Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 165622 przypisów.
Bhogovotgita a. Bhagavatgita — indyjski traktat filozoficzny, tekst święty hinduizmu. [przypis edytorski]
biadać — tu skrócone od: biada ci. [przypis edytorski]
Biada Cyteronie! — z Sofoklesa: Król Edyp. Cyteron (Kitajron): góra w Beocji, na której porzucony został okrutnie od losu ścigany Edyp. Pełen żalu, że uratowany został w dzieciństwie, woła w najgłębszym bólu: „Biada Cyteronie!”. Inne myśli z Eurypidesa. [przypis tłumacza]
Biada narodowi grzesznemu, ludowi ociężałemu w złości: opuścili Pana, zbluźnili ś. Boga Izraelskiego… — Iz 1, wersety 4, 7, 8. [przypis edytorski]
biada — odtąd w tekście: αἰαὶ. [przypis tłumacza]
Biada pasterzom, którzy sami siebie karmią, iżali trzody nie od pasterzów mają być karmione — Ezech. 34, 2. [przypis edytorski]
Biada temu, który jest malutkiego serca i ust złośliwych, który dwiema drogami chodzi — Syr 2, 12. [przypis edytorski]
Biada temu, który łupi i wydziera, bo też sam złupiony będzie — Iz 33, 1, cytat skrócony. [przypis edytorski]
Biada tobie, co łupisz, abowiem też ty pewnie złupion będziesz — por. Iz 33, 1. [przypis edytorski]
Biada tym, którzy stawią prawa nieprawe i, pisząc, niesprawiedliwość piszą, aby ucisnęli ubogie na sądach i gwałt czynili w sprawie podłych ludu mego — Iz 10, 1–2. [przypis edytorski]
Biada tym, o których ludzie będą mówili dobrze — Łk 6, 26. [przypis edytorski]
Biada wam, którzyście w oczach waszych mądremi i u siebie roztropnemi… — Iz 5, 21. [przypis edytorski]
Biadaż mnie na cię (starop.) — biada mi z tobą. [przypis redakcyjny]
Biada ze wschodu, biada z zachodu… — w oryginale: Głos ze wschodu, głos z zachodu (φωνὴ ἀπὸ ἀνατολῆς, φωνὴ ἀπὸ δύσεως) etc. [przypis tłumacza]
Biada ziemi, (…) której król dziecię. A na tym ci nic: jeśli laty jest dziecię, czyli obyczajami? — sens: Nieszczęśliwy kraj, którego król jest dziecinny z powodu wieku lub niedojrzałości emocjonalnej. [przypis edytorski]
Biada zwyciężonym — polska forma znanego hasła rzymskiego: Vae victis. Słowa te miał wypowiedzieć Brennus, wódz Galów, po klęsce Rzymian nad rzeką Alią (390 r. p.n.e.). [przypis redakcyjny]
Biagioli u Wittego — (tom I str. 54). [przypis autorski]
białągłową (starop.) — dziś (przestarz.): białogłową; tj. kobietą; daw. obie części składowe słowa odmieniały się (por. np. dzisiejsze: Białystok, do Białegostoku itd.). [przypis edytorski]
białą głową — tu: białogłowę, tj. kobietę. [przypis edytorski]
Biała Cerkiew — miasto w centralnej części Ukrainy, ok. 80 km na płd. od Kijowa. Od 1774 r. do rewolucji bolszewickiej należało do polskiego magnackiego rodu Branickich. [przypis edytorski]
Biała dama w Hofburgu — legendarna Biała Dama strzegąca skarbu w jednej z głębokich piwnic pałacu Hofburg w Wiedniu. [przypis edytorski]
biała głowa (daw.) — kobieta (częściej zapisywane łącznie). [przypis edytorski]
białagłowa (daw.) — kobieta. [przypis edytorski]
białagłowa — kobieta. [przypis edytorski]
białagłowa (starop.) — dziś: białogłowa; kobieta; daw. obie części składowe słowa odmieniały się (por. np. dzisiejsze: Białystok, do Białegostoku itd.). [przypis edytorski]
białagłowa (starop.) — kobieta. [przypis edytorski]
Biała Góra — Montalbano (Montauban), zamek we Francji, którego położenie dziś już oznaczyć się nie da. [przypis redakcyjny]
Biała Góra — wzniesienie w pobliżu Pragi, miejsce stoczonej 8 listopada 1620 bitwy, w której siły czeskich protestantów zostały rozbite przez armię austriacką, co pozbawiło Czechy niezależności na kilka wieków. [przypis edytorski]
biała — herbata na pół ze spirytusem. [przypis autorski]
biała i czerwona korona — faraonowie nosili podwójną koronę symbolizującą władzę nad dwoma zjednoczonymi krainami: połączenie wysokiej białej korony Górnego Egiptu oraz niższej czerwonej korony Dolnego Egiptu. [przypis edytorski]
biała msza — rodzaj rytuału, w trakcie którego masoni mają rzekomo znieważać hostię. [przypis edytorski]
Biała Niedziela — przedostatnia niedziela przed Wielkanocą. [przypis redakcyjny]
biała płeć (daw.) — płeć piękna, żeńska; kobiety. [przypis edytorski]
biała płeć (starop.) — białogłowy; kobiety. [przypis edytorski]
Biała Róża — powieść Żmichowskiej, której korektę w zbiorowym wydaniu Dzieł robiła podówczas Wanda. [przypis redakcyjny]
Biała — rzeka w województwie małopolskim przepływająca przez Tarnów, prawobrzeżny dopływ Dunajca. [przypis edytorski]
Biała Woda — Wisła (niem. Weissel). [przypis redakcyjny]
białéj — daw. forma fleksyjna z tzw. é pochylonym, w wymowie zbliżonym do y. [przypis edytorski]
białe, by lilie — białe niby lilie. [przypis edytorski]
białego wam byka poświęcę — biały byk jako najwspanialsza, rzadka ofiara. [przypis edytorski]
Białe Jeziora — miasto nad jeziorem o tej samej nazwie na wsch. od Petersburga. [przypis redakcyjny]
białejgłowy (starop.) — dziś przestarz.: białogłowy, tj. kobiety; daw. obie części składowe słowa odmieniały się (por. np. dzisiejsze: Białystok, do Białegostoku itd.). [przypis edytorski]
białemigłowami (starop. forma) — dziś (przestarz.) N.lm: (między) białogłowami; tzn. (między) kobietami; daw. obie części składowe słowa odmieniały się (por. np. dzisiejsze: Białystok, do Białegostoku itd.). [przypis edytorski]
białemi skrzydły — dziś popr. forma N. lm: białymi skrzydłami. [przypis edytorski]
białe (…) morze — Morze Bałtyckie, lit. Baltijos jūra oznacza dosł.: białe morze. [przypis edytorski]
Białe Morze (trad. litew.) — tu: Bałtyk. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
białe muły — białe muły mogą uśmiercić człowieka. [przypis tłumacza]
białe ptaszę (…) poda różdżkę — wiadomość o tym, że opadają już wody potopu otrzymali ocaleni na arce Noego dzięki gołębicy (stąd będącej symbolem pokoju), która przyniosła gałązkę oliwną z lądu. [przypis edytorski]
białe rymy — wiersz biały, bezrymowy, oparty na rytmie. [przypis edytorski]
białe szatki — λευκοὺς χιτωνίσκους (widocznie wyrażenie ironiczne), candida tunica, weissen Leibrock (Cl.), [pominięto tłum. na rosyjski]. [przypis tłumacza]
białe (żarg. drukarski) — pusta, niepokryta drukiem część wiersza. [przypis edytorski]
Białgród a. Białogród — miasto w Serbii nad Dunajem. [przypis redakcyjny]
białka — kobieta. [przypis autorski]
Białka — rzeka w województwie małopolskim, prawy dopływ Dunajca. Powstaje w Tatrach z połączenia Rybiego Potoku (to on wypływa z Morskiego Oka, a nie Białka) z Białą Wodą. [przypis edytorski]
Białka — właśc. Białka Tatrzańska, wieś w województwie małopolskim, w powiecie tatrzańskim. [przypis edytorski]
białka — żona. [przypis autorski]
białka — zarówno kopia, jak wyd. I i II mają: „białko”. Wyd. III wprowadziło tu poprawkę na l. mn. Kleiner przyjmuje tę wersję wbrew Czubkowi, który poszedł za rękopisem. Wydaje się, że obie formy są prawidłowe. Tekst niniejszy przyjmuje wersję wyd. III i Kleinera. [przypis redakcyjny]
Białkowski, Tadeusz (1888–1961) — aktor. [przypis edytorski]
białność — popr.: białość, biel. [przypis edytorski]
Białobłocki, Bronisław (ok. 1861–1888) — przedwcześnie zmarły na gruźlicę krytyk literacki, publicysta, pochodził z polskiej drobnoszlacheckiej rodziny kalwińskiej z okolic Mińska, studiował prawo w Petersburgu (1878–1882), gdzie nawiązał kontakty z ros. organizacją Narodnaja Wola; następnie przebywał w Warszawie, współdziałając z kręgiem młodzieży ożywianej ideami socjalistycznymi, skupionym wokół Stanisława Krusińskiego; publikował gł. w „Przeglądzie Tygodniowym” (1883–1885), był jednym z pionierów krytyki socjalistycznej (z tego stanowiska poddawał oglądowi twórczość realistów rosyjskich i polskich, w tym m.in. Konopnickiej i Orzeszkowej), dopominał się o literaturę zaangażowaną społecznie, stającą po stronie uciemiężonych mas ludu, dającą wsparcie dla zaangażowania w walkę o sprawiedliwość społeczną. [przypis edytorski]
Białocerkiew a. Biała Cerkiew — miasto w centralnej części Ukrainy, ok. 80 km na południe od Kijowa. [przypis edytorski]
białocerkiewskie — przerwana bitwa pod Białocerkwią 21 września 1651. [przypis redakcyjny]
białogłówka (daw.) — zdrobn. od: białogłowa; młoda kobieta, dziewczyna. [przypis edytorski]
Białogłówka — marka dawnej wódki produkowanej w Grodnie, od koloru kapsli do butelek. [przypis edytorski]
białogłowa (daw.) — kobieta; nazwa od nakrycia głowy, białego czepca, pod którym zgodnie ze daw. zwyczajami kobiety zamężne były zobowiązane chować włosy. [przypis edytorski]
białogłowa (daw.) — kobieta. [przypis edytorski]
białogłowa — kobieta, niewiasta. [przypis redakcyjny]
białogłowski (daw.) — kobiecy, damski. [przypis edytorski]
białogłowskie (daw.) — kobiece. [przypis edytorski]
białogłowski (starop.) — kobiecy. [przypis edytorski]
Białogród a. Akerman (dziś ukr.: Biłhorod-Dnistrowskij) — miasto nad limanem Dniestru, na terytorium płd.-zach. Ukrainy. [przypis edytorski]
Białogród — miasto nad limanem Dniestru, dziś Biłgorod-Dnistrovśkyj na terytorium płd.-zach. Ukrainy; w starożytności kolonia grecka i rzymska, potem miasto bizantyjskie, w XIII w. tatarskie. [przypis edytorski]
białogwardziejski — dziś popr.: białogwardyjski. [przypis edytorski]
białokamienna stolica — stały epitet nadawany Moskwie w poezji rosyjskiej. [przypis redakcyjny]
białokapturni posłowie — dominikanie. [przypis redakcyjny]
Białolenka — Białołęka, wieś w dzis. powiecie warszawskim (gmina Brudno, parafia Tarchomin). [przypis autorski]
białopienne — tu: o białej pianie, niosące ze sobą białą pianę itd. [przypis edytorski]
białoskórnicy — garbarze. [przypis autorski]
białoskórnik — rzemieślnik garbujący skóry na rękawiczki i odzież. [przypis edytorski]
białoskrzydła (…) pławaczko — pływaczko o białych skrzydłach; neologizm białoskrzydła jest kalką gr. słowa leukopteros. [przypis edytorski]
Białoszewski, Miron (1922–1983) — poeta, prozaik, zajmował się także teatrem. Jako poeta skupiał się na przedstawianiu codzienności, posługując się skondensowaną i przesadną formą języka potocznego. Jego najważniejszym dziełem prozatorskim jest antyheroiczny Pamiętnik z powstania warszawskiego. [przypis edytorski]
Białowieża — tu: Puszcza Białowieska, wielki kompleks leśny na ob. pograniczu polsko-białoruskim; od 1932 jej część stanowi park narodowy. [przypis edytorski]
Białowoda — właśc. Biała Woda, polana w Tatrach Wysokich. [przypis edytorski]
białozór — gatunek ptaka drapieżnego. [przypis edytorski]
białozór — gatunek sokoła, tu: orzeł. [przypis redakcyjny]
białozor, dziś białozór — duży ptak drapieżny z rodziny sokołowatych, dziś gatunek zagrożony. [przypis edytorski]
białozor — sokół do polowania. [przypis edytorski]
białychgłów (starop. forma) — dziś (przestarz.): białogłów; kobiet; daw. obie części składowe słowa odmieniały się (por. np. dzisiejsze: Białystok, do Białegostoku itd.). [przypis edytorski]
białych latarń gazowych — pod koniec XIX w. w dużych miastach używano zasilanych z gazowni lamp gazowych, emitujących silne światło dzięki rozgrzewaniu do białości siatki żarowej płomieniem spalanego gazu; oświetlano nimi ulice i budynki publiczne. [przypis edytorski]
Biały Dunajec — rzeka w płd. Polsce, prawy dopływ Dunajca. [przypis edytorski]
Biały Dunajec — wieś w województwie małopolskim, w powiecie tatrzańskim. [przypis edytorski]
Biały Gród — historyczne centrum rosyjskiej stolicy, Moskwy, otoczone białymi murami obronnymi, zbudowanymi w XVI w., zniszczonymi w czasie rządów Katarzyny Wielkiej i jej wnuka Aleksandra I. [przypis edytorski]
biały karzeł — niewielki obiekt astronomiczny (rozmiarem zbliżony do Ziemi) złożony ze zdegenerowanej materii, emitujący promieniowanie widzialne o bardzo jasnej barwie; biały karzeł powstaje po ustaniu reakcji jądrowych w gwieździe o małej lub średniej masie: gwiazdy o masie od 0,08 do 0,4 masy Słońca) nie osiągają w trakcie swojej ewolucji warunków wystarczających do zapłonu helu w reakcjach syntezy termojądrowej, więc powstają z nich białe karły helowe, gwiazdy o masie od 0,4 do ok. 4 mas Słońca spalają hel, dając białe karły węglowe lub węglowo-tlenowe, gwiazdy o masie równej 4–8 mas Słońca dają białe karły z domieszką tlenu, neonu i magnezu. [przypis edytorski]
Biały Krzyż (niem. Weißes Kreuz) — organizacja założona w 1890 r. w Berlinie, szerząca edukację w zakresie zdrowia i etyki seksualnej. [przypis edytorski]
Biały księżyc… — o księżycu wspomina również W Szwajcarii: „Jest chwila, kiedy ze srebrzystą tęczą/ Wychodzi blady pierścionek Dyjany,/ Wszystkie się wtedy słowiki rozjęczą/ I wszystkie liście na drzewach zabrzęczą,/ I wszystkie źródła jęk wydają szklany…” [przypis redakcyjny]
Biały kwadrat na białym — aluzja do obrazu Kazimierza Malewicza. [przypis edytorski]
biały mazur — ostatni taniec w czasie zabawy karnawałowej, już nad ranem, tradycyjnie wyróżniający się zasadą, że to kobiety wybierają tancerzy: „panie proszą panów”. [przypis edytorski]
biały miesiąc — tu: miejsca intymne („nieopalone”), gra słów pomiędzy słońcem i księżycem (miesiącem). [przypis edytorski]
białymi zębami od mleka — ziemia Jehudy będzie także zasobna w pastwiska, «czerwoność oczu będzie z powodu obfitości wina, a biel zębów z powodu obfitości mleka», zob. Raszi do 49:12. [przypis edytorski]
