Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8028 przypisów.
na jakiego planetę (daw.) — dziś: na jaką planetę (r.ż.). [przypis edytorski]
na jakieś słupach stałych i do obracania — w Atenach prawa nadane przez Solona zapisano na obrotowych trójściennych słupach, początkowo stojących na Akropolu, później przeniesionych na miejski rynek, by każdy mógł się z nimi zapoznać. [przypis edytorski]
na jaki przeciąg czasu — dziś popr.: na jaki czas. [przypis redakcyjny]
na jaki żywot sie udała — jaki rodzaj życia wybrała. [przypis redakcyjny]
na jaśnią dobędziemy — wydobędziemy na jaw; ujawnimy. [przypis edytorski]
na jaśnią — dziś: na światło. [przypis edytorski]
na jaśnię — dziś: na jasność; na światło dzienne. [przypis edytorski]
na jaśnię podać — wyjaśnić. [przypis edytorski]
Na jasne wody spuściłem źrenice (…) patrząc w nią, wstyd mi czerwienił jagody — Dante zawstydzony słowami Beatrycze spuszcza oczy do ziemi, a wzrok jego pada na jasne wody strumienia, w którym jak w zwierciadle ujrzał sam siebie. Obraz jego własny odbity w tej wodzie jeszcze więcej podnosi wstyd poety, dlatego wzrok swój od tego strumienia odwraca. Obraz ten w niewielkich ramach swoich zawiera wielką i głęboką prawdę religijno-moralną [patrząc w nią, wstyd mi czerwienił jagody — dziś błąd składniowy, ponieważ imiesłów i czasownik nie odnoszą się do jednego podmiotu, właśc. „kiedy patrzyłem w nią, wstyd mi czerwienił jagody”; jagody (daw.) — policzki; red. WL]. [przypis redakcyjny]
na jawi (forma starop.) — na jawie. [przypis redakcyjny]
na jawiż płaczę swej lekkości — na jawie opłakuję swą lekkomyślność (w niektórych komentarzach: hańbę). [przypis redakcyjny]
Najbardziej instynktowny odruch rozszerza gmach państwa, które kształtuje się wedle owego rozprężania się wewnętrznego — w czasach księdza Coignarda Francuzi mniemali, że są już wolni. Imć pan d'Alquié pisał w roku 1670: „Trzy rzeczy czynią człowieka szczęśliwym na tym świecie: łagodne obyczaje i piękne wysłowienie, smaczne jadło oraz wolność zupełna i doskonała. Skreśliliśmy dwie pierwsze pokrótce, teraz zajmijmy się trzecią, a przekonamy się, że osiągnęliśmy ją w kraju w równym co pierwsze stopniu. Sama już nazwa Francji oznacza swobodę i wolność (France = franchise = liberté) i świadczy to, że założyciele państwa naszego, ludzie szlachetni, nie mogli znieść niewolnictwa i ucisku, dając obywatelom taką swobodę, jaka w ogóle jest dostępna człowiekowi. Prócz okazania swych intencji opartych na skłonności wrodzonej Gallom do wolności, ustanowili oni jeszcze prawa ograniczające władzę suwerenną i podtrzymujące ją zarazem. Francja do tego stopnia kocha wolność, że nawet Turek czy Maur, znalazłszy się w naszym kraju, wolnym jest od kajdan. Toteż zdarza się zawsze, że niewolnik przybywający do Francji, gdy tylko dotknie stopą ziemi naszej, zaraz woła radośnie: — Niech żyje Francja i rozkoszna jej wolność!” (Les délices de France… przez François Savinien d'Alquié, Amsterdam 1670. Rozdział XVI pt. Francja, kraj wolności dla każdego człowieka). [przypis autorski]
najbardziej istotną i płodną w najdonioślejsze konsekwencje cechę umysłowości rosyjskiej… — K. Srokowski, Elita bolszewicka, Kraków 1927. [przypis autorski]
najbardziej katolickie dzieło Potockiego — poeta pierwotnie wyznawał arianizm, którego się wyrzekł, by nie być zmuszonym do emigracji. [przypis edytorski]
najbardziej niezwyciężona strona postępowania Filipa jest dla was najlepsza — Już w Pierwszej Filipice znachodzi się podobna sztuczka adwokacka, która argument contra obraca na argument pro. Sprawa Aten była podobna do tych „kruchych” spraw sądowych, które wymagały naciągania: właśnie dla nich wynaleziono sofistykę. Nadto szło o sztuczne podtrzymanie optymizmu. [przypis tłumacza]
Najbardziej własnowolna śmierć jest najpiękniejsza — Seneka (Młodszy), Listy moralne do Lucyliusza, LXX. [przypis tłumacza]
najbarzej (gw.) — najbardziej. [przypis edytorski]
najbarziej (starop. forma) — dziś: najbardziej. [przypis edytorski]
najbeznadziejniejsze — dziś: najbardziej beznadziejne. [przypis edytorski]
najbezpośredniejszy — dziś: najbardziej bezpośredni. [przypis edytorski]
najbliższe przejście — chodzi zapewne o drogę przez Szpiglasową Przełęcz i Dolinę za Mnichem. [przypis edytorski]
najbogatsze materie — jedwabie, atłasy i aksamity; przychodziły głównie z Francji i Włoch. [przypis redakcyjny]
najbogatsze po Babilonie miasto w Azji — Krezus stał się przysłowiowy z powodu swych bogactw. Królowie lidyjscy pierwsi bili monetę; przed nimi nikt na Wschodzie nie wpadł na pomysł, by kawałki drogiego kruszcu oznaczyć stemplem urzędowym. Babilon uważa Ksenofont za miasto należące do króla asyryjskiego. Od czasu króla Nabuchodonozora był Babilon największym i najwspanialszym miastem na ziemi. Miasto zdobiły pałace i ogrody wiszące, uchodzące za cud świata. Podziw budziły obwarowania miasta i kamienny most na Eufracie. Stolica Nabuchodonozora była ogniskiem kultury i handlu światowego. Za Ksenofonta znaczenie Babilonu, podległego Persom, podupadło, Ksenofont Babilonu z widzenia nie znał. Za jego czasów największymi miastami w Europie były Syrakuzy i Ateny. [przypis tłumacza]
Najboleśniejsze są pewnie te bole (…) bardziej twarz jest lodowata! — A. Lange, Rozmyślania, s. 25. [przypis autorski]
najbrzydszym ze wszystkich sylenów — sylenowie należą do bóstw niższego rzędu, tak samo jak np. nimfy. Archaiczna sztuka grecka przedstawiała ich w postaci ludzkiej, ale z końskimi uszyma, kopytami (w Atenach nawet z całą nogą końską) i ogonem. Sztuka klasycznej epoki przedstawia Sylena jako starca z łysą głową, wyłupiastymi oczyma, grubymi wargami i płaskim zadartym nosem. Podobny wygląd miał Sokrates. Do sylena Marsjasza przyrównuje Sokratesa Platon w swym Sympozjon (rozdz. 32). Młodsi sylenowie zwą się satyrami. [przypis tłumacza]
najbystrsza (daw. forma) — najbardziej bystra; najszybsza. [przypis redakcyjny]
najbystrszy (daw.) — dziś: najbardziej bystry. [przypis edytorski]
najbystrszy (daw. forma) — najbardziej bystry; najszybszy. [przypis redakcyjny]
najbystrzej ze wszystkich chwytacie sens słów — przysłowiowa bystrość umysłu ateńskiego. [przypis tłumacza]
najć (starop.) — znaleźć. [przypis edytorski]
najcelniejsze — tu: najlepsze, świetne. [przypis edytorski]
Najcelniejszy człowiek najcelniejszej szkoły filozoficznej (…) Zenon, powiada (…) — Seneka, Listy moralne do Lucyliusza, LXXXII i LXXXIII. [przypis tłumacza]
najcelniejszy (daw.) — najlepszy, najważniejszy. [przypis edytorski]
najcelniejszy (daw.) — najlepszy. [przypis edytorski]
najchrześcijański — „christianissimus”, tytuł królów francuskich. [przypis redakcyjny]
najchudsze z naszych ptaków przyśpiewują nam teraz chórem — braciszkowie odprawiający nowicjat. [przypis tłumacza]
najchytrszej (daw. forma) — najbardziej chytrze. [przypis redakcyjny]
najchytrszy a. nachytrszy (daw. forma) — najbardziej chytry. [przypis redakcyjny]
Najcnotliwsze matrony w Rzymie miały sobie za zaszczyt ofiarować wieńce i kwiaty bogu Priapowi (…) — por. Augustyn z Hippony, Państwo Boże, VI, 9. [przypis tłumacza]
Najczęstszym powodem kładzenia nacisku jedynie na natchnienie (…) tylko myśl surową, zamkniętą w jego duchu i jemu jedynie znaną — Miriam [Z. Przesmycki], Harmonie i dysonanse, „Świat” 1891, s. 20. [przypis autorski]
najda — rodzaj ogniska skonstruowanego z dwóch dopasowanych do siebie drewnianych bali z umieszczonym pośrodku klinem. W tak utworzoną szczelinę sypie się rozżarzone węgle, które powodują żarzenie całości przez ponad dziewięć godzin. Ten typ ogniska jest często stosowany w tajdze. [przypis edytorski]
najdę (gw.) — znajdę. [przypis edytorski]
najdodatniejszy — dziś popr.: najbardziej dodatni. [przypis edytorski]
najdorzeczniejszy — najprawdopodobniejszy. [przypis edytorski]
najdowcipniejszy — najbardziej inteligentny, najsprytniejszy; tu: wymagający najwięcej sprytu, inteligencji. [przypis edytorski]
najdowować (starop. forma) — znajdować; tu: widzieć, postrzegać. [przypis edytorski]
najdufalszy (daw.) — poufały. [przypis redakcyjny]
najdumniejszą i najpewniejszą siebie jazdę — tesalska jazda była od niepamiętnych czasów najsłynniejsza w Grecji. [przypis tłumacza]
najdychtowniej — najmocniej, najszczelniej. [przypis redakcyjny]
najdystyngowańszą — dziś popr.: najbardziej dystyngowaną. [przypis edytorski]
najdzie — 3 os.lp od: naleźć, dziś: znajdzie (się). [przypis edytorski]
najdzielniejsze — bo równowaga, stałość i trwałość wynika z całkowania się nierówności i zmienności poszczególnych w zbiorowości, podobnie jak płynność rzeczy daje w wyniku stałość świata; źródłem tej myśli Buffon; ob. Wstęp. [przypis redakcyjny]
najdzielniejszy — tu: najskuteczniejszy. [przypis edytorski]
najdzieszli (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy znajdziesz. [przypis edytorski]
najdzieszli (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: jeśli znajdziesz. [przypis edytorski]
Najdziwniejszym objawem, pisze on [Malebranche] w „Recherche de la vérité”, siły wyobraźni jest szalony strach… — cytuję z G. Seailles. [przypis autorski]
najechać — okraść. [przypis edytorski]
na jedenaście od sta (daw.) — określenie procentu kredytu a. zysku. [przypis edytorski]
Na jedną chwilę kto wstrzyma się w biegu — Gdyby sodomici za chwilę zatrzymania się w biegu mieli być karani i za to sto lat stać pod deszczem ognia, którego strząsnąć z siebie nie mogą, trudno w tym dopatrzeć moralnego związku między przestępstwem i karą. Najprawdopodobniej poeta przez to chciał wyrazić, że kto raz dopuści się tego grzechu i w nim choć na chwilę zatrzyma się, aż do późnej starości z niego się nie otrząśnie. [przypis redakcyjny]
na jednę strawę — tylko za strawę (bez myta). [przypis redakcyjny]
na jednej nodze (pot.) — bardzo szybko. [przypis edytorski]
na jednej operze — mowa o Fauście (1859) kompozytora francuskiego Charlesa Gounoda (libretto oparte oczywiście na dramacie Goethego). [przypis redakcyjny]
na jego interpozycyją — za jego wdaniem się. [przypis redakcyjny]
na jego rozkazy — poprawnie: jego rozkazom. [przypis edytorski]
Na jego woli (…) co robi natura — To co jest bezpośrednio albo pośrednio przez Boga stworzone, przez jego służebnicę naturę. O tym pośrednim i bezpośrednim tworzeniu nieraz poeta będzie wspominał. [przypis redakcyjny]
na jej błędy przystał (starop.) — tzn. tu: przyjął jej wiarę. [przypis edytorski]
Na jej głowie biała chustka — dziewczęta ukraińskie nosiły wianek, symbol dziewictwa, którego nie wolno było nosić mężatkom ani pannom z dzieckiem: musiały one okrywać włosy chustą lub czepcem. [przypis edytorski]
najemnica — osoba spełniająca określone posługi za pieniądze. [przypis redakcyjny]
na Jerozolimę — roku 37 p.n.e. [przypis tłumacza]
na Jerozolimę zaś i na cały kraj nałożył podatek— rok 63 p.n.e. [przypis tłumacza]
na Jerzego — w dniu św. Jerzego, tj. w liturgicznym kalendarzu prawosławnym: 23 listopada, w kalendarzu katolickim: 23 kwietnia. [przypis edytorski]
najeźca — [tu:] niewiasta jadąca na koniu. [przypis redakcyjny]
najeźnik (starop. forma) — dziś: najeźdźca. [przypis edytorski]
najeźnik (starop.) — harcerz, wojownik. [przypis redakcyjny]
najezdca — dziś popr. pisownia: najeźdźca. [przypis edytorski]
najezdców — dziś popr.: najeźdźców. [przypis edytorski]
najezdnicze zamachy żeglarzy północy — mowa o najazdach szwedzkich w XVII w. [przypis edytorski]
najezdnik — najeźdźca, agresor. [przypis redakcyjny]
najezdnik — w rękopisie: najeznik. [przypis redakcyjny]
najezdzcom — dziś: najeźdźcom. [przypis edytorski]
najgłębszy powód w samej istocie żydostwa. Aby ów powód odnaleźć, żaden trud nie wydaje się zbyt wielki…— Autor poczuwa się tu do obowiązku zauważyć, że sam jest pochodzenia żydowskiego. [przypis autorski]
najgłówniejszy — tu: najważniejszy, najbardziej zasadniczy. [przypis edytorski]
najgminniejszy — najpospolitszy. [przypis redakcyjny]
najgminniejszy — tu: najbardziej prostacki. [przypis edytorski]
najgórniejszy — najwznioślejszy. [przypis edytorski]
najgoręcsze (starop. forma) — dziś: najgorętsze. [przypis edytorski]
Najgorętsząm odbył — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: odbyłem najgorętszą (łaźnię). [przypis edytorski]
Najgorsza strona przeszłości jest najlepszą zapowiedzią na przyszłość — powtarza się ten środek ucieczki przed desperacją. Widocznie nie było lepszych. [przypis tłumacza]
najgorszejszy (gw.) — najgorszy. [przypis edytorski]
najgrawać (daw.) — naigrywać, szydzić, żartować. [przypis edytorski]
najgrawać — dziś popr.: naigrawać się (z kogoś a. z czegoś), tj. wyśmiewać (kogoś, coś), wyśmiewać się (z kogoś, z czegoś), szydzić. [przypis edytorski]
najgrawać się — dziś: naigrywać się; wyśmiewać się, szydzić. [przypis edytorski]
najgrawa — naigrywa, wyśmiewa się, szydzi. [przypis edytorski]
najgrawanie — dziś popr.: naigrawanie; tj. szydzenie, wyśmiewanie. [przypis edytorski]
najjarszy (daw.) — najjaśniejszy. [przypis redakcyjny]
Najjaśniejsza Monarchini — Katarzyna II Wielka (1729–1796), cesarzowa Rosji (od 1762). [przypis edytorski]
najkochańszy — dziś raczej: najukochańszy. [przypis edytorski]
Naj korol bude w Warszawi (z ukr.) — niech król będzie w Warszawie. [przypis redakcyjny]
najkrótszą drogą na nieprzyjaciół — około 15 km. [przypis tłumacza]
najkrzepciej (daw.) — najsilniej, najmocniej; por. krzepki: silny, mocny. [przypis edytorski]
