Przypisy

National Gallery (ang.: Galeria Narodowa) w Londynie — muzeum sztuki zał. przez parlament bryt. w 1824 r., zawierające jedną z największych na świecie kolekcji malarstwa. [przypis edytorski]

National Gallery — galeria sztuki w Londynie, znajdująca się w płn. części Trafalgar Square. [przypis edytorski]

National Park (ang.) — Park Narodowy. [przypis edytorski]

National-Partei (niem.) — partia nacjonalistyczna. [przypis edytorski]

natknąć — tu: zatknąć. [przypis edytorski]

natknąłem się oko w oko z agentem — popr.: spotkałem się oko w oko na agenta lub: natknąłem się na agenta. [przypis edytorski]

natknieć (daw.) — konstrukcja z partykułą -ci (skróconą do -ć); od natknąć: zaznaczyć. [przypis edytorski]

natkniony gwiazdami (starop.) — utkany gwiazdami. [przypis edytorski]

natkniony (starop.) — tu: przetykany (gwiazdami). [przypis edytorski]

natkniony (starop.) — utkany, poprzetykany. [przypis edytorski]

natłok — dziś w tym znaczeniu (wielkiej masy ludzi): tłok. [przypis edytorski]

natłok — w oryg. niem. Gedränge: ścisk. [przypis edytorski]

natomiast (daw.) — zamiast tego, na to miejsce. [przypis edytorski]

natomiast — tu: zamiast tego. [przypis edytorski]

natomiast — zamiast tego; na to miejsce. [przypis edytorski]

Na to ona i pluskwa — po to ona właśnie jest pluskwą. [przypis edytorski]

na topól — dziś: na topolę. [przypis edytorski]

Na to pomniąc — pamiętając o tym. [przypis edytorski]

Natorp, Paul (1854–1924) — niemiecki filozof, neokantysta, przedstawiciel szkoły marburskiej. [przypis edytorski]

natośmy (…) opuścili [domy] (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: na to [dlatego, po to] opuściliśmy. [przypis edytorski]

na tośmy przyszliśmy — do tego doszliśmy. [przypis edytorski]

Na to woni Żydy, szob handliwały — po to są Żydami, aby handlowali. [przypis edytorski]

na toż (daw.) — po to. [przypis edytorski]

na toż się to ma udać (starop.) — do tegoż to ma posłużyć. [przypis edytorski]

na toż — wzmocnione to. [przypis edytorski]

Nat papilońską, gtym siedział wotą — wmontowany w piosenkę fragment psalmu. [przypis edytorski]

natrącać (daw.) — wspominać, nadmieniać, czynić wzmiankę. [przypis edytorski]

natrącać — poruszać, wspominać (mimochodem), tu: wywoływać. [przypis edytorski]

natrącać — wspominać mimochodem; nadmieniać. [przypis edytorski]

natrącać — wspominać, nadmieniać. [przypis edytorski]

natrącenie — wzmianka; wtrącenie mimochodem, nadmienienie o czymś. [przypis edytorski]

natrącić (daw.) — wspomnieć, zahaczyć o jakiś temat. [przypis edytorski]

natrącić — wspomnieć, nadmienić. [przypis edytorski]

natrącić — wspomnieć o czymś; nadmienić. [przypis edytorski]

natrącić — wspomnieć; powiedzieć coś mimochodem. [przypis edytorski]

natrącić — wspomnieć. [przypis edytorski]

natrącić — wspomnieć, zahaczyć o jakiś temat. [przypis edytorski]

natrąciwszy — dziś: wspomniawszy, nadmieniwszy. [przypis edytorski]

natrafił — hebr. פָּגַע (paga): ‘napotkać’. Tu odczytywane jest w sensie modlitwy, a tradycja przypisuje Jakubowi ustanowienie modlitwy wieczornej, zob. Raszi do 28:11. [przypis edytorski]

na traf — tu: przypadkowo. [przypis edytorski]

natrętnik — natręt. [przypis edytorski]

natręty — dziś popr. forma B.lm: natrętów. [przypis edytorski]

Na Troiś warownię mgłę gęstą rzuciła — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; znaczenie: Na Troi warownię mgłę gęstą rzuciłaś. [przypis edytorski]

natron (fr., hiszp., z łac.) — soda. [przypis edytorski]

natrzeć — zaatakować. [przypis edytorski]

na Trzy Króle Święcicie wodę Jordanu — szóstego stycznia w kościele prawosławnym święci się wodę, na pamiątkę chrztu Jezusa w rzece Jordan. [przypis edytorski]

na trzy lat — dziś: na trzy lata. [przypis edytorski]

na trzy sztychy — prawdop.: na głębokość trzech szpadli. [przypis edytorski]

na (tu daw. a. gw.) — masz, trzymaj. [przypis edytorski]

naturalia non sunt turpia (łac.) — rzeczy naturalne nie są szpetne (hańbiące). [przypis edytorski]

naturali jure (łac.) — prawem naturalnym; według naturalnego prawa. [przypis edytorski]

naturalista (daw.) — badacz natury, przyrodnik. [przypis edytorski]

naturalizacja — nadanie cudzoziemcowi obywatelstwa państwa, na terenie którego się osiedlił. [przypis edytorski]

naturalizm (filoz.) — odłam materializmu; pogląd ontologiczny, wedle którego istnieje tylko rzeczywistość materialna, podległa prawom przyrody, a rzeczywistości duchowej albo nie ma, albo wynika ona z praw natury i jest im podległa. [przypis edytorski]

naturalizm — prąd w filozofii i sztuce XIX wieku, przedstawiający rzeczywistość w sposób realistyczny i raczej negatywny, zakładający, iż motywacja ludzka nie różni się zasadniczo od zwierzęcej („natura” w nazwie nurtu to po prostu przyroda). [przypis edytorski]

naturalizowany — dotyczy cudzoziemca, któremu nadano obywatelstwa państwa, w którym stale przebywa (naturalizacja). [przypis edytorski]

Naturalnie (…) fabryką — w tłumaczeniu brak poprzedniego zdania, w oryg. niem. Was war es nur, daß die Kirchenglocken geläutet werden sollten?… (Tylko co takiego się stanie, że mają zacząć bić dzwony); red. WL. [przypis edytorski]

naturalny park (ang. nature park) — park dostępny publicznie, w którym główną atrakcją jest flora lub fauna. [przypis edytorski]

naturalny syn — syn urodzony poza małżeństwem; daw. przeciwieństwo syna legalnego. [przypis edytorski]

naturalny syn — syn ze związku pozamałżeńskiego. [przypis edytorski]

naturalny syn — tu: syn ze związku pozamałżeńskiego. [przypis edytorski]

naturalny — tu: nieślubny. [przypis edytorski]

Naturam expellas furca… (łac.) — choćbyś naturę wypędzał widłami [ona zawsze powróci]; fragm. przysłowia łac. naturam expellas furca, tamen usque recurret. [przypis edytorski]

naturam expellas furca (łac.) — choćbyś naturę wypędzał widłami [ona zawsze powróci]; fragm. przysłowia łac. naturam expellas furca, tamen usque recurret. [przypis edytorski]

naturam furca expellas (łac.) — pełne brzmienie powiedzenia: naturam expellas furca, tamen usque recurret (łac.), co znaczy: „nawet gdy odgonisz naturę widłami, ona zawsze wróci”. [przypis edytorski]

natura non facit saltum (łac.) — natura nie czyni skoków. [przypis edytorski]

Natura non facit saltum (łac.) — natura nie czyni skoków. [przypis edytorski]

Naturellement, mon fils — Naturalnie, mój synu. [przypis edytorski]

Naturellement, monsieur (fr.) — Oczywiście, proszę pana. [przypis edytorski]

naturellement, sire (fr.) — oczywiście, panie. [przypis edytorski]

nature vue à travers le tempérament (fr.) — dosł.: natura widziana przez pryzmat temperamentu. [przypis edytorski]

naturlaut (niem.) — zgodnie z naturą; dźwięk natury. [przypis edytorski]

Naturschwärmerei (niem.) — fascynacja naturą; rozmarzenie naturą. [przypis edytorski]

na twarzyczce przy zerze masz zerko — twarz w piegi lub krostki. [przypis edytorski]

na twej paletrze — dziś popr.: na twej palecie. [przypis edytorski]

na twej wolej będzie (starop.) — na twej woli będzie (pozostaje); będzie jak wolisz. [przypis edytorski]

Na tym filozoficznym gruncie zyskaliśmy w Jaworskim prawdziwego entuzjastę. — tu w tekście umieszczono ilustrację z podpisem: Wł. L. Jaworski, entuzjasta Zielonego Balonika (rys. K. Sichulski). [przypis edytorski]

na tym miejscu — dziś: w tym miejscu. [przypis edytorski]

na tym miejscu — midrasz wyjaśnia, że zanim Jakub przybył do Labana, przez czternaście lat studiował w domu nauki. «Na tym miejscu położył się [do snu], ale przez czternaście lat, gdy uczył się w domu nauki u Ebera, nie spał nocami, gdyż zajmował się Torą», zob. Raszi do 28:11. [przypis edytorski]

na tym światu — dziś popr.: na tym świecie. [przypis edytorski]

na tym samym miejscu — dziś raczej: w tym samym miejscu. [przypis edytorski]

na uboczy — dziś: na uboczu. [przypis edytorski]

na uboczy — dziś popr.: na uboczu. [przypis edytorski]

Naucratis — Naukratis, miasto nad kanopskim ramieniem Nilu, w zachodniej części Delty, założona w VI w. p.n.e. pierwsza i przez długi czas jedyna grecka kolonia w Egipcie. Położone w połowie drogi pomiędzy dzisiejszą Tantą a Aleksandrią, ok. 130 km na północny wschód od Memfis. [przypis edytorski]

naucznie (gw.) — uczenie. [przypis edytorski]

nauczny — uczony, posiadający wiedzę; wytrenowany. [przypis edytorski]

naucz. — tu: nauczyciel a. nauczycielka. [przypis edytorski]

naucz. — tu: nauczycielka. [przypis edytorski]

naucz. — tu: nauczycielki a. nauczyciela. [przypis edytorski]

nauczyciela Achillesowego, Fojniksa (…) mówił, radząc mu, aby naprzód wziął dary od Achajów… — zob. Iliada IX 515 i nast., zwłaszcza 600–605. [przypis edytorski]

nauczyciel elementarny — nauczyciel w pierwszych klasach szkoły podstawowej. [przypis edytorski]

Nauczyciele narzekali, że zamiast dodawania znajdują na jej tabliczce… — dawniej zestaw złożony z rysika i łupkowej, ścieralnej tabliczki służył do nauki pisania i rachowania uczniom początkowych klas w szkołach elementarnych (podstawowych); zeszytów oraz maczanych w atramencie piór używano dopiero w następnych latach nauki. [przypis edytorski]

nauczycielów — dziś popr. forma B. lm: nauczycieli. [przypis edytorski]

nauczycielów — dziś popr. forma D. lm: nauczycieli. [przypis edytorski]

nauczycielowie — dziś: nauczyciele. [przypis edytorski]

na udry (gw.) — agresywnie, wojowniczo. [przypis edytorski]

Nauheim — miasto uzdrowiskowe w Niemczech. [przypis edytorski]

nauka wolna (daw.) — sztuka wyzwolona; siedem sztuk wyzwolonych stanowiło podstawę dawnego programu studiów uniwersyteckich. [przypis edytorski]

nauk — hebr. תּוֹרֹתָי (torotaj) dosł. ‘Moje Tory’ w licznie mnogiej, co oznacza, że oprócz Tory Pisanej mowa tu także o Torze Ustnej, która obejmuje dodatkowe prawa przekazane Mojżeszowi na Synaju, zob. Raszi do 26:5. [przypis edytorski]

nauki — dziś popr. forma N. lm: naukami. [przypis edytorski]