Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 450 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 162730 przypisów.
Grakchowie — rzym. bracia Tyberiusz Semproniusz Grakchus (ok. 162–133 p.n.e.) i Gajusz Semproniusz Grakchus (ok. 152–121 p.n.e.), trybuni ludowi, którzy przeprowadzili reformy prawa rolnego na rzecz ubogich obywateli; prześladowani przez przeciwników polit., obaj zginęli tragicznie podczas zamieszek. [przypis edytorski]
Grakchowie — rzymscy bracia Tyberiusz Semproniusz Grakchus (ok. 162–133 p.n.e.) i Gajusz Semproniusz Grakchus (ok. 152–121 p.n.e.), trybuni ludowi, którzy przeprowadzili reformy prawa rolnego na rzecz ubogich obywateli; prześladowani przez przeciwników polit., obaj zginęli tragicznie podczas zamieszek. [przypis edytorski]
Grakchus (łac. Gracchus) — imię znanej rodziny rzymskiej, w której najsłynniejsi byli bracia Tyberiusz Semproniusz Grakchus (ok. 162–133 p.n.e.) i Gajusz Semproniusz Grakchus (ok. 152–121 p.n.e.), trybuni ludowi, którzy przeprowadzili reformy prawa rolnego na rzecz ubogich obywateli. Prześladowani przez przeciwników polit., obaj zginęli tragicznie podczas zamieszek. [przypis edytorski]
grały mu kule, kartacze — w innej wersji tekstu: „hejnał zagrają trębacze” [przypis edytorski]
grali w szachy — szachy były w Egipcie nieznane (powstały w Azji setki lat później). Chodzi najpewniej o senet, egipską grę rozgrywaną pionami na prostokątnej planszy 3x10 pól, bardzo popularną od zamierzchłych czasów, lecz w przeciwieństwie do szachów częściowo losową. Inną grę planszową, mehen (wąż), rozgrywano na planszy w kształcie zwiniętego w spiralę węża. [przypis edytorski]
gramatka — polewka. [przypis autorski]
Gramatyka, co nawet królewską koronę umie nagiąć pod swoje prawa — aluzja do enuncjacji Vaugelasa: „Nie wolno nikomu stwarzać nowych słów, nawet samemu monarsze. Słusznie tedy Pomponius Marcellus gani Tyberiusza za to, że ukuł nowe słowo, i powiada, iż ma on prawo dawać obywatelstwo ludziom, ale nie wyrazom”. [przypis tłumacza]
gramatykalny — dziś popr.: gramatyczny. [przypis edytorski]
gramatyka Szapsala i Noela — podręcznik gramatyki języka francuskiego pt. Nouvelle Grammaire française avec Exercices autorstwa Charles-Pierre'a Chapsala (1787–1858) i François Noëla (1756–1841), wydany po raz pierwszy w 1823 r. [przypis edytorski]
Gramatyka — Wiersz zdobył wyróżnienie w Turnieju Młodych Poetów, organizowanym przez redakcję „Wiadomości Literackich” w 1934 roku. Pojawił się w 29 numerze tego pisma 15 lipca 1934 roku. [przypis redakcyjny]
gramen (łac.) — trawa. [przypis edytorski]
Grammar of Assent — An Essay in Aid of a Grammar of Assent, dzieło Newmana z 1870 roku. [przypis edytorski]
Grammatika polskawo jazyka sostawlennaja po Iwanowu Michaiłom Grubieckim (ros.) — Gramatyka języka polskiego ułożona według Iwanowa przez Michała Grubeckiego. Michał Grubecki (1822–1888), nauczyciel w szkołach rządowych, w l. 1875–1879 pracował jako nauczyciel języka polskiego w gimnazjum kieleckim, autor podręczników szkolnych (m.in. geografii, arytmetyki), na podstawie podręcznika do nauki języka rosyjskiego autorstwa Ardaliona Iwanowa ułożył po rosyjsku gramatykę języka polskiego (z elementami gramatyki porównawczej między rosyjskim a polskim); tłumaczył na polski powieści Waltera Scotta (m.in. Ryszard Lwie Serce). [przypis edytorski]
grammatyka — dziś: gramatyka; tu: druga klasa w daw. szkołach zakonnych. [przypis edytorski]
gram na skrzypce, a pan na bas — tzn. każdy inaczej; obydwaj co innego mają na myśli. [przypis redakcyjny]
gramofon — urządzenie do słuchania muzyki z czarnych płyt winylowych (rodzaju tworzywa sztucznego). [przypis edytorski]
gramotnyj (ros.) — umiejący pisać i czytać. [przypis edytorski]
gramotny — piśmienny. [przypis edytorski]
Gramsci, Antonio (1891–1937) — włoski filozof i działacz polityczny, marksista. [przypis edytorski]
grań — stromy, ostry, skalisty grzbiet górski, ostra krawędź szczytu. [przypis edytorski]
grań — stromy, skalisty grzbiet górski. [przypis edytorski]
granaderski (z fr.) — grenadierski; od grenadier: żołnierz, rzucający dawniej granaty ręczne. [przypis redakcyjny]
Granado, Diego (1571–1632) — hiszpański jezuita zajmujący się teologią moralną. [przypis edytorski]
Granata — miasto i prowincja w Hiszpanii, Grenada. [przypis redakcyjny]
granatina (wł.) a. grenadyna (z fr.) — słodki syrop z owoców granatu, używany w drinkach. [przypis edytorski]
granatnik VB (wojsk.) — granatnik Viven-Bessières, broń francuska z okresu I wojny światowej. [przypis edytorski]
granatowy — tu: tzw. granatowy policjant, czyli funkcjonariusz Policji Polskiej Generalnego Gubernatorstwa (niem. Polnische Polizei im Generalgouvernement), od koloru mundurów zwanej policją granatową; była to policja komunalna, finansowana przez polskie samorządy pozostające pod nadzorem niem. administracji cywilnej i podporządkowana odpowiednim komendantom niem. policji porządkowej (Ordnungspolizei); najwyższym stanowiskiem w strukturze Policji Polskiej był komendant miejski a. powiatowy. [przypis edytorski]
grana — ziarna. [przypis autorski]
gran' bestia (hiszp.) — wielkie bydlę. [przypis edytorski]
gran — ciężarek wagi aptekarskiej; tu: drobnostka, drobniutka moneta. [przypis redakcyjny]
granda (daw.) — skandal. [przypis edytorski]
granda (pot.) — oburzająca awantura, niesprawiedliwość. [przypis edytorski]
grand — arystokrata hiszpański. [przypis edytorski]
grand — arystokratyczny tytuł hiszpański. [przypis edytorski]
grand — arystokratyczny tytuł hiszpański. [przypis edytorski]
François-Marie Arouet (Voltaire / Wolter), Historia podróży Skarmentada
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Grand capitaine. Représailles. Protestants (fr.) — Wielki dowódca. Represje. Protestanci. [przypis edytorski]
Grand Contrôleur (fr.) — Wielki Kontroler; kontroler państwowy, jedna z najwyższych godności w dawnej rosyjskiej hierarchii urzędów. [przypis edytorski]
grand-diuk (ang.) — wielki książę, tytuł używany przez niektórych europejskich monarchów. [przypis edytorski]
Grande Bretèche — Opowiadanie to pomieścił Balzac w utworze pt. Drugie studium kobiety. [przypis tłumacza]
grandeca — (z wł.) wspaniałość. [przypis redakcyjny]
grande chose (fr.) — wielka rzecz. [przypis edytorski]
grande espérance (fr.) — wielką nadzieją. [przypis edytorski]
grande mortalis aevi spatium, pauci non modo aliorum, sed nostri etiam superstites sumus, exemptis e medio vitae tot annis, quibus juvenes ad senectutem, senes ad limina mortis per silentium venimus (łac.) — wielki przeciąg wieku ludzkiego, niewielu z nas przeżyło nie tylko innych, ale samych siebie, gdy wyłączymy z okresu życia lat tyle, w których młodzieńcy ku starości, starcy ku progom śmierci w milczeniu zbliżyliśmy się. [przypis redakcyjny]
grandes journées (fr.) — wielkie dni. [przypis edytorski]
Grande spatium mortalis aevi (łac.) — wielka część ludzkiego życia; Tacyt, Żywot Agrykoli (De vita et moribus Iulii Agricolae) III. [przypis edytorski]
grande toilette (fr.) — wspaniała toaleta (tj. strój na wyjątkowe okazje). [przypis edytorski]
Grandeur et servitude militaire (1835) — wydane po polsku w 1922 roku jako O niewoli i wielkości służby wojskowej w tłumaczeniu Jadwigi Sienkiewiczówny. [przypis edytorski]
grandeur privée (fr.) — wewnętrzna wielkość. [przypis edytorski]
grandezza (wł.) — duma i zachowanie godne wysokiego urodzenia. [przypis edytorski]
grandezza (wł.) — tu: wielka dama. [przypis edytorski]
grandezza (wł.) — wielkość, dostojność. [przypis edytorski]
grandezza (wł.) — wielkość; duma i zachowanie godne wysokiego urodzenia. [przypis edytorski]
grandezza (wł.) — wielkość. [przypis edytorski]
grandezza (wł.) — wyniosłość, duma i zachowanie godne wysokiego urodzenia. [przypis edytorski]
grandezza (z wł.) — duma, wyniosłość. [przypis edytorski]
grandezza (z wł.) — wielka dama. [przypis edytorski]
grand — hiszpański arystokrata. [przypis edytorski]
Grand Hotel — jeden z największych i najwytworniejszych hoteli paryskich, przy bulwarze Kapucyńskim, koło Opery. Posiadał ok. 70 wspaniale umeblowanych salonów i 700 pokoi. [przypis redakcyjny]
Grand Hotel — prawdopodobnie chodzi o XIX-wieczny Grand Hotel w Oslo, znany jako miejsce, w którym co roku odbywa się uroczystość przyznania Pokojowej Nagrody Nobla. [przypis edytorski]
grandilokwencja — górnolotny, napuszony styl mówienia. [przypis edytorski]
Grandison, Klarysa, Pamela — tytułowe postacie romansów epistolarnych angielskiego pisarza Samuela Richardsona, prekursora powieści: Dzieje sir Charlesa Grandisona (1753), Klarysa czyli historia młodej damy (1748), Pamela czyli cnota nagrodzona (1740). [przypis edytorski]
Grandison — tytułowy bohater romansu Richardsona Dzieje sir Charlesa Grandisona (1753), uosobienie cnót. [przypis edytorski]
grand monde (fr.) — wielki świat, lepsze towarzystwo. [przypis edytorski]
Grandmougin, Charles (1850–1930) — francuski poeta, dramatopisarz i librecista. [przypis edytorski]
grand — najwyższy tytuł szlachty hiszpańskiej; tu w znaczeniu: znacząca osoba. [przypis edytorski]
gran donna (wł.) — właściwie: grande donna, wielka pani. [przypis edytorski]
grand raisin — dawny francuski format papieru, mierzący 500×700 mm. [przypis edytorski]
Grand rue (fr.) — główna ulica (dosł.: wielka). [przypis edytorski]
grand seigneur (fr.) — wielki pan. [przypis edytorski]
grandseigneur (fr.) — wielki pan. [przypis redakcyjny]
grand seigneur (z fr.) — wielki pan. [przypis edytorski]
grand siècle (fr.) — wielkie stulecie, chodzi o XVII wiek. [przypis edytorski]
Grand Teton, Mount Moran — Grand Teton: najwyższa góra (4199 m n.p.m.) w paśmie Teton Gór Skalistych, w stanie Wyoming, położona na terenie parku narodowego noszącego jej nazwę; Mount Moran: góra dominująca (3840 m n.p.m.) nad zach. częścią pasma Teton, w tym samym parku. [przypis edytorski]
granduk — wielmoża. [przypis redakcyjny]
Grandville — pseudonim francuskiego rysownika Jeana Ignace'a Isidore'a Gérarda (1803–1847). [przypis redakcyjny]
grandziarz (daw.) — łobuz, chuligan. [przypis edytorski]
grandziarz (daw., pot.) — awanturnik, oszust. [przypis edytorski]
graniaty (gw.) — prostokątny. [przypis edytorski]
Grania, właśc. Gráinne — postać z mitologii irlandzkiej, córka irlandzkiego króla Cormaca. [przypis edytorski]
Granica — ostatnia stacja kolei warszawsko-wiedeńskiej leżąca na terenie Królestwa Polskiego, przed wjazdem na terytorium monarchii austro-węgierskiej. Obecnie dworzec kolejowy Sosnowiec Maczki. [przypis edytorski]
granica węgierska — obecnie słowacka (wszędzie, gdzie autor wspomina o pograniczu z Węgrami). [przypis edytorski]
granicę Brazylii i Argentyny (Missiones) — dziś popr.: Misiones, prowincja Argentyny, położona w płn.-wsch. części kraju, granicząca z Paragwajem i Brazylią. [przypis edytorski]
granicęśmy minęli — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: granicę minęliśmy. [przypis edytorski]
granice całkowania (mat.) — początkowa oraz końcowa wartość zmiennej, wyznaczające zakres, dla którego oblicza się wartość całki. [przypis edytorski]
granice jurysdykcji kościelnej a świeckiej były w owych czasach bardzo mało znane; byli ludzie, którzy prawowali się bez różnicy w obu sądach — Wdowy, krzyżowcy i ci, którzy dzierżawili dobra kościelne, w sprawach tych dóbr. [przypis redakcyjny]
granice (starop. forma) — dziś D.lp r.ż.: (do) granicy. [przypis edytorski]
granice (starop. forma) — dziś D.lp r.ż.: granicy. [przypis edytorski]
granic (…) ujedzie (starop.) — wtargnie w nasze granice. [przypis redakcyjny]
graniczna linia między Galicją a Węgrami — rozstrzygający dowód, że Goszczyński nie był na Ornaku, bowiem granica ta nie przebiegała nigdy przez ten grzbiet. [przypis edytorski]
graniczne kopce — dawny sposób na oznaczenie granic dóbr ziemskich. [przypis edytorski]
graniczne towarzystwa — społeczeństwa państw ościennych. [przypis edytorski]
granie ogarów — odgłos szczekania psów myśliwskich. [przypis edytorski]
Granier, Jeanne (1853–1939) — francuska piosenkarka i aktorka, jedna z największych gwiazd muzyki w Paryżu. [przypis edytorski]
granie — w terminologii łowieckiej: szczekanie psa. [przypis edytorski]
granita — lody włoskie z mrożonego soku owocowego. [przypis edytorski]
granita — mrożony deser na bazie kawy lub soków owocowych. [przypis edytorski]
Granith et Hymen — farsa Rogera Dicksona. [przypis edytorski]
Graniusz Sylwanus i Stacjusz Proksimus (…) — Tacitus, Roczniki, XV, 71. [przypis tłumacza]
granizownia — proszkowania się. [przypis redakcyjny]
grankulki — drobne kulki, większe od najgrubszego śrutu. [przypis edytorski]
