Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | austriacki | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | sportowy | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 174203 przypisów.
stajanie a. staja — jednostka odległości, licząca od ok. 100 do 1000 m. [przypis edytorski]
stajanie a. stajanie — daw. miara odległości: dystans, po przebyciu którego koń musi się zatrzymać na odpoczynek. [przypis edytorski]
stajanie a. staje — daw. miara długości, równa ok. 1000 m. [przypis edytorski]
stajanie a. staje — daw. miara długości, w różnych okresach i okolicach licząca od 100 do 1000 m. [przypis edytorski]
stajanie a. staje — daw. miara odległości (etymologicznie: dystans, po przebiegnięciu którego koń musi się zatrzymać i odpocząć); staje staropolskie było równe ok. 135 m, staje nowopolskie (XIX w.) to ok. 1000 m. [przypis edytorski]
stajanie a. staje — daw. miara odległości. [przypis edytorski]
stajanie a. staje — daw. miara odległości, w różnych okresach i okolicach licząca od ok. 100 do ok. 1000 m. [przypis edytorski]
stajanie a. staje (gw.) — dawna miara długości, różna w zależności od okolicy. [przypis edytorski]
stajanie a. staje — staropolska miara długości drogi, odległość przebyta przez konia pomiędzy dwoma odpoczynkami. [przypis edytorski]
stajanie — daw. miara długości, w różnych okresach i okolicach licząca od 100 do 1000 m. [przypis edytorski]
stajanie (daw.) — miara odległości a. powierzchni. [przypis edytorski]
stajanie — dawna miara odległości: dystans, jaki koń może przejść bez odpoczynku. [przypis edytorski]
stajanie — jednostka odległości, licząca od ok. 100 do 1000 m. [przypis edytorski]
stajanie — stadium, στάδιον [stadion] = 625 rzymskich stóp (Pliniusz, Historia naturalna II, 21; Linde) [ok. 160–210 m]. [przypis tłumacza]
stajanie — [starop. miara odległości licząca ok. 135 m; red. WL] po grecku stadion, około 185 m. [przypis tłumacza]
stajanie (także: staja a. staje) — starop. miara odległości licząca ok. 135 m; stajanie było definiowane dość nieprecyzyjnie, jako odległość między dwoma postojami konia podczas podróży, różną więc mogła mieć miarę: np. staja nowopolska liczyła nieco ponad 1 km. [przypis edytorski]
staja (przestarz.) — starop. miara powierzchni, ok. 1 ha. [przypis edytorski]
staja, staje a. stajanie — daw. miara długości, w różnych okresach i okolicach licząca od 100 do 1000 m. [przypis edytorski]
staja — starop. jednostka powierzchni, licząca od 1,2 do 1,5 ha, nazywana też: stajem a. stajaniem; także jednostka długości, licząca od 100 do 1000 m. [przypis redakcyjny]
Staję, „gościńców król, włóczęga” — por. początkowy wers Sonetu szalonego Leopolda Staffa: „Włóczęga, król gościńców, pijak słońca wieczny”. [przypis edytorski]
staje a. staja (daw.) — dawna miara długości. [przypis edytorski]
staje a. stajanie — daw. jednostka miary (odległość, po przebyciu której koń musi się zatrzymać na odpoczynek). [przypis edytorski]
staje a. stajanie — daw. miara długości, dzieląca się na 84 łokcie i równa ok. 134 m. [przypis edytorski]
staje a. stajanie — daw. miara długości, w różnych okresach i okolicach licząca od 100 do 1000 m. [przypis edytorski]
staje a. stajanie — dawna miara odległości; staje nowopolskie (XIX w.) to ok. 1000 m. [przypis edytorski]
staje a. stajanie — dawna miara odległości; staje staropolskie było równe ok. 135 m, staje nowopolskie (XIX w.) to ok. 1000 m. [przypis edytorski]
staje a. stajanie — daw. pozaukładowa miara długości; tu: chodzi zapewne o s. staropolskie wynoszące ok. 134 m a. s. austriackie równe 65,4 m. [przypis edytorski]
staje a. stajanie — staropolska miara długości drogi, odległość przebyta przez konia pomiędzy dwoma odpoczynkami. [przypis edytorski]
stajeć się — daw. konstrukcja z partykułą -ci, skróconą do -ć; inaczej: staje ci się; czy się staje. [przypis edytorski]
staje — daw. jednostka długości, licząca w różnych czasach i regionach od 100 do 1000 m. [przypis edytorski]
staje — daw. miara długości. [przypis edytorski]
staje — daw. miara długości, w różnych okresach i okolicach licząca od 100 do 1000 m. [przypis edytorski]
staje — daw. miara długości, w różnych okresach i okolicach licząca od 100 do 1000 m. [przypis redakcyjny]
staje — daw. miara długości, wynosząca nieco ponad kilometr. [przypis edytorski]
staje — daw. miara długości, wynosząca nieco ponad kilometr. [przypis edytorski]
staje — daw. miara odległości. [przypis edytorski]
staje — dawna miara długości, różna w różnych okolicach. [przypis redakcyjny]
staje — dawna miara odległości. [przypis edytorski]
staje — dawna miara odległości; staje staropolskie było równe ok. 135 m, staje nowopolskie (XIX w.) to ok. 1000 m. [przypis edytorski]
staje (daw.) — tu: kawałek pola, miara jego wielkości. [przypis edytorski]
staje — greckie staje wynosiło około 178 m. [przypis tłumacza]
staje — jednostka długości, licząca od 100 do 1000 m, nazywana też: stają a. stajaniem. [przypis redakcyjny]
staje — jednostka odległości, licząca od ok. 100 do 1000 m, nazywana też stają albo stajaniem. [przypis redakcyjny]
stajem (1 os. lm cz. przysz.) — stopniejemy (por. czasownik tajać). [przypis redakcyjny]
stajem — stajemy (forma skrócona). [przypis edytorski]
stajeńki — dziś popr.: stajenki. [przypis edytorski]
staje przed nim Fortuna… — przedrukowana ta gadka z Fortuną w Wiszniewskiego Historia literatury, tom VII, str. 118. [przypis tłumacza]
staje się jedyną mocą zdolną dać pokój narodom — ibid., s. 61–2. [przypis autorski]
staje, stajanie — dawna miara odległości (etymologicznie: dystans, po przebiegnięciu którego koń musi się zatrzymać i odpocząć). [przypis edytorski]
staje — staropolska miara długości: odległość, po przejechaniu której koń musi się zatrzymać na odpoczynek. [przypis edytorski]
staje — tu daw.: wystarcza. [przypis edytorski]
Staje widomie morowa dziewica (…) chustką skrwawioną powiewa — Lud prosty w Litwie wyobraża morowe powietrze w postaci dziewicy, której zjawienie się, opisane tu według powieści gminnej, poprzedza straszliwą chorobę. Przytoczę, w treści przynajmniej, słyszaną niegdyś w Litwie balladę. «We wsi zjawiła się morowa dziewica i według zwyczaju przeze drzwi lub okno wsuwając rękę, i powiewając czerwoną chustką, rozsiewała śmierć po domach. Mieszkańcy zamykali się warownie, ale głód i inne potrzeby wkrótce zmusiły do zaniedbania takowych środków ostrożności; wszyscy więc czekali śmierci. Pewny szlachcic, lubo dostatecznie opatrzony w żywność i mogący najdłużej wytrzymać to dziwne oblężenie, postanowił jednak poświęcić się dla dobra bliźnich, wziął szablę zygmuntówkę, na której było imię Jezus, imię Maryja, i tak uzbrojony otworzył okno domu. Szlachcic jednym zamachem uciął straszydłu rękę i chustkę zdobył. Umarł wprawdzie i cała jego rodzina wymarła, ale odtąd nigdy we wsi nie znano morowego powietrza.» Chustka owa miała być zachowana w kościele, nie pomnę jakiego miasteczka. Na Wschodzie, przed zjawieniem się dżumy, ma się pokazywać widmo na skrzydłach nietoperza i palcami wytykać skazanych na śmierć. Zdaje się, że imaginacja gminna w podobnych obrazach przedstawić chciała to przeczucie tajemne i tę dziwną trwogę, która zwykła poprzedzać wielkie nieszczęścia lub zgon, a którą nie tylko pojedyncze osoby, ale całe narody częstokroć podzielają. Tak w Grecji przeczuwano długie trwanie i okropne skutki wojny peloponeskiej, w państwie rzymskim upadek monarchii, w Ameryce przybycie Hiszpanów itd. [przypis autorski]
staj kilkoro — dziś popr.: staj kilka. [przypis edytorski]
stajnia Augiasza (mit. gr.) — zamieszkała przez 3000 wołów i nie czyszczona od 30 lat. Oczyszczenie jej było jedną z dwunastu legendarnych prac Herkulesa. [przypis redakcyjny]
stajnia Augiasza — nawiązanie do jednej z prac Heraklesa, który miał oczyścić stajnie króla Augiasza; przen.: coś brudnego i trudnego do uporządkowania. [przypis edytorski]
stajnie (daw.) — dziś forma Msc.lp: stajni. [przypis edytorski]
stajnie (daw.) — dziś forma N.lp: stajni. [przypis edytorski]
stajnie — dziś popr. forma D. lp: stajni. [przypis edytorski]
stajonko a. stajanie — większy obszar gruntu uprawnego. [przypis edytorski]
stałaby się (…) drażliwą (daw.) — dziś: stałaby się drażliwa. [przypis edytorski]
Stała jodłą wężowa — żona węża stała się jodłą. [przypis edytorski]
stała magnetyczna (…) została zmierzona przez pp. P. Curie i C. Chéneveau (…) — [por.] „Societé de Physique”, 8 kwietnia 1903. [przypis autorski]
stałam blisko Palli, z szacunku nie odważyłam się od niej odejść, ani podnieść na nią oczu — Dziewczęta, nawet królewskiego rodu, odnosiły się z wielkim szacunkiem do mężatek. [przypis autorski]
stała na swoim — popr.: obstawała przy swoim. [przypis edytorski]
stała Plancka (fiz.) — jedna z podstawowych stałych fizycznych, charakterystyczna dla mechaniki kwantowej, oznaczana literą . [przypis edytorski]
stała Plancka (fiz.) — jedna z podstawowych stałych fizycznych, charakterystyczna dla mechaniki kwantowej, oznaczana literą h. [przypis edytorski]
Stałem się bohaterem Listów szalonego człowieka — (właśc.: Listy człowieka szalonego, 1899) powieść A. Niemojewskiego z życia artystów. [przypis edytorski]
stał — mowa o husarzu. [przypis redakcyjny]
stało — było napisane. [przypis edytorski]
stało mi się — dziś: stało się dla mnie. [przypis edytorski]
stałość — spokój, niewzruszoność. [przypis edytorski]
stałością — spokój, niezmienność postawy i poglądów. [przypis edytorski]
stało się dnia ósmego — „Wydawałoby się, że ósmy dzień był to ósmy dzień miesiąca nisan, jako że Przybytek został postawiony pierwszego dnia tego miesiąca, ale komentatorzy powiedzieli, że był to rosz chodesz (pierwszy dzień) nisan i przez siedem dni upełnomocniania, każdego dnia Mojżesz rozstawiał Przybytek i składał go, aby nauczyć [kohenów jak to robić]”, Ibn Ezra do 9:1 [1]. [przypis tradycyjny]
stało się — «Laban pozazdrościł [kosztowności] swojej siostrze», zob. Radak do 24:30. [przypis edytorski]
stało — starop. forma zapisu (tu uwspółcześniona): sstało. [przypis edytorski]
stał się nawet od strasznego Janusza Radziwiłła zgubniejszym — mowa o tzw. rokoszu Lubomirskiego (1665–1666), wznieconym przez tego magnata politycznym i zbrojnym buncie szlachty przeciw dążeniom absolutystycznym Jana Kazimierza; konflikt zakończył się kompromisem: Lubomirski został wygnany, a król zrezygnował z wyznaczenia swojego następcy (tj. z elekcji vivente rege); w 1668 r. Jan Kazimierz abdykował. [przypis edytorski]
stalag — obóz jeniecki dla szeregowców i podoficerów. [przypis edytorski]
stalag — obóz jeniecki dla szeregowców i podoficerów [przypis edytorski]
stalaktyt — naciek wapienny w postaci sopla zwisającego ze stropu jaskini. [przypis edytorski]
stalaktyt — naciek wapienny w postaci sopla zwisającego ze stropu jaskini. [przypis edytorski]
stalaktyt — rodzaj nacieku skalnego. [przypis edytorski]
St Albans — miasto w Wielkiej Brytanii, w Anglii, w płd. części hrabstwa Hertfordshire. [przypis edytorski]
stal damasceńska — stal, z której od X do XVII w. produkowano broń białą, posiadającą niezwykłą w owych czasach jakość (dużą twardość przy jednoczesnej odporności na pęknięcia i ukruszenia); nazwa pochodzi od Damaszku w Syrii, w okolicach którego (między innymi) wytwarzano z tej stali szable i miecze; w Europie swą legendarną sławę stal damasceńska zyskała od czasów wypraw krzyżowych. [przypis edytorski]
staldas — trobesys gyvuliams laikyti, tvartas. [przypis edytorski]
stalić — hartować. [przypis edytorski]
Stalingrad to jedno z największych miast Rosji, leżące nad Wołgą, obecnie nosi nazwę Wołgograd (do roku 1925 Carycyn, od 10 kwietnia 1925 do 7 listopada 1961 Stalingrad). O kontrolę nad Stalingradem stoczona została jedna z najważniejszych bitew II wojny światowej. Była to jedna z najkrwawszych bitew w historii wojen, liczbę ofiar szacuje się na 2 miliony.
Niemiecka ofensywa na Stalingrad rozpoczęła się w sierpniu 1942 r. Bombardowania Luftwaffe doprowadziły do zniszczenia znacznej części miasta, następnie bitwa przerodziła się w walki miejskie, podczas których obie strony nadsyłały posiłki do miasta. W połowie listopada Niemcy zepchnęli radzieckich obrońców do czterech wąskich przyczółków wzdłuż zachodniego brzegu Wołgi, przejmując kontrolę nad 90 proc. powierzchni Stalingradu. Dopiero w listopadzie Armia Czerwona zdołała odciąć wspierające Niemców armie rumuńskie, węgierskie i włoskie. Hitler nakazał jednak swojej armii trwać na miejscu i nie próbować wyrwania się z okrążenia; zamiast tego podjęto próby zaopatrywania jej drogą powietrzną i przełamania pierścienia okrążenia z zewnątrz. Ciężkie walki trwały jeszcze do lutego 1943 r., gdy siły Osi w Stalingradzie, wyczerpawszy swoje zapasy amunicji i żywności, poddały się. Bitwa stalingradzka spowodowała wycofanie znacznych sił niemieckich z Europy Zachodniej, które miały uzupełnić straty wojskowe na froncie wschodnim.
[przypis edytorski]
Stalingrad, właśc. Wołgograd — rosyjskie miasto obwodowe, nad dolną Wołgą, które do roku 1925 nosiło nazwę Carycyn, a od 1925 do 1961 Stalingrad. [przypis edytorski]
Stalingrad właśc. Wołgograd — rosyjskie miasto obwodowe, nad dolną Wołgą, które od 1925 do 1961 r. nosiło nazwę Stalingrad. Od lipca 1942 do lutego 1943 r. trwała tutaj walka, zakończona zwycięstwem Rosjan nad Niemcami. [przypis edytorski]
staliśmy się przeciwnikami Boga — Dzieła, t. X, s. 56. [przypis autorski]
stalka a. stalówka — element pióra, blaszka dotykająca bezpośrednio papieru podczas pisania. W I połowie XX w. dzieci w szkołach uczyły się pisać piórem złożonym z drewnianej obsadki i metalowej stalówki, którą zanurzało się co chwilę w kałamarzu pełnym atramentu. Stalówki szybko się zużywały i trzeba było je często wymieniać. Długopis został wynaleziony w 1938 r., a do powszechnego użytku wszedł znacznie później. [przypis edytorski]
stalka a. stalówka — w czasach, w których powstała ta książka, pisano piórem, przy czym tzw. wieczne pióra były drogie, więc dzieci w szkołach używały zwykle pióra składającego się z podłużnej drewnianej obsadki z zamocowaną metalową stalówką, którą maczało się co chwilę w kałamarzu z atramentem. Długopis został wynaleziony w 1938 r., a do powszechnego użytku wszedł znacznie później. [przypis edytorski]
stalka a. stalówka — w czasach, w których powstała ta książka, pisano piórem, przy czym tzw. wieczne pióra były drogie, więc dzieci w szkołach używały zwykle pióra składającego się z podłużnej drewnianej obsadki z zamocowaną metalową stalówką, którą maczało się co chwilę w kałamarzu z atramentem. Długopis został wynaleziony w 1938 r., a do powszechnego użytku wszedł znacznie później. [przypis edytorski]
stalka (daw. pot.) — stalówka, element pióra do pisania. [przypis edytorski]
stalka (daw. pot.) — stalówka. [przypis edytorski]
stalka (daw.) — przedmiot zrobiony ze stali; tu prawdopodobnie: stalówka (część pióra osadzana na obsadce i po zanurzeniu w atramencie służąca do pisania). [przypis edytorski]
stalka (daw.) — stalówka. [przypis edytorski]
stalla — zdobiona ławka w prezbiterium, blisko ołtarza, przeznaczona głównie dla duchownych. [przypis edytorski]
stalla (z łac.) — ozdobna ława w kościele. [przypis edytorski]
stalle — drewniane lub kamienne ławki ustawione w prezbiterium. [przypis edytorski]
stalle — kamienne lub drewniane ławki znajdujące się w prezbiteriach świątyń, przeznaczone dla zakonników lub kanoników. [przypis edytorski]
