Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 165665 przypisów.
Aut mea, aut nulla (łac.) — albo moja, albo żadna. [przypis edytorski]
Aut nihil, aut bene (łac., przysł.) — albo nic, albo dobrze (powinno się mówić o zmarłych). [przypis edytorski]
Autobiographia Literaria (łac.) — autobiografia literacka. [przypis edytorski]
autochton — członek ludności miejscowej (w odróżnienia od napływowej). [przypis edytorski]
autochton — rdzenny mieszkaniec danego terenu. [przypis edytorski]
autodafé — akt publicznej pokuty osądzonego przez Świętą Inkwizycję; w znaczeniu potocznym: egzekucja przez spalenie na stosie. [przypis edytorski]
autodafé — całopalenie. [przypis edytorski]
autodafé — istotnie, auto-dafé miało miejsce 20 czerwca 1756 [auto-da-fé (z portug.: akt wiary), uroczystość kończąca proces inkwizycyjny osób oskarżonych o herezję, czary i in. odstępstwa od religii katolickiej, polegająca na publicznym wyznaniu winy, skruchy i deklaracji wiary katolickiej, po niej następowała egzekucja; Red. WL]. [przypis tłumacza]
autodafé — palenie żywcem na stosie heretyków lub pism heretyckich. [przypis redakcyjny]
auto-da-fé (port.) — akt wiary. Była to deklaracja przyjęcia lub odrzucenia religii katolickiej w procesie inkwizycyjnym; poprzedzała wykonanie wyroku. [przypis edytorski]
auto da fé (port.: akt wiary) — końcowy etap procesu inkwizycyjnego polegający na publicznej deklaracji przyjęcia lub odrzucenia religii katolickiej przez osoby oskarżone o herezję, powrót do judaizmu, uprawianie czarów itp., poprzedzający uroczyste spalenie skazańców na stosie. [przypis edytorski]
auto-da-fé (port.: akt wiary) — końcowy etap procesu inkwizycyjnego: publiczna deklaracja potwierdzenia lub odrzucenia religii katolickiej przez oskarżonego przed jego spaleniem na stosie; także: publiczne wykonanie wyroku śmierci na heretyku przez spalenie na stosie. [przypis edytorski]
auto da fé (port.: akt wiary) — końcowy etap procesu inkwizycyjnego: publiczna deklaracja potwierdzenia lub odrzucenia religii katolickiej przez oskarżonego przed jego spaleniem na stosie; uroczyste spalenie na stosie heretyka lub dzieł heretyckich. [przypis edytorski]
auto-da-fé (port.) — dosł. akt wiary; w praktyce inkwizycji po tym akcie następowało spalenie skazańca żywcem na stosie. [przypis edytorski]
auto da fé (portug.) — ogłaszanie i wykonywanie wyroków Inkwizycji, w szczególności palenie skazanych na stosie, dosł.: akt wiary. [przypis redakcyjny]
autodafé — publiczna egzekucja heretyka, zwł. przez spalenie. [przypis edytorski]
auto-da-fé (z port.: akt wiary) — końcowy etap procesu inkwizycyjnego, polegający na publicznym potwierdzeniu lub odrzuceniu przez oskarżonego religii katolickiej przed wykonaniem wyroku (wyrok był niezależny od treści deklaracji, choć jej wymagano); także: publiczne wykonanie wyroku śmierci na heretyku przez spalenie na stosie. [przypis edytorski]
auto da fé (z port.: akt wiary) — końcowy etap procesu inkwizycyjnego, polegający na publicznym potwierdzeniu lub odrzuceniu przez oskarżonego religii katolickiej przed wykonaniem wyroku (wyrok był niezależny od treści deklaracji, choć jej wymagano); także: publiczne wykonanie wyroku śmierci na heretyku przez spalenie na stosie. [przypis edytorski]
auto da fé — (z port.: akt wiary) końcowy etap procesu inkwizycyjnego, wiążący się z potwierdzeniem lub odrzuceniem przez oskarżonego religii katolickiej oraz spaleniem go na stosie. [przypis edytorski]
auto-da-fé (z port.: akt wiary) — publiczna deklaracja przyjęcia lub odrzucenia religii katolickiej przez heretyka przed jego spaleniem na stosie; tu: spalenie żywcem. [przypis edytorski]
auto-da-fé (z port. auto-da-fé: akt wiary) — końcowy etap procesu inkwizycyjnego polegający na publicznej deklaracji przyjęcia lub odrzucenia religii katolickiej przez osoby oskarżone o herezję, powrót do judaizmu, uprawianie czarów itp. Wyznaniu wiary towarzyszyła uroczystość zakończona spaleniem skazańców na stosie (wyrok był niezależny od treści deklaracji, choć tej wymagano). [przypis edytorski]
autodafé (z port. auto-da-fé: akt wiary) — końcowy etap procesu inkwizycyjnego polegający na publicznej deklaracji przyjęcia lub odrzucenia religii katolickiej przez osoby oskarżone o herezję, powrót do judaizmu, uprawianie czarów itp. Wyznaniu wiary towarzyszyła uroczystość zakończona spaleniem skazańców na stosie (wyrok był niezależny od treści deklaracji, choć tej wymagano). [przypis edytorski]
autodafe — akt przyjęcia lub odrzucenia wiary katolickiej w procesie inkwizycyjnym; poprzedzał wykonanie wyroku. [przypis edytorski]
autodafe (z port.) — palenie na stosie. [przypis redakcyjny]
Autofradates — [satrapa Lidii]; w 392 r. podzielono satrapię Tissafernesa; Jonię otrzymał Strutas, Lidię Autofradates, Karię rodzimy władca, Hekatomnos z Milasy. W 387 r. satrapą Lidii i miast jońskich został powtórnie Tiribazos, który był za Cyrusa namiestnikiem Armenii Zachodniej, a po śmierci Tissafernesa objął jego stanowisko, gdy kanclerz (chiliarcha) Titraustes, zarządziwszy co trzeba, powrócił z Lidii na dwór królewski. Autofradates był nadal namiestnikiem Lidii ze stolicą Sardes, ale podlegał Tiribazosowi. Frygię nad Hellespontem objął po Farnabazosie, odwołanym w łasce i zaszczyconym ręką córki królewskiej, Ariobarzanes. [przypis tłumacza]
autogalwanizowanie — tu: samoczynne oddziaływanie elektryczności zawartej w zwłokach na te zwłoki, powodujące skurcze mięśni. [przypis edytorski]
auto gazowe a. mobilna komora gazowa — samochód ciężarowy przystosowany do używania jako komora gazowa. [przypis edytorski]
autograf — podpis własnoręczny. [przypis edytorski]
Autolikos — zginął za trzydziestu tyranów. [przypis tłumacza]
Autolykos (mit. gr.) — syn Hermesa i Chione, mąż Amfitei i ojciec Antyklei, matki Odyseusza. [przypis edytorski]
automat — Termin przejęty od Kartezjusza. [przypis tłumacza]
Automedon (mit. gr.) — achajski wojownik, woźnica rydwanu Achillesa. [przypis edytorski]
Automedon (mit. gr.) — przyjaciel Achillesa, powożący jego rydwanem; synonim zręcznego woźnicy. [przypis edytorski]
Automedon (mit. gr.) — woźnica Achillesa. [przypis edytorski]
automedon, właśc. Eryphanis automedon — gatunek motyla z rodziny rusałkowatych. [przypis edytorski]
Automedon — woźnica Achillesa. Imię to stało się rzeczownikiem pospolitym i znaczy tyle, co woźnica [tu mowa o Neronie]. [przypis redakcyjny]
Automedon — woźnica Achillesa. [przypis edytorski]
Automedon — woźnica rydwanu Achillesa. [przypis edytorski]
automobil (daw.) — samochód. [przypis edytorski]
automobilowy — samochodowy. [przypis edytorski]
autonomiczny — niezależny od czynników zewnętrznych, swobodny w działaniu. [przypis edytorski]
autorament (daw.) — rodzaj, typ. [przypis edytorski]
autorament (daw.) — typ. rodzaj. [przypis edytorski]
autorament — sposób wcielania żołnierzy do wojska w czasach I RP, stanowiących najważniejszą część armii; ewentualne braki w autoramencie uzupełniano żołnierzami z pospolitego ruszenia. [przypis edytorski]
autoramentu — zaciągu wojska. [przypis redakcyjny]
autorament — zaciąg. [przypis redakcyjny]
autorament (z łac.) — tu: pokrój. [przypis edytorski]
autora Pięknej Heleny — zob. artykuł T. Żeleńskiego Zapiski autora „Pięknej Heleny”. [przypis edytorski]
autor błaga życzliwych czytelników, aby zechcieli powstrzymać się ze śmiechem aż do siedemdziesiątej ósmej księgi — Parodia formułki spotykanej na wielu dziełach w XVI. stulecia. [przypis tłumacza]
autor, członek Akademii Francuskiej — Akademia Francuska: instytucja mająca za zadanie chronić i propagować język francuski, przyznająca nagrody literackie i stypendia; Istnieje od od 1635 r., liczy stale 40 dożywotnich członków, którymi zostają wybitni poeci, prozaicy, ludzie teatru, filozofowie, krytycy sztuki, naukowcy. Hermann Sudermann nie był członkiem Akademii. [przypis edytorski]
Autor dzieła nie ujawnił swego nazwiska, słusznie bowiem przewidywał, że (…) wywoła burzę wśród obrońców ustanowionego porządku rzeczy i idei — W Pochwale (Eloge) króla Fryderyka II [wygłoszonej po śmierci de la Metriego; WL] czytamy: „Dzieło to, które musiało przejąć wstrętem ludzi, będących już z racji swego stanu jawnymi wrogami postępu rozumu ludzkiego, podniosło wszystkich kapłanów lejdejskich przeciwko autorowi: kalwiniści, katolicy i ewangelicy zapomnieli w owej chwili, że dzieli ich spółistotność [tj. dogmatyka dot. Trójcy Świętej; WL], wolność woli, msza rekwialna [tj. msza za zmarłych; WL] oraz nieomylność papieża — i połączyli się wszyscy celem prześladowania filozofa”. (Oeuvres, t. III, Berlin, Eloge de la Mettrie). [przypis tłumacza]
autor Forsyte'ów — John Galsworthy (1867–1933), brytyjski powieściopisarz, autor trylogii powieściowej Saga rodu Forsyte’ów, laureat Nagrody Nobla (1932). [przypis edytorski]
autor liryku Ranny różą — Wacław Bojarski (1921–1943), polski poeta i prozaik, autor licznych piosenek wojennych. Współzałożyciel i redaktor konspiracyjnego pisma „Sztuka i Naród”. Zmarł wskutek ran odniesionych podczas akcji składania wieńca pod pomnikiem Kopernika, w której brał udział także Gajcy. [przypis edytorski]
„Autor listu ma zostać listonoszem” — to znaczy, że rabi Elazar ma zostać łowcą złodziei. [przypis tłumacza]
Autor mówi wszystko, tłumaczy wszystko, nie zostawia nic wyobraźni czytelnika; spisał to w dwanaście dni po śmierci bohaterki — rękopis włoski złożony jest w redakcji „Revue des Deux Mondes”. [przypis autorski]
autor „Nieboskiej” — Zygmunt Krasiński (1812–1859), polski poeta romantyczny, autor m.in. dramatów Nie-Boska komedia (1835) i Irydion (1836), poematu Przedświt (1843) i cyklu utworów politycznych wierszem zatytułowanych Psalmy przyszłości (powst. 1844–1848, pełne wyd. 1850); początkowo utrzymywał serdeczne stosunki ze Słowackim, później podzieliła ich polemika wokół wymowy ideowej Psalmów przyszłości; z czasem Krasiński ewoluował ku silnie nacjonalistycznie nacechowanemu mesjanizmowi i klerykalizmowi. [przypis edytorski]
autor — Norwid uważał to słowo za trzyzgłoskowe: a-u-tor, i tak trzeba je tu, ze względu na rytm, czytać. [przypis redakcyjny]
autor Ogrodu fraszek — Wacław Potocki. [przypis edytorski]
autorowie — dziś popr.: autorzy. [przypis edytorski]
autorowie — dziś popr. forma M. lm: autorzy. [przypis edytorski]
autorowie — dziś popr. forma M. lm.: autorzy. [przypis edytorski]
Autor pisze o tym, że ponieważ nie pił zbyt wiele ze źródła natchnienia poetyckiego nie ma śmiałości, by napisać utwór o tematyce mitologicznej (gigantomachia, zob. wers 1) czy rycerskiej („Poważnych królów sprawy znamienite…”). [przypis edytorski]
autor „Pracowników morza” — Victor Hugo (1802–1885); powieść o tym tytule wydał w 1866 r. [przypis edytorski]
autor Przygód Benedykta Winnickiego — Wincenty Pol. [przypis edytorski]
autor Satyr — był nim Nicolas Boileau, francuski poeta i krytyk literacki, żyjący na przełomie XVII i XVIII wieku. [przypis edytorski]
autor wspaniałego wydania Boskiej komedyi, nadzwyczajny erudyt — Ojciec Bertier; wydanie to, do tej pory nie skończone, jest jednak mało krytyczne: „Allighieri nella Commedia ci offra un trattato di morale scolastica in forma di poesia.” [przypis autorski]
autor „Zabawek wierszem i prozą” — Franciszek Karpiński (1741–1825). [przypis edytorski]
autor zna go i nawet raz cytuje — wyd. Turowskiego, Kraków 1861, str. 78. [przypis tłumacza]
autoskopia — widzenie własnego organizmu i jego chorób. [przypis autorski]
autour de ce mort (fr.) — wokół tego nieboszczyka. [przypis edytorski]
aut pacem, aut bellum (łac.) — albo pokój, albo wojna. [przypis edytorski]
aut qui (…) conveniant (łac.) — „albo ci, którzy nie stosują wyrazów do przedmiotu, lecz zbaczają z drogi szukając przedmiotu, który by się nadał do słów” (Quintilianus, Institutio oratoria, VIII, 3; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
au très petit sérieux — gra słów z wyrażaniem au grand sérieux (całkowicie poważnie): grand: wielki, wielce, très petit: bardzo mały; wyrażenie nie jest poprawne, „mało poważnie” brzmiałoby: très peu sérieux. [przypis edytorski]
Aut (…) vexant — Lucretius, De rerum natura, V, 216. [przypis tłumacza]
Auvergne — Owernia, region administracyjny w centralnej Francji. [przypis edytorski]
au voleur! au feu! (fr.) — złodziej! ogień! [przypis edytorski]
Aux armes, citoyens! (fr.) — do broni, obywatele!; początek refrenu Marsylianki. [przypis edytorski]
auxilia (łac.) — wsparcie. [przypis edytorski]
auxilia — pomoc, wsparcie. [przypis edytorski]
auxiliarny (łac. auxiliaris) — pomocniczy. [przypis edytorski]
auxilium (łac.) — pomoc. [przypis edytorski]
auxilium (łac.) — pomoc; tu B. lm auxilia. [przypis edytorski]
auxilium (łac.) — pomoc, wsparcie; tu B. lm auxilia. [przypis redakcyjny]
auxilium (łac.) — pomoc, wsparcie; tu M. lm auxilia. [przypis edytorski]
auxilium (z łac.) — pomoc. [przypis edytorski]
aux traits d'un (fr.) — o cechach, mający cechy. [przypis edytorski]
Auzońcy — mieszkańcy Auzonii, tj. Italii; Włosi. [przypis edytorski]
auzońska strona — Auzonia to daw. poet. nazwa Włoch, Italii; tu: słoneczne kraje. [przypis edytorski]
auzoński róg (…) Trento — Granice neapolitańskie oznaczone przez trzy miasta i dwie rzeki na wschód i zachód wpadające do morza. [przypis redakcyjny]
auzoński — włoski; Auzonia: klasyczna nazwa Włoch, Italii. [przypis edytorski]
Auzonia — inna nazwa Italii. [przypis redakcyjny]
Auzonia (poet.) — Włochy. [przypis edytorski]
Auzoni — mieszkańcy Italii. [przypis edytorski]
avancement (fr.) — awans. [przypis edytorski]
Avant d'écrire des vers, il faudrait faire des miracles (fr.) — zanim napisze się wiersz, powinno się uczynić cuda. [przypis edytorski]
Avanti, Savoya!… (wł.) — Naprzód, Sabaudio!… [przypis redakcyjny]
Avanti, signor gondoliere, avanti! (wł.) — Naprzód, panie gondolierze, naprzód! [przypis edytorski]
avanti (wł.) — naprzód. [przypis edytorski]
Avanti! (wł.) — naprzód! [przypis edytorski]
avant la guerre (fr.) — przed wojną. [przypis edytorski]
