Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | chiński | czeski | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 11155 przypisów.
koszenila — naturalny ciemnoczerwony barwnik pozyskiwany z wysuszonych i zmielonych owadów z Ameryki Środkowej, zwanych czerwcami kaktusowymi. [przypis edytorski]
koszenilowy — czerwony (od nazwy barwnika). [przypis edytorski]
koszer, koszerny (z hebr. dosł.: właściwy) — określenie rodzajów pokarmów dozwolonych do spożycia przez prawo żydowskie (halachę) oraz warunków, w jakich powinny być przechowywane i spożywane; zasady te wywodzą się z Tory, zostały uściślone w Talmudzie. [przypis edytorski]
Koszer łefesach (hebr.) — „Dozwolone do spożycia w Pesach”. [przypis tłumacza]
koszerny (hebr. dosł.: właściwy) — przymiotnik określający rodzaje pokarmów dozwolonych do spożycia przez prawo żydowskie (halachę) oraz warunki w jakich powinny być przechowywane i spożywane. Zasady te wywodzą się z Tory, zostały uściślone w Misznie i Talmudzie. [przypis edytorski]
koszerny — przyrządzony zgodnie z rytualnymi przepisami żydowskimi. [przypis redakcyjny]
koszerny — w religii żydowskiej: nadający się do spożycia zgodnie z żydowskimi przepisami religijnymi. [przypis edytorski]
kosz (hist.) — tatarski lub kozacki obóz; oddział wojska. [przypis edytorski]
kosz — kozacki lub tatarski oddział wojska lub obóz warowny takiego oddziału. [przypis edytorski]
koszlawo — dziś popr.: koślawo. [przypis edytorski]
koszlawy — dziś: koślawy; krzywy, niezgrabny. [przypis edytorski]
koszlawy — dziś popr.: koślawy. [przypis edytorski]
koszlawy — koślawy. [przypis edytorski]
koszlon (daw.) — coś niezgrabnego, koślawego; tu o literach. [przypis edytorski]
kosz — obóz. [przypis redakcyjny]
kosz — oprawa rękojeści broni białej (pałasze, szable, szpady) w postaci gęsto splecionych ze sobą kabłąków i obłęków tworzących osłonę dla dłoni. [przypis edytorski]
koszowy — ataman koszowy, dowódca kosza, tj. oddziału kozackiego. [przypis edytorski]
koszowy — ataman koszowy rządził na Zaporożu w czasie pokoju, miał też obowiązek przygotować Sicz do wojny; kosz — obóz kozacki. [przypis edytorski]
koszowy — ataman koszowy rządził na Zaporożu w czasie pokoju, miał też obowiązek przygotować Sicz do wojny. [przypis edytorski]
koszta położyć (daw.) — ponieść koszty. [przypis edytorski]
kosz — tatarski lub kozacki obóz. [przypis edytorski]
kosz — tatarski obóz wojskowy. [przypis edytorski]
kosztować się z kim (daw.) — próbować się z kim. [przypis redakcyjny]
kosztować się z kim (starop.) — próbować się z kim; [pojedynkować się z kim]. [przypis redakcyjny]
kosztować — tu: smakować, próbować smaku. [przypis edytorski]
kosztowali się z sobą — próbowali się z sobą. [przypis redakcyjny]
koszt portoryjny — opłata za posłańca. [przypis edytorski]
kosz — tu prawdop.: obóz. [przypis edytorski]
kosztur a. kostur — kij używany do podpierania się, często krzywy i sękaty. [przypis edytorski]
kosztur (daw.) — narzędzie do sadzenia drzewek, por. kostur. [przypis edytorski]
kosztur — dziś: kostur; kij służący do podpierania się. [przypis edytorski]
kosztur — dziś popr.: kostur, tj. kij, laska. [przypis edytorski]
kosztur — kij podróżny, laska. [przypis edytorski]
kosztur — kostur, duży kij. [przypis redakcyjny]
kosztur, właśc. kostur — 1. kij (laska) służący do podpierania się; 2. drąg rozbijający twardą ziemię. [przypis redakcyjny]
Koszt wyrobu kartek papieru w porównaniu do kartek pergaminowych pod koniec XIV wieku był trzykrotnie niższy, por. szerzej P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku…, s. 19 i n. [przypis autorski]
koszula Nessusa (mit. gr.) — suknia, którą Dejanira dostała od umierającego centaura Nessosa, gdy założył ją Herkules, zaczęła się palić, powodując śmierć. [przypis edytorski]
koszulka — tu: kolczuga. [przypis edytorski]
Koszyce — historyczne miasto węgierskie, obecnie znajdujące się na Słowacji. [przypis edytorski]
Koszyce — miasto nad rzeką Hernad na płd. od Preszowa. [przypis redakcyjny]
Koszyce (węg. Kassa, niem. Kaschau) — miasto, niegdyś węgierskie, obecnie na Słowacji. [przypis edytorski]
koszyk (daw.) a. kosz — tu: odmowa w odniesieniu do propozycji małżeństwa. [przypis edytorski]
koszyki — dziś popr. forma N. lm: koszykami. [przypis edytorski]
koszykowe (daw.) — przywłaszczona przez kogoś część pieniędzy, jakie otrzymał na zrobienie zakupów. [przypis edytorski]
kosz (z tatar.) — koczowisko, obóz. [przypis redakcyjny]
kota ciągnąć — błaźnić się, droczyć. [przypis redakcyjny]
kota (geogr.) — punkt wysokościowy na mapie. [przypis edytorski]
kotalok — zniekszt.: katalog. [przypis edytorski]
kotara — ciężka, gruba zasłona. [przypis edytorski]
kotara (daw.) — namiot. [przypis redakcyjny]
kotara (starop.) — z tatarskiego kotarha: namiot z derek. [przypis edytorski]
Kotarbiński, Józef (1849–1928) — pisarz, krytyk teatralny, aktor filmowy i teatralny; w latach 1899–1905 dyrektor teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. [przypis edytorski]
Kotarbiński, Józef (1849–1928) — warszawski aktor i reżyser, wykładowca dykcji i deklamacji w szkole dramatycznej, autor studiów z dziedziny krytyki literackiej, redaktor czasopisma „Kolce”, w którym pierwotnie ukazywały się zawarte w niniejszej książce felietony Janusza Korczaka. [przypis edytorski]
Kotarbiński, Tadeusz (1886–1981) — filozof, zajmujący się głównie logiką i etyką, aforysta. [przypis edytorski]
Kotarbiński, Tadeusz (1886–1981) — pol. filozof, logik i etyk, przedstawiciel szkoły lwowsko-warszawskiej; twórca reizmu (materialistycznej, a właśc. fizykalnej koncepcji filoz.); drogą analizy semantycznej pojęć filoz. wyprowadził system konkretyzmu (będącego odmianą materialistycznego monizmu); znany jako współtwórca prakseologii, teorii sprawnego działania. [przypis edytorski]
Kotarbiński, Tadeusz (1886–1981) — pol. filozof, logik i etyk, przedstawiciel szkoły lwowsko-warszawskiej; twórca reizmu (materialistycznej, a właśc. fizykalnej koncepcji filoz.); drogą analizy semantycznej pojęć filoz. wyprowadził system konkretyzmu (będącego odmianą materialistycznego monizmu). Znany jako współtwórca prakseologii, teorii sprawnego działania. [przypis edytorski]
kotarh a. kotarz (daw.) — namiot. [przypis edytorski]
kotary (daw.) — namioty. [przypis redakcyjny]
kotary (daw.) — [tu:] namiot. [przypis redakcyjny]
kotarz — szałas, namiot; por. dziś: kotara. [przypis redakcyjny]
kota — tu: potoczne określenie monety. [przypis edytorski]
kota w bajce, co rad by jeść ryby, ale nie chciałby sobie łapek zamaczać — aluzja do tej bajki w Makbecie I, 7. [przypis tłumacza]
kota — zająca. [przypis edytorski]
kotczy (daw.) — powóz, kareta. [przypis edytorski]
kot (daw.) — mieszek na pieniądze. [przypis redakcyjny]
kot (daw.) — tu: zając. [przypis redakcyjny]
kotek śwarny — zwinny zajączek. [przypis edytorski]
kotek — tu: kwiat leszczyny. [przypis edytorski]
koteria — grupa osób popierająca się wzajemnie, ze szkodą dla ogółu. [przypis redakcyjny]
koteria — grupa osób popierających się wzajemnie w celu osiągnięcia korzyści. [przypis edytorski]
koteria — grupa wzajemnie popierających się osób, działająca w określonym celu. [przypis edytorski]
koteria, której Rousseau się naraził, składała się z najbardziej wybitnych, ruchliwych i solidarnie trzymających się ludzi, których wpływy sięgały daleko poza granice Francji — niemałą siłą w ręku Grimma i jego koterii była „Correspondance littéraire”, rękopiśmienny dwutygodnik, który tenże, z współpracownictwem Diderota, pani d'Épinay, a w ostatnich latach Meistera, wydawał przez 40 lat blisko na użytek większości koronowanych głów i co najznamienitszych dostojników Europy. W piśmie tym, doskonale redagowanym, otrzymywali wysoko położeni abonenci przegląd najświeższych wiadomości paryskich, wolnych tu od knebla cenzury, ile że „Correspondance” była tajna, abonowana i przesyłana pod ścisłą dyskrecją. Było tam i sprawozdanie z ostatniej premiery, i plotka towarzyska, nieraz bardzo drastyczna, i wyciąg wszystkich, nawet najbłahszych nowości literackich, i wreszcie swobodne omówienie wypadków dnia. Łatwo zrozumieć, iż odnośnie do kształtowania opinii dziennik taki stanowił siłę, z którą dzisiejsza prasa, jawna, dająca możność dyskusji i polemiki i zresztą neutralizująca się wzajem, ani w przybliżeniu równać się nie może. Nie potrzeba dodawać, że „Correspondance” była oficjalnym organem koterii „filozofów” i że wszystkie hymny pochwalne — z wielką wszelako miarą i smakiem — są w niej na cześć świeczników Encyklopedii. Panna Macdonald, partyzantka teorii „spisku”, zestawia ustępy „Correspondance” dotyczące Russa i dopatruje się w nich konsekwentnego działania celem zgubienia pisarza w opinii Europy, oraz denuncjowania go niejako, właśnie w epoce, kiedy uchodząc z Francji, w tejże Europie musi szukać gościny. Faguet nie godzi się z tym zapatrywaniem i raczej skłonny jest dziwić się umiarkowanemu tonowi Grimma odnośnie do Jana Jakuba. Dla własnej ciekawości przewertowałem w kilkunastu tomach „Correspondance” wszystko, co w niej dotyczy osoby i pism Russa; oczywiście, życzliwym stanowisko Grimma nie jest, ale jakież mogło być inne w stosunku do pisarza, który mu był antypatyczny ideowo, a wrogi osobiście? Jakiegoś planowo wytyczonego działania wręcz na zgubę pisarza trudno mi się było dopatrzyć w tych ustępach, które zresztą rozproszone są na przestrzeni szeregu lat. [przypis tłumacza]
kotew — kotwica. [przypis edytorski]
kotew (starop.) — kotwica. [przypis edytorski]
kotiuha (ukr. dial.) — pies. [przypis edytorski]
kotki (gw.) — bazie. [przypis edytorski]
kotki — ludowa nazwa koniczyny polnej. [przypis redakcyjny]
kot Kiplinga — nawiązanie do jednej z opowieści z tomu Takie sobie bajeczki (ang. Just So Stories) Rudyarda Kiplinga, zatytułowanej O kocie, który sam chadzał na przechadzkę (ang. Cat that walked by himself). [przypis edytorski]
kotłowina (daw.) — kotlina. [przypis edytorski]
kotły (lm) — bębny miedziane, półkoliste, obciągnięte skórą, były używane w jeździe; bębenista miał dwa takie kotły, umocowane po obu bokach siodła. [przypis redakcyjny]
kotlarnia — zakład produkujący kotły. [przypis edytorski]
kotlas (zniekszt. fr.) — francuskie słowo coutelas w niektórych regionach tropikalnej Afryki i na Karaibach (podobnie jak pochodzące od niego angielskie cutlass) oznacza maczetę: długi, szeroki nóż używany do wyrąbywania ścieżek w tropikalnej dżungli oraz ścinania trzciny cukrowej na plantacjach; por. kordelas: długi nóż myśliwski, służący do oprawiania upolowanej zwierzyny oraz jako element uzbrojenia marynarzy. [przypis edytorski]
kotlik (gw.) — kociołek. [przypis edytorski]
kot Magdy — w oryg. Sarah-cat. [przypis edytorski]
kotna — będąca w ciąży; o kotce, zajęczycy lub owcy. [przypis edytorski]
kotna — będąca w ciąży; o kotce, zajęczycy lub owcy. [przypis redakcyjny]
Kotokida — urodzony w gminie (dzielnicy) Aten Kotokidai; końcówka częsta w nazwiskach arystokratycznych. [przypis tłumacza]
kotowi — dziś popr.: kotu. [przypis edytorski]
Kotsis, Aleksander (1836–1877) — malarz polski, chętnie podejmujący tematy ludowe. [przypis edytorski]
Kot, Stanisław (1885–1975) — polski historyk, działacz ruchu ludowego, polityk; w 1939 minister spraw wewnętrznych emigracyjnego rządu gen. Sikorskiego, ambasador w ZSRR (1941–1942), minister stanu na Bliskim Wschodzie (1942–1943), minister informacji (1943–1944). [przypis edytorski]
kottabos — są różne formy zabawy kottabos, uprawianej przez Greków podczas uczt z wielką namiętnością. Najzwyklejszy sposób zabawy był następujący: na figurce metalowej (naczyniu metalowym) ustawia się słupek kształtu kandelabra, na którym balansują szalki albo płytki. Pozostałą w kieliszku resztą wina należy prysnąć tak zręcznie, by trafioną szalkę czy płytkę strącić na dół i wywołać jak najgłośniejszy dźwięk ze zderzenia się z ową metalową podstawką. Inny sposób, zdaje się tu naśladowany, polega na wylaniu resztki wina z pucharu w naczynie metalowe (miednicę) tak, by kropli nigdzie obok nie uronić i wywołać dźwięk. Przy tym myśli się o kochanej osobie lub wymawia się jej imię, a dźwięk uderzającego o metal wina jest wróżbą uczuć pomyślanej osoby. Trudniejszą sztuką było pryskanymi kroplami obalić kubki pływające po wodzie w miednicy z pułapu zwieszonej. Wygrywał, kto najwięcej takich kubków strącił. [przypis tłumacza]
kot — tu: zając. [przypis edytorski]
kot — tu: zając, szarak. [przypis edytorski]
Kottyfos — legat Tesalów i naczelnik Amfiktionii. [przypis tłumacza]
kotuch (daw.) — zagroda na ptaki domowe, kojec. [przypis edytorski]
kotuch (gwar.) — zagroda na ptaki domowe, kojec. [przypis redakcyjny]
koturn argijski — koturn z Argos, miasta w Grecji, położonego na Peloponezie, w Argolidzie; koturny w staroż. Grecji noszone były przez aktorów. [przypis edytorski]
koturn — but z wysokimi cholewami, później (od Ajschylosa) z wysokimi podeszwami, noszony przez aktorów tragicznych na scenie. But ten można wdziewać zarówno na lewą, jak i na prawą nogę; więc przezwisko koturn znaczy tyle co polskie „kurek na kościele” [osoba o zmiennych poglądach, głosząca najdogodniejsze w danej sytuacji]. [przypis tłumacza]
koturn — obuwie o podwyższonej podeszwie, stosowane w starożytnym teatrze do podwyższania aktorów. [przypis edytorski]
koturny — obuwie o podwyższonej podeszwie; koturny w staroż. Grecji noszone były przez aktorów podczas przedstawień. [przypis edytorski]
