Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | holenderski | ironicznie | łacina, łacińskie | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8124 przypisów.
crimen laesae Maiestatis (łac.) — zbrodnia obrazy majestatu. [przypis redakcyjny]
crimen laesae maiestatis (łac.) — zbrodnia obrazy majestatu; termin z kodeksu prawa rzym. [przypis edytorski]
Crimen laesae majestatis [zbrodnia obrazy majestatu — Red.WL] popełnia się machinatione, conspiratione violento conatu et facto ipso in personam et vitam regiam [intrygę, spisek gwałtownego działania przeciw osobie i życiu króla, jak również sam uczynek — Red.WL] podług konstytucji r. 1558 tit. de crimine [o zbrodni — Red.WL]. Crimen perduellionis [zbrodnia zdrady kraju — Red.WL] np. gdyby się kto z nieprzyjacielem rzeczyposp. ku szkodzie onej porozumiał, tajemnice rzeczyposp. zwierzone nieprzyjacielowi onej wyniósł, zamek na zmowie poddał, wzruszał pacta foedera [sojusze — Red.WL] z postronnymi pany, rebelią uczynkiem pokazując, alboby którykolwiek inny występek popełnił, który by właśnie był contra rempublicam [przeciw rzeczypospolitej — Red.WL], ma być sądzony eo processu [w tymże procesie — Red.WL], jako causa criminis laesae majestatis [sprawa zbrodni obrazy majestatu — Red.WL]. Const anni 1558 Tit. [tytułem ustawy z roku 1558 — Red.WL]. Takiż postępek ma być. [przypis redakcyjny]
crimen lesae majestatis (łac.) — zbrodnia obrazy majestatu. [przypis edytorski]
crimen lesae Mareschali (łac.) — zbrodnia obrazy marszałka. [przypis edytorski]
crimen status (łac.) — zbrodnia stanu. [przypis edytorski]
criminal conversation — [tu:] cudzołóstwo. [przypis redakcyjny]
criminel-né (fr.) — urodzony zbrodniarz. [przypis edytorski]
crinis (łac.) — włos, pukiel włosów. [przypis edytorski]
Crispi, Francesco (1818–1901) — włoski polityk i prawnik. [przypis edytorski]
Crispi, Francesco (1819–1901) — włoski polityk, w latach 1887–91 i 1893–96 premier; prowadził ekspansję kolonialną w Afryce. [przypis edytorski]
Crispi, Francesco (1819–1901) — włoski polityk, w latach 1887–91 i 1893–96 premier Włoch. [przypis edytorski]
crispum… docta movere latus (łac.) — która umie żywo poruszać się w tańcu. (Pseudo-Wergiliusz, Copa, w. 2). [przypis redakcyjny]
crista intertrochanterica (łac., med.) — termin anatomiczny: grzebień międzykrętarzowy. [przypis edytorski]
criticiens (fr.) — krytycy. [przypis edytorski]
Croce, Benedetto (1866–1952) — włoski estetyk, krytyk literacki, filozof, polityk liberalny, przedstawiciel XX-wiecznego włoskiego idealizmu. [przypis edytorski]
Croce, Benedetto (1866–1952) — włoski filozof, krytyk literacki, publicysta i polityk. [przypis edytorski]
crocodilon (…) venerantur — Iuvenalis, Satirae, XV, 2. [przypis tłumacza]
Croiset, Jean (1656–1738) — francuski jezuita, pionier szerzenia kultu Najświętszego Serca, autor kilkakrotnie wznawianej książki La dévotion au Sacré Coeur de Notre Seigneur Jésus-Christ (Nabożeństwo do Najświętszego Serca Naszego Pana Jezusa Chrystusa, 1689). [przypis edytorski]
Croiset oddaje go przez… — [zob.] Platon, Oeuvres complètes, t. II, Paris 1921. [przypis tłumacza]
Cromwell, Oliver (1599–1658) — polityk angielski, główna postać angielskiej wojny domowej, lord protektor Anglii, Szkocji i Irlandii w latach 1653–1658. [przypis edytorski]
Cromwell, Oliver (1599–1658) — polityk angielski, główna postać angielskiej wojny domowej, lord protektor Anglii, Szkocji i Irlandii. [przypis edytorski]
Cromwell, Olivier (1599–1658) — polityk ang., główna postać angielskiej wojny domowej (1642–1651, zw. też rewolucją angielską), rozgromił siły rojalistów, stłumił powstanie w Szkocji oraz krwawo ujarzmił Irlandię; doprowadził do postawienia przed Najwyższym Trybunałem Sądowym króla Karola I Stuarta, który został publicznie ścięty, co oznaczało obalenie monarchii i ustanowienie republiki w Anglii; od 1653 jako lord protektor sprawował dyktatorskie rządy. [przypis edytorski]
Cromwell, Olivier (1599–1658) — polityk angielski, główna postać angielskiej wojny domowej (1642–1651, zw. też rewolucją angielską), rozgromił siły rojalistów, stłumił powstanie w Szkocji oraz krwawo ujarzmił Irlandię; doprowadził do postawienia przed Najwyższym Trybunałem Sądowym króla Karola I Stuarta, który został publicznie ścięty, co oznaczało obalenie monarchii i ustanowienie republiki w Anglii; od 1653 jako lord protektor sprawował dyktatorskie rządy. [przypis edytorski]
Cromwell, Olivier (1599–1658) — polityk ang., jedna z czołowych postaci rewolucji ang. 1642–1646 i 1648–1649, dowódca antykrólewskich, parlamentarnych wojsk; w 1653 rozpędził parlament tzw. kadłubowy (tj. o liczbie członków zredukowanej z 200 do 50, po wykluczeniu rojalistycznych prezbiterianów, co umożliwiło skazanie na śmierć króla Karola I w 1649) i jako lord protektor sprawował dyktatorskie rządy do końca swego życia. [przypis edytorski]
Crookes, Wiliam (1832–1919) — angielski fizyk i chemik; dzięki analizie widmowej odkrył w 1861 tal (Tl), pierwiastek chemiczny, w 1875 r. skonstruował radiometr (przyrząd do pomiaru intensywności światła), a następnie urządzenie do obserwacji promieniowania katodowego („rura Crookesa”), poprzedzające lampę rentgenowską, oraz spintaryskop do obserwacji i liczenia promieni alfa (1903); Crookes interesował się spirytyzmem i był przekonany, że badania naukowe potwierdzą kiedyś tę teorię (publikował artykuły na ten temat w czasopiśmie „Quarterly Journal of Science” w l. 70. XIX w.). [przypis edytorski]
Crotonianus Milo (łac.) — Milon z Krotonu, sławny atleta i szermierz grecki, żył w VI w. p.n.e. [przypis redakcyjny]
croûte (fr.) — bohomaz. [przypis edytorski]
crowded house (ang.) — dosł. zatłoczony dom; przen. tłumy na widowni. [przypis edytorski]
Croyez-moi, mon ami, l'erreur aussi a son mérite (fr.) — uwierz mi, przyjacielu, błądzenie ma także swe zasługi. [przypis edytorski]
Cruachan — zawołanie rodowe Campbellów. [przypis autorski]
cruciatus (łac.) — męczarnie. [przypis redakcyjny]
Crucifix — zapewne Le crucifix (pol.: Pod krucyfiksem), pieśń religijna, którą skomponował Jean-Baptiste Faure (1830–1914), z polskimi słowami Maksa Radziszewskiego. [przypis edytorski]
crude (łac.) — ostro. [przypis redakcyjny]
crudele (łac.) — byłoby okrucieństwem. [przypis redakcyjny]
crudele (wł.) — okrutny. [przypis edytorski]
crudelis (łac.) — okrutny; tu forma lm crudeles: okrutni. [przypis edytorski]
crudelissime (łac.) — w najokrutniejszy sposób. [przypis redakcyjny]
Crudeli, Tommaso (1702–1745) — włoski wolnomyśliciel z Florencji, uwięziony przez rzymską inkwizycję; jego prace zostały w 1747 wpisane do kościelnego indeksu ksiąg zakazanych i publicznie spalone. [przypis edytorski]
Crusoe, Robinson — bohater powieści przygodowych Przypadki Robinsona Crusoe oraz Dalsze przygody Robinsona Crusoe autorstwa angielskiego pisarza, Daniela Defoe (1660–1731). [przypis edytorski]
Crusoe, Robinson — postać fikcyjna, bohater powieści Przypadki Robinsona Crusoe autorstwa Daniela Defoe (1660–1731). [przypis edytorski]
Cruveilhiera mi sprowadzono, któregoś dnia, (…) Rayer był na wsi — Jan Cruveilhier i Piotr Rayer, słynni lekarze francuscy. [przypis redakcyjny]
crux ansata — tzw. krzyż egipski; znak Anch (a. Ankh), w mitologii egipskiej hieroglif oznaczający życie. [przypis edytorski]
crux crucis (łac.) — krzyż krzyża. [przypis redakcyjny]
Cruzeiro do Sul — miasto i gmina w brazylijskim stanie Parana. [przypis edytorski]
CRZZ — Centralna Rada Związków Zawodowych, naczelny organ zarządzający i reprezentacyjny Zrzeszenia Związków Zawodowych (ZZZ); istniała od 1949 do 1980 r., kiedy to w grudniu wszystkie związki zawodowe wystąpiły ze zrzeszenia. [przypis edytorski]
C. S. — Celina Szymanowska, córka pianistki Marii Szymanowskiej, od 1834 roku żona Adama Mickiewicza; wiersz ogłoszono po raz pierwszy w 1844 roku. [przypis edytorski]
C Three (ang.) — C Trzy, tu jako kryptonim szpiegowski. [przypis edytorski]
CTR — Centralne Towarzystwo Rolnicze, organizacja rolnicza założona w 1907; jej siedzibą była sześciokondygnacyjna kamienica powstała w latach 1911–1912 przy ul. Kopernika 30 w Warszawie. [przypis edytorski]
ct. — skrót od: cent, centy; cent to inna nazwa nowego krajcara, austriackiej jednostki monetarnej po roku 1857 równej 1/100 guldena. [przypis edytorski]
Cúchulainn — wojownik pojawiający się w mitologii irlandzkiej, niepokonany w walce dzięki niezwykłej włóczni Gae Bulg, według podań w swej ostatniej bitwie został ciężko ranny i aby utrzymać się na nogach oraz kontynuować walkę, przywiązał się do drzewa. [przypis edytorski]
Cuartel de la Montana — dawny budynek koszar w Madrycie; 19 lipca 1936, po wybuchu buntu wojskowego w innych częściach Hiszpanii, generał Fanjul pojawił się w garnizonie, ogłosił stan wojenny i czekał z 1500 swoich ludzi na przybycie posiłków, aby przejąć kontrolę nad miastem; koszary zostały otoczone przez wojska lojalne wobec rządu Republiki, podczas ostrzału i szturmu budynek uległ zniszczeniu; po zdobyciu koszar większość buntowników zabito, oficerowie zostali schwytani, osądzeni i straceni. [przypis edytorski]
Cuauhtemoc (ok. 1495–1525) — ostatni władca państwa Azteków (na terenie ob. Meksyku); dowodził obroną stolicy, Tenochtitlan, oblężonej przez najeźdźców pod wodzą hiszpańskiego konkwistadora Corteza; kiedy miasto zostało zdobyte (1521), poddał się Cortezowi, który przyrzekł mu bezpieczeństwo; cztery lata później został powieszony przez Corteza za rzekome organizowanie spisku. [przypis edytorski]
cubiculum (łac.) — pokój sypialny. [przypis edytorski]
cubiculum (łac.) — sypialnia. [przypis edytorski]
Cubiculum — pokój sypialny. [przypis redakcyjny]
cucha (gw.) — wierzchnie odzienie z owczej wełny. [przypis edytorski]
Cucha (gw.) — wierzchnie odzienie z owczej wełny. [przypis edytorski]
cuch (daw.) — zapach. [przypis edytorski]
cuchło — dziś popr. forma: cuchnęło. [przypis edytorski]
cuch — (terminologia myśliwska) węch. [przypis redakcyjny]
Cucić gruoch z plwów (gw.) — przebierać groch z chwastów. [przypis edytorski]
Cucullus non facit monachum (łac.) — kaptur nie czyni mnichem. [przypis edytorski]
cudaczny obcy pieniądz — w pierwszym okresie niepodległości w obiegu znajdowały się jeszcze waluty państw zaborczych. Dopiero w roku 1920 wprowadzono markę polską jako wyłączny środek płatniczy. [przypis redakcyjny]
cuda (daw.) — dziwy, potwory. [przypis redakcyjny]
cuda (daw.) — [tu:] dziwy, potwory. [przypis redakcyjny]
cud Kany Galilejskiej — przemiana wody w wino dokonana wg Ewangelii Jana (J 2, 1–12) przez Jezusa w miejscowości Kana w Galilei. [przypis edytorski]
cudło — cudo. [przypis edytorski]
cudło (daw.) — cudo, dziwo, niezwykłość. [przypis edytorski]
cud nad Wisłą a. bitwa warszawska (13–25 sierpnia 1920) — decydująca bitwa wojny polsko-bolszewickiej (1919–1921): operacja wojskowa stoczona pomiędzy nacierającą na Warszawę Armią Czerwoną a Wojskiem Polskim, zakończona wielkim zwycięstwem polskim, które zadecydowało o zachowaniu niepodległości przez Polskę, doprowadziło do zawieszenia broni i zawarcia w marcu 1921 traktatu pokojowego. Nieoczekiwane zwycięstwo nazwano „cudem nad Wisłą”, nawiązując do potocznej nazwy „cud nad Marną”, przyjętej dla pierwszej bitwy nad Marną (1914), kiedy podczas I wojny światowej armia francuska w podobnie dramatycznej sytuacji nieoczekiwanie odrzuciła wojska niemieckie z przedpola Paryża. Określenie „cud nad Wisłą” zostało podchwycone przez polskie środowiska katolickie, a zwycięstwo przypisano opiece sił nadprzyrodzonych. [przypis edytorski]
Cud nad Wisłą a. Bitwa Warszawska — bitwa stoczona w dniach 13–25 sierpnia 1920 między Armią Czerwoną a Wojskiem Polskim; najważniejsza bitwa wojny polsko-bolszewickiej. [przypis edytorski]
Cud na kirkucie — utwór został opublikowany w zbiorze Z jednego strumienia: szesnaście nowel przez dziesięciu autorów z przedmową Elizy Orzeszkowej. Przedmowa autorstwa Elizy Orzeszkowej dostępna jest w bibliotece Wolne Lektury — Red.WL. [przypis edytorski]
cudna maść — intensywnie reklamowany wówczas l'Huile de Macassar. [przypis edytorski]
cudna postawa (starop.) — dziwne zachowanie się (por. cudaczny: dziwny). [przypis redakcyjny]
cudniej* — bardziej stosownie (inny odcień znaczeniowy niż dzisiaj). [przypis redakcyjny]
cudny (daw.) — dziwny. [przypis edytorski]
cudny (starop.) — piękny. [przypis redakcyjny]
cudo — tu: cud. [przypis edytorski]
cudotworcu — dziś popr.: forma N. lp.: cudotwórcy. [przypis edytorski]
cudować się — dziwić się. [przypis edytorski]
cudować — wymyślać (komuś). [przypis autorski]
cudownąm widział dziecinę — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: widziałem cudowną dziecinę. [przypis edytorski]
cudowna (daw. forma) — w domyśle: to cudowne, cudowna to rzecz. [przypis edytorski]
cudowna woda na wszystkie choroby — Suzin mówi o „cudownej” wodzie z Lourdes. [przypis redakcyjny]
cudowne przymioty Scypiona Afrykańskiego (…) — por. Cicero, De officiis, II, 22. [przypis tłumacza]
cudowny dzbanek proroka — w rozdziale 17 Pierwszych Ksiąg Królewskich (w. 10 i nast.), opowiedziane jest, jak prorok Eliasz przybywa do miasta Sarepty i tu nakarmiony przez ubogą niewiastę, sprawia, że nie ubywa mąki z garnca jej i oliwy z bańki „aż do dnia, gdy Pan spuści deszcz na ziemię”. [przypis redakcyjny]
cudownyś jest — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: cudowny jesteś. [przypis edytorski]
Cudy nie są już potrzebne (…) Cudy za Dioklecjana i za Ariusza — Cały ten ustęp ma podwójne znaczenie i kryje aluzję do sporu jansenistów i cudu w Port-Royal. [przypis tłumacza]
Cudy nie są już potrzebne, ponieważ je już mamy — Pascal cytuje tu zarzut przeciwników cudu w Port-Royal, aby ich zbić. [przypis tłumacza]
cudzą żonę (…), o którą czynią — cudzą żonę, z powodu której toczy się spór. [przypis edytorski]
„Cudzego zdania” chytry liryk — Iwan Iwanowicz Dmitrijew (1760–1837), ros. poeta, autor satyrycznego poematu pt. Cudze zdanie (1795), wyśmiewającego mierne, napuszone ody. [przypis edytorski]
Cudzej jasności małaś uczestniczka (daw. składnia) — jesteś małą uczestniczką cudzej jasności. [przypis edytorski]
cudzenie — czyszczenie. [przypis redakcyjny]
cudze prawa — Polska międzywojenna odziedziczyła ustawodawstwo po trzech państwach zaborczych. Działalność unifikacyjna i opracowanie nowych ustaw odbywało się bardzo powoli. [przypis redakcyjny]
Cudze rzeczy znać dobrze, a swoje potrzeba — w Przysłowiach mów potocznych Andrzeja Maksymiliana Fredry (1621–1679) przysłowie to brzmi następująco: „Cudze wiedzieć rzeczy ciekawość jest, a swoje potrzeba”. [przypis redakcyjny]
cudzić — [tu:] zgrzebłem czyścić. [przypis redakcyjny]
cudzołózca (daw.) — cudzołożnik. [przypis edytorski]
cudzołożnik — chodzi tu o Parysa, który porwał Helenę, co stało się przyczyną wojny trojańskiej; z tej wojny wracał przez 10 lat Ulisses, na którego czeka skarżąca się tutaj Penelopa. [przypis redakcyjny]
cudzopaniec — poddany innego pana. [przypis edytorski]
Cudzoziemca — w oryg. The Stranger. [przypis edytorski]
