Przypisy

tėmyti — atidžiai žiūrėti. [przypis edytorski]

tėmyti (brus.) — atidžiai žiūrėti, sekti. [przypis edytorski]

tęm zabił — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: tę zabiłem. [przypis edytorski]

tę nazywać kobietą, bo z mężczyzny wzięta ona — niemożliwa do oddania w przekładzie gra słów oparta na dźwiękowym podobieństwie wyrazów אִישׁ (isz): 'mężczyzna' i אִשָּׁה (isza): 'kobieta'. [przypis edytorski]

ténébreux (fr.) — mroczny, ponury. [przypis edytorski]

tę opinią (daw. B. lp rodz. ż.) — tę opinię. [przypis edytorski]

Tępa Podkowa — autentyczny herb: złoty krzyż pod białą podkową na niebieskim polu. [przypis edytorski]

tępa podkowa — autentyczny herb: złoty krzyż pod białą podkową na niebieskim tle. [przypis edytorski]

tępe — w oryg. niem. stumpfes: zobojętniały, apatyczny. [przypis edytorski]

tę pracą (daw.) — forma B.lp r.ż., dziś popr.: tę pracę. [przypis edytorski]

tęschniący — ortografia, przy której Narcyza Żmichowska upierała się, upatrując w takim zapisie odwołanie do słowa tchnienie. [przypis edytorski]

tęskliwy — dziś: tęskny. [przypis edytorski]

tęsknica (daw.) — tęsknota. [przypis edytorski]

tęsknica — tęsknota. [przypis edytorski]

tęsknica — tęsknota, żal, smutek, żałoba. [przypis edytorski]

tęsknice (starop. forma) — dziś D.lp r.ż.: tęsknicy; tęsknoty. [przypis edytorski]

tęskno go było z pokojem — znudził go pokój. [przypis edytorski]

tęskność (daw.) — tęsknota. [przypis edytorski]

tęskność — dziś popr.: tęsknota. [przypis edytorski]

tęsknota — w oryginale niem.: Erwartung: oczekiwanie. [przypis edytorski]

tę suknią — dziś popr. B.lp r.ż.: tę suknię. [przypis edytorski]

tètè de veau bouillie (fr.) — gotowana głowa cielęca. [przypis edytorski]

tête-à-tête (fr.) — sam na sam. [przypis edytorski]

tête-à-tête (fr.) — sam na sam; spotkanie tylko we dwoje. [przypis edytorski]

tête à tête (fr.) — sam na sam; spotkanie tylko we dwoje. [przypis edytorski]

tête-à-tête (fr.) — sam na sam; spotkanie tylko we dwoje, schadzka. [przypis edytorski]

tête à tête (fr.) — sam na sam; spotkanie tylko we dwoje, schadzka. [przypis edytorski]

tête-à-tête (fr.) — spotkanie, zwł. osób przeciwnej płci. [przypis edytorski]

tête à tête (fr.) — twarzą w twarz; sam na sam. [przypis edytorski]

tête de moineau (fr.) — chaber. [przypis edytorski]

Tętniące serce — w przekładzie Mirandoli zmieniono pierwotny tytuł powieści Selmy Lagerlöf: Cesarz Portugalii (oryg. Kejsarn av Portugallien). [przypis edytorski]

tętniała — dziś popr.: tętniła. [przypis edytorski]

tętniało — dziś popr.: tętniło. [przypis edytorski]

tėvynę Lenkus — čia: tėvynę Lenkiją. [przypis edytorski]

tężeć — twardnieć; tu: nasilać się, potężnieć. [przypis edytorski]

tężeć — zastygać. [przypis edytorski]

tężej — mocniej; tu: więcej. [przypis edytorski]

tęższy (daw.) — silniejszy. [przypis edytorski]

tęższy — tu: silniejszy. [przypis edytorski]

tęż — tu: B. zaimka wskazującego ta połączony z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż, znaczenie: tę właśnie. [przypis edytorski]

tęż — tu: B. zaimka wskazującego ta połączony z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż; znaczenie: tę właśnie. [przypis edytorski]

tea gown (ang.) — suknia herbaciana, długa, luźna sukienka, zwykle wykonana z cienkiej tkaniny i wykończona koronką, noszona podczas popołudniowych spotkań przy herbacie, popularna na przełomie XIX i XX wieku. [przypis edytorski]

Teajtet z Aten (ok. 410–368 p.n.e.) — grecki matematyk; badał odcinki niewspółmierne, rozwinął teorię niewymierności; udowodnił, że istnieje tylko pięć wypukłych brył foremnych; główna postać dialogu Platona Teajtet oraz rozmówca Gościa z Elei w dialogu Sofista. [przypis edytorski]

Teajtet z Aten (ok. 410–368 p.n.e.) — grecki matematyk; badał odcinki niewspółmierne, rozwinął teorię niewymierności; udowodnił, że istnieje tylko pięć wypukłych brył foremnych; tytułowy bohater jednego z dialogów Platona. [przypis edytorski]

Teajtet z Aten (ok. 410–368 p.n.e.) — grecki matematyk; badał odcinki niewspółmierne, rozwinął teorię niewymierności; udowodnił, że istnieje tylko pięć wypukłych brył foremnych. [przypis edytorski]

Teano z Krotonu (VI w. p.n.e.) — grecka filozofka pitagorejska i matematyczka, często uważana za żonę Pitagorasa. [przypis edytorski]

teantropia — równoczesne łączenie cech boskich i ludzkich. [przypis edytorski]

teatra (daw. forma) — dziś M.lm: teatry. [przypis edytorski]

teatra — dziś popr.: teatry. [przypis edytorski]

teatr Apollo — historyczny teatr rzymski, obecnie Teatro Tordinona. [przypis edytorski]

Teatr Bagatela — krakowski teatr u zbiegu ulic Karmelickiej i Krupnicznej, obecnie noszący imię Tadeusza Boya-Żeleńskiego. Wybudowany z inicjatywy Mariana Dąbrowskiego, według projektu Janusza Zarzeckiego i Henryka Uziembły, na terenie dawnej piwiarni; od 1919 otworzył swoją scenę na współczesne sztuki polskie i zachodnie komedie; z powodu kłopotów finansowych i pożaru z 1828 został przemianowany na kino „Skala”; po II wojnie światowej funkcjonował jako Teatr Kameralny, później Państwowy Teatr Młodego Widza, Teatr Rozmaitości, aż w 1970 roku przywrócono mu nazwę „Bagatela”, którą, jak głosi anegdota, wymyślił przez przypadek Boy. [przypis edytorski]

Teatr cudzoziemski, Zwycięstwa i zdobycze albo Pamiętniki o rewolucji — Teatr cudzoziemski (Théâtres étrangers 1822–1823): 25-tomowa seria przekładów wydana przez Ladvocata; Zwycięstwa i zdobycze (Victoires et conquêtes…, 1817–1822): 27-tomowa praca o wojnach Francuzów w l. 1792–1815, wydana przez Panckoucke'a; Pamiętniki o rewolucji (Collection des Mémoires relatifs à la Révolution française: 1822–1828): 57-tomowa kolekcja pamiętników wydana przez Berville'a i Barrière'a. [przypis edytorski]

Teatr miejski im. Słowackiego — dawniej zwany po prostu Teatrem miejskim; otwarty 1893 roku na placu św. Ducha w Krakowie, w miejscu dawnej siedziby zakonu Duchaków, zaprojektowany w stylu eklektycznym przez Jana Zawieyskiego; do 1909 roku instytucji patronował Aleksander Fredro, czego symbolem pozostało popiersie z jego podobizną znajdujące się przed gmachem teatru, do dziś zaś patronem jest Juliusz Słowacki; dyrektorami teatru byli m.in.: Tadeusz Pawlikowski, Józef Kotarbiński, Ludwik Solski, Lucjan Rydel. [przypis edytorski]

Teatr miejski im. Słowackiego — otwarty w 1893 r. na placu św. Ducha w Krakowie, w miejscu dawnej siedziby zakonu duchaków, w budynku zaprojektowanym w stylu eklektycznym przez Jana Zawieyskiego; do 1909 r. instytucji patronował Aleksander Fredro; dyrektorami teatru byli m.in.: Tadeusz Pawlikowski, Józef Kotarbiński, Ludwik Solski, Lucjan Rydel. [przypis edytorski]

teatr „Ósmego Dnia” — teatr alternatywny, działający w Poznaniu od roku 1964. [przypis edytorski]

Teatro alla Scala — międzynarodowa scena operowa w Mediolanie; teatr został otwarty w 1778 roku. [przypis edytorski]

teatr „Rozmaitości” — Teatr Rozmaitości na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie, działający 1829–1919; jeden z najstarszych teatrów w mieście. [przypis edytorski]

teatr „STU” — krakowski teatr, założony w roku 1966, w początkowym okresie związany z kontrkulturą. [przypis edytorski]

Teatr — Teatr. Wstęp do teorii Czystej Formy w teatrze, dzieło Witkacego z 1923 roku. [przypis edytorski]

teatrum (łac.) — teatr, przedstawienie. [przypis edytorski]

teatrum (łac.) — teatr. [przypis edytorski]

teatrum (z łac.) — teatr; przedstawienie teatralne. [przypis edytorski]

teatr Vaudeville — dawny paryski teatr, otwarty w 1792 przy ul. Chartres, po pożarze w 1838 tymczasowo przeniesiony na bulwar Bonne-Nouvelle, od 1841 do 1869 przy Place de la Bourse. [przypis edytorski]

Teatr — wydana w 1923 r. rozprawa Witkacego. [przypis edytorski]

teatrzyk — książka powstała na podstawie przedstawienia, wymyślonego i wystawionego przez autora dla dzieci angielskich spędzających święta w Rzymie. W tradycji brytyjskiej podczas świąt Bożego Narodzenia zabawiano dzieci teatrzykami kukiełkowymi, pokazującymi przygody takich postaci, jak Król, Królowa, Dama, Kapitan itp. [przypis edytorski]

teatyn — członek zakonu opartego na regule św. Augustyna. [przypis edytorski]

teatyni — zakon katolicki, funkcjonujący od XVI w. wg reguły św. Augustyna. [przypis edytorski]

Tebaida — kraina położona w okolicy staroż. Teb w Egipcie. [przypis edytorski]

Tebaida — region staroż. Egiptu grupujący powiaty (nomy) południowej części kraju, noszący nazwę od miasta Teby; w IV–V w. pustynia tebaidzka stanowiła ośrodek chrześcijańskiego życia pustelniczego i monastycznego. [przypis edytorski]

tebėr — trump. : tebėra. [przypis edytorski]

tebe lipsze (z gw. ukr.) — lepiej ci. [przypis edytorski]

te berło — dziś popr.: to berło. [przypis edytorski]

Tebidzi — z gr.: ród pochodzący z Teb, greckiego miasta w Beocji, na drodze do którego czyhał potwór Sfinks. [przypis edytorski]

tebijos — dabar: tebijo. [przypis edytorski]

tebinki a. tebenki (daw.) — skórzane frędzle i inne ozdoby zwieszające się z siodła; pot.: pośladki. [przypis edytorski]

tebinki (daw.; pot.) — pośladki. [przypis edytorski]

tebi (z gw. ukr.) — zniekształcone: tobie. [przypis edytorski]

Tebrys — dziś. popr.: Tebriz, miasto w płn.-zach. Iranie. [przypis edytorski]

Tebś (gw.) — tyś. [przypis edytorski]

Teby — miasto w Beocji, w środkowej Grecji. [przypis edytorski]

Teby — miasto w Myzji. [przypis edytorski]

Teby — największe miasto Górnego Egiptu, ok. 480 km na południe od Memfis. [przypis edytorski]

Teby — największe miasto starożytnego Górnego Egiptu, położone nad Nilem, ok. 800 km na południe od Morza Śródziemnego. Główny ośrodek kultu Amona, z wielkim kompleksem świątyń tego bóstwa, jego żony, bogini Mut, oraz Montu, lokalnego boga wojny. Na początku Średniego Państwa, jako siedziba władcy-zjednoczyciela, Teby stały się stolicą państwa. Ponownie zostały stolicą pięćset lat później, kiedy władcy tebańscy pokonali obcych najeźdźców i kolejny raz zjednoczyli kraj, zapoczątkowując epokę Nowego Państwa. Mimo przeniesienia rezydencji faraonów do Delty w czasach XIX dynastii, Teby stanowiły, obok Memfis, największe miasto Egiptu. Po drugiej stronie Nilu w skalistej Dolinie Królów znajdowało się miejsce pochówku faraonów Nowego Państwa. [przypis edytorski]

Teby — starożytne miasto w Górnym Egipcie, nad Nilem, centrum kultu Amona i Montu; słynne z zachowanego monumentalnego zespołu świątyń, kaplic, obelisków i innych budowli wznoszonych od czasów Średniego Państwa, szczególnie w epoce Nowego Państwa za panowania XVIII dynastii, kiedy Teby były stolicą Egiptu. [przypis edytorski]

Teby — stolica Beocji, miasto na płn.-zach. od Aten, w czasie II wojny peloponeskiej (431–404) Teby walczyły przeciw Atenom po stronie Sparty, po wojnie jednak, wobec rosnącej dominacji Sparty, przyłączyły się w r. 394 p.n.e. do związku antyspartańskiego; w 382 r. p.n.e. Sparta zajęła zamek tebański, co doprowadziło do wojny spartańsko-tebańskiej, rozpoczętej demokratycznym przewrotem w Tebach (379 r. p.n.e.) pod wodzą Pelopidasa, który uwolnił Teby od wojsk spartańskich; w roku 371 p.n.e. Tebańczycy pod wodzą Epaminandasa (420–362 p.n.e.) pokonali Spartę pod Leuktrami i oderwali od Sparty Mesenię, jednocząc Arkadię; kiedy jednak Sparta sprzymierzyła się z Atenami, a w zwycięskiej zresztą bitwie pod Mantyneą (362 p.n.e.) zginął Epaminadas, podkopana została hegemonia Teb na Peloponezie. [przypis edytorski]

Teby — stolica Beocji, miasto ok. 50 km na płn.-zach. od Aten. [przypis edytorski]

Teby — stolica Górnego Egiptu. [przypis edytorski]

tečiaus — tačiau. [przypis edytorski]

teć są — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć; znaczenie: to właśnie są. [przypis edytorski]

technika ryska — chodzi o studia na politechnice w Rydze. [przypis edytorski]

te ciało — dziś popr.: to ciało. [przypis edytorski]

te córczysko — dziś popr.: to córczysko (forma zgrubienia, tj. augmentatywu). [przypis edytorski]

Tecoma chrysanta, popr.: Tecoma chrysantha — w ob. klasyfikacji: Handroanthus chrysanthus, występujące w Amazonii drzewo o złotożółtych kwiatach. [przypis edytorski]

Te Daemonem laudamus (łac.) — Ciebie, demonie, wysławiamy (parodystyczne przekształcenie tytułu hymnu Te Deum laudamus, tj. Ciebie Boże wysławiamy). [przypis edytorski]

te (daw.) — dziś: tę. [przypis edytorski]

teddy-bear (ang.) — pluszowy miś. [przypis edytorski]

Te Deum — hymn znany od czasów wczesnochrześcijańskich, głoszący chwałę Boga (Ciebie, Boże, wysławiamy). [przypis edytorski]

Te Deum (łac.) — Ciebie Boże (wysławiamy); początkowe słowa jednej z pobożnych pieśni chrześcijańskich. [przypis edytorski]

Te Deum (łac.) — początek psalmu „Ciebie, Boże, wysławiamy”, zwyczajowo śpiewanego w podzięce za zwycięstwo. [przypis edytorski]

Te Deum (łac.) — właśc. Te Deum laudamus: Ciebie Boga wysławiamy; hymn kościelny, śpiewany przy szczególnie uroczystych okazjach. [przypis edytorski]