważ czas mierzy się tylko biegiem ciał niebieskich, a wszystkie niebieskie ciała od sfery Primum Mobile zwanej, ruch swój biorą, dlatego w tej sferze jest ziarno, rostek czasu i jego wymiarów, a który w innych sferach puszcza rozmaite swoje liście i gałęzie. [przypis redakcyjny]
czata (daw.) — kryjoma wyprawa. [przypis redakcyjny]
czata (daw.) — straż. [przypis edytorski]
czata — oddział żołnierzy ubezpieczający wojsko w czasie postoju lub dokonujący zwiadu; stać na czatach: stać na straży. [przypis edytorski]
czata (starop., wojsk., z tur. çete a. węg. csata) — gromada; tu wojsk.: oddział żołnierzy ubezpieczający lub dokonujący zwiadu. [przypis edytorski]
czata — tu: strażnica, posterunek. [przypis edytorski]
czata — tu: straż. [przypis edytorski]
czatować — czaić się, tu: czekać. [przypis edytorski]
czatownia (daw.) — strażnica, punkt obserwacyjny. [przypis edytorski]
czatownia — także: starszyźniak: kwatera oficerska, znajdująca się na pokładzie w tyle okrętu. [przypis tłumacza]
czatownia — wartownia. [przypis edytorski]
czatownica — strażniczka. [przypis edytorski]
czatownik (daw.) — wartownik lub zwiadowca. [przypis edytorski]
czatując na tę chwilę, kiedy Ateńczycy z powodu zupełnego braku żywności zgodzą się na wszystko… — Teramenes był wrogiem demokracji, swego czasu należał do Rady Czterystu, ale chytrze się wycofał. Postępowanie jego jest perfidne, tak jak w procesie wodzów (zob. ust. 3). Żądał dla siebie zupełnego zaufania, nie mówił, jakim sposobem chce przejrzeć zamiary Lizandra. Jeżeli otrzymał taki dowód zaufania, świadczyło to, że oligarchowie wzrośli na siłach; skutkiem amnestii szeregi ich pomnożyły się; a jeszcze niedawno Teramenes, wybrany strategiem, przepadł przy dokimazji jako politycznie nieprawomyślny. Podczas nieobecności Teramenesa towarzysze jego usuwają podpory demokracji i wrogów pokoju, mianowicie doprowadzają do skazania Kleofona. Jak w 411 r., wielu demokratów przechodzi do partii przeciwnej, wreszcie przewagę w Radzie zyskują oligarchowie, np. Satyros (zob. o nim ust. 5, koniec). [przypis tłumacza]
czaty — grupy zwiadowców. [przypis edytorski]
Czatyrdach — własc. Czatyr-Dag, masyw górski na Krymie, ok. 35 km na wschód od Bachczysaraju. [przypis edytorski]
Czatyrdah nie jest najwyższą górą półwyspu krymskiego, lecz wskutek szczęśliwego położenia jest zewsząd widzialny i imponująco się przedstawia. Odosobniony od reszty gór taurydzkich, ciągnących się jednym pasmem wzdłuż morza, od Bałakławy aż do Teodozji, wznosi między Symferopolem a Ałusztą potężny swój trzon granitowo–wapienny w trzech kondygnacjach na wysokość 1661 m. nad p. morza, w kształcie olbrzymiego trapezu, o wierzchołku zupełnie podobnym do rozpiętego namiotu, skąd poszła jego nazwa (czatyr — namiot, dah — góra). Z pieczar, w które obfituje Czatyrdah, wypływa rzeka Salhir, wspomniana w sonecie XIV. Okrzyk »Aa!!« zamykający sonet, wedle wyjaśnienia poety »wyraża tylko zadziwienie pielgrzyma nad śmiałością Mirzy i dziwami, które on oglądał na górze. Orientalnie trzeba by powiedzieć, że pielgrzym na te słowa włożył w usta palec zadziwienia«. [przypis redakcyjny]
czaty — tu: straż. [przypis edytorski]
czaty — tu: straż, strażnicy. [przypis edytorski]
czaus murza (z tur.) — urzędnik, posłaniec. [przypis edytorski]
czausz — cesarski goniec. [przypis redakcyjny]
czausz — goniec sułtański. [przypis redakcyjny]
Czawczewadze — popr.: Czawczawadze, nazwisko gruzińskiej rodziny książęcej; trudno jednak ustalić tożsamość wskazanej osoby. [przypis edytorski]
czcią (daw.) — czytają. [przypis edytorski]
czcią (starop. forma) — daw. 3.os.lm: czczą. [przypis edytorski]
czcić (daw.) — uczcić, ugościć. [przypis edytorski]
czcicie (daw.) — tryb rozkazujący: czytajcie. [przypis edytorski]
Czcicielem rozumu jestem i tych szkiełek mędrca (…) — nawiązanie do utworu Romantyczność z tomu Ballady i romanse Adama Mickiewicza: „Czucie i wiara silniej mówi do mnie/ Niż mędrca szkiełko i oko”. [przypis edytorski]
czciciele ognia — muzułmańskie określenie wyznawców zaratusztranizmu, religii irańskiej panującej niegdyś w Persji (ob. Iran i Irak). Szczególnym obiektem kultu jest w niej stworzony przez najwyższe bóstwo, Ahura Mazdę, oczyszczający, święty ogień. Po podboju Persji przez muzułmanów większość świątyń ognia uległa zniszczeniu lub została przekształcona w meczety. [przypis edytorski]
czcicielów — dziś popr. forma D. lm: czcicieli. [przypis edytorski]
czciecie (daw.) — czytacie; od czyść: czytać. [przypis edytorski]
czcie (daw.) — czyta; od czyść: czytać. [przypis edytorski]
czciesz (daw.) — czytasz; od czyść: czytać. [przypis edytorski]
czci Febowa — chlubo Feba-Apollina, opiekuna muz, grającego też na lutni. [przypis redakcyjny]
czci — [forma M.lm]; [będący] na czczo, bez jedzenia. [przypis redakcyjny]
czcigodne — innym oprac. tegoż tłumaczenia: poważane. [przypis edytorski]
Czcij więc pamięć jego i módl się za nim — ojciec poety, jener[ał] Wincenty Krasiński, zmarł 24 listopada 1858 r. [przypis redakcyjny]
czciła go jak fetysza — dziś popr. z B.: jak fetysz. [przypis edytorski]
czcionkami (…) które by chyba lepiej odpowiadały niemieckiej nazwie „Buchstaben” — gra wyrazów niedająca się przełożyć: „die ihrem Namen Buchstaben (gleichsam bücherne Stäbe zum Feststehen) besser entsprechen würden”. [przypis tłumacza]
czcionka — rodzaj nośnika pojedynczych znaków pisma drukarskiego, podstawowy materiał zecerski używany w technice druku wypukłego. [przypis edytorski]
czcionki cycero — dużymi literami; cycero w typografii to jednostka długości, wynosząca 12 punktów typograficznych, czyli ok. 4,5 mm. Nazwa pochodzi od rozmiaru czcionek użytych w wydaniu listów Cycerona z 1468 r. [przypis edytorski]
Czcionki rozsadzone oznaczają własne Andrzeja Zamojskiego wyrazy. [przypis autorski]
Czczenia upartej panny są mi obojętne — Diana, równie jak Minerwa, była wiecznie dziewicą. Kupido więc mało dbał o „czczenia upartej panny”, nieuznającej jego władzy. [przypis redakcyjny]
czczony w Niemczech panteista — Johann Wolfgang Goethe (1749–1832), wybitny poeta i pisarz niemiecki. [przypis edytorski]
czczość (daw.) — marność. [przypis edytorski]
czczość (daw.) — pustka. [przypis edytorski]
czczość — głód, pustka. [przypis edytorski]
czczość — głód, pustkę. [przypis edytorski]
czczość — nicość, pustka wewnętrzna. [przypis redakcyjny]
czczość — odczucie pustki i jałowości. [przypis edytorski]
czczość — pustka, coś nieznaczącego. [przypis edytorski]
