Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | czeski | dopełniacz | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | holenderski | islandzki | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | regionalne | rosyjski | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 24162 przypisów.
legia rzymska — za czasów cesarstwa legia liczyła około 6000 ludzi. [przypis redakcyjny]
Legion — Polski we Włoszech. [przypis redakcyjny]
Legi satisfactum est (łac.) — stało się zadość prawu (domyślnie: małżeńskiemu). [przypis redakcyjny]
legitima (łac.) — prawowita. [przypis redakcyjny]
legitime (łac.) — prawnie, prawomocnie. [przypis redakcyjny]
legitimo tutori (łac.) — prawnemu opiekunowi. [przypis redakcyjny]
legitimus (łac.) — prawny, uprawniony. [przypis redakcyjny]
legować (daw.) — zapisywać. [przypis redakcyjny]
leguminami — [N.lm:] pożywieniem roślinnym. [przypis redakcyjny]
legumina — żywność, strawa (mąka, kasza, groch itp.). [przypis redakcyjny]
Leibniz nazwał świat (…) — Leibniz wyłożył wspomniane przez Kanta poglądy w rozprawie: Principes de la nature et de la grâce, stwierdzając, że pomiędzy królestwem Przyrody i królestwem Łaski istnieje przedustawna harmonia; na tej też zasadzie oparł swą obronę Boga co do istnienia Zła na świecie, czyli Teodyceę (Théodicée), 1710). [przypis redakcyjny]
lejbgwardii — straży przybocznej. [przypis redakcyjny]
lejcowa para — idąca w zaprzęgu przed parą dyszlową. [przypis redakcyjny]
lekce szacować — lekceważyć. [przypis redakcyjny]
lekcja (z łac.) — czytanie głośne podczas jedzenia. [przypis redakcyjny]
lekki (daw.) — podły, godny lekceważenia. [przypis redakcyjny]
lekki* (starop.) — mało ważny, posiadający małą wartość. [przypis redakcyjny]
lekki* (starop.) — posiadający małą wartość. [przypis redakcyjny]
lekki — tu: lekkomyślny. [przypis redakcyjny]
lekkość (daw.) — lekceważenie, wzgarda, ubliżenie, zniewaga. [przypis redakcyjny]
lekkość (starop.) — krzywda, niesława. [przypis redakcyjny]
lekkość (starop.) — lekceważenie, poniżenie, złe obchodzenie. [przypis redakcyjny]
lekszy — dziś popr.: lżejszy. [przypis redakcyjny]
lelek — kozodój, nocny ptak. [przypis redakcyjny]
Lelio — postać z komedii włoskiej, typ zakochanego. [przypis redakcyjny]
lelita — jelita. [przypis redakcyjny]
Lelum-Polelum — rzekome bóstwa wiatru w wierzeniach dawnych Słowian; ich siedzibą miała być Łysa Góra. [przypis redakcyjny]
Lemański — patrz przypis powyżej o Lemańskim. Złośliwa aluzja do buddaistycznego stanu umysłowości Lemańskiego zaciekawia głównie z tego powodu, że dziwnie trafnie wyznaczyła ona ze zdumiewającą wprost bystrością kierunek, w jakim znacznie później dopiero miała pójść twórczość Lemańskiego, która kołując dotarła w ostatnim momencie wreszcie do nieuniknionej dla siebie ostoi w kwietystycznej filozofii Buddy i Laotsego, wykładając między innymi zasady księgi Tao-Te-King w sonetach, co prawda, pod względem formalnie estetycznym mistrzowsko budowanych. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
lemięz (daw.) — lemiesz. [przypis redakcyjny]
lemięz (starop.) — lemiesz. [przypis redakcyjny]
lemieszka — potrawa z tłuczonych ziemniaków i prażonej mąki; tu przen.: mieszanina. [przypis redakcyjny]
lemiesz — ostrze pługa rozcinające ziemię. [przypis redakcyjny]
leming — północny gryzoń, żyjący dużymi koloniami. [przypis redakcyjny]
lemma (gr.) — twierdzenie, hasło. [przypis redakcyjny]
Lemna — Lemnos, wyspa na morzu Egejskiem. [przypis redakcyjny]
le moment de quiétude (fr.) — chwila spokoju, ciszy. [przypis redakcyjny]
„Le Moniteur de la Mode” (fr.) — monitor mody: tytuł żurnala mód paryskich (monitor: doradca, nauczyciel). [przypis redakcyjny]
lemury – strachy nocne. [przypis redakcyjny]
Leniwe duchy (…) Czy licha pieśni wstrzymuje was władza — Zwykle kiedy z jednego stanu duchowego przechodzimy w drugi, pierwszy, który porzucamy z jego nałogami, skłonnościami i pamiątkami, niełatwo kładziemy z pamięci naszej. Tak i Dante na drodze nowych usiłowań szuka pociechy i umocnienia się w pieśni Kasseli, który jako mistrz w swojej sztuce, chętnie udziela przyjacielowi żądaną odeń pociechę. Lecz Katon, który sam swojej Marcji w tym miejscu przypominać nie może (patrz pieśń 1 w. 85), strofuje duchy, że dla marnej uciechy z pieśni o wysokim celu swojej drogi zapominają. [przypis redakcyjny]
Leniwka — jedno ramię Wisły w Gdańsku. [przypis redakcyjny]
lenung (z niem.) — żołd, płaca żołnierska. [przypis redakcyjny]
Leonard odprawia obrzędy nowej wiary — Jest to wyraźna aluzja do pomysłów saintsimonistów, którzy zwłaszcza w latach 1830–1832 postulowali stworzenie nowej doktryny religijnej, „nowej wiary religijnej”. (Tytuł wykładu szesnastego Doktryny Saint–Simona jego uczniów, A. Bazarda i B. Enfantina, Warszawa 1961, z 29 VII 1829 brzmiał: List o trudnościach, jakie stoją dzisiaj na zawadzie przyjęciu nowej wiary religijnej). Henryk stwierdza, iż tego właśnie żądał: zobaczyć kapłana nowej wiary. Nieobcy musiał mu być pogląd saintsimonistów, że „misja poety, podobnie jak misja kapłana, polegała zawsze na tym, by porywać masy ku realizowaniu przyszłości, którą jeden z nich opiewał, a drugi głosił (…) przyszłość połączy obie te funkcje w jedną” (s. 502). W pojęciu więc hr. Henryka musiał być Leonard jako kapłan–poeta szczególnie interesujący. [przypis redakcyjny]
Leona X, którego nam śmierć wydarła w roku 1513 — mylna data, Leon X został wtedy dopiero obrany papieżem. Umarł w 1521 r. [przypis redakcyjny]
Leone Leoni — rzeźbiarz i medalier XVI w. [przypis redakcyjny]
Leonello — syn naturalny Mikołaja d'Este (strofa 42), pozbawił tronu i wypędził Herkulesa, ślubnego syna tegoż Mikołaja. [przypis redakcyjny]
Leon Gambetta (1838–1882) — wybitny polityk francuski; należał do umiarkowanego skrzydła partii republikańskiej; proklamował w r. 1870 republikę. [przypis redakcyjny]
Leon Łubieński — kolega uniwersytecki Krasińskiego, przeciwnik jego w sprawie pogrzebu Bielińskiego i główny sprawca ówczesnych zajść, razem z nim relegowany z uniwersytetu. [przypis redakcyjny]
Leonora — Gonzaga, córka margrabiego Franciszka, żona Franciszka della Rivere, którego wuj, papież Juliusz II, zrobił księciem Urbinu. [przypis redakcyjny]
Leonora — królewna aragońska, żona Herkulesa I d'Este, matka Alfonsa, Hipolita i Izabelli. [przypis redakcyjny]
Leonora — kryptonim Matyldy. [przypis redakcyjny]
Leonowie — mieszkańcy królestwa Leon w północnej Hiszpanii. [przypis redakcyjny]
Leon Stępowski (1852–1914) — przyjaciel Wyspiańskiego, artysta krakowskiego teatru. Wyspiański lubił słuchać jego opowiadań i wprowadził go do Wyzwolenia jako „Starego Aktora”. [przypis redakcyjny]
Leon — syn cesarza Konstantyna. [przypis redakcyjny]
Leopardi, Giacomo (1798–1837) — wybitny włoski poeta romantyczny; załamany klęską ruchu narodowowyzwoleńczego, a jednocześnie nieuleczalnie chory, wyzwolenie człowieka widział jedynie w śmierci, stąd pesymistyczny ton jego utworów. [przypis redakcyjny]
Leopardi, Jakub (1798–1837) — wybitny poeta wł.; załamany klęską ruchu narodowowyzwoleńczego, trawiony nieuleczalną chorobą, stał się poetą zwątpienia i rozpaczy. [przypis redakcyjny]
lepak (starop.) — [na] opak, przeciwnie, zasię. [przypis redakcyjny]
lepak (starop.) — zasię [tzn. lecz, ale, natomiast, zaś; red. WL]. [przypis redakcyjny]
lepak (starop.) — znowu. [przypis redakcyjny]
Lepel — miasto 80 km na płd od Połocka. [przypis redakcyjny]
lepie (daw. forma: r.n.) — lep. [przypis redakcyjny]
lepie (daw.) — lep. [przypis redakcyjny]
lepiej ci pewnikiem — pewniejsza dla ciebie. [przypis redakcyjny]
lepiej usposobić — udoskonalić. [przypis redakcyjny]
Lepiej z pomyłką otwieraj drzwi święte (…) — Święte i pełne miłosierdzia bożego upominanie, jakim Piotr św. zaleca łagodność obok całej surowości kapłanom sprawującym urząd Chrystusa Pana na ziemi w chwili, kiedy pokora i skrucha kołacą do bramy łaski. [przypis redakcyjny]
le porte-glaive — le Miecznik (gladiarius) fut d'abord un officier qui portait, au couronnement du roi, le glaive symbolique; quand la Pologne se trouva divisée en une multitude de provinces, le porte-glaive devint un chef militaire dont l'autorité s'exerçait dans certaines limites territoriales. [przypis redakcyjny]
lepsza myśl — lepszy humor. [przypis redakcyjny]
Lepszego rządu Gete grubi używają — lepszy porządek jest u prymitywnych Getów, czyli u starożytnego ludu, koczującego nad Dunajem, uważanego za poprzednika Tatarów. [przypis redakcyjny]
lepy (starop.) — płaty; zsiadłe ze krwie lepy: przepyszne określenie stylistyczne na oznaczenie lepkiej, skrzepłej krwi. [przypis redakcyjny]
lep — z łodyg jemioły. [przypis redakcyjny]
Lera — góra Montlhéry, 25 km odległa od Montmartre. [przypis redakcyjny]
Lermunt — w rękopisie stale mylnie: Lernunt. [przypis redakcyjny]
Lerna — bagnisko w Peloponezie (por. Hydra lerneńska). [przypis redakcyjny]
Lerna — błoto, moczary, siedziba Hydry. [przypis redakcyjny]
les ailes des hussards — on a vu longtemps, dans les armées polonaises, des cavaliers portant de grandes ailes fixées derrière les épaules, afin d'épouvanter l'ennemi. Lors de la délivrance de Vienne (1683), la cavalerie de Sobieski comptait un certain nombre de soldats ainsi équipés. [przypis redakcyjny]
les beaux restes (fr.) — piękne resztki, ostatki. [przypis redakcyjny]
les dos — w gwarze fr.: sutenerzy, alfonsi. [przypis redakcyjny]
les élection orageuses — en l'élection du feu roi Wladislas (1632), il se passa bien quinze jours pendant lesquels, à une demi lieue de Varsovie, autour d'un petit parc de 1200 pas de tour, il y avant bien 80 mille hommes a cheval, qui étaient tous soldats suivant les sénateurs, car chacun sénateur avait une petite armée, dont les un en avaient moins; les autres en avaient plus, comme le palatin de Cracovie, qui avait pour lors jusques à 7 mille hommes; d'autres en avaient selon leur pouvoir, car un chacun se fait accompagner par ses amis et par ses sujets au meilleur état qui lui est possible en bon ordre, et en résolution de se bien battre en cas de discorde; notez que durant le temps de l'élection toute la noblesse du pays était aux écoutes, ayant tous le pied à l'étrier, près de monter à cheval au moindre bruit, afin de pouvoir fondre sur ceux qui eussent voulu forcer et violer leurs libertés (Beauplan). [przypis redakcyjny]
le seigneur palatin — le wojewoda (palatinus) était à l'origine un chef militaire; plus tard il devint une sorte de gouverneur de province, juge suprême, etc. [przypis redakcyjny]
Les gouts sont différents, mon cher mari (fr.) — Różne są gusta, mój drogi mężu. [przypis redakcyjny]
Lesisz — znana winiarnia warszawska Karola Lesisza (Krakowskie Przedmieście 54); w ocalałych piwnicach mieści się obecnie rozlewnia win. [przypis redakcyjny]
Les oeuvres amoureuses d'Ovide (fr.) — Utwory miłosne Owidiusza. [przypis redakcyjny]
Lesser — sklep braci Lesser przy ul. Rymarskiej (porcelana, galanteria, zabawki). [przypis redakcyjny]
Lessing, Gotthold Ephraim (1729–1781) — niem. dramatopisarz, krytyk literatury i filozof, napisał m. in. około stu bajek prozą. [przypis redakcyjny]
Lestrygonowie — bajeczny naród ludożerców (por. Homer Odyseja X). [przypis redakcyjny]
Lestrygony — Lestrygonowie, bajeczny naród ludożerców (Homer, Odyseja, X). [przypis redakcyjny]
Leszczyński, Wacław — krajczy koronny i poseł sejmowy, potem starosta kowelski i wojewoda podlaski; rotmistrz chorągwi kozackiej. [przypis redakcyjny]
lesz (starop.) — zamszowa skóra. [przypis redakcyjny]
Lete — „niepamiętna” rzeka w podziemiu; kto się napił jej wody, tracił pamięć wszystkiego. [przypis redakcyjny]
Lethe — jedyna rzeka Barki w Afryce północnej na zachód od Tolomity; właśc. Latoń lub Leton, u Lukana (IX, 855) Lethes. Tasso pomieszał ją tu z rzeką podziemia Lethe, „o której siła ludzie bają”. [przypis redakcyjny]
letko — lekko; Malczewski używa zresztą obu form. [przypis redakcyjny]
letniczek (starop.) — letnia suknia kobieca. [przypis redakcyjny]
Letronne, który świeżo zdetronizował Memnona — archeolog francuski J. A. Letronne opublikował w 1833 r. pracę o kolosach Memnona (La statue vocale de Memnon); Stendhal posłużył się tu cytatem z Chorego z urojenia (akt II, sc. 5). [przypis redakcyjny]
letszy — formy stopnia wyższ. letszy obok lżejszy używano wówczas i w literackim języku, np. Trembecki w Zofiówce. [przypis redakcyjny]
Lettowie — Łotysze. [przypis redakcyjny]
Leuchtenberg — książę Maks. Eug. Leuchtenberg, zięć Mikołaja I, miał wedle pogłosek ówczesnych zostać wicekrólem Królestwa Polskiego. [przypis redakcyjny]
leva eius (łac.) — tu: uciec, wymknąć się. [przypis redakcyjny]
le vaillant compagnon — les lanciers gentilshommes (compagnons) de grands biens, qui possèdent jusqu'à 50.000 livres, servent tous à 5 chevaux; sur une compagnie de cent lanciers, il n'y aurait que vingt maîtres, qui cheminent tous de front, de sorte qu'ils sont chefs de file, et les quatre rangs suivants sont leurs serviteurs, chacun en sa file (Beauplan). [przypis redakcyjny]
lewanda — lawenda; roślina o silnej woni. [przypis redakcyjny]
Lewandówka — jedno z przedmieść Lwowa. [przypis redakcyjny]
lewantyński (z wł.) — wschodni, pochodzący z krajów wschodu śródziemnomorskiego. [przypis redakcyjny]
