Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | celtycki | chemiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wulgarne | żartobliwie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | français | Deutsch | polski
Znaleziono 10720 przypisów.
waszeć — zwrot grzecznościowy, skrót od: wasza miłość. [przypis edytorski]
waszecin (daw.) — przym. dzierżawczy od skróconej formy grzecznościowej wasze, waszeć, czyli waszmość; należący do waszmości. [przypis edytorski]
waszeci — skrót od: waszej miłości. [przypis edytorski]
wasze (daw.) — waszmość. [przypis edytorski]
wasze (daw.) — zwrot grzecznościowy; skrót od waszmość (wasza miłość). [przypis edytorski]
waszego drugiego — «Przemknął przez niego święty [proroczy] duch, gdyż dodał tu i Josefa», zob. Raszi do 43:14. [przypis edytorski]
waszej cześci — pański. [przypis edytorski]
Waszej Dostojności? (…) Zaiste, dziwnie brzmi ten tytuł — Zerwiłebski zwraca się do Padelli jak do dostojnika, nie jak do króla. [przypis edytorski]
Waszej KMości, PMMłgo — skrócone: Waszej Królewskiej Miłości, Pana mojego Miłościwego. [przypis edytorski]
wasze mogiły (…) wnet się ruszyły, o Krakowianko — nawiązanie do powstania krakowskiego, które wybuchło w 1846 r. w Wolnym Mieście Krakowie pod hasłami demokracji i miało stać zrywem ogólnonarodowym, co się jednak nie udało; trwało od 21 lutego do 4 marca, do wojsk austriackich tłumiących powstanie przyłączyli się okoliczni chłopi polscy. [przypis edytorski]
wasze — skrót od: wasza miłość. [przypis edytorski]
Wasze — tu skrót od zwrotu grzecznościowego: waszmość pan. [przypis edytorski]
wasze — tu: waszmość. [przypis edytorski]
wasze — tu zwrot grzecznościowy, skrót od wasza miłość. [przypis edytorski]
wasze wysokobłagorodie (ros.) — wielmożny panie; tytuł stosowany w carskiej armii przy zwracaniu się do oficerów od kapitana do pułkownika włącznie. [przypis edytorski]
wasze wysokobłagorodje (ros.) — tytuł grzecznościowy: wasza wielmożność. [przypis edytorski]
wasz generał konnicy musi was reprezentować na uroczystościach lemnijskich — na wyspach Lemnos i Imbros były kleruchie ateńskie i odpowiednia załoga dla ich ochrony. Konnica ateńska rekrutowała się spośród najzamożniejszej młodzieży i miała czysto reprezentacyjne znaczenie. Już rzeźbiarza metopy partenońskiej zachwycali ci wytworni rycerze. Platon przedstawił w Fajdrosie taką paradę, a Arystofanes złożył z nich malowniczy chór w jednej ze swych komedii. [przypis tłumacza]
Waszington — właśc. Washington, George (1732–1799) amer. wojskowy i polityk, pierwszy prezydent Stanów Zjednoczonych (1789-1797), zyskał sobie miano ojca narodu amerykańskiego. [przypis edytorski]
Wasz klimat ostrzejszy daje wam więcej potrzeb… — przyswoić sobie w krajach zimnych zbytek i miękkość ludów Wschodu, to chcieć nałożyć sobie ich kajdany, to poddać się tym kajdanom z jeszcze bardziej nieuchronną koniecznością niż one. [przypis autorski]
wasz prorok Nazarejczyk — tj. Jezus z Nazaretu. [przypis edytorski]
waszraum (z niem. Waschraum) — umywalnia. [przypis edytorski]
Waszti — królowa, żona króla perskiego Kserksesa I (hebr. Achaszwerosz, łac. Aswerus), odmówiła przyjścia przed oblicze męża, gdy ten ją wezwał. Za nieposłuszeństwo król ukarał ją rozwodem (Est 1,19). Jej następczynią została Estera (Est 2,17). [przypis edytorski]
Waszti — według Księgi Estery piękna żona króla Achaszwerosza, oddalona przez niego za publicznie okazane nieposłuszeństwo; jej następczynią została Estera. [przypis edytorski]
wasz — tu: wasz mąż. [przypis edytorski]
waszych obu ojców imiona są znane — Hipponikos, ojciec Kalliasa, pobił pod Tanagrą (w Beocji, przy drodze z Aten do Aulis) w 426 r. Beotów, w 424 r. padł pod Delion (w Beocji na wybrzeżu, dziś Delis). Majątek jego dochodził do 200 talentów (talent to 6000 franków). W rodzinie jego była dziedziczna godność herolda eleuzyńskiego (szczególnie ważny urząd dla misteriów eleuzyńskich, tajnych obchodów na cześć Demetry) i daducha (zarządcy świątyni Demetry w Eleusis na zachód od Aten, nad morzem; dziś Elefsina). [przypis tłumacza]
waszy — dziś popr.: wasz. [przypis edytorski]
Waszym naczelnym będzie Jeżobroda — Domyślamy się, że poeta przez naczelnika szatanów Jeżobrodę, wytyka naczelnika magistratury miasta Lucca złożonej z członków dziesięciu. Resztę nazwisk drugich szatanów, mniej więcej zgodnie z oryginałem i z naturą naszego języka wytłumaczyłem. [przypis redakcyjny]
Waszyngton — stolica Stanów Zjednoczonych, położona nad rzeką Potomak, we wschodniej części kontynentu. [przypis edytorski]
Waszyngton, właśc. George Washington (1732–1799) — wódz naczelny podczas wojny Stanów Zjednoczonych o niepodległość, a następnie pierwszy prezydent (1789–1797) nowo powstałego państwa. [przypis edytorski]
Waszyngton, właśc. Washington, George (1732–1799) — generał, polityk i mąż stanu amerykański, wódz naczelny Armii Kontynentalnej w latach 1775–1784, pierwszy prezydent Stanów Zjednoczonych (1789–1797), jeden z „ojców założycieli”; po zakończeniu prezydentury George Washington powrócił do swojej posiadłości Mount Vernon, od czasu do czasu doradzając prezydentowi Johnowi Adamsowi, swemu następcy. [przypis edytorski]
Waszyngton, właśc. Washington, George (1732–1799) — wódz naczelny podczas wojny Stanów Zjednoczonych o niepodległość, a następnie pierwszy prezydent (1789–1797) nowo powstałego państwa. [przypis edytorski]
Waszyngton właśc. Washington, George (1732–1799) — wódz naczelny podczas wojny Stanów Zjednoczonych o niepodległość, a następnie, w l. 1789–1797 pierwszy prezydent nowo powstałego państwa. [przypis edytorski]
wataha — szajka, banda. [przypis redakcyjny]
wataha — tu: grupa uzbrojonych, niebezpiecznych ludzi. [przypis edytorski]
wataha (z tatar.) — czereda, banda. [przypis redakcyjny]
Wat, Aleksander — właśc. Aleksander Chwat (1900–1967), poeta, tłumacz, autor wspomnień, w młodości związany z futuryzmem, w czasie II wojny światowej więzień NKWD, od 1961 na emigracji. [przypis edytorski]
wata — wypowiedź pozbawiona istotnej treści. [przypis edytorski]
watażka — dowodzący oddziałem wolnych Kozaków lub bandą rozbójników. [przypis edytorski]
watażka — herszt, przywódca. [przypis autorski]
watażka — tu: przywódca oddziału wolnych Kozaków. [przypis edytorski]
W Atenach i w Rzymie wolno było zrazu sprzedać niewypłacalnego dłużnika — Wielu sprzedawało dzieci, aby spłacić długi. (Plutarch, Życie Solona). [przypis autorski]
W Atenach znajdował się jeden [posąg Westy] w Prytaneum — [por.] Pausanias, Attica, cap. XVIII, p. 41. [przypis redakcyjny]
water breakers — łamacze fal. [przypis autorski]
Waterloo Bridge Road — dawna nazwa odcinka drogowego obejmującego londyński most Waterloo (Waterloo Bridge) oraz prowadzącą do niego od południa ulicę Waterloo Street. [przypis edytorski]
Waterloo — miasto w Belgii, w pobliżu którego w 1815 została stoczona ostatnia, decydująca bitwa cesarza Napoleona Bonapartego, zakończona klęską wojsk francuskich w starciu z koalicyjnymi wojskami angielsko-pruskimi, w wyniku czego Napoleon abdykował; tu przen.: wielka, ostateczna klęska. [przypis edytorski]
Waterloo — miejscowość w Belgii, znana z ostatecznej klęski Napoleona w bitwie z 1815 r. [przypis edytorski]
Waterloo — tu: London Waterloo, jedna z głównych stacji kolejowych w Londynie. [przypis edytorski]
Waterloo — tu: London Waterloo, stacja kolejowa w Londynie. [przypis edytorski]
Waterloo — znajdujące się na terenach obecnej Belgii miejsce ostatecznej klęski Napoleona (18 czerwca 1815 r.). [przypis edytorski]
Waterman — renomowana marka wiecznych piór, najwygodniejszych przyrządów do pisania ręcznego przed wynalezieniem długopisów i ich upowszechnieniem po II wojnie światowej. [przypis edytorski]
waterproof (ang.) — wodoodporny, tu: materiał wodoodporny. [przypis edytorski]
water-proof — tu: płaszcz wodoodporny. [przypis edytorski]
watówka (pot.) — kurtka watowana. [przypis edytorski]
watowany — podszyty watą a. watoliną. [przypis edytorski]
watra (gw.) — ognisko. [przypis edytorski]
watra (gw. podhalańska) — ognisko. [przypis edytorski]
Watran — król bułgarski. [przypis redakcyjny]
watra — ognisko. [przypis edytorski]
watra (reg.) — ognisko. [przypis edytorski]
watrzany — pochodzący od watry, tj. od ogniska pasterskiego palonego przy szałasie. [przypis edytorski]
Watson, John — postać literacka z cyklu powieści i opowiadań Arthura Conana Doyle'a: współlokator, przyjaciel i współpracownik Sherlocka Holmesa, kronikarz jego sukcesów. [przypis edytorski]
Watteau, Antoine (1684–1721) — właśc. Jean-Antoine Watteau, francuski malarz, rysownik i rytownik. [przypis edytorski]
Watteau, Antoine (1784–1724) — francuski malarz, prekursor i czołowy przedstawiciel francuskiego rokoka. [przypis edytorski]
Watteau, Jean-Antionne (1684–1721) — francuski malarz i rysownik, prekursor rokoka. [przypis edytorski]
Watteau, Jean-Antoine (1684–1721) — francuski malarz i rysownik, prekursor rokoka. [przypis edytorski]
Watteau, Jean Antoine (1684–1721) — fr. malarz i rysownik; kolorysta, przedstawiciel rokoka. [przypis edytorski]
Watt, James (1736–1819) — szkocki inżynier i wynalazca, twórca kluczowych ulepszeń konstrukcji maszyny parowej, dzięki którym maszyny te zapoczątkowały rewolucję przemysłową. [przypis edytorski]
watyczny (neol., z łac.) — wieszczy, natchniony; związany z natchnionym przez bogów wieszczkiem, poetą lub śpiewakiem. [przypis edytorski]
Watykan — południowoeuropejskie państwo sprawujące zwierzchnictwo nad Kościołem katolickim; rezyduje tam papież; stolicą również jest Watykan. [przypis edytorski]
Watykan — tu: papiestwo, Kościół rzymskokatolicki i jego hierarchia; od nazwy wzgórza Watykan w Rzymie, które od XIV w. stało się główną siedzibą papieży i najwyższych władz Kościoła. [przypis edytorski]
Watyniusz — jeden z towarzyszy Nerona, organizator walk gladiatorów. [przypis edytorski]
W[at]zdorf — w wydaniu źródłowym fragment nieczytelny; uzupełniony na podstawie innego opracowania. [przypis edytorski]
w Augustinusie heretyka Janseniusza — chodzi o główne dzieło Janseniusza (1585–1638), flamandzkiego teologa katolickiego, wydane w 1640, traktujące o łasce w ujęciu Augustyna, które zostało potępione przez Kościół. [przypis edytorski]
w Austrii, a zatem i w Galicji — w powstałej w 1867 monarchii austro-węgierskiej Galicja stanowiła część wielonarodowych ziem Cesarstwa Austrii. [przypis edytorski]
W autografie do tego wiersza dał poeta dopisek: „Ob. Rosp. w Dzien. Wileń.”. Miał na myśli rozprawę Jana Śniadeckiego przeciw romantyczości, wydrukowaną w zeszycie „Dziennika Wileńskiego” ze stycznia 1819 r. [przypis redakcyjny]
wawelowy — dziś popr.: wawelski. [przypis edytorski]
Wawelska — warszawska ulica w dzielnicy Ochota. [przypis edytorski]
Wawel — wzgórze w Krakowie, historyczna siedziba królewska. [przypis edytorski]
Wawel — wzgórze w Krakowie, nad brzegiem Wisły. Znajduje się na nim zamek, dawna siedziba królów Polski. [przypis edytorski]
Wawel — zamek na wzgórzu nad brzegiem Wisły na Starym Mieście w Krakowie, dawna siedziba królów Polski; w kryptach pod katedrą wawelską znajdują się groby władców, wieszczów i bohaterów narodowych. [przypis edytorski]
w Awentynu lesie — na znanym wzgórzu Rzymu. [przypis edytorski]
w Awinionie nie papież, jeno aleksandryjski sułtan siedzi — mowa o okresie rezydowania papieży w Awinionie; tzw. ”niewoli awiniońskiej” (1309-1377). [przypis edytorski]
Wawrzecki, Tomasz (1759–1816) — działacz polityczny, generał; poseł na Sejm Czteroletni; po klęsce pod Maciejowicami i pojmaniu Kościuszki wybrany na Najwyższego Naczelnika Siły Zbrojnej Narodowej; po upadku powstania więziony do 1796; członek Rady Najwyższej Tymczasowej Księstwa Warszawskiego (1813), minister sprawiedliwości w Królestwie Polskim (1815–1816). [przypis edytorski]
wawrzyn — drzewo o wiecznie zielonych liściach, z których w staroż. Grecji i Rzymie robiono wieniec dla zwycięzców igrzysk, a z czasem także dla uczczenia wybitnych osiągnięć we wszelkich dziedzinach życia; laur. [przypis edytorski]
Wawrzyniak, Piotr (1849–1910) — polski ksiądz, wielkopolski działacz społeczny, oświatowy i gospodarczy. [przypis edytorski]
Wawrzyniec II Medyceusz, właśc. Lorenzo di Piero de' Medici (1492–1519) — książę Urbino, władca Florencji (od 1513), wnuk wybitnego Wawrzyńca Wspaniałego. [przypis edytorski]
Wawrzyniec Medyceusz, właśc. Lorenzo di Piero de' Medici, znany jako Wawrzyniec Wspaniały (1449–1492) — faktyczny władca Republiki Florencji, wybitny polityk, entuzjastyczny mecenas kultury renesansowej, humanista. [przypis edytorski]
Wawrzyniec Medyceusz, właśc. Lorenzo di Piero de' Medici, znany jako Wawrzyniec Wspaniały (1449–1492) — faktyczny władca Republiki Florencji, wybitny polityk, entuzjastyczny mecenas kultury renesansowej. [przypis edytorski]
Wawrzyniec — Św. Wawrzyniec pieczony na kracie żelaznej, rozpalonej podłożonym pod nią żarem, mężnie poniósł śmierć męczeńską. [przypis redakcyjny]
Wawrzyniec Sterne (1713–1768) — znakomity pisarz angielski, żył przez długi czas jako skromny pastor wiejski, dopiero powodzenie pierwszej jego powieści (Życie i mniemania Tristrama Shandy) sprowadziło go w r. 1760 do Londynu. Styl jego, mieszanina erudycji i żartobliwej powagi, był dla swej nowości i wdzięku podstawą zachwytu, jaki wzbudziło u współczesnych to dzieło. Wpływ powieści Sterna na Kubusia Fatalistę niejednokrotnie podnoszono i przeceniano: powinowactwa między tymi książkami trzeba szukać raczej na tej drodze, iż obie, a zwłaszcza Sterne'a, zawdzięczają wiele Rabelais'mu. Trzeba też dodać, iż książka Diderota pozostała do dziś dnia o wiele świeższa i czytelniejsza. [przypis tłumacza]
Wawrzyniec Walla (1407–1457) — słynny humanista. [przypis tłumacza]
Wawrzyniec z Nowego Targu a. Wawrzyniec Korwin Nowotarski (ok. 1470–1527) — łac. Laurentius Corvinus Novoforensis, niem. Lorenz Raabe (Rabe), wł. Laurentius Bartholomei De Novo Foro; z pochodzenia mieszczanin, z niem. rodziny Rabe (Raabe); humanista, poeta łacińskojęzyczny, pedagog, geograf, autor podręczników, twórca dzieła O wersyfikacji; na Uniwersytecie Krakowskim studiował na wydziale sztuk wyzwolonych (w 1489 r. uzyskał magisterium), a następnie wykładał astronomię, filozofię, geografię, retorykę, literaturę grecką oraz literaturę rzymską; słuchał lekcji poetyki Konrada Celtisa, należał do założonego przez tego humanistę niem. towarzystwa „Sodalitas Litteraria Vistulana” („Nadwiślańskie Towarzystwo Literackie”); w 1494 przybył do Świdnicy, gdzie był rektorem szkoły parafialnej, a od 1495 również pisarzem miejskim; w 1496 r. przeniósł się do Wrocławia, gdzie został rektorem szkoły św. Elżbiety, pod koniec życia był pisarzem miejskim we Wrocławiu; jeszcze w Krakowie poznał osobiście Mikołaja Kopernika oraz zarys jego teorii systemu heliocentrycznego, w 1506 r. na zaproszenie astronoma wyjechał do Torunia, a po powrocie napisał Wiersz Wawrzyńca Korwina (1508) zawierający m.in. wykład teorii kopernikańskiej na ponad 30 lat przed opublikowaniem dzieła O obrotach sfer niebieskich. W roku 1503 ożenił się z Anną Münsterberg i rozpoczął pracę jako pisarz miejski. W latach 1506–1508 piastował to samo stanowisko w Toruniu. W roku 1508 powrócił do Wrocławia. Zajmował się sprawami publicznymi, politycznymi i kulturalnymi. Od roku 1522 stanął po stronie reformacji i gorliwie ją propagował. [przypis edytorski]
wawrzyn — inaczej: laur, drzewko o wiecznie zielonych, aromatycznych liściach, rosnące w krajach śródziemnomorskich. [przypis edytorski]
wawrzyn — laur; drzewko o aromatycznych liściach, z których w starożytności pleciono wieńce symbolizujące zwycięstwo i chwałę. [przypis edytorski]
wawrzyn — laur; drzewko o wiecznie zielonych, aromatycznych liściach; symbol chwały zwycięstwa. [przypis edytorski]
wawrzyn — laur, roślina będąca symbolem sławy. [przypis edytorski]
wawrzyn — laur, wieniec z którego stanowił symbol zwycięstwa. [przypis edytorski]
wawrzynowy wianek — wieniec laurowy; honorowano nim wybitnych twórców. [przypis edytorski]
ważą się rozlicznych złości (daw.) — ważą się (czynić) rozliczne złości. [przypis edytorski]
ważki — mający duży ciężar fizyczny. [przypis edytorski]
