Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | holenderski | ironicznie | łacina, łacińskie | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8053 przypisów.
chrobrze (daw.) — odważnie, dzielnie. [przypis edytorski]
chromać (daw.) — kuleć. [przypis edytorski]
chromać (daw.) — kuleć, utykać. [przypis edytorski]
chromać (daw.) — utykać, kuleć. [przypis edytorski]
chromać — kuleć. [przypis edytorski]
chromał — w znaczeniu: kulał. [przypis edytorski]
chromatyna (biol.) — włóknista substancja występująca w jądrze komórkowym, zbudowana z DNA, histonów, niehistonowych białek i małej ilości RNA; stanowi główny składnik chromosomów i jest nośnikiem genów. [przypis edytorski]
chromiąc — kulejąc. [przypis edytorski]
chromieć — kuleć. [przypis edytorski]
chromiejący — kulawy. [przypis edytorski]
chromie — kuleje. [przypis redakcyjny]
chromolitografia — wielobarwny obrazek odbity za pomocą kamiennych matryc z łupku wapiennego, na które uprzednio naniesiono rysunek, każdy kolor na innej płycie; także technika wykonywania takich odbitek, wynaleziona w XIX w., w XX w. wyparta przed druk offsetowy. [przypis edytorski]
chromosfera — warstwa atmosfery słonecznej, znajdująca się pomiędzy fotosferą, a warstwą przejściową; dolna granica chromosfery wyznaczona jest przez minimum temperatury w atmosferze Słońca (4400 K) znajdujące się ok. 500 km powyżej powierzchni Słońca. [przypis edytorski]
chrom — raczej chram: przedchrześcijańska świątynia Słowian. [przypis edytorski]
chromy — kulawy, kaleki. [przypis edytorski]
chromy — kulawy. [przypis edytorski]
chromy — poseł pewniejszy, bo powoli idzie. [przypis redakcyjny]
chromy (starop. forma) — chory, ułomny (kulawy itp.). [przypis edytorski]
chroniąc się — tu: wystrzegając się. [przypis edytorski]
chronię sie ludzi — chronię się przed ludźmi; unikam ludzi. [przypis redakcyjny]
chronique scandaleuse (fr.) — kronika skandaliczna. [przypis edytorski]
chronometr — bardzo dokładny zegar, stosowany w nawigacji, astronomii itp.; daw.: zegarek kieszonkowy. [przypis edytorski]
chronometr — bardzo dokładny zegar stosowany w nawigacji. [przypis edytorski]
Chronos (mit. gr.) — bóg czasu, utożsamiany z Kronosem, ojcem Zeusa; połykał własne dzieci, by uniknąć śmierci z rąk syna. [przypis edytorski]
chropawy — niemelodyjny. [przypis edytorski]
chrościna — krzaki; por.: chrust. [przypis edytorski]
chrośniak — chruśniak, chrust. [przypis edytorski]
Chrudzim, czes. Chrudim — miasto w środkowej części Czech. [przypis edytorski]
chrupać sroczkę — Wyrażenie francuskie: croquer pie. Całe to opowiadanie, mało zresztą zajmujące, wspiera się na tym kalamburze, obcym polskiemu językowi. [przypis tłumacza]
chruściany płot — płot upleciony z chrustu, tj. suchych gałązek. [przypis edytorski]
chruściel — ptak wodny. [przypis edytorski]
chruśniak — krzaki, zarośla. [przypis edytorski]
chrustać — chrupać, zjadać. [przypis edytorski]
chrust (starop.) — oboczne formy pisowni: chrost, chróst; tu chrusty: krzaki. [przypis edytorski]
chrust — suche gałęzie do palenia np. w piecu. [przypis edytorski]
chrust — tu: krzaki. [przypis edytorski]
chrusty — dziś popr. forma: chrustami. [przypis edytorski]
chrusty — suche zarośla. [przypis edytorski]
chrusty — tu: krzaki. [przypis edytorski]
Chrya działaiąca — Chria activa. Rodzay mowy, który dawniey dawano w szkołach. [przypis autorski]
chryja — awantura. [przypis edytorski]
chryja (daw.) — rozprawa, mowa, ćwiczenie retoryczne; zbiór humorystycznych anegdot i powiedzeń postaci starożytnych; opowiastka; dziś: awantura. [przypis edytorski]
chryja (daw.) — rozprawa, rodzaj szkolnego ćwiczenia retorycznego. [przypis edytorski]
chryja (pot.) — okropna awantura. [przypis edytorski]
chrypił — dziś popr.: chrypiał (tj. mówił ochrypłym głosem). [przypis edytorski]
Chryścia (ukr. Христя) — Krysia, zdrobnienie od imienia Chrystyna (Христина). [przypis edytorski]
Chrysipp — Chryzyp z Soloi. [przypis edytorski]
Chrysippos i Diodoros — Diodoros Kronos, jeden z Megarejczyków, uprawiających erystykę; wynalazł dowód mający obalić pojęcie możliwości (κυριεύων); zm. r. 307. Chrysippos (280–209), stoik, determinista, zbliżający się w wielu punktach do Schopenhauera, opiera się na zasadzie wystarczającej podstawy; ziszczanie się przepowiedni było mu upragnionym argumentem. Determinizm stoików ma charakter fatalizmu. [przypis tłumacza]
Chrysippus a. Chryzyp z Soloi (279–207/204 p.n.e.) — grecki filozof, czołowy przedstawiciel stoicyzmu. [przypis edytorski]
Chrysopolis — dziś Skutari (Złoty Róg) [ob. Üsküdar, dzielnica Stambułu na azjatyckim brzegu Bosforu; red. WL]. [przypis tłumacza]
Chrysopolis — staroż. greckie miasto w Bitynii, na azjatyckim brzegu cieśniny Bosfor, dokładnie naprzeciw młodszego o kilkadziesiąt lat Byzantionu (późniejszego Konstantynopola), założone w VII w. p.n.e.; ob. dzielnica Stambułu o nazwie Üsküdar. [przypis edytorski]
Chryst — Chrystus. [przypis edytorski]
Chryste elejson (gr.) — Chryste, zmiłuj się. [przypis edytorski]
Chryste elejson! (grec.) — Chryste, zmiłuj się! [przypis redakcyjny]
Chrystian Gottlob Heyne (1729–1812) — filolog i archeolog, profesor uniwersytetu w Getyndze. Objęcie przez niego katedry na tym uniwersytecie zapoczątkowało nową erę rozwoju filologii na uniwersytetach niemieckich. [przypis redakcyjny]
Chrystiania — dawna nazwa miasta Oslo, stolicy Norwegii. [przypis edytorski]
Chrystusa, onego śmierci i piekła zwycięzce, słowa to są, którymi nam rozkazuje, abyśmy drugim odpuszczali, jako chcemy, żeby i nam odpuszczano — Mt 6, 15. [przypis edytorski]
Chrystusas (lenk.) — Kristus. [przypis edytorski]
Chrystus był podejrzany — Jak Port-Royal. [przypis tłumacza]
Chrystus czynił cuda (…) ziszczenia proroctw, które go dowodzą — Powstaje tu błędne koło, z którego wyjściem są cudy. [przypis tłumacza]
Chrystus, faryzeusze — Mk 2, 10; Łk 5, 20–24. [przypis tłumacza]
Chrystus leczy ślepego od urodzenia — J 9, 14. [przypis tłumacza]
Chrystus nauczał, według Towiańskiego… — Tretiak w artykule o Towiańskim w Sto lat myśli polskiej. [przypis autorski]
Chrystusów (daw.) — Chrystusowy. [przypis edytorski]
Chrystusów (daw.) — dziś popr. forma M. lp n.m. przymiotnika: Chrystusowy. [przypis edytorski]
Chrystusów — tu: daw. D. lp; dziś popr.: Chrystusa. [przypis edytorski]
Chrystusowę (starop. forma) — dziś B.lp r.ż.: Chrystusową. [przypis edytorski]
Chrystusowe lata — po trzydziestce; wiek dojrzały. [przypis edytorski]
Chrystus (…) pouczał, że istnieją dwa rodzaje grzeszników, jedni świadomi, drudzy nieświadomi, i że (…) będą ukarani, mimo że (…) niejednako — Łk 12, 47–48. [przypis tłumacza]
Chrystus powiada — Mt 12, 32. [przypis edytorski]
Chrystus powiada przeciwnie — J 17, 11. [przypis tłumacza]
Chrystus powiada, że Pismo świadczy o nim — J 6, 39. [przypis tłumacza]
Chrystus powiedział temu, kto otrzyma policzek, aby nadstawił drugi — Mt 5, 39. [przypis edytorski]
Chrystus rozdziałów miedzy bracią czynić nie chciał — por. Łk 12, 13–14. [przypis edytorski]
Chrystus (…) słyszy was i odpowiada — aluzja do cudu w Port-Royal. [przypis tłumacza]
Chrytmas karol — w spisie treści wiersz występuje jako opowieść wigilijna. [przypis edytorski]
Chryzal — Molier grał Chryzala, żona jego Armanda Henrykę. Marcynę grała rzeczywista służąca Moliera, nosząca to samo imię. [przypis tłumacza]
Chryzes — kapłan ze wschodniego wybrzeża Troi. [przypis edytorski]
Chryzes (mit. gr.) — kapłan świątyni Apolla w Chryzie, w pobliżu Troi; jego córkę, Chryzeidę, wódz Agamemnon wziął jako brankę i kochankę, do czasu, kiedy rozgniewany bóg zesłał na wojska Achajów zarazę, zmuszając ich do uwolnienia dziewczyny i odesłania do ojca. [przypis edytorski]
chryzmat — znak przyjęcia sakramentu. [przypis edytorski]
chryzmat — znamię, piętno odciśnięte na duszy wskutek przyjęcia sakramentu (szczególnie chrztu). [przypis edytorski]
chryzolit — drogi kamień zielono-żółty. [przypis redakcyjny]
chryzolit — inaczej: forsteryt; rodzaj półszlachetnego kamienia należącego do oliwinów; krzemian magnezu, półprzezroczysty a. przezroczysty, zielono-żółty. [przypis edytorski]
chryzolit — minerał barwy żółtej lub zielonkawej z grupy oliwinów, kamień szlachetny stosowany w jubilerstwie. [przypis redakcyjny]
chryzolit — minerał rzadki, przezroczysty, zielonkawy lub żółty. [przypis edytorski]
chryzolit — żółtozielony minerał stosowany w jubilerstwie. [przypis edytorski]
chryzolit (z gr.: złoty kamień) — oliwkowozielony lub żółtozielony minerał; ceniony jako kamień szlachetny w jubilerstwie. [przypis edytorski]
chryzopraz — jasnozielony, dekoracyjny minerał. [przypis edytorski]
Chryzostom — imię męskie pochodzenia greckiego (od chrysostomos: złotousty); pierwotnie przydomek biskupa Konstantynopola, Jana, zwanego Chryzostomem (ok. 350–407), słynnego kaznodziei i pisarza, świętego chrześcijańskiego. [przypis edytorski]
Chryzyp (ok. 280–ok. 205 p.n.e.) — założyciel drugiej szkoły stoików, twierdził, że występki w świecie uważać można za śmieszne miejsca w komedii, które same dla siebie nie mają wartości, przynależą jednak do całości. [przypis tłumacza]
Chryzyp powiadał, iż szczery filozof wywróci tuzin koziołków (…) — Plutarch, O niekonsekwencjach stoików (De Stoicorum repugnantiis), 31. [przypis tłumacza]
Chryzyppus — właśc. Chryzyp z Soloi, filozof grecki żyjący w III w. p.n.e.; czołowy przedstawiciel stoicyzmu. [przypis redakcyjny]
Chryzyp (…) rodzaju — Sekstus Empiryk, Zarysy pirrońskie, I, 14. [przypis tłumacza]
Chryzyp wśród innych filozofów należy do najwzgardliwszych sędziów stanu zwierzęcego (…) — Sekstus Empiryk, Zarysy pirrońskie [Πυρρώνειοι ὑποτυπώσεις], I, 14. [przypis tłumacza]
chrząchanie — dziś popr.: chrząkanie. [przypis edytorski]
Chrząszczewski opowiada — Znamy to opowiadanie z fragmentu pamiętnika Chrząszczewskiego, który wraz z pamiętnikami Ochockiego opublikował Kraszewski. Por. Pamiętniki Ochockiego, Wilno 1857. Tom IV, str. 233. [przypis redakcyjny]
Chrzanowski, Ignacy (1866–1940) — historyk literatury polskiej, profesor UJ. [przypis edytorski]
Chrzanowski, Ignacy (1866–1940) — historyk literatury, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, autor podręcznika Historia literatury niepodległej Polski (1906) zawierająca syntezę dotyczącą lat 965–1795 obejmującą krytykę źródeł oraz historię literatury polskiej dla tego okresu; badania i prace Chrzanowskiego dotyczyły literatury polskiego odrodzenia (m.in. pism M. Reja, Sz. Szymonowica, M. Bielskiego), oświecenia (np. S. Staszica, I. Krasickiego oraz A. Naruszewicza) i romantyzmu (m.in. komediowej twórczości A. Fredry, także: Ideały romantycznej poezji polskiej, 1899), dziejami myśli filozoficznej w literaturze polskiej (m.in. Bronisława Trentowskiego), kulturą średniowieczną oraz polską literaturą religijną. [przypis edytorski]
Chrzanowski, Samuel — wówczas już obersztlejtnant, obrońca Trembowli. Sprawa z Niemcami, tj. z żołnierzami cudzoziemskiego zaciągu, przedstawiona na podstawie aktów urzędowych w rozprawie: Jan Czubek, Jan Chryzostom z Gosławic Pasek w oświetleniu archiwalnem, Rozprawy Wydziału Filologii Akademii Umiejętności, t. XXVIII, s. 49 i n. Chrzanowski żył po tym wyroku jeszcze lat 12. [przypis redakcyjny]
chrzczony z wody — tzn. bezpośrednio po urodzeniu przez kogoś z otoczenia, bez udziału kapłana i liturgicznego obrzędu, przez pokropienie wodą i wymówienie formułki chrztu. Zabieg taki dopuszczany jest przez przepisy Kościoła katolickiego w przypadku, kiedy niemowlę rodzi się słabe i istnieje obawa, iż może nie dożyć do właściwego obrzędu chrztu. [przypis redakcyjny]
