Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 434 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | norweski | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 3493 przypisów.
Hartley, David (1705–1755) — angielski filozof i lekarz, sensualista; twórca teorii asocjacji, zapoczątkował psychologię asocjacjonistyczną. [przypis edytorski]
Hartman, Ellen (1860–1945) — słynna szwedzka aktorka. [przypis edytorski]
Hartmann, Eduard von (1842–1906) — filozof niemiecki; twórca teorii pesymizmu historiozoficznego, głosił istnienie nieświadomego, które stanowi twórczy pierwiastek woli w świecie. [przypis edytorski]
Hartmann, Eduard von (1842–1906) — filozof niemiecki, twórca teorii pesymizmu historiozoficznego. [przypis edytorski]
Hartmann, Eduard von (1842–1906) — filozof niem., przedstawiciel pesymizmu historiozoficznego, autor Filozofii nieświadomego; w swoich rozmyślaniach próbuje połączyć filozofię Arthura Schopenhauera z koncepcjami Hegla i Schellinga, swoją ideę nieświadomości uzasadnia w oparciu o teologię oraz opisy przeżyć duchowych; „nieświadome” Hartmanna stanowi zlepek „ducha” Hegla, „nieświadomego” Schellinga i „woli” Schopenhauera; sam określał swój system mianem konkretnego monizm, a swoje stanowisko teoriopoznawcze jako transcendentalny realizm. [przypis edytorski]
Hartmann, Eduard von (1842–1906) — niem. filozof, głosił teorię pesymizmu historiozoficznego, usiłował pogodzić filozofię Schopenhauera z koncepcjami Hegla i Schellinga. [przypis edytorski]
Hartmann, Eduard von (1842–1906) — niemiecki filozof, głosił ideę pesymizmu historiozoficznego, autor dzieła Filozofia nieświadomego (1869). [przypis edytorski]
hartownia — warsztat, w którym wykonuje się hartowanie metalu. [przypis edytorski]
hartownie — silnie, mocno, opanowanie. [przypis edytorski]
hartowny — hartowany; odporny. [przypis edytorski]
hartowny — zahartowany, twardy. [przypis edytorski]
hart sei! (niem.) — bądź twardy. [przypis redakcyjny]
hart sind wir, wie unser Gestein (niem.) — jesteśmy twardzi jak nasza skała. [przypis edytorski]
Hartsoecker, Nicolaas (1656–1725) — fizyk i embriolog holenderski, zwolennik teorii animalkulistycznej, twierdził, że ciało nasienne, tzw. animale utum jest miniaturowym ustrojem przyszłego osobnika zwierzęcego. [przypis tłumacza]
Hartsoecker, Nicolaas (1656–1725) — przyrodnik holenderski. [przypis tłumacza]
harum (…) viderit — Cicero, Tusculanae disputationes, I, 11. [przypis tłumacza]
Harun–al–Raszyd (766–809) — kalif arabski, miłośnik sztuk pięknych, występuje jako potężny władca w wielu baśniach arabskich. [przypis redakcyjny]
Harun al Raszyd, właśc. Harun ar-Raszid (763–809) — kalif z dynastii Abbasydów i bohater Baśni tysiąca i jednej nocy. [przypis edytorski]
Harun — dziś popr.: Karun, największa rzeka Iranu, dł. ok. 860 km; wypływa z gór Zagros, uchodzi do Szatt al-Arab. [przypis edytorski]
harunek (daw.) — ciężka praca, harówka. [przypis edytorski]
haruspex — kapłan wróżący z wnętrzności zwierząt ofiarnych. [przypis edytorski]
Harvey, William (1578–1657) — ang. anatom i fizjolog, lekarz-alchemik; jako pierwszy (w 1628 r.) zbadał i opisał budowę i funkcjonowanie krwiobiegu, wykazując rolę serca w układzie krwionośnym. [przypis edytorski]
Harvey, William (1578–1657) — angielski anatom i chirurg; jako pierwszy (w 1628) w pełni i szczegółowo opisał budowę i działanie układu krwionośnego, stwierdzając, że serce działa jak pompa i wymusza nieustające krążenie krwi w naczyniach, z którymi tworzy układ zamknięty. [przypis edytorski]
Harvey, William (1578–1657) — angielski anatom i chirurg, jako pierwszy w pełni i szczegółowo opisał budowę i działanie układu krwionośnego, w dziele Exercitatio anatomica de motu cordis et sanguinis in animalibus (1628) stwierdzając, że serce działa jak pompa i wymusza nieustające krążenie krwi w naczyniach, z którymi tworzy układ zamknięty. [przypis edytorski]
Harvey, William (1578–1657) — ang. lekarz i fizjolog. [przypis edytorski]
Hašek, Jaroslav (1883–1923) — czeski pisarz, publicysta i dziennikarz, autor powieści Przygody dobrego wojaka Szwejka podczas wojny światowej; w 1904 z grupą znajomych założył w praskiej restauracji prześmiewczą Partię Umiarkowanego Postępu w Granicach Prawa, która w 1911 wystawiła swojego kandydata w wyborach do parlamentu austriackiego monarchii austro-węgierskiej. [przypis edytorski]
Hasan ben Sabah — właśc. Hasan ibn Sabbah. [przypis edytorski]
Has (…) coena (łac.) — „Niech wam smakuje obiadek, panicze!/ Ja na wędrowny stół taki nie liczę” (Martialis, Epigrammata, VII, 48, 4; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Has (…) equus — Propertius, Elegiae, IV, 1, 70. [przypis tłumacza]
haskala — ruch oświeceniowy wśród Żydów propagujący emancypację poprzez wykształcenie. Prowadził do nie zamierzonej asymilacji. [przypis edytorski]
haskala — ruch oświeceniowy wśród Żydów propagujący emancypację poprzez wykształcenie. Prowadził do nie zamierzonej asymilacji. [przypis tłumacza]
hasłem „nowej sztuki” (…) podjętym (…) przez Stanisława Brzozowskiego — S. Brzozowski, O nowej sztuce, „Głos” 1903, nr 49. [przypis autorski]
hasło konfederackie — chodzi o konfederację barską, zbrojny związek szlachty polskiej w latach 1768–1772, zawiązany w Barze na Podolu pod hasłem obrony wiary katolickiej i niepodległości Rzeczypospolitej, skierowany przeciwko królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu i popierającym go wojskom rosyjskim; jednym z gł. celów konfederacji było zniesienie narzuconych przez Rosję ustaw dających równouprawnienie innowiercom. [przypis edytorski]
hasło przechodzi już po raz drugi — wódz podaje hasło najbliżej stojącemu, ten sąsiadowi itd.; z ostatniego szeregu wraca potem znowu do pierwszej linii. [przypis tłumacza]
Ha, słusznie się stało… — nie należy przejmować się tą uwagą. Plautus dodaje na końcu te budujące słowa nie tyle z przekonania lub dla moralizowania (w które całkiem nie wierzy, zob. Plautus, s. 453 i nast.), ile ze względu na oficjalną opinię rzymską. [przypis tłumacza]
hasły (daw. N.lm rzecz. r.m. i r.n.) — dziś: hasłami. [przypis edytorski]
hasped — mowa po śmierci człowieka zasłużonego. [przypis tłumacza]
„h” aspirée (fr.) — „h” przydechowe. [przypis edytorski]
hasselieren — lärmen. [przypis edytorski]
Hassja — właśc. Hesja, kraj związkowy Niemiec, obecnie jego stolicą jest Wiesbaden. [przypis edytorski]
Hast du davon gehört? Worüber hat der Jude gesprochen (niem.) — Słyszałeś to? O czym ten Żyd mówił? [przypis edytorski]
hasze — dziś popr.: hasa. [przypis edytorski]
Haszomer Hazair, właśc. Ha-Szomer Ha-Cair (hebr. השומר הצעיר: Młody Strażnik) — międzynarodowa żydowska organizacja młodzieżowa, część Światowej Organizacji Syjonistycznej, powstała w 1916 r. w Wiedniu z połączenia ruchu Ceirej Cijon (sieć kółek samokształceniowych, m.in. prowadzących lekcje hebrajskiego) oraz organizacji typu skautowskiego Ha-Szomer „Strażnik” (wśród kilkunastoosobowej grupie założycielskiej znalazł się m.in. Janusz Korczak, tj. Henryk Goldszmit). [przypis edytorski]
haszowes awejda — zbożny uczynek, zasługa. [przypis tłumacza]
haszszaszini, pol. asasyni — nazwa nadawana w średniowiecznej Europie nizarytom, skrajnemu odłamowi muzułmańskich ismailitów, któremu udało się zbudować na terenie Iranu własne państwo z ośrodkiem w twierdzy Alamut (1090–1273); słynęli jako nieustraszeni zabójcy, dokonujący zamachów na przeciwników politycznych; ich brak strachu przed śmiercią wrogowie tłumaczyli narkotyzowaniem ich haszyszem przez ich przywódcę. [przypis edytorski]
haszysz — używka wyrabiana z konopi siewnej bądź indyjskiej, zażywana co najmniej od średniowiecza w krajach Bliskiego Wschodu. [przypis edytorski]
hatha-joga — system ćwiczeń prowadzących do osiągnięcia wysokiej sprawności fizycznej i psychicznej. [przypis edytorski]
Hathor (mit. egip.) — bogini nieba, miłości i radości; utożsamiana z Izydą; przedstawiana jako krowa lub kobieta z krowimi rogami. [przypis edytorski]
Hati — w oryg. Hathi. [przypis edytorski]
hatłamajki — rzeczy drobne. [przypis autorski]
hatłas — atłas; daw. wytworny materiał, wytwarzany gł. na Wschodzie, jednostronnie błyszczący, często tkany w błyszcząco-matowe wzory. [przypis edytorski]
hatłas — atłas. [przypis edytorski]
hatłas (daw.) — atłas. [przypis edytorski]
Hatojroni reb Szymszon Zejw bereb Chaim Cwi hakojn tejn kowod latojro! Hatojroni reb Mojsze Jankow bereb Nachman Dob halejwi tejn kowod latojro! (hebr.) — „Uczony reb Szymszonie Zejwe, synu reb Chaima Cwi kapłana, oddaj cześć Torze! Uczony reb Mojsze Jankowie, synu reb Nachmana Dowa lewity, oddaj cześć Torze!”. [przypis tłumacza]
Hator a. Hathor — bogini nieba, miłości i radości. Utożsamiana z Izydą. Przedstawiana jako krowa lub kobieta z krowimi rogami. [przypis edytorski]
Hator a. Hathor — bogini nieba, miłości i radości. Żona Horusa z Edfu, utożsamiana z Izydą. Przedstawiana jako krowa lub kobieta z krowimi rogami. [przypis edytorski]
Hator — taka wersja imienia w tekście źródłowym jest zapewne zamierzona, wzmacnia bowiem jeszcze skojarzenie imienia krowy z postacią ważnej egipskiej bogini Hathor, związanej między innymi z macierzyństwem. [przypis edytorski]
Hator, właśc. Hathor — egipska bogini nieba, miłości i radości. Żona Horusa z Edfu, utożsamiana z Izydą. Przedstawiana jako krowa lub kobieta z krowimi rogami. [przypis edytorski]
Hats gefangen? — Hast du verstanden?. [przypis edytorski]
Hauch — Atemzug. [przypis edytorski]
hauchten — rochen. [przypis edytorski]
haud credo (łac.) — nie wierzę. [przypis edytorski]
Haud ignara loquor (łac.) — nie mówię o rzeczach nieznanych. [przypis edytorski]
Haud (…) possit — Vergilius, Aeneida, XI, 154. [przypis tłumacza]
Haud (…) voto (łac.) — „Niejeden za nic w świecie nie powtórzy ślubów/ I modlitw swych publicznie: śmierć by wolał raczej” (Aulus Persius Flaccus, Satirae, II, 6; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Hauke, Józef Ludwik, pseud. Bosak (1834–1871) — znany pod pseudonimem pochodzącym od rodzinnego herbu Bosak; generał broni, dowódca sił zbrojnych województw krakowskiego i sandomierskiego w powstaniu styczniowym, bliski współpracownik Romualda Traugutta, wprowadzał w życie dekrety uwłaszczeniowe, przez co pozyskiwał chłopów, po kilku zwycięskich potyczkach z Rosjanami jego oddziały zostały rozbite w bitwie opatowskiej (21 lutego 1864); po powstaniu przebywał na emigracji, brał udział po stronie Francji w wojnie francusko-pruskiej (1870–1871), w stopniu pułkownika, a następnie generała brygady, dowodząc brygadą, wchodzącą w skład Armii Wogezów, dowodzonej przez Giuseppe Garibaldiego; Zginął pod Dijon. [przypis edytorski]
Hauptman, Gerhard (1862–1946) — pisarz i dramturg niem. związany z Dolnym Śląskiem, przedstawiciel naturalizmu, laureat Nagrody Nobla w 1912 r.; debiutował dramatem Vor Sonnenaufgang (Przed wschodem słońca), najsłynniejszym jego utworem jest sztuka Tkacze (Die Weber, 1892) podejmująca problematykę społeczną, ukazująca los tkaczy śląskich i ich bunt z lat 40. XIX w. ; w późniejszym okresie twórczości zwrócił się ku symbolizmowi. [przypis edytorski]
Hauptman, Gerhard (1862–1946) — pisarz niemiecki związany z Dolnym Śląskiem, laureat Nagrody Nobla w r. 1912. [przypis edytorski]
Hauptmann, Gerhard (1862–1946) — dramaturg i powieściopisarz niemiecki, przedstawiciel naturalizmu, laureat nagrody Nobla w r. 1912. [przypis edytorski]
Hauptmann, Gerhart (1862–1946) — niemiecki dramaturg i powieściopisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1912 r. [przypis edytorski]
Hauptmann, Gerhart (1862–1946) — niemiecki dramaturg i powieściopisarz. [przypis edytorski]
Hauptmann, Gerhart (1862–1946) — niemiecki dramaturg, naturalista; podejmował problematykę społeczną, np. biedę tkaczy śląskich i ich buntu z lat czterdziestych XIX wieku — Tkacze z 1892 roku. [przypis edytorski]
Hauptmann, Gerhart (1862–1946) — niemiecki dramaturg, pisarz i poeta, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1912 roku; autor m.in. sztuki Hanneles Himmelfahrt (Wniebowstąpienie Hanusi, 1893). [przypis edytorski]
Hauptmann, Gerhart (1862–1946) — niem. pisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1912 roku. [przypis edytorski]
hauptmann (niem.) — niemiecki stopień oficerski, odpowiednik kapitana. [przypis edytorski]
hauptwachy — odwachy, strażnice. [przypis redakcyjny]
Hauser, Kaspar (1812?–1833) — nieznanej tożsamości chłopiec w wieku ok. 16 lat, który pojawił się w 1828 na ulicach Norymbergi i twierdził później, że większość życia spędził w izolacji w ciasnej, ciemnej celi. [przypis edytorski]
Hauser, Kaspar (1812?–1833) — tajemniczy znajda o nieznanej tożsamości, odnaleziony w wieku ok. 16 lat w Norymberdze. [przypis edytorski]
hausknecht (niem.) — sługa domowy. [przypis edytorski]
Hausknecht (niem.) — stróż domowy, służący w oberży. [przypis edytorski]
Hausmann — Familienvater. [przypis edytorski]
Hausner, Arturr (1870–1941) — polski polityk, działacz socjalistyczny, publicysta; członek Naczelnego Komitetu Narodowego (1914–1916); w 1915 w USA, organizator Komitetu Obrony Narodowej; w 1917 w Legionach Polskich; poseł na sejm (1919–1930); członek Rady Naczelnej PPS (1919–1923; 1926–1939). [przypis edytorski]
Hausner — bankier w Brodach, przez którego matka posyłała poecie pieniądze za granicę. [przypis redakcyjny]
haussa, baissa (daw., z fr.) — dziś popr.: hossa, bessa: długotrwały, odpowiednio, wzrost albo spadek kursów papierów wartościowych lub cen towarów notowanych na giełdzie. [przypis edytorski]
Haussonville, Gabriel (1843–1924) — konserwatywny polityk i pisarz francuski. [przypis redakcyjny]
hausta — dziś popr. forma B. lp: haust. [przypis edytorski]
Hauswart (niem.) — dozorca. [przypis edytorski]
haut-le-corps (fr.) — drgnięcie. [przypis edytorski]
Haut rocher ce qui — żartobliwy zapis francuskimi wyrazami (haut: wysoki; rocher: skała, rafa; ce qui: ten, kto) fonetycznego brzmienia nazwiska „Choroszewski”. [przypis edytorski]
hauts-de-chausses — rodzaj krótkich spodni sięgających do kolan. [przypis tłumacza]
Havelock Ellis, Henry (1859–1939) — lekarz, badacz ludzkiej seksualności. [przypis edytorski]
Havelock Ellis, właśc. Henry Havelock Ellis (1859–1939) — brytyjski lekarz, jeden z twórców nowoczesnej seksuologii, autor Studies in the Psychology of Sex (Studium psychologii seksualnej, 1896), współautor Sexual Inversion (Inwersja seksualna, 1897), pierwszej angielskiej książki medycznej o homoseksualności. [przypis edytorski]
Havelock Ellis, właśc. Henry Havelock Ellis (1859–1939) — brytyjski lekarz, jeden z twórców nowoczesnej seksuologii. [przypis edytorski]
Have you been here a long time? Two months and jail looks good to us — „Od dawna tu jesteście?”; „Dwa miesiące i więzienie wydaje nam się dobre”. [przypis edytorski]
haw a. hawok (gw.) — tu. [przypis edytorski]
hawański — związany z Hawaną, tj. stolicą Kuby. [przypis edytorski]
hawana — gatunek cygara. [przypis edytorski]
hawarda — z drogi. [przypis autorski]
hawdala — dosł.: „odróżnienie”; modlitwa odmawiana nad winem w sobotę wieczór lub w wieczory ostatniego dnia świąt. Modlitwą tą żegnają Żydzi kończące się właśnie święto i „odróżniają” dzień świąteczny od dni powszednich. [przypis tłumacza]