Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | pospolity | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | wulgarne | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6283 przypisów.
obrońce — dziś popr. B. lm: obrońców. [przypis edytorski]
obrońce — dziś popr. forma B. lm: obrońców. [przypis edytorski]
obrońce — dziś popr. forma M.lm: obrońcy. [przypis edytorski]
obrońce — dziś popr. forma M. lm: obrońcy. [przypis edytorski]
obrońce — dziś popr. forma: obrońców. [przypis edytorski]
obrońce — dziś popr. forma: obrońcy. [przypis edytorski]
obrońce — dziś popr. M. lm: obrońcy. [przypis edytorski]
obrońce (starop. forma) — dziś popr. M.lm: obrońcy. [przypis edytorski]
obrońcy — w innej redakcji: referendarzowi. [przypis edytorski]
obrona dekadentyzmu, podjęta w roku 1893 przez Zofię Daszyńską-Golińską (…) żywiołowym protestem przeciw temu osłabieniu tętna ludzkiego życia — Z. Daszyńska-Golińska, Fryderyk Nietzsche i dekadentyzm współczesny, „Głos” 1893, nr 48–49. [przypis autorski]
obrona Irzykowskiego, w której zabrania on mierzenia „Pałuby” potocznymi normami powieściowymi — „Zarzucano mi już… — lub też przeczuwam takie zarzuty, jak: że nie umiem rozwijać akcji, że nie mam pojęcia, jak się pisze powieści, nie potrafię charakteryzować osób, nie mam stylu, piszę rozwlekle i sucho, nie mam poczucia przyrody, rozmachu, zmysłu architektonicznego itp.” (Pałuba, s. 521). [przypis autorski]
Obrona Sokratesa — utwór Platona (427–347 p.n.e.) przedstawiający obronę Sokratesa wobec oskarżenia go o bezbożność i demoralizację młodzieży. (Głosem dajmoniona motywują również swe postępowanie Korzecki i Judym w Ludziach bezdomnych). [przypis redakcyjny]
„Obrona Sokratesa” — utwór Platona przedstawiający mowy Sokratesa podczas procesu sądowego, w którym skazano go na śmierć. [przypis edytorski]
obrona Zbaraża (10 lipca–22 sierpnia 1649) — obrona zamku w Zbarażu podczas powstania Chmielnickiego przez około 9-tysięczną załogę polską wraz z chorągwiami Wiśniowieckiego i oddziałem piechoty niemieckiej, zakończona nieudaną próbą odsieczy przez wojska królewskie, podpisaniem 17 sierpnia ugody zborowskiej i opuszczeniem zamku przez załogę. [przypis edytorski]
obronę swobód kraju przed zaborczością caratu rosyjskiego — Wielkie Księstwo Finlandii, utworzone w 1809 w wyniku wojny rosyjsko-szwedzkiej, było prowincją Imperium Rosyjskiego, w której rosyjskiego monarchę reprezentował generał-gubernator jako namiestnik. Po rewolucji 1905 roku w Wielkim Księstwie Finlandii w 1906 dokonano zmian ustrojowych, m.in. wprowadzono w pełni demokratyczny parlament. Pełną niepodległość Finlandia uzyskała w roku 1917. [przypis edytorski]
obroniciel — dziś: obrońca. [przypis edytorski]
obrony — w oryg. niem. Schutz: schronienie, opieka, osłona. [przypis edytorski]
obrotne obłoki — być może: sfery niebieskie. [przypis edytorski]
Obruczew, Władimir Aleksandrowicz (1836–1912) — rosyjski wojskowy, publicysta i demokrata; aresztowany jako członek tajnego stowarzyszenia kolportującego w 1861 gazetę „Великорусс” (Wielkorus); reakcja tłumu, o jakiej mowa, nastąpiła podczas publicznego ceremoniału ogłaszania mu wyroku (4 lata katorgi), na placu Mytnym 31 maja 1862. [przypis edytorski]
obrukany — zabrudzony. [przypis edytorski]
obrusienje (ros.) — zniszczenie. [przypis edytorski]
Obrus wielki — obrus z głównego ołtarza w kościele. [przypis edytorski]
obruszać — tu: powodować niechęć (częstsze jest „obruszać się” w znaczeniu „wyrażać niezadowolenie”). [przypis edytorski]
Obrycht z Łaska — pan na Kieżmarku i Rytwianach, wojewoda sieradzki, przedtem płocki, starosta zakroczymski i mławski, wielki majątek odziedziczywszy po ojcu i znakomite wnioski po dwóch żonach, przez wielkość animuszu, jak ją nazywano wtenczas, i hojność niezmierną, tak na posługi rzeczypospolitej, jak dla przyjaciół, ludzi rycerskich i uczonych 1 000 000 czerwonych zł. wydał. Wiele go kosztowały podróże i dobra swe zadłużył. Za młodu był dysydentem, wrócił do wiary katolickiej w 1569, gorliwości jego oddaje świadectwo Hozjusz, chwali go z pięknych przymiotów Kochanowski, co z łacińskiego tak tłumaczy: „Wspaniałomyślny mąż, wyższy nad wszelkie dary, jakich mu szczodrze dozwoliły losy, skory w radzie trafnej i w działaniu skory”. Aleksandra, wołoskiego hospodara, z szczupłą garstką swoich poraził, Jakuba Heraklidesa despotę na państwie wołoskim osadził. Tatarom odbierał plony, zniósł ich pod Oczakowem. Sprzyjał Maksymilianowi, poselstwo do niego odbywał i długo jeszcze u tego dworu bawił, za co mu Stefan Batory odjął był Lanckoronę, zwrócił ją, gdy się później Łaski ukorzył swemu królowi. Na koronacją Henryka stanął z pocztem 400 wyborowych żołnierzy. Przeżyła go Sabina de Schewe, Francuzka, jego małżonka, której nagrobek w Łasku. Pochwały Albrychta Łaskiego głosił Jovius, Sleidanus i inni. Czytaj Niesieckiego, t. II, s. 39. [przypis redakcyjny]
obrysy — w oryg. abrysy (z niem.). [przypis edytorski]
obrywczą — obrywką, łapówką. [przypis redakcyjny]
obrywek — tu: korzyść uzyskana przy okazji czegoś. [przypis edytorski]
obrywistych — dziś popr.: urwistych. [przypis edytorski]
obrywka a. obrywek (daw.) — dodatkowa korzyść, dochód z czegoś. [przypis edytorski]
obrywki — napiwki; zarobki. [przypis edytorski]
obryzgła — dziś popr.: obryzgała. [przypis edytorski]
obrządek (gw.) — porządek. [przypis edytorski]
obrządki (gw.) — porządki. [przypis edytorski]
obrządzić się — wykonać codzienne obowiązki. [przypis edytorski]
obrządzić szkapę — wykonać niezbędną pracę przy koniu, jak czyszczenie sierści i kopyt, nakarmienie, napojenie; szkapa: chudy, nędzny koń. [przypis edytorski]
obrządzić — wykonać jakąś pracę. [przypis edytorski]
obrzask (daw.) — początek brzasku, blask zorzy porannej, świtanie. [przypis edytorski]
obrzask — kwaśny smak sfermentowanego wina. [przypis redakcyjny]
obrzask — początek brzasku. [przypis edytorski]
obrzasł — został oświecony brzaskiem, światłem widocznym przed wschodem słońca. [przypis edytorski]
Obrzęd poświęcenia (…) ze swym opisem uroczystości p. W. Potocki — ob. [skrót od: obacz; zobacz; red. WL] Pamiętnik uroczystego poświęcenia pomnika Św. Jacka w Wilnie na przedmieściu Pohulance itd., Warszawa u XX. Missyonarzy 1844. [przypis autorski]
obrzędy — tu: wierzenia; religia. [przypis edytorski]
obrzedni — dość rzadki, przerzedzony, niezbyt gęsty. [przypis redakcyjny]
obrzemił — obciążył brzemieniem; tu: aluzja do zajścia w ciążę, uczynienia brzemienną. [przypis edytorski]
obrzeżać — otaczać coś. [przypis edytorski]
obrzezać — tu: uciąć. [przypis edytorski]
Obrzezanie serca — Rz 2, 29. (fragm. 610 i 670). [przypis tłumacza]
obrzezanie — usunięcie fragmentów napletka u mężczyzny; rytuał obrzezania jest obowiązkowy u Żydów, jako potwierdzenie przymierza, które zawarł Bóg z Abrahamem (Rdz 17,9–14). [przypis edytorski]
obrzezki — obcinki, okrawki. [przypis redakcyjny]
obrzym — dziś popr.: olbrzym. [przypis redakcyjny]
obrzymy — starop. olbrzymy. [przypis redakcyjny]
obsacza — dziś: osacza. [przypis edytorski]
obsaczając — dziś popr.: osaczając. [przypis redakcyjny]
obsaczony — dziś popr.: osaczony. [przypis edytorski]
obsaczyć — dziś: osaczyć. [przypis edytorski]
obsaczyć — dziś popr.: osaczyć. [przypis edytorski]
obsadka — element służący do mocowania stalówki na piórze. [przypis edytorski]
obsadny (daw.) — przysadzisty. [przypis edytorski]
Obsadzili ją sykariusze… — p. IV, VII, 2. [przypis tłumacza]
obsadzili Radę i urzędy według własnego widzimisię — archontem był Pitodoros, który należał do Rady Czterystu, a teraz był posłusznym narzędziem w rękach „trzydziestu”. Ateńczycy liczą lata według archonta (archon eponymos), ale r. 404/3 nazywali anarchią. Do Rady należeli prawie wszyscy byli członkowie Czterystu. [przypis tłumacza]
obscurus (łac.) — ciemny. [przypis redakcyjny]
observantia (łac.) — szacunek. [przypis edytorski]
observare (łac.) — baczyć, obserwować. [przypis edytorski]
observatis conditionibus his (łac.) — pod następującymi warunkami. [przypis redakcyjny]
observentur (…) animo (łac.) — „Przed oczyma duszy niech się unoszą dostojne ideały” (Cicero, Tusculanae quaestiones [wyd. też pod tytułem: Tusculanae disputationes], II, 21; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
obserwable — obserwowalne wielkości fizyczne, czyli wielkości mierzalne. [przypis edytorski]
obserwancja — poważanie. [przypis redakcyjny]
obserwancja — ścisłe przestrzeganie reguł i praktyk (zazwyczaj w odniesieniu do religii); tu: zachowanie, szacunek. [przypis redakcyjny]
obserwancja — ścisłe przestrzeganie zasad, reguł; reguła zakonna; wariant kierunku filozoficznego. [przypis edytorski]
obserwancja (z łac.) — szacunek, poważanie; tu: wierność. [przypis edytorski]
obserwantyni mirbeńscy — franciszkanie przestrzegający bardzo ostrej reguły. [przypis tłumacza]
obserwant — zachowujący ściśle przepisy, służbisty. [przypis redakcyjny]
obserwa (z łac.) — szacunek i opieka, dbałość. [przypis edytorski]
obserwie — [w] zachowaniu, uważaniu. [przypis redakcyjny]
obserwować (daw.) — tu: zachowywać. [przypis edytorski]
obserwować (daw.) — zachowywać, kultywować. [przypis edytorski]
obserwować (daw., z łac. observare) — tu: zachowywać, strzec, szanować. [przypis edytorski]
obserwować (daw., z łac.) — tu: zachowywać; przestrzegać. [przypis edytorski]
obserwować — tu: zachować, utrzymać. [przypis edytorski]
obserwować — tu: zachowywać, pilnować. [przypis edytorski]
obserwować (z łac.; daw.) — zachowywać; przestrzegać. [przypis edytorski]
obserwować (z łac.) — zachowywać. [przypis redakcyjny]
obserwować (z łac.) — zachowywać, uszanować. [przypis redakcyjny]
Obserwowałem to niebywałe zdarzenie zupełnie z bliska, będąc oficerem Pawłowskiego Pułku Gwardii, który je rozpoczął — do czwartej roty zapasowego batalionu tego pułku, która rewolucję naprawdę zaczęła, miałem zaszczyt być później wybranym przez moich rannych żołnierzy z frontu (byłem tylko w jednej bitwie pod Witonieżem nad Stochodem). Zawdzięczam ten zaszczyt słabym zasługom negatywnym: nie biłem w mordę, nie kląłem „pa matuszkie”, karałem słabo i byłem względnie grzeczny — nic ponadto; trzystu ludzi zamkniętych w ogromnej, okrągłej, pułkowej stajni przez kilka dni walczyło przeciw całej carskiej Rosji. Rota ta miała przywilej, że na paradach szła przed pierwszą, a za nią pierwsza, druga i trzecia. [przypis autorski]
obserwowano — zachowywano, przestrzegano. [przypis redakcyjny]
obserwowany (z łac., daw.) — zachowywany, utrzymywany (np. o obyczaju, tradycji). [przypis edytorski]
obserwuje posty — przestrzega postów. [przypis edytorski]
obses a. obces (z łac. obsessus: opętany, szalony) — natarczywie, na oślep. [przypis redakcyjny]
obses — (z łac.) obcesowo, nie bacząc na nic. [przypis redakcyjny]
obsiędzie — dziś popr. forma: obsiądzie. [przypis edytorski]
obsikał ich tak dotkliwie (…) małych dzieci — Aluzja, znowuż wedle zawziętych komentatorów, rzekomo do podatków, jakimi Franciszek I obłożył Francję po wojnach włoskich, a także i do rodowego nazwiska pani d'Estampes: Pisseleu. [przypis tłumacza]
obsita (…) peremti (łac) — cytat z Historii Liwiusza: „odzienie porosłe brudem, wyniszczone, blade i wyschłe ciało, wstrętne z wejrzenia”. [przypis edytorski]
ob. — skrót od: „obacz” (dziś raczej stosuje się: „patrz”), odsyłającego we wspomnianej kwestii do wyjaśniającego ją obszerniej dzieła. [przypis edytorski]
obskurant — człowiek cechujący się ciemnotą umysłową, zacofaniem; nieuk, wstecznik, przeciwnik oświaty i postępu. [przypis edytorski]
obskurant (łac.) — człowiek mający wsteczne poglądy. [przypis edytorski]
obskurant — nieprzyjaciel oświaty, człowiek zacofany, wstecznik. [przypis redakcyjny]
obskurantyzm — ciemnota, zacofanie; tu: zasłanianie twarzy. [przypis edytorski]
obskurantyzm (z łac.) — ciemnota; zacofanie, nieświadomość, nieuctwo. [przypis edytorski]
obskurantyzm (z łac. obscurare: zaciemniać; obscurans: zaciemniający) — ciemnota, wstecznictwo; postawa wroga wobec oświaty, nauki i postępu (szczególnie o doktrynie i praktyce kościoła katolickiego w stosunku do kultury w okresie Oświecenia); rozmyślne działanie mające na celu niedopuszczenie do rozpowszechnienia wiedzy o jakichś faktach, ideach itp.; niejasność, ogólnikowość, mętność stylu. [przypis edytorski]
obskurant (z łac.) — człowiek zacofany, mający wsteczne poglądy. [przypis edytorski]
