Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | staropolskie | szwedzki | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 15376 przypisów.
spólnik — dziś: wspólnik. [przypis edytorski]
spólny — dziś popr.: wspólny. [przypis edytorski]
spólny — dziś popr.: wspólny. [przypis redakcyjny]
spólny — dziś: wspólny; w spólnym — dziś: we wspólnym. [przypis edytorski]
spólny skarb (starop.) — wspólny skarb; chodzi tu o skarb państwowy utworzony z podatków. [przypis redakcyjny]
Spór Hillela z Szammajem. — z dyskusji Hillela i Szammaja —- założycieli dwóch szkół naukowych —- wyłoniła się metoda nauczania poprzez polemikę. [przypis tłumacza]
spór ideowy pomiędzy „staropłazami” i „młodopłazami” — Jest to prawdopodobnie aluzja do sporu staroczechów (nieoficjalna nazwa członków czeskiej partii liberalno-konserwatywnej, działającej w latach ok. 1860–1918) z młodoczechami, czyli członkami partii liberalno-demokratycznej, działającej mniej więcej w tym samym okresie. [przypis tłumacza]
spórka (daw.) — walka, pojedynek. [przypis redakcyjny]
spór Odyseja z Achillem Pelidą — Agamemnon otrzymał wyrocznię, że zdobędzie Troję, gdy najlepsi z Achajów zaczną się kłócić. Raz przy uczcie Achilles stwierdził, że Ilion można zdobyć tylko męstwem, a Odyseusz, że podstępem. Wymiana zdań doprowadziła do kłótni. [przypis edytorski]
spór — «Pasterze Lota byli złymi ludźmi i wypasali swoje stada na cudzych polach, a pasterze Abrama napominali ich, że to grabież, tamci zaś odpowiadali: ta ziemia została dana Abramowi, a on nie ma dziedzica i to Lot po nim odziedziczy, więc to nie grabież! [Dlatego] Tora mówi: ”Kanaanejczyk i Peryzejczyk mieszkali wówczas w kraju”, bo Abram jeszcze sobie na tę ziemię nie zasłużył», zob. Raszi do 13:7. [przypis edytorski]
spóźń — dziś popr. forma: spóźnij. [przypis edytorski]
spóźnione sojuszniki — dziś popr.: spóźnieni sojusznicy. [przypis edytorski]
spocznienie — dziś: spoczynek, odpoczynek. [przypis edytorski]
spocznik — rodzaj podestu. [przypis edytorski]
spoczyn (neol.) — spoczynek. [przypis edytorski]
spoczywać — tu: odpoczywać. [przypis edytorski]
spoczywają w łonie ziemi pokojowe pieski — nieprzetłumaczalna gra słów: Schoss der [tzn. łono czyjeś] i Schosshündchen [tzn. piesek salonowy; red. WL]. [przypis tłumacza]
spodar (neol.) — hospodar. [przypis edytorski]
spode łba — w oryg. niem. bedeutungsvoll: znacząco. [przypis edytorski]
spodeńki — dziś popr.: spodenki. [przypis edytorski]
spodeń — połączenie przyimka z -ń, skróconą formą zaimka osobowego „on”; znaczenie: spod niego. [przypis edytorski]
spod Marengo, Wagram, Jeny, Drezna, Lipska, Waterloo — nawiązanie do bitew stoczonych przez Napoleona I, w których brały udział oddziały wojsk polskich. [przypis edytorski]
spodnica — dziś popr. pisownia: spódnica. [przypis edytorski]
spodnie i spódnica — w oryg. shirt and smock, koszula męska i koszula damska, Marta jest zapewne osobą otyłą. [przypis redakcyjny]
spodnie suknie z purpury — niejako nasze koszule, po łacinie tuniki, po grecku chitony. [przypis tłumacza]
spod Nieszawy i Cerekwicy (…) — nawiązanie do wydarzeń z roku 1454, gdy po wydaniu przywilejów przez króla Kazimierza Jagiellończyka, szlachta wielkopolska zgodziła się na wyprawę przeciw zakonowi krzyżackiemu. Doszło do bitwy pod Chojnicami, a w latach 1457–1460 do oblężenia i zdobycia Malborka [przypis edytorski]
spodni [Salomon] nie nosił (…) i znane przysłowie… — mowa o frazeologizmie: mądry jak Salomonowe portki (spodnie), oznaczającym: głupi. [przypis edytorski]
spodówki — spodnie deski wozu konnego. [przypis edytorski]
Spod pióra twego tryska pieśń natchniona (…) Rad w sobie, zamilkł — Tu jeden komentator robi dowcipną uwagę, że takiego poetę, który wobec wyższego od siebie poety z pokorą wyznaje swoją niższość i nieudolność i rad jest w sobie, chyba tylko w czyśćcu spotkać można. [przypis redakcyjny]
spod szyje — dziś popr. D.lp: spod szyi. [przypis edytorski]
spod wiechy — z karczmy, której znakiem rozpoznawczym była wiecha, tj. wiązanka gałęzi lub małe drzewko, przybrane i przybite nad wejściem. [przypis edytorski]
spodział — dziś popr.: spodziewał. [przypis edytorski]
spodzian — spodziewany. [przypis edytorski]
Spoelberch de Lowenjoul (…) W książce swojej (…) — Un roman d'amour, Paris, 1896. [przypis autorski]
spojrzak (neol.) — spojrzenie, rzut oka. [przypis edytorski]
Spojrzcie naprzykład, na Francuzów — sprawa odrodzenia moralnego, sądząc z rozpraw i pamiętników wielu wybitnych osobistości, posuwa się zresztą naprzód i we Francyi i od końca zeszłego wieku zrobiła niewątpliwie postępy znaczne. [przypis autorski]
spojrz — dziś popr.: spójrz. [przypis edytorski]
Spojrzenia Janka i Anieli pokrzyżowały się — dziś popr.: (…) skrzyżowały się. [przypis edytorski]
spojrzenie ócz — obecnie D. lm.: (…) oczu. [przypis edytorski]
spojrzenie plami — znieważą. [przypis redakcyjny]
Spojrzy i mruknie: „A-ga-fon!” — Agaton (ros. Agafon) to imię używane niegdyś wśród prostego ludu, rażące pospolitością w nastrojowej scenie wróżby. [przypis edytorski]
spojrzy — stpol. forma trybu rozkazującego: spojrzyj. [przypis redakcyjny]
spokój publiczny celem praw chińskich — Naturalny cel państwa, które nie ma wrogów wewnętrznych lub które mniema, iż wstrzymało ich granicami. [przypis autorski]
spokoić (gw.) — uspokajać. [przypis edytorski]
spokoić się (starop.) — uspokajać się. [przypis edytorski]
spokoić — uspokajać. [przypis edytorski]
spokojnem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: spokojnym. [przypis edytorski]
Spokojne, rzeczowe, bez porównania głębsze wywody Miriama przebrzmiały bez silniejszego echa, ale wyzywające na pięści, w najwyższym stopniu drażniące fanfary Przybyszewskiego znalazły posłuch — S. Przybyszewski, Szlakiem duszy polskiej, Poznań 1920, s. 85–86. [przypis autorski]
spokojne życie — tytuł jednej z powieści Augusta la Fontaine, Spokojne życie, drugi znamienny rys obyczajowy Niemiec; jest to far niente Włocha [far niente: nicnierobienie; Red. WL], fizjologiczna krytyka rosyjskiej drosky lub angielskiego horseback (horseback: jazda konno; przyp. red.). [przypis autorski]
spokojnica (z ros.) — nieboszczka. [przypis edytorski]
Spokojniej krytykował dekadentyzm Władysław Mieczysław Kozłowski — W. M. Kozłowski, Dekadentyzm współczesny i jego filozofowie (Paweł Bourget i Fryderyk Nietzsche), „Biblioteka Warszawska” 1893, t. III, s. 315–363. [przypis autorski]
spokojniem (…) czekał (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: spokojnie czekałem. [przypis edytorski]
spokojność (daw.) — dziś: spokój. [przypis edytorski]
spokojność — dziś: spokój. [przypis edytorski]
spokusza — dziś popr. forma: kusi; tu forma dokonana, wydłużona dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
Społeczeństwo jest jak ster, nadający i korygujący kierunek ewolucji, pokolenie jak żagiel, który chwyta zmienne prądy idei i sprowadza je do środowiska narodowego — J. Petersen, Die Wesensbestimmung der deutschen Romantik, Leipzig, 1926, s. 132. [przypis autorski]
społeczeństwo — [w]spólnictwo. [przypis redakcyjny]
społecznej — wspólnej. [przypis redakcyjny]
społecznie (daw.) — tu: wspólnie. [przypis edytorski]
społecznie (daw.) — wspólnie, razem. [przypis edytorski]
społecznie — tu: razem, wspólnie. [przypis edytorski]
społecznie — tu: wspólnie, razem. [przypis edytorski]
Społecznych grodów (…) wieże — Wieże, symbol obowiązków społecznych. [przypis redakcyjny]
społeczny nama (starop.) — wspólny nam. [przypis redakcyjny]
społem (daw.) — razem. [przypis edytorski]
społem (daw.) — wspólnie. [przypis edytorski]
społem (daw.) — wspólnie, razem. [przypis edytorski]
społem (daw.) — wspólnie, razem. [przypis edytorski]
społem (przest.) — razem, wspólnie. [przypis edytorski]
społem — razem. [przypis edytorski]
społem — razem, wspólnie. [przypis edytorski]
społem (starop.) — razem, wspólnie. [przypis edytorski]
społem — tu: naraz, jednocześnie. [przypis edytorski]
społem — tu: zarazem, jednocześnie. [przypis edytorski]
społem — wspólnie, razem. [przypis edytorski]
społku (starop.) — społeczeństwa. [przypis redakcyjny]
społku (starop.) — związku. [przypis redakcyjny]
społu (daw.) — społem, razem. [przypis edytorski]
społu (starop.) — razem. [przypis edytorski]
społu używiemy wszego (daw.) — razem wszystkiego użyjemy; wspólnie będziemy ze wszystkiego korzystać. [przypis edytorski]
społy (daw.) — razem. [przypis edytorski]
społy (daw.) — wspólnie. [przypis edytorski]
społy — społem, wespół, wspólnie. [przypis edytorski]
społy — społem, wspólnie. [przypis edytorski]
spolaryzowany (z łac. polus: biegun) — taki, w którym występuje polarność, wyróżnienie dwu przeciwstawnych sobie kierunków a. działających sił. [przypis edytorski]
spolia opima (łac.) — świetne łupy. [przypis edytorski]
spolia opima (łac.) — „świetne łupy”; starorzymski zwyczaj wojenny, zgodnie z którym wojownik, pokonawszy w pojedynku wodza wrogiej armii, dostępował zaszczytu złożenia zbroi zwyciężonego w świątyni Jowisza na Kapitolu. [przypis edytorski]
spoliare (łac.) — pozbawić. [przypis redakcyjny]
spoliarium (łac.) — miejsce na zapleczu amfiteatru służące do składania zwłok. [przypis edytorski]
spolić (daw.) — złączyć. [przypis redakcyjny]
spolnie (gw.) — wspólnie; razem. [przypis edytorski]
spolszczone określenie funkcji kobiet pełniących służbę w nazistowskich obozach III Rzeszy, właśc. SS-Aufseherin (pol. nadzorczyni). Pierwsze aufzjerki zostały powołane do służby w 1937 w związku z utworzeniem centralnego obozu koncentracyjnego dla kobiet (KL Lichtenburg), do którego trafiło 1415 więźniarek (w większości były to komunistki i inne więźniarki polityczne, ale także Świadkinie Jehowy, Żydówki, prostytutki, kryminalistki). Kolejnym obozem kobiecym był Frauenkonzentrationslager (FKL) w Ravensbrück, utworzony także jeszcze przed wybuchem wojny.
Ravensbrück był głównym ośrodkiem szkoleniowym dla przyszłych nadzorczyń. Do pracy rekrutowano niemieckie kobiety w wieku 21–45 lat, chętnie z terenów znajdujących się w okolicy obozu. Po kilkutygodniowym przeszkoleniu (jego czas skracał się wraz z rozwojem sieci obozów) były kierowane do pracy w Ravensbrück lub do Majdanka czy Auschwitz, a z czasem do kolejnych lagrów. We wspomnieniach więźniarek nadzorczynie były bardzo brutalne, okrutne, znęcały się nad kobietami.
Szacuje się, że kobiety stanowiły 10% strażników obozowych; spośród kilku tysięcy nadzorczyń udało się ustalić nazwiska ok. 1 tys., jedynie kilkadziesiąt stanęło po wojnie przed sądami.
W literaturze funkcjonują także inne spolszczenia: aufezjerka, aufsejerka, aufsehrin, auzejerka, auzjerka, aufszerka, aufseherinka, aufscherka, aufseherka.
[przypis edytorski]
Spomiędzy zaś fabuł i akcji prostszych… — Ustęp ten począwszy od „Spomiędzy zaś” należy przenieść do rozdz. XVIII. [przypis tłumacza]
spominać (daw.) — wspominać. [przypis edytorski]
spominanie (gw.) — wspominanie, wspomnienie. [przypis edytorski]
spominki (gw.) — wspominki, wspomnienia. [przypis edytorski]
spomnieć (gw.) — wspomnieć, przypomnieć. [przypis edytorski]
spomnieć sobie (daw.) — przypomnieć sobie, pomyśleć. [przypis edytorski]
spomnieć sobie (daw.) — przypomnieć sobie. [przypis edytorski]
spomnieć — wspomnieć; pamiętać. [przypis edytorski]
