Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | ukraiński | włoski | żartobliwie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8396 przypisów.
zaciąg — [tu:] trud, staranie. [przypis redakcyjny]
zaciętymi usty (daw. forma) — dziś: zaciętymi ustami. [przypis edytorski]
za ciężki — tu: zbyt ociężały. [przypis edytorski]
zaciężne Cheruski (daw. forma) — dziś: zaciężni (ciężkozbrojni) Cheruskowie. [przypis edytorski]
zaciężne Goty (daw. forma) — dziś: zaciężni Goci. [przypis edytorski]
zaciężyć — dziś popr.: zaciążyć. [przypis edytorski]
zaciec się — zapędzić się, zagalopować. [przypis redakcyjny]
zacieczony — pogrążony. [przypis edytorski]
zaciekać się (daw.) — zagłębiać się, prowadzić dociekania. [przypis edytorski]
zaciekając się w rzeczy wydarzonej jądrze — tj. zagłębiając się w dociekania dotyczące sedna wydarzeń. [przypis edytorski]
Za ciekawy przykład może posłużyć takie oto rozumowanie Jamesa. Uważamy, mówi on, teorie fizyków za prawdziwe, gdyż otwierają one dostęp naszym czynnościom do pewnych form rzeczywistości. Ale spirytyści twierdzą, że pewnego rodzaju przekonania co do duchów i ich działania są niezbędne, aby wejść w kontakt z duchami. Teorie fizyczne są prawdziwe, gdyż umożliwiają nasze fizyczne działanie w świecie, teorie spirytystyczne mogłyby być uznane za prawdziwe na tej samej podstawie jako klucz do innej kategorii czynności. [przypis redakcyjny]
zaciekłe — tu: te, co się zaciekły, za daleko od kosza posunęły. [przypis redakcyjny]
zaciemia — dziś: zaciemnia. [przypis edytorski]
zaciemić — dziś: zaciemnić. [przypis edytorski]
zaciemnion — zamroczony. [przypis edytorski]
zacieś — popr.: zacios, znak na korze drzewa wykonany siekierą. [przypis edytorski]
zacietrzewiony — zawzięty, podekscytowany. [przypis edytorski]
zacinaliśmy zęby i obiecywali (daw.) — konstrukcja w której końcówka fleksyjna pierwszego czasownika ma zastosowanie również dla kolejnego (kolejnych); dziś: zacinaliśmy zęby i obiecywaliśmy. [przypis edytorski]
zaciskać stoki (daw.) — zatykać źródła. [przypis redakcyjny]
zacisza (daw. forma) — dziś r.n.: (to) zacisze. [przypis edytorski]
zaciszona — dziś popr.: zaciszna; tu: forma wydłużona ze względu na rytm wiersza. [przypis edytorski]
Zacna rzecz jest mieć rozum pełny wiadomością historyi, bo historya jest mądrość w kupę złożona i rozum ludzi wiela, w jedno zebrany — Grzegorz z Nazjanzu, poemat Παρά Νικοβούλου προς τον πατέρα (łac. Nicobuli filii ad patrem, Od Nikobulosa do jego ojca), w. 61–62, cytat przybliżony; w źródle błędnie wskazany jako Ad Nicobolum (Do Nikobolosa), co sugeruje zapożyczenie przez Skargę z dzieła Philippa Camerariusa Operae Horarum Subcisivarum, Sive Meditationes Historicae, Norymberga 1591, gdzie występuje to samo brzmienie tytułu oraz tekst praktycznie identyczny jak u Skargi. [przypis edytorski]
Zacnemu panu prefektowi… — Robert d'Estouteville, ożeniony z córką poprzedniego prefekta Ambrozją Delore; swego czasu Villon, zaszczycany łaskami prefekta, napisał dlań balladę, którą tutaj pomieścił. [przypis tłumacza]
zacnie a. zacni (gw.) — zatęskni. [przypis edytorski]
zacni poetowie — przypuszczać można, że chodzi tu o przyjaciół dworzan, wspomnianych we Fraszkach: Górnickiego, Trzecieskiego, Rojzjusza, Porębskiego, którzy odwiedzali Kochanowskiego w Czarnym Lesie. [przypis redakcyjny]
zacności wprost niepospolitej — z przesadą, przedrzeźniając Arsenę. [przypis tłumacza]
zacny (daw.) — godny szacunku, zaufania. [przypis edytorski]
zacny — godny zaufania i szacunku. [przypis edytorski]
zacny Le Blond, który, który okazał się dla mnie tak usłużny w Wenecji, a który wybrawszy się w podróż do Francji… — kiedy pisałem te słowa, pełen dawnej i ślepej ufności, daleki byłem od podejrzewania prawdziwej pobudki i następstw tej wycieczki do Paryża. [przypis autorski]
zacny mąż — prawdopodobnie chodzi o leśniczego bukowińskiego, Franciszka Kleina. [przypis edytorski]
zacny — prawy, godny zaufania i szacunku. [przypis edytorski]
zacny synu Herkula — Kardynał Hipolit Este; o jego zwycięstwie nad Wenecjanami (strofa 2) była już mowa 3, 57. [przypis redakcyjny]
zacny — tu: wysoko urodzony. [przypis redakcyjny]
za cóż tedy (daw.) — zatem z jakiego powodu. [przypis edytorski]
za cóż — tu: dlaczego, dlaczegóż. [przypis edytorski]
za cóż — tu: dlaczego. [przypis edytorski]
za co — czemu, dlaczego. [przypis redakcyjny]
Za co dziękuję świętej białogłowie — Dzięki Beatrycze. [przypis redakcyjny]
za co temuż Kazimierz potem nagrodził, iż zwierzchność grodu mu nadał, a w godności pomiędzy rzędy szlachty zaliczył — w oryg. łac.: civitatem ci contulit, et cum dignitate inter nobiliores extulit [przypis edytorski]
za co — tu: dlaczego. [przypis edytorski]
zacudować się — zadziwić się. [przypis redakcyjny]
zacwierka — dziś: zaćwierka; forma właściwa autorowi pochodzącemu z Wołynia. [przypis edytorski]
zaczął było — forma daw. czasu zaprzeszłego; znaczenie: zaczął wcześniej (uprzednio w stosunku do innych czynności, zdarzeń itp. wyrażonych zwykłym czasem przeszłym). [przypis edytorski]
zaczął czytać — następuje tu prawie dosłowne tłumaczenie pieśni Selmy Osjana. Pieśń Selmy tłumaczyli na język polski: Karpiński (urywki), Tymieniecki, Krasicki, Kniaźnin, Goszczyński. Konstanty Tyminiecki podaje treść tej pieśni w następujących słowach: „Co rok Bardowie zgromadzali się do zamku króla lub książęcia, przy którego znajdowali się boku, i tam swoje rytmy śpiewali. Król wybierał z pomiędzy nich te, które były godniejsze zachowania, i wpajano je dzieciom z najdokładniejszą pilnością, aby je tym sposobem przesłać potomności. Taka uroczystość dała Osjanowi powód i materię ułożenia poematu Pieśni Selmy, jakoby śpiewanych od rozmaitych bardów w Selmie, pałacu Fingala.” (Pisma Konstantego Tyminieckiego, Warszawa 1817, t.1, s. 49). W Pieśni Selmy powtarza Osjan pieśni dawnych bardów. Pieśń rozpada się na trzy części: W pierwszej Minona śpiewa o Salgarze i Kolmie, w drugiej bard Ulin oddaje żale Ryna i Alpina (o śmierci Morara), w trzeciej Armin opowiada tragiczną śmierć swych dzieci Arindala i Daury. [przypis redakcyjny]
Zaczął dynastią trupów, był ostatnim z rodu — Po wzięciu Luwru na królewskim tronie lud położył trupa. [przypis autorski]
zacząłem był — daw. konstrukcja czasu zaprzeszłego; znaczenie: zacząłem wcześniej, uprzednio (w stosunku do czynności wyrażonej zwykłym czasem przeszłym). [przypis edytorski]
zaczął go Satyros odrywać od ołtarza — nie wstydził się, on, arystokrata, mający monopol pobożności, przyzwoitości i dobrego wychowania, były członek Rady, plamić się niewolniczą czynnością posiepaki [siepacza, oprawcy]. [przypis tłumacza]
zaczął już było — daw. konstrukcja, czas zaprzeszły o znaczeniu: wcześniej zaczął (zanim nastąpiło coś innego). [przypis edytorski]
zaczął pisać historię wojny sukcesyjnej hiszpańskiej — esej historyczny, który nie został dokończony. [przypis edytorski]
zaczął (…) pytać o żonie i o dziecku — dziś: zaczął pytać o żonę i dziecko. [przypis edytorski]
zaczął się Agesilaos, oszukany w tym, co stanowiło istotę całej sprawy, zastanawiać, co należy począć — zazdrosny był też o stanowisko Ateńczyka Chabriasa, który teraz był w służbie Tachosa, a w 377 r. spowodował niepowodzenie Agesilaosa w Beocji; zdradził więc swego pana i przeszedł na stronę buntownika, o którym niżej. [przypis tłumacza]
zaczął się dowcipkować — dziś popr.: zaczął dowcipkować. [przypis edytorski]
zaczął swą czynność od bogów — Ksenofont, który w Wyprawie Cyrusa ostentacyjnie podkreśla swoją bogobojność, przedstawia królewicza jako wzór pobożności. Współcześni Ksenofontowi odznaczają się wielką, choć bezduszną pobożnością, trącącą fanatyzmem, jak świadczy o tym proces Alkibiadesa i skazanie Sokratesa. [przypis tłumacza]
zaczął wynajdywać lube i wesołe piosenki i pieśni do tańca, i pieśni do lubego śpiewu — układał melodię i słowa. [przypis autorski]
zaczął z nimi układać się o wydanie poległych — celem sprawienia im pogrzebu, co było najświętszym obowiązkiem Greka. [przypis tłumacza]
zaczątek — w pierwszym wydaniu „Biblioteka Boy'a” rozpoczynała się od dzieł Montaigne'a. [przypis redakcyjny]
zaczadzić się — umrzeć od zatrucia czadem, czyli tlenkiem węgla, który wydziela się, kiedy coś się pali przy małej zawartości tlenu, np. w niewywietrzonym pomieszczeniu. W czasach, kiedy powstała książka o Maciusiu, większość domów (i pałaców) była ogrzewana piecami, w których palił się węgiel lub drewno. [przypis edytorski]
za czarna na świetne pochwały — w oryg. wyraźniejsza gra słów: too brown for a fair praise, gdzie fair może oznaczać blond, jasny lub rzetelny, słuszny; w czasach Szekspira za piękne uważano tylko blondynki o jasnej skórze. [przypis edytorski]
Zaczarowana Grota — po ang. Pleasant Isle of Aves, Wyspa Rajskich Ptaków a. Cudowna Ptasia Wyspa, cytat z wiersza Charlesa Kingsleya The Last Buccaneer, opisującego wyspę Isla Aves na Morzu Karaibskim. [przypis edytorski]
za czasem (daw.) — z czasem, po jakimś czasie. [przypis edytorski]
za czasem — po jakimś czasie. [przypis redakcyjny]
za czasem — z czasem. [przypis redakcyjny]
za czasów demokracji żyli z donosicielstwa i byli ciężarem dla wielu porządnych ludzi — tzw. sykofanci. Oskarżali zwłaszcza należących do Rady Czterystu lub ich sympatyków („porządni ludzie”, dosłownie „piękni i dobrzy”, czyli arystokraci). Niejeden jednak wróg demokracji, który się im porządnie opłacił, był niezaczepiany. Ale i „trzydziestka” nie zaczepiała tych sykofantów, którzy zrobili majątek na donosicielstwie i mogli sobie pozwolić na arystokratyczne przekonania. [przypis tłumacza]
za czasów Księstwa Warszawskiego — Ustawa Księstwa Warszawskiego, wprowadzona przez Napoleona w 1807 r., zniosła poddaństwo chłopów, nie zwalniając ich jednak od pańszczyzny; nie zmieniła w rzeczywistości położenia wsi polskiej: w praktyce obszarnicy obracali ją na swoją korzyść, usuwając z lepszych gruntów chłopów pańszczyźnianych dla poszerzenia własnych folwarków. [przypis redakcyjny]
za czasów Mikołaja — tzn. za cara Mikołaja I Romanowa, który panował w Cesarstwie Rosyjskim w latach 1825–1855. [przypis edytorski]
Za czasów niemieckich — tj. podczas okupacji Warszawy przez wojska niemieckie w czasie I wojny światowej, od 5 sierpnia 1915 do listopada 1918. [przypis edytorski]
za czasów Rosji przedwojennej — chodzi o cesarstwo rosyjskie sprzed I wojny światowej. [przypis edytorski]
za czasów szwedzkich — tj. w czasie najazdu szwedzkiego na Polskę (1655–1660). [przypis redakcyjny]
Za czasu naszych ojców pan de Boutières o mało nie postradał Turynu (…) — Pamiętniki Wilhelma du Bellay, IX. [przypis tłumacza]
Za czasu Tyberiusza skazańcy (…) — Tacyt, Roczniki, VI, 29. [przypis tłumacza]
zacz (daw.) — za co. [przypis edytorski]
Zaczęła się była — daw. forma czasu zaprzeszłego, używanego dla wyrażenia czynności (zdarzenia, stanu itp.) poprzedzającej inną czynność (zdarzenie, stan itp.) wyrażoną w czasie przeszłym zwykłym; znaczenie: zaczęła się… (w przeszłości). [przypis edytorski]
Zaczęło złoto kapać i błyskać na słońcu — W butelkach wódki gdańskiej bywają na dnie listki złota [przypis autorski]
zaczęli iść — wolnym krokiem, by się nie zmęczyć. [przypis tłumacza]
zaczęli swoje igry — A far all'amore. [przypis autorski]
zaczęto mordować się wzajem — aluzja do politycznego procesu i skazania na śmierć Dantona. [przypis edytorski]
zaczekam na górze na jego przybycie — Stosunek Elmiry do Orgona jest poprawny, ale chłodny. Może zawsze był taki: może ochłodził się od czasu, jak Tartufe wcisnął się w dom i zajął w sercu Orgona miejsce żony i dzieci. [przypis tłumacza]
zaczembyście (…) wytrykali — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: zaczem wytrykalibyście; zanim wytrykalibyście. [przypis edytorski]
zaczem (daw.) — dlatego, skutkiem tego. [przypis edytorski]
zaczem (daw., gw.) — po czym, następnie. [przypis edytorski]
zaczem (daw.) — po czym, a następnie. [przypis edytorski]
zaczem (daw.) — po czym, następnie. [przypis edytorski]
zaczem (daw.) — po czym. [przypis edytorski]
zaczem (daw.) — potem, następnie. [przypis edytorski]
zaczem (daw.) — tu: po czym, następnie. [przypis edytorski]
zaczem (daw.) — tu: zanim. [przypis edytorski]
zaczem (daw.) — więc, w związku z czym. [przypis edytorski]
zaczem (daw.) — w związku z czym. [przypis edytorski]
zaczem (daw.) — w związku z czym, wobec czego. [przypis edytorski]
zaczem (daw.) — zanim. [przypis edytorski]
zaczem (daw.) — zatem, przeto. [przypis edytorski]
zaczem — dziś: potem. [przypis edytorski]
zaczem — po czym, następnie. [przypis edytorski]
zaczem — po czym, następnie; więc. [przypis edytorski]
zaczem — po czym. [przypis edytorski]
Za czemś minionem, za czemś dalekiem — dziś poprawnie: Za czymś minionym, za czymś dalekim. [przypis edytorski]
zaczem (starop. forma) — po czym, w wyniku czego. [przypis edytorski]
zaczem (starop.) — po czym; następnie. [przypis edytorski]
zaczem (starop.) — po czym. [przypis edytorski]
zaczem (starop.) — po czym; tu: w wyniku czego. [przypis edytorski]
