ZBIÓRKA KRYZYSOWA
Potrzebujemy 125 tys. zł do końca 2024 roku, żeby móc dalej funkcjonować. Dlaczego?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | ukraiński | włoski | żartobliwie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8499 przypisów.
za starym — tu: skrócenie od: za stary jestem. [przypis edytorski]
zastarzalec — zatwardziały. [przypis autorski]
za starzyśmy już (daw.) — skrót od: za starzy już jesteśmy. [przypis edytorski]
zastawą — dziś: zastawem. [przypis edytorski]
zastawiać się (daw.) — bronić się. [przypis edytorski]
zastawiać się (daw.) — zasłaniać się. [przypis edytorski]
zastawić (daw.) — stanąć w obronie. [przypis edytorski]
zastawić się (daw.) — oprzeć się. [przypis redakcyjny]
zastawić się — tu: obronić się, zabezpieczyć się. [przypis edytorski]
zastawić się [za kogo, za co] (starop.) — stanąć w czyjej obronie, upomnieć się, wstawić się za kim. [przypis edytorski]
zastawnik — ten, który bierze zastaw. [przypis edytorski]
zastawny — dziś: zastawiony. [przypis edytorski]
zastawować (daw.) — sprzeciwiać się czemuś, bronić się przed czymś. [przypis edytorski]
zastawuje — dziś: zastawia. [przypis edytorski]
zastęp święty (…) Drugi — Zastęp aniołów, który nie upadł, a zatem zbawienia przez krew i mękę Chrystusową nie potrzebował. Zastęp ten ciągle latający ogląda Boga i śpiewa pieśń jego chwały. [przypis redakcyjny]
zastępy Nadziei, śpiące w elizejskich kwiatów Czarownych zwojach, w moly i nepenthe, I amarancie — moly: „ziółko z korzeniem czarnym, z kwiatem podobnym do mleka”, tak je opisuje Odyseja; Hermes dał je Odyseuszowi, aby go uchronić od trucicielki Cyrce; nepenthe: roślina egipska, u Pliniusza: hellenium, którą Helena mieszała do wina, dla rozweselenia gości (dosłownie znaczy: nie-cierpienie); amarant (=niewiędnący): kwiat będący godłem nieśmiertelności. [przypis tłumacza]
zastienok (застенок; ros.) a. zastienka (застенка) — hist.: katownia, miejsce tortur. [przypis edytorski]
zastole (daw.) — miejsce za stołem. [przypis redakcyjny]
zastole (daw.) — miejsce za stołem (wedle urzędu zasiadane). [przypis redakcyjny]
zastosowany do kogoś — dziś: dostosowany do kogoś. [przypis edytorski]
za strajką — dziś popr. forma r.m.: za strajkiem. [przypis edytorski]
za strawę drapieżnym zwierzętom i ptakom żywiącym się tłuszczem umarłych — zapewne aluzja do słów z pierwszego zdania Iliady: „na pastwę dał sępom i psom bez pogrzebu walające się trupy rycerskie” (tłum. Franciszek Ksawery Dmochowski). [przypis edytorski]
zastrzęgać (daw.) — pogrążać się w czymś, grzęznąć. [przypis edytorski]
zastrzęgnąć — ugrzęznąć. [przypis edytorski]
zastrzelon — zastrzelony (daw. krótka forma przym.). [przypis edytorski]
zastrzeżenie wypowiedziane na s. 163 — autor w ten sposób opatrzył odsyłaczami wewnątrztekstowymi pierwodruk swej powieści; w tym przypadku na odnośnej stronie znajduje się końcówka akapitu z rozdz. VIII: „(…) nie ma autokrytyki i szczerego śledzenia konszachtów między układaniem się wyuczonych słów, frazesów i poglądów a nieświadomym życiem duszy (…)” oraz akapit następny. [przypis edytorski]
zastrzyknąć naftę w rękę albo w nogę — był to niezawodny sposób dostania się do szpitala. Ale woń nafty, która pozostawała w obrzmieniu, była zdradziecka. Benzyna okazała się lepszym środkiem, bo szybciej wietrzała. Później zastrzykiwano eter z benzyną, a jeszcze później proceder ten został bardziej udoskonalony. [przypis autorski]
Zastukał (…) ni chodu śpiesznych kroków — Cała ta scena przypomina analogiczny powrót Konrada w Korsarzu (III, 19) tam też: „He knock'd, and loudly footstep nor reply”. [przypis redakcyjny]
zasuć (daw., gw.) — zasypać coś czymś; zasuć się: zostać zasypanym, pokryć się. [przypis edytorski]
zasuć (daw.) — tu: zasypać; zapchać. [przypis edytorski]
zasuć (daw.) — zasypać. [przypis edytorski]
zasuć (daw.) — zasypać. [przypis redakcyjny]
zasuć (gw.) — zasypać, pokryć. [przypis edytorski]
zasugestionować — dziś: sugerować. [przypis edytorski]
zasugestionować kogoś — dziś popr.: zasugerować komuś coś a. poddać kogoś sugestii. [przypis edytorski]
zasugestionował — dziś popr. forma: zasugerował. [przypis edytorski]
zasugestionowany (daw.) — zasugerowany, wskazany sugestią. [przypis edytorski]
Zasulicz, Wiera Iwanowna (1849–1919) — rosyjska marksistka, pisarka i rewolucjonistka; w 1878 postrzeliła i ciężko zraniła gubernatora Sankt Petersburga, ponieważ wcześniej kazał wychłostać jednego z więźniów politycznych za brak szacunku; podczas głośnego procesu została uniewinniona. [przypis edytorski]
zasumować się (daw.) — zamyślić się, zasmucić się. [przypis edytorski]
zasumować się — zmartwić się. [przypis edytorski]
zasunione — dziś popr. forma: zasunięte. [przypis edytorski]
zasuponić — ścisnąwszy kleszcze chomąta, związać je suponiami, czyli służącymi do tego rzemieniami. [przypis edytorski]
zasuspendować (daw., z łac.) — zawiesić, czasowo pozbawić urzędnika prawa wykonywania zawodu. [przypis edytorski]
zasuszy pióra — odrośnie. [przypis redakcyjny]
zasuty (daw.) — tu: pokryty. [przypis edytorski]
zasuty (daw.) — zasłany. [przypis edytorski]
zasuty (daw.) — zasnuty. [przypis edytorski]
zasuty (daw.) — zasypany. [przypis edytorski]
zasuty (daw.) — zasypany. [przypis redakcyjny]
zasuty (daw.) — zasypany; tu: pokryty, przesłonięty. [przypis edytorski]
zasuty (daw.) — zasypany, tu: pokryty. [przypis edytorski]
zasuty — pokryty. [przypis edytorski]
zasuty — [przypis edytorski]
zasuty (starop.) — zasłany; tu: przysypany. [przypis edytorski]
zasuty — zasłany, usłany czymś; pokryty. [przypis edytorski]
zasuty — zasypany, przesłonięty. [przypis edytorski]
zasuwkę zasunęła szarpnąwszy rzemieniem — drzwi zamykano wówczas przesuwając rygiel przy pomocy rzemienia, a na jego końcu zawiązując węzeł. [przypis edytorski]
zaswatać — tu: prosić o rękę. [przypis edytorski]
za swe Argos — przen.: za Helladę, za ojczyznę Greków walczących pod Troją. [przypis edytorski]
za swemi/ Rodzicami się modli — modli się za swych rodziców. [przypis redakcyjny]
(…) za swe własne liczy — ostatnie słowa (za swe własne liczy) odcięto przy oprawie, a uzupełniła je późniejsza ręka. W rkpsie Ossol. wiersz ten brzmi: Co w tobie wszytko szczęście swe na świecie liczy. [przypis redakcyjny]
Za swój obowiązek uważał każdy prawie poeta modernistyczny umieścić w tomie wierszy oświadczenie, że poezja jest wieczna, szczególnie zaś żywa w dobie współczesnej — oprócz Miriama i Liedera, którymi zajmiemy się szerzej, por. np.: A. Lange, Rozmyślania, II, s. 173. Strofa alcejska; K. Tetmajer, Poezje, S. I, s. 46 (Artyści), S. II, s. 6–8 (Poeci-idealiści); E. Leszczyński, Radość samotna, Warszawa 1923, s. 7 (Płomienista harfa); W. Perzyński, Poezje, wyd. II, Warszawa 1923, s. 23 (Przysięgam); M. Grossek, Poezje, Warszawa 1904, s. 99–100 (Obrońca); Rydel, Poezje, s. 3–4 (Wstań, pieśni); W. Wolski, Nieznanym, Warszawa 1902, s. 7 (Poetom); W. Gozdawa-Godlewski, Utwory, Warszawa 1901, s. 87–88 (Pobudka). Najpiękniejszym wyrazem tej postawy jest późniejszy wiersz Bronisławy Ostrowskiej Aniołom dźwięku (1913). [przypis autorski]
zasyłać (daw. a. reg.) — przesyłać, przekazywać. [przypis edytorski]
zasypać się (daw.) — wsypać się, wpaść, skompromitować się. [przypis edytorski]
zasypiać (daw.) — nie wstawać na czas (czynność wielokrotna, zwyczajowa); por. dziś: zaspać. [przypis edytorski]
zaszarzał — dziś: zszarzał. [przypis edytorski]
Zaszczepia ludziom winę bóg… — Ajschylos, Niobe (niezachowany dramat). [przypis edytorski]
zaszczepić (daw.) — zamknąć. [przypis edytorski]
zaszczepić — tu: zamknąć. [przypis edytorski]
zaszczepiłaż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż w funkcji pytającej; inaczej: czy zaszczepiła, czyżby zaszczepiła. [przypis edytorski]
zaszczep — tu: zaczyn. [przypis redakcyjny]
zaszczitnawo cwieta (z ros.) — o barwie ochronnej. [przypis edytorski]
zaszczwany — zaszczuty. [przypis edytorski]
zaszczycać — tu w daw. znaczeniu: ochraniać, bronić (zasłaniać tarczą, czyli daw. szczytem). [przypis edytorski]
zaszczycić (daw.) — obronić; osłonić tarczą (tj. szczytem). [przypis edytorski]
zaszczyciem — dziś popr.: zaszczycimy. [przypis edytorski]
zaszczyta (z ros.) — obrona. [przypis redakcyjny]
zaszczyt (daw.) — obrona, osłona. [przypis edytorski]
zaszczyt (daw.) — obrona; por. daw. szczyt: tarcza. [przypis redakcyjny]
zaszczyt (daw.) — obrona. [przypis edytorski]
zaszczyt (daw.) — obrona. [przypis redakcyjny]
zaszczyt (daw.) — osłona, obrona. [przypis edytorski]
zaszczyt (daw., z ros.) — obrona. [przypis edytorski]
zaszczyt (daw., z ros.) — obrona. [przypis redakcyjny]
zaszczyt — obrona. [przypis redakcyjny]
zaszczyt — powaga, szacunek. [przypis redakcyjny]
zaszczyt (starop.) — tarcza, obrona. [przypis redakcyjny]
zaszczyt — tu: obrona (z ros.). [przypis edytorski]
zaszczyt — tu: zaleta. [przypis redakcyjny]
zaszczyt (z ros.) — obrona. [przypis edytorski]
zaszedłem pod kuchnią (daw.) — dziś: zaszedłem pod kuchnię. [przypis edytorski]
zaszedł — hebr. rdzeń נטה (nata): ‘rozciągnąć, pochylić, skłonić ku, skręcić ku czemuś, rozpostrzeć [namiot]’. Tu w znaczeniu: «odwrócił się od swoich braci […], bracia pozbawili go jego przywódczej pozycji, gdy ujrzeli cierpienie swego ojca. Powiedzieli: ty nam powiedziałeś, żebyśmy sprzedali [Josefa], gdybyś kazał nam go zwrócić też byśmy cię posłuchali!», zob. Raszi do 38:1. [przypis edytorski]
zaszeleściały — dziś popr. forma: zaszeleściły. [przypis edytorski]
zaszeleściały — dziś: zaszeleściły. [przypis edytorski]
zaszeptane — zaczarowane. [przypis edytorski]
zaszeregowano do ekspresjonizmu również „Ginącemu światu” — zob. J. Kasprowicz, Dzieła wybrane, t. I, Kraków 1958. [przypis autorski]
zaszłapować (daw.) — zastępować. [przypis redakcyjny]
zaszłe (daw.) — te, które zaszły; dziś: zaistniałe. [przypis edytorski]
zaszłe — tu: będące w mocy. [przypis redakcyjny]
zaszło było słońce — słońce zaszło nagle, szybciej niż można było się spodziewać, dlatego Jakub tam zanocował, zob. Raszi do 28:11. [przypis edytorski]
