Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 450 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 162730 przypisów.
gwoli tobie (daw.) — dla ciebie. [przypis edytorski]
g'woli trupom (starop.) — dla trupów. [przypis edytorski]
gwoli was (daw.) — ze względu na was. [przypis edytorski]
gwoli — w celu. [przypis edytorski]
gwoli — wedle czyjejś woli; dla. [przypis edytorski]
gwoli — z powodu dla; z C. gwoli pesymizmowi, dziś z D.: z powodu pesymizmu. [przypis edytorski]
gwoli — z powodu. [przypis edytorski]
gwoździe — prawdop. wyżsi rangą funkcjonariusze policji („gwóźdź” = gwiazdka). [przypis edytorski]
gwoździki — goździki. [przypis edytorski]
gwoździki — popr.: goździki. [przypis edytorski]
gwoździki (reg.) — goździki. [przypis edytorski]
gwoździk — też: goździk. [przypis edytorski]
Gwyciardyn — syn Amona, brat Bradamanty. [przypis redakcyjny]
Gyat — prawdopodobnie Gżatsk, miejscowość leżąca na północny-wschód od Wiaźmy, na szlaku odwrotu wojsk napoleońskich spod Moskwy. [przypis redakcyjny]
Gygesa przodek Lidyjczyka — tj. przodek Gygesa Lidyjczyka (szyk przestawny); tak w manuskryptach; jednak później (księga X) Platon pisze o „pierścieniu Gygesa”, zaś Herodot (Dzieje I 8–12) przypisuje zamordowanie króla i przejęcie władzy samemu Gygesowi (bez wątku o pierścieniu), nie zaś jego przodkowi. [przypis edytorski]
„Gymnase” — znany teatr paryski o repertuarze komediowym. [przypis redakcyjny]
Gymnopedia (gr. gymnopaidiai) — tj. „igrzyska nagich chłopców”, uroczystość obchodzona w Sparcie w lipcu, mniej więcej od r. 669 przed Chr. Nagie chóry młodzieży wykonywały wśród muzyki taniec naokoło posągu Apollina z przydomkiem Karnejos. Święto to stało się później równocześnie uroczystością na cześć Spartan poległych w bitwie pod Tyreą i pod Termopilami. (Tyrea, miasto na wschodnim wybrzeżu Peloponezu, na południe od Argos, około 550 r. wpadło w ręce Spartan; przed bitwą zgodzono się na pojedynek, do którego każdą strona postawiła 300 wojowników, ale gdy wszyscy prawie padli, a wynik był niejasny, przyszło przecież do bitwy. Termopile, wąwóz prowadzący z Grecji północnej do środkowej, obok Zatoki Malijskiej, przy którego obronie przeciw Persom w 480 r. przed Chr. padł Leonidas z wszystkimi swoimi Spartanami). [przypis tłumacza]
gymnosofiści (z gr. gymnosophistai: nadzy mędrcy) — nazwa nadana przez staroż. Greków joginom z Indii, praktykującym ascezę i nieużywającym odzieży. [przypis edytorski]
gynecea (gr.) — lm od gyneceum: pomieszczenie dla kobiet; pokoje kobiece. [przypis edytorski]
gynecea (z gr.) — część domu przeznaczona dla kobiet. [przypis edytorski]
gyneceum (gr.) — pomieszczenie dla kobiet; pokoje kobiece. [przypis edytorski]
gynokracja (z gr.) — władza kobiet. [przypis edytorski]
Gynt — Peer Gynt, dramat Ibsena z 1867 roku. [przypis edytorski]
gyrejska opoka — Skały Gyrejskie, prawdop. położone w pobliżu Eubei. [przypis edytorski]
gyrognomoniczna cirkumbiliwaginacja — coś jak „kręcenie się, ruchem wskazówki zegara, naokoło pępka i sromu niewieściego”. [przypis tłumacza]
gyromancja — wróżenie z rzucania krążków. [przypis tłumacza]
Gyt a pur groszen, Tyt mir a tojwe (jid.) — Daj parę groszy, bądź taki dobry. [przypis edytorski]
Gytrash — legendarny, czarny pies, który na drogach płn. Anglii czyhał rzekomo na podróżnych. [przypis edytorski]
gzéms — dziś popr.: gzyms. [przypis edytorski]
gzelce (starop.) — co smażonego. [przypis redakcyjny]
gzems — dziś popr.: gzyms [przypis edytorski]
gzems — dziś popr.: gzyms. [przypis edytorski]
gzems, gzyms (z niem.) — poziomo biegnący występ muru. [przypis redakcyjny]
gzemsy — dziś popr.: gzymsy. [przypis edytorski]
gzić się (gw.) — swawolić w zabawie. [przypis edytorski]
gziny — reg.: wieczorynki z tańcami wyprawiane podczas zapustów; pot.: swawolenie, natarczywe zaloty (jak giez). [przypis edytorski]
gzło a. giezło (daw.) — dawniej płócienna koszula, wkładana bezpośrednio na ciało. [przypis edytorski]
gzło a. giezło (daw., gw.) — koszula. [przypis edytorski]
gzło a. giezło (daw., gw.) — koszula, szczególnie bieliźniana. [przypis edytorski]
gzło a. giezło (daw.) — koszula. [przypis edytorski]
gzło a. giezło (daw.) — szata; długa koszula. [przypis edytorski]
gzło a. giezło — obszerna i długa koszula noszona przez kobiety. [przypis edytorski]
gzło (daw.) — koszula, bielizna. [przypis edytorski]
gzło (daw.) — koszula. [przypis edytorski]
gzło (daw.) — koszula. [przypis redakcyjny]
gzło (starop.) — koszula. [przypis redakcyjny]
gzubięta — dziecięta. [przypis autorski]
gzygzak — dziś popr.: zygzak. [przypis edytorski]
gzygzak — dziś: zygzak. [przypis edytorski]
gzygzak — zygzak. [przypis edytorski]
gzymps — popr.: gzyms. [przypis edytorski]
gzyms — wysunięty przed lico ściany, zwykle profilowany element architektoniczny. [przypis edytorski]
Hácha, Emil (1872–1945) — prezydent Czechosłowacji, a następnie utworzonego w marcu 1939 r. przez Niemców Protektoratu Czech i Moraw. [przypis edytorski]
Haakon VII (1872–1957) — właściwie Christian Frederik Carl Georg Valdemar Axel, król Norwegii w latach 1905–1957. [przypis edytorski]
Haakvik, norw. Håkvik — norweska wioska, należąca do administracyjnego obszaru Narwiku. [przypis edytorski]
Haarhof — historyczna ulica w centrum Wiednia. [przypis edytorski]
haarnadla (niem. Haarnadel) — szpilka do włosów. [przypis edytorski]
Haas, Charles (1833–1902) — francuski salonowiec. [przypis edytorski]
Habakuk — prorok mniejszy; imię Habakuka występuje w Starym Testamencie w dwóch kontekstach: 1. jest związane z przypowieścią o Danielu, na podstawie której oparty jest niniejszy midrasz (Dn 14,33–39); 2. uważa się go za autora Księgi Habakuka. Tłumacze Biblii Tysiąclecia uważają, że te dwie postacie nie są ze sobą tożsame (Dn 14). [przypis edytorski]
Habakuk — starotestamentowy prorok, który przepowiadał unicestwienie Ziemi, przypuszczalny autor Księgi Habakuka; postać o tym imieniu pojawia się także w Księdze Daniela (14, 33–39) epizodycznie pojawia się postać proroka o tym samym imieniu, którego anioł z rozkazu Boga przenosi za włosy z Judei do Babilonu, aby tam nakarmił wrzuconego do jaskini lwów proroka Daniela; tu: pomieszane historie obu postaci. [przypis edytorski]
habanera — taniec hiszpański. [przypis edytorski]
habdank (daw., z niem.) — podziękowanie. [przypis edytorski]
Habeas Animam (łac.) — dosł. „żebyś miał duszę” a. „powinieneś mieć duszę”; nawiązanie do prawa habeas corpus zapewniającego nietykalność osobistą, niemożność uwięzienia. [przypis edytorski]
habeas corpus a. Habeas Corpus Act — angielska ustawa z 1679 r., zabezpieczająca wolności poddanego i zapobiegająca uwięzieniu na terytoriach zamorskich oraz zakazująca organom państwa aresztowania go bez zezwolenia sądu. [przypis edytorski]
Habeas Corpus (łac.) — dosł. abyś miał ciało; formalny protest przeciw aresztowaniu lub zatrzymaniu, którego zasadność musi zostać potem oceniona przez sąd. [przypis edytorski]
Habeas corpus (łac.) — dosł.: żebyś miał ciało; nazwa angielskiej ustawy z 1679, zakazującej aresztowania obywatela bez prawomocnego nakazu sądu. [przypis edytorski]
habeas corpus (łac.) — dosł. żebyś miał ciało; nazwa ang. ustawy z 1679 r. zakazującej organom państwa aresztowania obywatela bez prawomocnego wyroku (nakazu) sądu. [przypis edytorski]
habeas corpus (łac.) — prawo, na podstawie którego osoba może zaskarżyć przed sądem swoje zatrzymanie jako bezprawne i uzyskać zwolnienie z aresztu (więzienia). [przypis edytorski]
Habeas corpus (łac.) — żebyś miał ciało; praw. ustawa zabraniająca aresztowania obywatela bez nakazu sądu. [przypis edytorski]
habeas corpus — ustawa angielska, na mocy której zabronione było aresztowanie obywatela bez nakazu sędziego, jednocześnie zapewniała postępowanie przed właściwym sędzią. [przypis edytorski]
habeas corpus — ustawa ang. z 1679 r., wydana za rządów króla Karola II i zakazująca organom państwa aresztowania obywatela bez prawomocnego, potwierdzonego pieczęcią zezwolenia sądu. [przypis edytorski]
Habe die Sonne nicht zu lieb [und nicht die Sterne] / Komm, folge mir in das dunkle Reich hinab (niem.) — nie chciej ukochać [gwiazd i] słońca, chodź, pospiesz za mną w ponure królestwo (J. W. Goethe, Ifigenia w Taurydzie, Akt III, sc. 1, tłum. Jan Kasprowicz; dialog ściganego przez Erynie Orestesa z siostrą, Ifigenią). [przypis edytorski]
Habelschwert — Bystrzyca Kłodzka. [przypis edytorski]
Habelswerd — właśc. Habelschwerdt, Bystrzyca Kłodzka. [przypis edytorski]
Habemus Deum (łac.: mamy boga) — nawiązanie do tradycyjnych słów wypowiadanych podczas ogłaszania wyboru nowego papieża: habemus papam. [przypis edytorski]
habenda (daw. żart., z łac.) — mająteczek, niewielka posiadłość. [przypis edytorski]
habenda — posiadłość szlachecka. [przypis autorski]
haben sind gewesen (niem.) — byli. [przypis edytorski]
Habent sua fata epistulae (łac.) — Listy mają swoje losy. [przypis edytorski]
habent sua fata libelli (łac.) — i książki mają swe losy. [przypis edytorski]
habent sua fata libelli (łac.) — książki mają swoje losy. [przypis edytorski]
Habent sua fata libelli (łac.) — Książki mają swoje losy (sentencja będąca fragmentem cytatu z Terencjanusa Maurusa z II w. n.e.). [przypis edytorski]
Habe nun, ach! Philosophie Juristerei und Medicin… — W żądzy wiedzy poznałem wszechnauk dziedzinę, zgłębiłem filozofię, prawo, medycynę, niestety, teologię też! (Goethe, Faust, część pierwsza, scena w pracowni, tłum. E. Zegadłowicz). [przypis edytorski]
Habe nun ach! Philosophie, Juristerei und Medizin, Und, leider! auch… (niem.) — początek monologu Fausta J.W. Goethego: „Zgłębiłem filozofię, arkana prawa, medycynę, a nawet, niestety… [teologię].” Faust mówi dalej o bezcelowości wszelkiej wiedzy i płynącego z niej prestiżu. [przypis edytorski]
Habe nun (…) armer Tor! (niem.) — „Ach, oto wszystkie fakultety/ Przebyłem: filozofię, prawo/ I medycynę — i niestety/ Też teologię, pracą krwawą!/ A tyle przyniósł mi ten trud,/ Żem jest tak mądry jak i wprzód!” (Goethe, Faust; przekład Władysława Kościelskiego). [przypis autorski]
Haberbusch i Schiele — warszawski browar, funkcjonujący przy ulicy Krochmalnej w latach 1846–1948. [przypis edytorski]
haberdzie — gałęzie. [przypis edytorski]
Haber, Fritz (1868–1934) — laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii (1918). [przypis edytorski]
Habet! — Dostał! trafiony! Wykrzyknik ten wydawano na widok zapaśnika, gdy w cyrku otrzymał cios ostateczny. [przypis redakcyjny]
habetis legem et prophetas (łac.) — macie prawo i proroków. Król zmieszał dwa miejsca Pisma św. i utworzył jakiś niby cytat, który mu tu był potrzebny: Habent Moysen et prophetas (Łk. 16, 29) i Nolite putare, quoniam veni solvere legem, aut prophetas (Mt. 5, 17). [przypis redakcyjny]
habet (łac.) — ma; tu: dostał, trafiony. [przypis edytorski]
habet (łac.) — ma; tu: trafił. [przypis edytorski]
habet sua fata — ma swoje losy (łac.). [przypis autorski]
habet — wyraz którego używano na oznaczenie ranionego w cyrku gladyatora. [przypis autorski]
Habita fides plerumque fidem obligat — „Okazane zaufanie zobowiązuje po największej części do wzajemnej ufności” (Livius Titus, Ab Urbe condita, XXII, 22; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Habitum (…) dicunt — Lucretius, De rerum natura, III, 100. [przypis tłumacza]
habitus — ogół cech osobnika składających się na wygląd i zachowanie. [przypis edytorski]
habitus — trwała dyspozycja jednostki do określonego sposobu postępowania, zwł. dyspozycja moralna. [przypis edytorski]
habitus — trwała dyspozycja jednostki do określonego sposobu postępowania, zwł. dyspozycja moralna (termin pochodzący z filozofii Arystotelesa). [przypis edytorski]
habitus — właściwości danej osoby. [przypis edytorski]
