Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 448 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | ukraiński | włoski | żartobliwie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8397 przypisów.
zajźrzeć (daw.) — zazdrościć. [przypis edytorski]
zajźrzeć (daw.) — zazdrościć. [przypis redakcyjny]
zajźrzeć (starop.; tu 2 os. lp: zajźszysz) — zazdrościć. [przypis redakcyjny]
zajźrzeć (starop.) — zazdrościć. [przypis edytorski]
zajźrzeć (starop.) — zazdrościć; zayźrzawszy iey kęs: zazdroszcząc jej trochę, tu w znaczeniu: będąc o nią zazdrosny [wobec swego brata, Goffreda]. [przypis edytorski]
zakącie (daw. zgrub.) — zakątek. [przypis edytorski]
zakąsać — zagryzać, przygryzać. [przypis edytorski]
zakąt (daw.) — zgr. od zakątek. [przypis edytorski]
zakąty — kąty, zakątki. [przypis edytorski]
zakała — osoba przynosząca wstyd. [przypis edytorski]
zakała — tu: wstyd, hańba. [przypis edytorski]
zakała — tu: wstyd. Najczęściej słowo to oznacza osobę przynoszącą wstyd innym. [przypis edytorski]
zakał — dziś: zakała; wyrodek, odszczepieniec. [przypis edytorski]
zakałem — wadą. [przypis edytorski]
zakał — przyczyna wstydu. [przypis edytorski]
zakał — tu: hańba. [przypis edytorski]
zakał — wada, przywara. [przypis redakcyjny]
zakalać — dziś popr.: skalać, pokalać. [przypis edytorski]
zakamiały — zakamieniały. [przypis redakcyjny]
zakarbować (daw.) — dobrze zapamiętać. [przypis edytorski]
zakarbować — tu: zapisać. [przypis edytorski]
zakarbować — zaznaczyć karbami, tj. nacięciami. [przypis edytorski]
za karę przyczytane — policzone jako odbyta kara. [przypis edytorski]
za karetą — „u kozła tylniego wisiał stopień […] na paskach rzemiennych, po którym lokaje na kozioł wstępowali, hajducy zaś i pajucy, gdzie nie było hajduków, na tym stopniu plac swój za karetą mieli”. (J. Kitowicz, Opis obyczajów, s. 531). Obowiązkiem hajduków w czasie podróży było otwieranie drzwi karety i ustawianie przed nią stopnia. Zgodnie z ówczesną modą na egzotykę do dobrego tonu należało mieć służącego Murzyna. [przypis redakcyjny]
zakasłać się — zanieść się kaszlem. [przypis edytorski]
zakaszlać się — zanieść się kaszlem, nie mogąc go opanować. [przypis edytorski]
zakatrupi — zamorduje. [przypis autorski]
za katy (daw.) — do licha (łagodne przekleństwo). [przypis edytorski]
za każdą razą — dziś popr.: za każdym razem. [przypis edytorski]
za każdą razą — dziś: za każdym razem. [przypis edytorski]
zakażony (starop.) — zepsuty. [przypis redakcyjny]
zakazała mi ją — dziś popr.: zakazała mi jej. [przypis edytorski]
zakazało nieumieszczonym w katalogu wstępu do miasta — wydalili z miasta przeszło 5000 obywateli. [przypis tłumacza]
zakazali gorzałki w Ameryce — od roku 1919 do 1933 na terenie całych Stanów Zjednoczonych zakazana była produkcja i sprzedaż alkoholu. [przypis edytorski]
za Kazimierza Jagiellończyka (…) dziatwa ta już to na Tyńcu, już w Lublinie bawiła — ob[acz:] Kontariniego w tłumaczeniu Niemcewicza. [przypis autorski]
zakazujesz (starop.) — zalecasz się. [przypis edytorski]
Zakiela (gw.) — zanim. [przypis edytorski]
za Kielskim — Bolesław Kielski, O wpływie Moliera na rozwój komedii polskiej. [przypis tłumacza]
Zakint, Same, Dulichion — wyspy sąsiadujące z Itaką. [przypis edytorski]
zakis (daw.) — zakiśnięcie, fermentacja; tu: ciasta pod wpływem dodanego zakwasu (zaczynu). [przypis edytorski]
zakis — ferment, zaczyn. [przypis edytorski]
zakisy — zakisły; skwaśniały. [przypis edytorski]
zakitować — uszczelnić kitem: masą plastyczną twardniejącą pod wpływem powietrza. [przypis edytorski]
zakładać „sieci” — popr. zastawiać sieci. [przypis edytorski]
zakładając głównie swe nadzieje na owych siedmiu gąskach — dziś: pokładając (…) swe nadzieje w owych (…). [przypis edytorski]
zakładając po napoleońsku ręce… — krzyżując je na piersiach (ulubiony gest Napoleona I). [przypis redakcyjny]
zakładaj korab’ — zaczynaj budować okręt (arkę). [przypis redakcyjny]
zakładał do wózka szkapinę — zaprzęgał konia do wozu. [przypis edytorski]
Zakładanie wielkich modnych ogrodów było bardzo kosztowne i przyczyniało się niejednokrotnie do ruiny gospodarcze] nierozważnych amatorów ogrodnictwa. [przypis redakcyjny]
zakład asekuracyjny — instytucja ubezpieczeniowa. [przypis edytorski]
zakład (daw.) — zastaw, rękojmia; por.: zakładnik. [przypis edytorski]
Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Ossolineum — fundacja założona we Lwowie w 1817 roku przez Józefa Maksymiliana Ossolińskiego (1748–1826), pisarza, działacza kulturalnego. Prowadziła jedną z największych polskich bibliotek, wydawnictwo i muzeum. Po drugiej wojnie światowej zbiory przeniesiono do Wrocławia. [przypis edytorski]
zakładów zgody — rękojmi („zakładników”) zgody (małżeńskiej). [przypis redakcyjny]
zakład (starop.) — związek i wspólne działanie. [przypis redakcyjny]
zakład — tu: instytucja naukowa a. artystyczna. [przypis edytorski]
Zakład — tu w znaczeniu: zakład leczenia zdrowia psychicznego. [przypis edytorski]
zakładu bierzemy (starop.) — zakład wygrywamy. [przypis redakcyjny]
Zakład Witrażów S.G. Żeleński — pracownia założona w 1902 r. przez Stanisława Gabriela Żeleńskiego (1873–1914), brata autora. Po jego śmierci zakład prowadziła jego żona Izabela, a potem syn Adam. W XXI w. firma działa nadal, a obok pracowni znajduje się muzeum witrażu. [przypis edytorski]
zakład w Studzieńcu — zakład poprawczy dla chłopców w Studzieńcu pod Żyrardowem, założony w 1876 r. i funkcjonujący nadal w XXI w.; w 1929 r. w zakładzie wybuchł skandal, kierownictwo usłyszało oskarżenia o złe zarządzanie, nadużycia i malwersacje finansowe, placówka przeszła pod zarząd Ministerstwa Sprawiedliwości i została zreorganizowana. [przypis edytorski]
zakłady graficzne u Koziańskich — drukarnia powstała w Krakowie w 1881; w 1919 Koziańscy w wyniku licytacji nabyli upadającą warszawską firmę Olgelbrandów, zmieniając jej nazwę na „Zakłady Graficzne Eugeniusza i Dr. Kazimierza Koziańskich, dawniej Samuela Orgelbranda Synów”. [przypis edytorski]
zakłady Kruppa — założone w 1811 roku przez Friedricha Kruppa, od 1903 funkcjonujące jako spółka akcyjna Friedrich Krupp AG, od 1999 jako ThyssenKrupp AG; firma zajmowała się wydobyciem rudy żelaza, produkcją stali, sprzętu kolejowego, maszyn przemysłowych oraz broni i amunicji, co w roku 1880 zapewniało połowę obrotów przedsiębiorstwa. [przypis edytorski]
zakład zastawniczy — dawne określenie lombardu. [przypis edytorski]
zakłosi się — pokryje się kłosami. [przypis autorski]
zakłyźni (gw.) — zapewne przen.: zagryzie. [przypis edytorski]
zakląć (tu daw.) — przysiąc. [przypis edytorski]
zaklasła — dziś popr.: zaklasnęła. [przypis edytorski]
zaklataja (ukr.) — zaklęta. [przypis edytorski]
zaklęli moc Boga w kształt godny człowieka — mowa o kolosie rodyjskim, jednym z siedmiu cudów świata. [przypis edytorski]
zaklęsły (gw.) — zapadły, wklęsły. [przypis edytorski]
zaklęto — postraszono klątwą. [przypis edytorski]
zaklęty, u źródła stoi (…) — zarysowany tu obraz poetycki odpowiada obrazowi pędzla Jacka Malczewskiego Rycerz u studni. Zwrócił na to uwagę już sam Wyspiański, który przesłał Malczewskiemu egzemplarz Wesela z zakreślonym tym właśnie fragmentem. Motyw „zatrutej studni” występuje często u tego znakomitego malarza, współczesnego Wyspiańskiemu, w funkcji symbolicznej. Cykl reprodukcji obrazów z tym motywem, pt. Zatruta studnia, ukaże się w r. 1906 z poetyckim komentarzem L. Rydla. [przypis redakcyjny]
zakleksać — w oryginale beklecksen: upaprać, zasmolić; prawdop. winno tu być: przylepić. [przypis edytorski]
zakleksany (daw.) — pobrudzony kleksami z atramentu. [przypis edytorski]
Zakliczyn — miasto w województwie małopolskim, w powiecie tarnowskim. [przypis edytorski]
zaklinać przez — dziś popr. forma: zaklinać na. [przypis edytorski]
zakluczył — tu: zawiązując koniec rzemienia, zamknął pętlę. [przypis edytorski]
zakochać (daw.) — dziś: zakochać się. [przypis redakcyjny]
zakochać — zakochać się. [przypis redakcyjny]
zakochałem się (…) na pierwszy rzut oka — popr.: zakochałem się od pierwszego wejrzenia. [przypis edytorski]
Zakochany lew (fr. Le Lion amoureux) — popularna komedia historyczna Francois Ponsarda z 1866; Ponsard otrzymał w 1845 nagrodę Akademii Francuskiej za „postawienie tamy fali romantyzmu”, w 1855 został wybrany członkiem Akademii. [przypis edytorski]
zakochuje się (…) w potwór moralnego tematu — chodzi zapewne o twór będący pochodną moralnego tematu. [przypis edytorski]
Za: Kohler, Author's Right…, ch. 1 p. 60. [przypis autorski]
zakołatał do drzwi masonii, według przypuszczenia jego biografa, jako badacz… — por. Erich Schmidt, Lessing, Berlin 1899, t. II, s. 422. [przypis autorski]
Za kołem, które łuk mniejszy pisało — Przy zawrocie wozu koło będące na stronie, w którą wóz się zawracał, kreśliło łuk mniejszy. Cały pochód orszaku zwracał się w prawą, a więc i poeta ze swymi przewodnikami stał po prawej stronie wozu, gdzie stały trzy cnoty teologiczne. [przypis redakcyjny]
za kolana go obłapić — obejmowanie pod kolana było gestem błagania i zarazem uznania czyjejś wyższości. [przypis edytorski]
zakolebać się (gw.) — zakołysać się. [przypis edytorski]
zakoli jewo (ros.) — zakłuj go. [przypis edytorski]
zakończyć życie już teraz — Sokrates, stając w sądzie, liczył lat siedemdziesiąt. [przypis tłumacza]
zakon augustiański — znajdował się na Kazimierzu pod Krakowem. [przypis redakcyjny]
Zakon Boży — nauka religii w szkołach rosyjskich. [przypis edytorski]
zakon boży — prawo boże, dziesięć przykazań. [przypis edytorski]
zakon Boży — prawo Boże, przykazania. [przypis edytorski]
zakon boży (starop.) — prawa przykazań boskich. [przypis redakcyjny]
zakon (daw.) — powinność religijna a. prawna; wiara, religia. [przypis edytorski]
zakon (daw.) — prawo; nakazy moralne. [przypis edytorski]
zakon (daw.) — prawo, powinność prawna a. religijna; wiara, religia. [przypis edytorski]
zakon (daw.) — prawo, powinność religijna a. prawna; Nowy Zakon: Nowy Testament, chrześcijańska część Biblii. [przypis edytorski]
zakon (daw.) — prawo, powinność religijna a. prawna. [przypis edytorski]
zakon (daw.) — prawo, powinność religijna a. prawna; wiara, religia. [przypis edytorski]
zakon (daw.) — prawo, prawidła. [przypis edytorski]
