Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | techniczny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6719 przypisów.
Tabor — Ἰταβύριον. [przypis tłumacza]
Tabor — miasto w płd. Czechach. [przypis edytorski]
tabor — obóz. [przypis redakcyjny]
tabor — środki transportu pozostające do dyspozycji wojska. [przypis edytorski]
tabor — szereg wozów, z których na postojach tworzy się obóz, aby podróżującym łatwiej było się bronić; w taborach obozowały ludy koczownicze oraz wojska w pochodzie. [przypis edytorski]
tabor — tu: grupa ludzi. [przypis edytorski]
tabor — wojskowe środki transportu. [przypis edytorski]
tabor — wozy konne w podróży. [przypis edytorski]
ta branża właśnie się odbiła od dna (…) tendencje rynku wydają się nadzwyczaj obiecujące — fragment o giełdzie, od „ta branża”, pominięty w wydaniach polskich. [przypis tłumacza]
Ta broń, która bestyej garła pozbawiła — tj. miecz, który też trzeba rozumieć przez wyraz ogólniejszy broń (strofa 35, w. 1). [przypis redakcyjny]
tabulam rasam (łac.) — czystą tablicę. [przypis tłumacza]
tabulam rasam (łac.) — czystą tablicę; tu: umysł bez zapisanych w nim doświadczeń. [przypis edytorski]
tabula rasa (łac.) — czysta karta. [przypis edytorski]
tabula rasa (łac.) — czysta tablica, tu: dusza a. umysł bez zapisanych w nim doświadczeń. [przypis edytorski]
tabula rasa (łac.) — czysta tabliczka, symbol niewiedzy bądź braku założeń na dany temat. [przypis edytorski]
Tabula rasa! (łac.) — nie zapisana tablica, czysta karta. [przypis redakcyjny]
tabula rasa (łac.) — niezapisana tablica; termin filozoficzny u Arystotelesa określający stan umysłu nowo narodzonego człowieka. [przypis edytorski]
tabula rasa — niezapisana tablica. [przypis tłumacza]
tabuńczyk — człowiek strzegący stada koni. [przypis edytorski]
tabunny — obfitujący w konie. [przypis edytorski]
tabun — stado koni; tu: przenośnie. [przypis edytorski]
taburet — dziś popr.: taboret. [przypis edytorski]
taburet — dziś popr.: taboret, stołek. [przypis edytorski]
taburet — dziś: taboret. [przypis edytorski]
taburet — dziś: taboret, stołek. [przypis edytorski]
tabu — świętość, moc święta. [przypis autorski]
tabu — silny zakaz kulturowy robienia czegoś; także czynność, rzecz a. osoba objęta takim zakazem; pierwotnie: nietykalność, świętość. [przypis edytorski]
tabu — wyraz polinezyjski, oznacza urok, wyodrębnienie rzeczy świętych lub przeklętych, coś jakby zaczarowane koło. [przypis tłumacza]
Ta była złość Sodomska: hardość, nasycenie chleba i dostatek, i próżnowanie, a iż ręki do nędznego i ubogiego nie ściągnęli — Ez 16, 49. [przypis edytorski]
tać (gw.) — przecież. [przypis edytorski]
Tace, fatua! (łac.) — milcz, głupia. Słów tych użył Zygmunt do Bony w innych okolicznościach. Przeździecki, Jagiellonki polskie… [przypis autorski]
ta cena byłaby żydowską — to wygórowana cena. [przypis edytorski]
Ta chłosta wymierzana przez społeczeństwo dzieciom, których nędza i zaniedbanie… — ci, co polecają chłostę, twierdzą, że ból i upokorzenie czynią zatwardziałych uległymi. Przytaczano np. fakt, że prosta groźba chłosty skłoniła jednego więźnia do uległości. To jednak nie przeszkodziło mu po wyjściu z więzienia nowe przestępstwo popełnić. Okaże się też, że ani jeden z tych, których chłostą skłaniano do posłuszeństwa, nie poprawił się. Powracają w tym samym stanie zdziczenia do społeczeństwa, które przez brutalne i okrutne kary mnoży występki wynikające z brutalności i okrucieństwa. [przypis autorski]
tachnun — miłosierdzie. [przypis tłumacza]
Ta chorągiew mym własnym sumptem jest nabyta — dowódca organizował oddział na własny koszt. [przypis edytorski]
Tachos — król Egiptu [(362–360 p.n.e.)], nieuznającego perskiej zwierzchności, syn i następca Nektanebo I. Gdy Ariobarzanes podniósł bunt, połączył się z nim i z Datamesem. [przypis tłumacza]
tachta (daw.) — rodzaj dużej kanapy bez oparcia; tapczan. [przypis edytorski]
tachtarawan — lektyka niesiona przez konie lub muły. [przypis autorski]
tachti — tron. [przypis autorski]
Tach toczyno… — zniekształcone ros. так точно, tak toczno: tak jest. [przypis tłumacza]
tacite (łac.) — milcząco. [przypis redakcyjny]
Tacito (…) concipimus (łac.) — „Chyłkiem, półgębkiem tylko szeptamy złe śluby” (Lucanus, Pharsalia, V, 104,; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Tacitum (…) bonoque est (łac.) — „Lubię chodzić po lasu balsamicznych ścieżkach,/ Rozważając, co godne mędrca i poczciwca” (Horatius, Epistulae, I, 4, 7; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
tacjanie — współwyznawcy Tacjana Syryjczyka (ok. 120–ok. 180), pisarza, teologa i apologety, ucznia Justyna Męczennika, który po śmierci nauczyciela powrócił na Wschód i stanął na czele grupy enkratyków („wstrzemięźliwych”), odrzucających małżeństwo i jedzenie mięsa. [przypis edytorski]
Tacjusz — król Sabinów. [przypis edytorski]
ta, co Europę z Azyą spuściła — Helena, dla której Grecy (Europa) walczyli z Trojanami (z Azją). [przypis redakcyjny]
Ta, co wszechwidzi swoimi oczyma — Beatrycze. [przypis redakcyjny]
ta, co z Rzymu króle czystością wygnała — Lukrecja, żona Tarkwiniusza Kollatyna, nie mogąc przeżyć hańby zgwałcenia, zabiła się sama i stała się przez to przyczyną wypędzenia rodziny królewskiej z Rzymu. [przypis redakcyjny]
tactorum (z łac.) — dotkniętych. [przypis redakcyjny]
Tacy byli za Machabeuszów oni, jako je Pismo zowie, viri iniqui, którzy do obcych panów biegając… — por. 2 Mch 3; 1 Mch 1, 10–13; 2 Mch 4, 7–14, o żydowskich zdrajcach i inicjatorach hellenizacji społeczeństwa, współpracujących z syryjskimi władcami z dynastii Seleucydów. [przypis edytorski]
ta cytata — dziś popr. forma r.m.: ten cytat. [przypis edytorski]
Tacyt (Historiae V, 2) i Justinus (XXXVI, 2) zostawili nam świadectwo historycznej podstawy Księgi Wyjścia, które jest nader pouczające i w najwyższym stopniu ciekawe dla oceny historycznej podstawy innych ksiąg Starego Testamentu. Czytamy tam, że faraon nie chciał dłużej tolerować w czystym Egipcie intruzów żydowskich, dotkniętych wstrętnymi i plugawymi chorobami (świerzbem), które groziły epidemią Egipcjanom, dlatego kazał ich okrętami zawieźć na brzeg Arabii i tam wysadzić. Prawdą jest, że wysłano za nimi oddział żołnierzy egipskich, lecz nie po to, aby ich przyprowadzić z powrotem (byli przecież zesłańcami), lecz odebrać im skradzione złote naczynia z świątyń — skradzione, bo któż by takiej hołocie czegoś pożyczył! Prawdą jest także, że zamiar Egipcjan został udaremniony przez kataklizm przyrody. W pustyni arabskiej był wielki brak wody. Wtedy jakiś śmiałek obiecał dostarczyć wody, gdy lud go usłucha i pójdzie za nim. Oto proza, na której zbudowano poezję Księgi Wyjścia. Że przy tym Justinus (tj. Pompejus Trogus) popełnia anachronizm (tzn. anachronizm według naszych przypuszczeń, opierających się na Ks. Wyjścia), wcale mnie to nie razi, gdyż sto anachronizmów nie przedstawia dla mnie takiej trudności, jak jedno miraculum [łac.: cud; red. WL]. Z powyżej cytowanych dwóch klasyków rzymskich widzimy także, jak bardzo u wszystkich ludów i we wszystkich czasach żydzi byli pogardzani. Może to w części stąd pochodzić, że byli oni jedynym narodem, który człowiekowi nie przypisywał istnienia pozagrobowego, dlatego pewnie uważano ich za zwierzęta, wyrzutki ludzkości, lecz i za wielkich mistrzów w kłamstwie. [przypis autorski]
Tacyt (ok. 55–120) — najwybitniejszy historyk rzymski, jego główne dzieła to Dzieje i Roczniki. [przypis edytorski]
Tacyt (…) przyznaje zarazem, że życiem sobie cześć powszechną zyskała — ad gloriam vertit. [przypis autorski]
Tacyt — Publius Cornelius Tacitus (ok. 55–120), jeden z najsłynniejszych historyków rzymskich. [przypis edytorski]
Tacyt — Publius Cornelius Tacitus (ok. 55–120), rzymski historyk, znany z obiektywizmu. [przypis edytorski]
Tacyt, Publiusz Korneliusz (ok. 55–120) — wybitny historyk rzym., autor m.in. Roczników oraz Dziejów, opisujących historię Rzymu w I w. n.e. [przypis edytorski]
Tacyt, Publiusz Korneliusz (ok. 55–120) — wybitny historyk rzymski, autor m.in. Roczników oraz Dziejów, opisujących historię Rzymu w I w. n.e. [przypis edytorski]
Tacyt — rzymski pisarz, autor dzieła O pochodzeniu i kraju Germanów, napisanego około roku 98. [przypis edytorski]
Tacyt, właśc. Publius Cornelius Tacitus (ok. 55–120) — wybitny historyk rzym., autor m.in. Roczników oraz Dziejów, opisujących historię Rzymu w I w. n.e. [przypis edytorski]
Tacyt, właśc. Publius Cornelius Tacitus (ok. 55–120) — wybitny historyk rzymski, autor m.in. Roczników oraz Dziejów, opisujących historię Rzymu w I w. n.e. [przypis edytorski]
Tacyt, właśc. Publius Cornelius Tacitus (ok. 55–120) — wybitny historyk rzymski. [przypis edytorski]
Tacyt, właśc. Publius Cornelius Tacitus (ok. 55–120) — wybitny historyk rzymski; w swoich pracach starał się o rzetelność i obiektywizm. [przypis edytorski]
Tacyt — właśc. Publiusz Korneliusz Tacyt (ok. 55–120), wybitny historyk rzym., autor m.in. Roczników oraz Dziejów, opisujących historię Rzymu w I w. n.e. [przypis edytorski]
Tacyt zauważa, że za panowania Ottona… — Dzieje I, 85. [przypis tłumacza]
Ta cywilizacja Rusi zasługuje na podstawie takich świadectw, jako też Roxolanji Klonowicza, na odrębne przedstawienie. [przypis autorski]
taczać — turlać, obtaczać w czymś. [przypis edytorski]
taczalnik — narzędzie do ostrzenia noży i toporów. [przypis edytorski]
taczanka — dwukołowy pojazd z zaprzęgiem konnym, uzbrojony w ciężki karabin maszynowy. [przypis edytorski]
Taczanowski, Władysław (1819–1890) — polski ornitolog. [przypis edytorski]
Ta część jego [Krzywickiego] analizy w niejednym przypomina tezy i sposób argumentacji Wacława Nałkowskiego w studium „Forpoczty ewolucji psychicznej i troglodyci” — Forpoczty. Książka zbiorowa napisana przez W. Nałkowskiego, M. Komornicką i C. Jellentę, Lwów 1895, s. 5–50. [przypis autorski]
Ta (…) część utworu (…) [r]ozwijana w szeregu uzupełnień już po śmierci Lucjana Rydla tworzonych — Bliższe szczegóły o wspomnianych uzupełnieniach znaleźć można w książce Stefana Nowińskiego, Wojna z czasem (s.181–186): Jasełka L. Rydla w teatrze krakowskim). [przypis redakcyjny]
Tadeusz Białkowski (1888–1961) — aktor. [przypis edytorski]
Tadeusz Boy-Żeleński — na stronie tytułowej jako autor figuruje: Boy-Mędrzec (zob. T. Boy-Żeleński, W Sorbonie i gdzie indziej, rozdział Zakończenie). [przypis edytorski]
Tadeusz Estreicher (1871–1952) — profesor chemii, zajmował się badaniami w dziedzinie niskich temperatur, skonstruował urządzenie do skraplania wodoru. [przypis edytorski]
Tadeusz Gajcy ps. „Topór” (1922–1944) — poeta, żołnierz AK, w powstaniu walczył w Grupie „Ryszarda”, poległ 16 sierpnia. [przypis edytorski]
Tadeusz Grigo ps. „Kur” (1918– ) — podchorąży AK, w powstaniu żołnierz w Zgrupowaniu „Kryska”, ranny 14 września na ul. Górnośląskiej. [przypis edytorski]
Tadeusz Konczyński (1875–1944) — pisarz, reżyser teatralny, redaktor „Ilustrowanego Kuriera Codziennego” w latach 1914–1918; pasjonat piłki nożnej i założyciel kilku klubów piłkarskich, w tym do dziś istniejącej Wisły Kraków. [przypis edytorski]
Tadeusz Perdzyński ps. „Tomir” (1910–1989) — oficer służby stałej artylerii WP, od 1939 roku w konspiracji, w powstaniu oficer operacyjny Wydziału III sztabu Grupy AK Północ, po wojnie w kraju. [przypis edytorski]
Tadeusz Świątek (1884–1940) — poeta, krytyk teatralny, tłumacz, w latach 1924-1929 dyrektor teatru im. Słowackiego; redaktor „Masek”, „Listów z Teatru”. [przypis edytorski]
Tadeusz Wardejn-Zagórski ps. „Gozdawa” (1892–1944) — w latach 1918–1934 oficer służby stałej WP, później urzędnik państwowy, w czasie okupacji w ZWZ/AK, w 1944 szef Wydziału Propagandy Bieżącej w Oddziale VI Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK, zamordowany przez Niemców w Częstochowie w grudniu 1944. [przypis edytorski]
Tadeusz, właśc. Pan Tadeusz — epopeja Adama Mickiewicza. [przypis edytorski]
Tadeusz Żeleński dzieli dowcipnie Młodą Polskę na tatrzańską i szatańską — T. Żeleński, Początki Młodej Polski, „Wiadomości Literackie” 1938, nr 48. [przypis autorski]
Tadeusz Żeleński (…) wskazał, że w „Życiu”' propagowani byli, nawet przez Przybyszewskiego, przede wszystkim pisarze francuscy — Boy-Żeleński Francja w Młodej Polsce, „Wiadomości Literackie” 1935, nr 22. [przypis autorski]
Tadmor — nazwa staroż. osady w oazie na Pustyni Syryjskiej powstałej ok. 2 tys. lat p.n.e.; w Biblii (2Krn 8:4) jest wzmianka o tym, że król Salomon „odbudował Tadmor na pustkowiu”. W języku aramejskim Tadmor oznaczało palmę i gr. nazwa powstałego w tym miejscu miasta Palmyra (a. Pamira) jest przekładem nazwy pierwotnej. Miasto znajdowało się blisko szlaków handlowych, było zamożne i rozbudowywało się, a za czasów cesarstwa rzym., uznając zwierzchność Rzymu, zachowało autonomię. Krótki okres sławy i świetności przeżywała Palmyra w drugiej poł. III w., kiedy stała się stolicą królestwa rządzonego przez Odenata, a następnie jego żonę Zenobię, którzy prowadzili politykę coraz bradziej zdecydowanie dążącą do całkowitego uniezależnienia się od Rzymu. W 273 r. nastąpiła interwencja zbrojna legiów rzymskich pod wodzą Aureliana, armia Zenobii została pokonana, miasto zdobyte, a następnie w odwecie za nieugięcie buntowniczą postawę wobec najeźdźców całkowicie splądrowane i zniszczone. Palmyra nigdy już nie odzyskała świetności; za czasów Dioklecjana była obozem wojskowym, a dzieła unicestwienia dopełnili Arabowie w 744 r. oraz trzęsienie ziemi. W XVIII w. rozpoczęto prace archeologiczne na terenie oazy palmyreńskiej. [przypis redakcyjny]
Tadmor — we wschodnich językach nazwa Palmyry, starożytnego miasta, zbudowanego wśród oazy na pustyni Syryjskiej, kilkakrotnie burzonego i odbudowywanego; dziś są to trudno dostępne ruiny. [przypis redakcyjny]
Ta druga — Dydona, znajoma z Eneidy Wergiliusza. [przypis redakcyjny]
Tadż-ul-Fechr — Pod tym imieniem znany był na Wschodzie Wacław hr. Rzewuski (tadź znaczy wieniec, fechr sława). [przypis autorski]
Tadż-ul-Fechr, własc. Wacław Rzewuski (1784–1831) — orientalista, podróżnik, poeta; syn hetmana Seweryna Rzewuskiego, jednego z przywódców konfederacji targowickiej. Kształcił się w elitarnej szkole Theresianum w Wiedniu; dzięki kontaktom ze swym wujem, podróżnikiem i pisarzem, autorem Rękopisu znalezionego w Saragossie, Janem Potockim, zainteresował się kulturą Wschodu. W latach 1818–1820 podróżował po krajach arabskich: Syrii, Iraku, Libanie, Palestynie; jego opowieści z tych podróży krążyły później w formie anegdot i zyskały sobie miano „awantur arabskich”, ale zostały także spisane w formie pamiętnikarsko-naukowej relacji Sur Les Chevaux Orientaux et provenants des Races Orientales, opatrzonej mapami, rysunkami i zapisami nutowymi, stanowiącymi szczególnie cenne źródło wiedzy etnograficznej na temat Beduinów. Wydane zostały jedynie poetyckie wspomnienia i wrażenia z Syrii pt. Podróż do Palmiry (1821). Żyjąc wśród Arabów, zyskał sobie tytuł emira. Założyciel czasopisma „Mines de l'Orient” („Oblicza Orientu”; wyd. w Wiedniu 1809–1818) oraz pierwszego w Europie instytutu badań orientalistycznych, członek wielu towarzystw naukowych (w Getyndze, w Monachium i Warszawie). Słynął również jako miłośnik i znawca koni oraz wyśmienity jeździec. Po powrocie do kraju, w rodzinnym majątku na Podolu, zajmował się hodowlą koni; żywo zajmowała go rodzima kultura ukraińska. Włączył się również w działalność patriotyczną, w latach 1825–26 należał do Towarzystwa Patriotycznego; podczas powstania listopadowego dowodził wystawionym przez siebie oddziałem kawalerii. Po bitwie pod Daszowem zginął w niewyjaśnionych okolicznościach (domysły na ten temat przedstawił Juliusz Słowacki w Dumie o Wacławie Rzewuskim). [przypis edytorski]
Tadzio — w oryg. ang.: Davy (David) Keith. [przypis edytorski]
„Tägliche Rundschau” — dosł. „Przegląd codzienny”, nacjonalistyczny dziennik berliński, ukazywał się w l. 1881–1933; zał. w 1880 r.; od 1922 r. „Deutsche Allgemeine Zeitung”; w l. 1924–1928: „Neue Täglische Rundschau”. [przypis edytorski]
taediosum (łac.) — przykro. [przypis redakcyjny]
taedium vitae (łac.) — znużenie życiem. [przypis edytorski]
taedium vitae — znużenie życiem, wstręt do życia. [przypis redakcyjny]
Ta familia, która najliczniejszy rej szlachty wodziła — mowa o roli politycznej Potockich za Sasów. [przypis redakcyjny]
ta figura — tekst oryginalny zawiera w tym miejscu szkic przedstawiający linię poziomą oznaczoną u jednego krańca literą R, zaś u przeciwnego literą P, powyżej linii zaznaczony prostokąt C (największy), zaś poniżej linii prostokąt A (najmniejszy) i prostokąt B (znajdujący się bezpośrednio pod prostokątem C i nieco od niego mniejszy). [przypis edytorski]
Tafijoci — Tafijczycy, słynni jako żeglarze i korsarze mieszkańcy wyspy Tafos i okolic. [przypis edytorski]
tafijski — Tafijczycy to słynni jako żeglarze i korsarze mieszkańcy wyspy Tafos i okolic. [przypis edytorski]
tafta — kitajka. [przypis redakcyjny]
tafta — rodzaj sztywnego materiału. [przypis edytorski]
