Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dopełniacz | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8976 przypisów.
marus — nešantis mirtį. [przypis edytorski]
maruzela, marmuzela a. mamzela (daw. pot., z fr. madmoiselle: panna) — panienka, elegantka, damulka; dziewczyna biorąca udział w życiu nocnym, prostytutka. [przypis edytorski]
Marya — dziś popr. pisownia: Maria. [przypis edytorski]
Marya. — popr.: Maria. [przypis edytorski]
maryasz — mariaż; małżeństwo. [przypis edytorski]
Maryjej (starop. forma) — dziś D.lp: Maryi (lit.), Marii. [przypis edytorski]
Maryjusze — nawiązanie do postaci konsula rzym. Gajusza Mariusza (156 p.n.e.–86 p.n.e.), reformatora armii rzym., wybitnego wodza; kiedy w roku 87 p.n.e. wybuchła w Rzymie walka między stronnictwem optymatów i popularów, tzw. pierwsza wojna domowa, Mariusz wprowadził terror w mieście, skazując na śmierć wielu swych przeciwników polit. spośród optymatów; wówczas został ostatni, siódmy raz wybrany konsulem w 86 p.n.e. [przypis edytorski]
Maryla Rodowicz (ur. 1945 r.) — polska piosenkarka i aktorka, nieprzerwanie czynna artystycznie od początku lat 60. XX w. po dzień dzisiejszy. W 2017 r. obchodziła 50-lecie pracy scenicznej. [przypis edytorski]
Marylebone Parish Church — XIX-wieczny kościół anglikański przy ulicy Marylebone w Londynie. [przypis edytorski]
marymontczyk — nowoczesny rolnik, wychowanek szkoły rolniczej we wsi Marymont koło Warszawy, założonej w 1816, pierwszej wyższej szkoły rolniczej na ziemiach polskich i jednej z pierwszych w Europie. [przypis edytorski]
Maryna Mnich (V w.) — chrześcijańska święta z azjatyckiej części państwa rzymskiego; kiedy jej ojciec chciał wydać ją za mąż i osiąść na starość w klasztorze, ogoliła głowę, przebrała się w męskie ubranie i żyła razem z nim jako mnich we wspólnocie klasztornej, ukrywając swoją płeć aż do śmierci. [przypis edytorski]
marynarki w Montevideo, pozostającej wówczas pod wodzą Garibaldiego — od 1841 Garibaldi mieszkał w Montevideo w Urugwaju, gdzie wziął ślub i pracował jako marynarz i nauczyciel; po wybuchu w 1842 wojny domowej w Urugwaju między konserwatystami a liberałami objął dowodzenie nad niewielką flotą urugwajską i powołał do życia Legion Włoski (tzw. Czerwone Koszule), złożony z licznych emigrantów z Włoch. W l. 1842–1848 Garibaldi skutecznie bronił Montevideo przed wojskami argentyńskiego dyktatora Juana Manuela de Rosasa dowodzonymi przez byłego dyktatora Urugwaju Manuela Oribe. Obrońców wspierały wówczas floty Wielkiej Brytanii i Francji. [przypis edytorski]
marynarz — żeglarz. [przypis redakcyjny]
Marynia Plewińska — Markiewiczówna, siostra Stanisława i Seweryna. [przypis redakcyjny]
Marynia Połaniecka — główna bohaterka powieści Sienkiewicza Rodzina Połanieckich (1894). [przypis edytorski]
Marynia Ros… — z Glogerów Rostworowska, siostrzenica Narcyzy. [przypis redakcyjny]
Marynka — mowa o powieści Kasia i Marynka. [przypis redakcyjny]
mary — nosze do przenoszenia zmarłego; podwyższenie, na którym stawia się trumnę. [przypis edytorski]
mary — nosze do przenoszenia zmarłego. [przypis edytorski]
mary — podwyższenie, na którym stawia się trumnę. [przypis edytorski]
Marysia, właśc. Minka Brenner — członkini żydowskiego ruchu oporu; zginęła w czasie wojny. [przypis edytorski]
mary — tu: miejsce, w którym kładzie się zmarłych, katafalk. [przypis edytorski]
Maryusz — [Mariusz] syn chłopa spod Arpinum, dostąpił najwyższych godności w Rzymie; zm. 86 przed Chr. [przypis redakcyjny]
Maryusz — syn chłopa spod Arpinum, dostąpił najwyższych godności w Rzymie; 86 r. przed Chr. [przypis redakcyjny]
mary — widziadła. [przypis edytorski]
marywodaż — marivaudage, miłosna intryga przekomarzania się kochanków, flirt w stylu wyszukanym i przesadnym jednego z koryfeuszów teatru francuskiego z XVIII wieku, Piotra Marivaux. [przypis tłumacza]
Marzą pod czarem boskim, Samotnią górską przejęte… Opadły z nich wszystkie troski, Jak z sosen igły strząśnięte — fragment wiersza Dickens In Camp, którego autorem był Francis Bret Harte (1836–1902). [przypis edytorski]
marzanka — roślina zielna o drobnych, różowawych lub białych kwiatach i wąskich liściach. [przypis edytorski]
marzec — przysł.: w marcu giną starcy. [przypis redakcyjny]
marzenia eschatologiczne, każące poecie snuć fantazje na temat zderzenia ziemi z kometą — Z. Krasiński, Pisma, Kraków 1912, VIII (cz. 2), s. 184–192 (Sen). [przypis autorski]
marzenia futurystyczne — futuryzm: awangardowy kierunek artystyczny; zrywając gwałtownie z tradycją dążył do odtworzenia w sztuce dynamizmu życia nowoczesnego. Twórczość futurystów cechował m.in. kult nowoczesnej techniki i zainteresowanie jej perspektywami rozwojowymi. (Do tego rysu nawiązuje określenie Żeromskiego). [przypis redakcyjny]
marznął — dziś popr.: marzł. [przypis edytorski]
marzony — taki, o którym się marzy; dziś: wymarzony. [przypis edytorski]
marzy im się, że należałoby celem krzewienia anarchizmu wstępować do seminariów duchownych, bo nikt takiego jak ksiądz nie posiada wpływu na lud — S. Przybyszewski, Dzieci szatana, s. 106. [przypis autorski]
Marzyła dusza. Ileż razy w spieki ścigałem w stepach znikome obrazy — Juliusz Słowacki, Mnich. Powieść wschodnia. [przypis edytorski]
marzyłem — w pierwodruku: mrzyłem. [przypis redakcyjny]
maść — barwa sierści i grzywy konia. [przypis edytorski]
maść — barwa sierści zwierzęcia. [przypis edytorski]
maść — tu: barwa sierści zwierzęcia; inaczej: umaszczenie. [przypis edytorski]
maść — tu: kolor skóry. [przypis edytorski]
maść Wilkinsona — preparat stosowany głównie w leczeniu świerzbu i łuszczycy. [przypis edytorski]
maścić (gw.) — dodawać do potrawy coś tłustego (omastę); niekiedy w szerszym znaczeniu: dodawać coś do prostej potrawy w celu jej ulepszenia. [przypis edytorski]
maścić — namaszczać, smarować maścią. [przypis edytorski]
maścić — smarować, nacierać. [przypis edytorski]
maście — dziś popr. M.lm: maści. [przypis edytorski]
maślacz — gatunek słodkiego wina węgierskiego. [przypis redakcyjny]
maślacz — gatunek wina węgierskiego. [przypis edytorski]
maślacz — rodzaj słodkiego wina węgierskiego. [przypis edytorski]
maślacz — wino węgierskie z gatunku tokajów. [przypis edytorski]
maślanica — maslenica, prawosławny odpowiednik ostatków, tygodniowe święto zabawy i ucztowania, obchodzone w Rosji w tygodniu poprzedzającym Wielki Post; w czasach pogańskich kojarzona z pożegnaniem zimy i powitaniem wiosny; podczas maslenicy spożywa się bliny, których kształt przypomina słońce. [przypis edytorski]
mašna (lenk.) — nedidelis maišelis pinigams ar tabakui dėti. [przypis edytorski]
maśny a. mastny (gw.) — tłusty; tu: dochodowy, pozwalający na wystawne życie. [przypis edytorski]
Ma świat z dziwactwa twego widowisko — w innym wyd.: „Masz świat, dziwactwa twego widowisko”. [przypis edytorski]
Masada — Μασάδα, nad Morzem Martwym, dziś es-Sebbe; hebr. מצדה znaczy twierdza. [przypis tłumacza]
Masada — p. I, XII, 2, uwaga. [przypis tłumacza]
Masaniello (1620–1647)— rybak, który stanął na czele rewolucji przeciwko panowaniu Habsburgów w 1647 r. [przypis edytorski]
masa (spadkowa) — całość majątku pozostałego po zmarłym. [przypis redakcyjny]
masa — tu: spadek. [przypis edytorski]
Masbala — Μασβάλου (N), Μασαμβάλου (D). [przypis tłumacza]
Mascarille (pol. Maskaryl) — typ wesołego i bezczelnego lokaja w dawnej komedii francuskiej (m.in. w sztuce Wartogłów Moliera). [przypis edytorski]
maschere (wł.: maski) — typowe postacie włoskiej komedii dell'arte, o charakterystycznym wyglądzie i zachowaniu, odgrywane w maskach i w charakterystycznych kostiumach. [przypis edytorski]
Maschine — hier: Galgen. [przypis edytorski]
mascota — zgr. od: maskotka (z fr.: mascotte). [przypis edytorski]
mascotte (fr.) — maskotka. [przypis edytorski]
masculini generis (łac.) — rodzaju męskiego. [przypis edytorski]
mas (gw.) — masz. [przypis edytorski]
masia (starop.) — maże, czyli wóz na posługi pańskie przeznaczony. W Litwie jest rodzaj szlachty zubożałej czy kmieci wolnych, bojarami zwanych, tych powinnością jedyną za grunt posiadany czynsz, droga wielka od 50 do 100 mil i 2 małe od 24 do 50, nadto z kolei stójka u pana komisarza, ekonoma, wozem swym i końmi na wszelkie posyłki mniejsze przez tydzień. Do tej powinności tu przyrównanie; snać gonną masia lub mazią na Rusi Czerwonej, Podolu albo Ukrainie za Reja była nazywana. [przypis redakcyjny]
Masia — zdrobn. od: Małgorzata; tu: jako synonim wiejskiej kobiety. [przypis edytorski]
ma się na pieczy (starop.) — uważa na siebie; pilnuje się. [przypis edytorski]
Ma się w ten sposób naturalnie inne uczucia — obacz mistress Hutchinson wzdragającą się oddać przysługi swej rodzinie i ubóstwianemu mężowi wydaniem kilku królobójców ministrom wiarołomnego Karola II (t. II, s. 284). [przypis autorski]
masierować — wyd. lwow[skie] ma: maszerować. [przypis redakcyjny]
masina — žavi, vylioja. [przypis edytorski]
masinti — traukti į save, vylioti. [przypis edytorski]
ma siostrę (…) za rzeźnikiem (daw.) — ma siostrę, która jest żoną rzeźnika. [przypis edytorski]
Maska jest moja dachem Filemona, I pod tym dachem wielki Jowisz gości — nawiązanie do jednego z epizodów Metamorfoz Owidiusza, w którym Jowisz z Merkurym pod ludzką postacią zstąpili na ziemię i szukali schronienia na noc, ale wszędzie zatrzaskiwano przed nimi drzwi. Dopiero w ubogiej chacie pary staruszków, Filemona i Baucis, zostali przyjęci i ugoszczeni. [przypis edytorski]
maskaron a. maszkaron — dekoracja w postaci wizerunku ludzkiej głowy o zdeformowanych rysach twarzy. [przypis edytorski]
maskaron a. maszkaron — dekoracja w postaci wizerunku ludzkiej głowy o zdeformowanych rysach twarzy; tu w funkcji gargulca (rzygacza), ozdobnego zakończenia rynny, wysuniętego poza fasadę budynku i przez usta rzeźby odprowadzającego nadmiar wody na zewnątrz. [przypis edytorski]
Maskaryl — typ wesołego i bezczelnego lokaja w dawnej komedii francuskiej (m.in. w sztuce Wartogłów Moliera). [przypis edytorski]
maskas a. maszkast — wytrych z dwoma zębami do skomplikowanych zamków. [przypis edytorski]
Maskat — stolica i największe miasto Omanu, położone nad Zat. Omańską, łączącą Morze Arabskie z Zatoką Perską; w XIX w. potęga morska i militarna, rozciągająca swoje wpływy na Afrykę Wschodnią i Zanzibar. [przypis edytorski]
maska — tu: głowa lalki. [przypis redakcyjny]
mask — dziś popr. D lm: masek. [przypis edytorski]
maskil (hebr.) — dosł.: wykształcony, oświecony; zwolennik ruchu o nazwie Haskala (Oświecenie), zapoczątkowanego wśród Żydów w końcu XVIII w. i stawiającego sobie za cel świeckie wykształcenie, naukę języków obcych, walkę z fanatyzmem religijnym i zacofaniem oraz reformę życia żydowskiego. [przypis tłumacza]
maskil (hebr.) — dosł.: „wykształcony, oświecony”; zwolennik ruchu o nazwie Haskala (Oświecenie), zapoczątkowanego wśród Żydów w końcu XVIII w. i stawiającego sobie za cel świeckie wykształcenie, naukę języków obcych, walkę z fanatyzmem religijnym i zacofaniem oraz reformę życia żydowskiego. [przypis tłumacza]
maskil — oświecony Żyd, zwolennik emancypacji w duchu kultury panującej w kraju. [przypis tłumacza]
maskil — zwolennik haskali; haskala: ruch oświeceniowy wśród Żydów propagujący emancypację poprzez wykształcenie. [przypis edytorski]
maskil — zwolennik haskali, ruchu oświeceniowego propagującego emancypację Żydów poprzez wykształcenie, prowadzącego do niezamierzonej asymilacji. [przypis tłumacza]
maski — tu: maski przeciwgazowe, chroniące przed działaniem trujących gazów bojowych. Po raz pierwszy użyto takich gazów w pierwszej wojnie światowej, co wywołało obawy przed ich masowym stosowaniem w kolejnych wojnach. [przypis edytorski]
Maskoliją — čia: Maskvą ar Rusiją. [przypis edytorski]
Maskolija — Maskva, bet turima omenyje — Rusija. [przypis edytorski]
maskoliškai — rusiškai. [przypis edytorski]
maskoliuoti — rusinti. [przypis edytorski]
maskulinizm — męskość. [przypis edytorski]
masłocznik — szaleniec, szalbierz (od masłoku, napoju odurzającego). [przypis redakcyjny]
masłok — napój odurzający. [przypis redakcyjny]
masłok (tur.) — napój odurzający (z bieluniu itp.). [przypis redakcyjny]
masłoku kuszem — czarą odurzającego trunku. [przypis redakcyjny]
ma soeur bien aimée (fr.) — moja ukochana siostro. [przypis edytorski]
ma solenne (wł.) — ale uroczyście, solennie. [przypis edytorski]
masoneria — wolnomularstwo; międzynarodowy ruch, którego celem jest doskonalenie duchowe jednostki oraz dążenie do jedności ludzi różnych religii, narodowości i poglądów. [przypis edytorski]
