ZBIÓRKA KRYZYSOWA
Potrzebujemy 125 tys. zł do końca 2024 roku, żeby móc dalej funkcjonować. Dlaczego?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | ukraiński | włoski | żartobliwie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8498 przypisów.
Ziemie Odzyskane — ziemie zachodnie i północne przyznane Polsce na mocy postanowień konferencji poczdamskiej, obejmujące Pomorze Zachodnie z Kołobrzegiem i Słupskiem, Pomorze Gdańskie, Łużyce, Ziemię lubuską, Ziemię kłodzką, Śląsk, Wielkopolskę, Warmię, Malborskie i Prusy Książęce. [przypis edytorski]
Ziemie równom, haj — ale cobyś wiedzioł, kany mój zadek się zocyno, a twój końcy (gw.) — Ziemię równą, ano, ale żebyś wiedział, gdzie się mój zadek zaczyna, a twój kończy. [przypis edytorski]
ziemie (starop. B. lp rodz.ż.) — ziemi. [przypis redakcyjny]
ziemie (starop. forma) — dziś D.lp r.ż.: (do) ziemi. [przypis edytorski]
ziemie (starop. forma) — dziś D.lp r.ż.: (wiele) ziemi. [przypis edytorski]
ziemie (starop. forma) — dziś D.lp r.ż.: ziemi. [przypis edytorski]
ziemie (starop. forma) — dziś D.lp r.ż.: ziemi; wszystkorodna ziemia. [przypis redakcyjny]
ziemie (starop. forma) — dziś D.lp r.ż.: (z) ziemi. [przypis edytorski]
ziemie (starop. forma) — dziś popr. D.lp r.ż.: ziemi. [przypis edytorski]
ziemie (starop. forma) — zamiast: (do) ziemi, starsza forma, 2. przypadek [tj. D.] lp. [przypis redakcyjny]
ziemie — tu: oddziały z poszczególnych obszarów kraju, ziem. [przypis edytorski]
ziemi Gad — w Biblii ziemia posiadana przez potomków siódmego syna patriarchy Jakuba. [przypis edytorski]
ziemi Ibrejczyków — «Wykradziono mnie z domu mojego ojca, z ziemi Hebrajczyków [tu: Ibrejczyków]. Rodzina Hebrajczyków była już znana z tego, że praojcowie [Abraham i Icchak] zamieszkują Kanaan, zatem ziemia [Kanaan] zaczęła być kojarzona z Hebrajczykami», zob. Radak do 40:10. [przypis edytorski]
ziemiokrąg — horyzont a. krańce Ziemi. [przypis edytorski]
Ziemio! — wszechjednej duszy królestwo przedwieczne — Ostatnim zastosowaniem dogmatu o Duszy świata, o Duchach i Geniuszach żywiołów jest głos Demogorgona do Ziemi, do Księżyca, Słońca i gwiazd, do umarłych. [przypis tłumacza]
ziemlomier (gw.) — człowiek zajmujący się pomiarami terenu, geodeta (dawniej nazywany geometrą). [przypis edytorski]
ziem nie porał (daw., gw.) — ziemi nie krajał (pługiem). [przypis autorski]
ziemny — tu: ziemski, dotyczący ziemi. [przypis edytorski]
ziemny — tu: ziemski (nie niebiański). [przypis edytorski]
ziemny — tu: ziemski. [przypis edytorski]
ziemny — ziemski. [przypis edytorski]
Ziemowit IV (ok. 1352–1426) — książę płocki, prowadzący samodzielną politykę zagraniczną, długo występował jako przeciwnik Jagiełły, dał się poznać jako dobry administrator. [przypis edytorski]
Ziemowit — popr.: Siemowit; syn Piasta i Rzepichy, domniemany następca króla Popiela i pradziad Mieszka I. [przypis edytorski]
Ziemowit V (1389–1442) — książę mazowiecki, dziedziczny lennik Polski. [przypis edytorski]
ziemstwo — organ samorządowy wprowadzony w części guberni carskiej Rosji, decydujący o najważniejszych sprawach lokalnych podczas zjazdów ziemian, mieszczan i zamożnych chłopów. [przypis edytorski]
ziemstwo — tutaj: staropolski sąd szlachecki. [przypis redakcyjny]
ziemstwo — „Ziemskie sądy składają się z urzędników mających jurysdykcją, obranych przez zgromadzoną szlachtę na sejmikach elekcyjnych”. (Zbiór potrzebn. wiad.). Sądy ziemskie zajmowały się sprawami cywilnymi szlachty osiadłej. [przypis redakcyjny]
Zieńkowski, Wasilij (1881–1962) — rosyjski filozof. [przypis edytorski]
ziggurat — wieża świątynna o zmniejszających się schodkowo kolejnych tarasach, charakterystyczna dla architektury sakralnej starożytnej Mezopotamii. [przypis edytorski]
zimą panuje tu powietrze łagodne — rzadko u nas maj jest tak piękny, jak tam grudzień. Zimę znać tylko po oliwkach i figach etc., które tracą liście. [przypis tłumacza]
Zima bywszy zejdzie snadnie — zima przybywszy, łatwo ustąpi. [przypis redakcyjny]
Zima miejska — wiersz ukazał się w „Tygodniku Wileńskim” 15 lipca 1818 roku; był to pierwszy opublikowany wiersz Mickiewicza. [przypis redakcyjny]
zimia (gw.) — ziemia. [przypis edytorski]
zimie, lecie (starop. forma) — zimą, latem. [przypis edytorski]
zimie (starop. forma) — locativus, zamiast: w zimie. [przypis redakcyjny]
zimie (starop. forma) — zimą. [przypis edytorski]
zimmunizowany — uodporniony. [przypis edytorski]
Zimna Woda — ob. Zimnowoda, wieś w woj. wielkopolskim, w pow. gostyńskim; w okresie zaborów w ówczesnym pruskim powiecie Krotoszyn, jako wieś folwarczna stanowiła odrębny majątek, własność rodziny Rychłowskich. [przypis edytorski]
zimne ciężary — obfity śnieg. [przypis redakcyjny]
Zimne powietrze ściąga zakończenia zewnętrznych żyłek naszego ciała — To widać nawet na oko: w zimie człowiek wydaje się szczuplejszy. [przypis autorski]
zimnica — febra. [przypis edytorski]
zimnica — febra. [przypis redakcyjny]
zimnica — malaria bądź inna choroba objawiająca się naprzemienną gorączką i dreszczami. [przypis edytorski]
zimnica — malaria. [przypis edytorski]
zimny kraj — Syberia, dokąd władze carskiej Rosji wysyłały skazańców. [przypis edytorski]
zimnym jest prąd — dziś: zimny jest prąd. [przypis edytorski]
zimnyś (daw. forma) — skrócone: zimny jesteś. [przypis edytorski]
zimny zwierz koziorogi — koziorożec (zimowy znak zodiaku). [przypis redakcyjny]
Zimorodki, piejące na burzliwej fali!… — są to autentyczne wiersze Eurypidesa, wybrane przez Ajschylosa jako typy „dekadentyzmu” z całej jego poezji. [przypis tłumacza]
zimorodki — rodzaj ptaków z rodziny zimorodkowatych. W czasie pobytu Dygasińskiego w Brazylii, pod koniec XIX w. ptaki te nadal uchodziły za egzotyczne w Polsce, stąd zachowano oryginalne wyróżnienie tego słowa w tekście. [przypis edytorski]
Zimorowic a. Zimorowicz, Józef Bartłomiej (1597–1677) — polski pisarz i poeta okresu baroku, tworzący po łacinie, kronikarz i kilkakrotnie burmistrz Lwowa; autor m.in. dzieła Viri illustres civitatis Leopoliensis („Znamienici mężowie miasta Lwowa”, 1671). [przypis edytorski]
zimostradny (daw.) — nędzny, mizerny. [przypis redakcyjny]
zimowe gody — Boże Narodzenie. [przypis edytorski]
zimowla (daw.) — zimowanie. [przypis edytorski]
zimowliki — zimowe mieszkania Kozaków. [przypis edytorski]
zimownik — osada, w której Kozacy przeczekują zimę. [przypis edytorski]
Zimowy Pałac, Gatczyn i Carskie Sioło — rezydencje carskie. [przypis edytorski]
Zimowy Pałac — petersburska rezydencja carów, zbudowana przez Piotra I. [przypis edytorski]
z impetem — popędliwie, z pasją. [przypis redakcyjny]
zinąd (daw.) — z innego miejsca. [przypis edytorski]
Z Inacha, Akryzjusza i z Micen ród — Inach był pierwszym królem Argos, Akryzjusz czwartym; tego córką była Danae, która uciekła do Italii i tu założyła Ardeę dla syna Daunusa, ojca Turnusowego; nie z Micen więc, lecz z Argos. [przypis edytorski]
zinaczyć się (starop.) — przemienić się. [przypis edytorski]
Zindapp właśc. Zündapp — marka motocykli. [przypis edytorski]
Zinków — miasto (dziś wieś) w centralnej części Ukrainy, ok. 20 km na płd. wschód od Jarmoliniec. [przypis redakcyjny]
Zinowiew, Grigorij, właśc. Radomyslski (1883–1936) — rewolucjonista, działacz bolszewicki, przewodniczący Międzynarodówki Komunistycznej. W 1926 r. odsunięty przez Stalina, potem sądzony i stracony. [przypis edytorski]
Zinowjew, Grigorij Jewsiejewicz, pierwotnie Hirsz Apfelbaum a. Hirsz Radomylski (1883–1936) — rosyjski rewolucjonista i polityk; należał do kierownictwa partii bolszewickiej; pierwszy przewodniczący Komitetu Wykonawczego Międzynarodówki Komunistycznej; sądzony w pokazowym pierwszym procesie moskiewskim (19–24 sierpnia 1936) za udział w rzekomym spisku przeciwko przywódcom partii bolszewickiej, stracony. [przypis edytorski]
Zinowjew, Grigorij Jewsiejewicz, pierwotnie Hirsz Apfelbaum a. Hirsz Radomylski (1883–1936) — rosyjski rewolucjonista i polityk; należał do kierownictwa partii bolszewickiej; pierwszy przewodniczący Komitetu Wykonawczego Międzynarodówki Komunistycznej. [przypis edytorski]
zinzėti — zinzti, zyzti, zirzti. [przypis edytorski]
Zinzendorf, Nikolaus Ludwig von (1700–1760) — niemiecki teolog ewangelicki i reformator religijny, biskup braci morawskich, opiekun i przywódca ruchu pietystycznego w Saksonii. [przypis edytorski]
ziobro (gw.) — żebro. [przypis edytorski]
zioły — dziś popr. forma N.lm: ziołami. [przypis edytorski]
zioły — dziś popr. forma N. lm: ziołami. [przypis edytorski]
ziomek — ktoś, kto pochodzi z tej samej okolicy. [przypis edytorski]
ziomek — ktoś, kto pochodzi z tej samej okolicy. [przypis edytorski]
ziomek — osoba wywodząca się z tej samej ziemi (krainy, regionu, państwa). [przypis edytorski]
ziomek — rodak; osoba, która pochodzi z tego samego rejonu, kraju lub okolicy. [przypis edytorski]
ziomki — dziś popr. forma N. lm: ziomkami. [przypis edytorski]
zionąc ostatnią obelgą zamierającą wraz z głosem — człowiek przyzwyczajony do takiego widoku i świadomy losu, jaki mu grozi, może zważać jedynie wielkość duszy, a wówczas ten widok jest najistotniejszą i najwyższą z biernych rozkoszy. [przypis autorski]
Zionwil, właśc. Joinville — miasto w południowej Brazylii, stolica stanu Santa Catarina. [przypis edytorski]
Zipangu — bajecznie bogata wyspa daleko na wschodzie, opisywana przez średniowiecznego weneckiego podróżnika Marco Polo, identyfikowana z Japonią. [przypis edytorski]
Zipfel (niem.) — cypel, koniec, szpic, wskazówka. [przypis edytorski]
ziścić się — spełnić się. [przypis edytorski]
ziści (gw., daw.) — spełnij, dopełnij nadziei. [przypis autorski]
Ziściła się przepowiednia Chateaubrianda — „Ne faire qu'un seul homme le l'espéce humaine” [uczyń jednego tylko człowieka gatunkiem ludzkim; red. WL]; por. M. Zdziechowski, Chateaubriand i Bourbonowie, Wilno 1934, s. 71. [przypis autorski]
z-istniewa (neol.) — czas. utworzony od czas. istnieć, synonim: zaczyna istnieć, tworzy się. [przypis redakcyjny]
ziszczenie — w oryginale niem. Die Erfüllung: spełnienie. [przypis edytorski]
Zitto! (wł.) — Milcz! [przypis redakcyjny]
Zitto! Zitto! (wł.) — Milcz! Milcz! [przypis edytorski]
Zi! Zi! A szejne puryc (…) (jid.) — Patrz, patrz! Jaki piękny panicz! Jaka piękna panienka. [przypis edytorski]
Zizi — zdrobniałe imię Eupraksii Nikołajewny Wulf (1810–1883), znajomej Puszkina z czasu pobytu w Michajłowskiem. [przypis edytorski]
zizolowany — dziś: odizolowany a. izolowany. [przypis edytorski]
zjąć (daw.) — dziś: zdjąć. [przypis edytorski]
zjąć (starop.) — zdjąć; zjęły: zdjęły. [przypis edytorski]
zjąć (starop.) — złączyć. [przypis redakcyjny]
Zjadacz opium, ang. Confessions of an English Opium-Eater (1821) — autobiograficzna książka Thomasa De Quinceya. [przypis edytorski]
zjada za dziesięciu — Wszystkie rysy tyczące materialnych korzyści zagarnianych przez Tartufa wkłada Molier bardzo zręcznie w usta jedynie Dorynie, zwalniając rodzinę Orgona od wszelkiego pozoru interesowności. [przypis tłumacza]
zjadłbym śledzia — miałbym za swoje, czułbym się z pyszna. Wyrażenie powstało w związku ze staropolskim zwyczajem, według którego w zapustny wtorek, o północy, na zakończenie zabawy, podawano śledzia. Oznacza więc coś nieprzyjemnego, tym bardziej że następuje po poprzedniej przyjemności. [przypis redakcyjny]
zjadłeś fis — tj. pominąłeś jedną nutę. [przypis edytorski]
zjadłość — zajadłość. [przypis edytorski]
zjadłość — zajadłość, zapamiętanie w gniewie a. walce. [przypis edytorski]
