Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 122326 przypisów.
da capo (wł., muz.) — od początku. [przypis edytorski]
da capo (wł., muz.) — wskazówka, by powtórzyć wykonanie utworu muzycznego lub jego części od początku. [przypis edytorski]
da capo (wł.) — od początku, na nowo. [przypis edytorski]
da capo (wł.) — od początku. [przypis edytorski]
da capo (wł.) — od początku; znowu. [przypis edytorski]
dacha — obszerne, sięgające do kostek futro a. futrzana peleryna z dużym kołnierzem, nakładane zimą na wierzch na inne ubrania. [przypis edytorski]
Dachau — miasto powiatowe w płd. Niemczech, w kraju związkowym Bawaria; w 1933 roku powstał tutaj niemiecki obóz koncentracyjny. [przypis edytorski]
Dachau — niemieckie miasto powiatowe w kraju związkowym Bawaria; podczas II wojny znajdował się tutaj nazistowski obóz koncentracyjny KL Dachau, Konzentrationslager Dachau. [przypis edytorski]
Dachau — (niem.) Konzentrationslager Dachau, niemiecki obóz koncentracyjny, założony w 1933 roku w dawnej fabryce amunicji na przedmieściach Dachau, miasta znajdującego się na północ od Monachium, w płd. Niemczech. [przypis edytorski]
Dachau — Obóz koncentracyjny Dachau (Konzentrazionslager Dachau) został założony przez nazistów już w 1933 roku jako pierwsza tego rodzaju placówka, stając się protoplastą i wzorem organizacyjnym dla kolejnych obozów. Zginęło w nim kilkadziesiąt tysięcy ludzi. [przypis edytorski]
dachdecker (z niem.) — dekarz. [przypis edytorski]
Dachnowski, Jan Karol (1590–po 1654) — poeta i heraldyk, posługiwał się pseudonimem Perypetasmatowicz. [przypis edytorski]
dachy — daw. forma N.lm; dziś: dachami. [przypis edytorski]
dachy — dziś popr. N.lm: dachami. [przypis edytorski]
dacieli miejsce (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy dacie miejsce. [przypis edytorski]
dacież temu wiarę — konstrukcja z partykułą -że (skróconą do -ż); znaczenie: czy dacie temu wiarę. [przypis edytorski]
dadaizm — awangardowy ruch artystyczno-literacki rozwijający się od ok. 1915 r. do początku lat 20. XX w.; głównym ośrodkiem ruchu dada był początkowo Zurych, gdzie działała grupa skupiona wokół poety Tristana Tzary i malarza Hansa Arpa. Inni artyści identyfikowani z dadaizmem to m.in. Marcel Duchamp, Man Ray, Francis Picabia. Dadaizm rozwijał się pod jednoczącymi ruch hasłami swobody wyrazu artystycznego, zerwania z tradycją, negacji wszelkich kanonów wartości, zasad estetyki, a także gramatyki; środkiem wyrazu dadaistów był absurd, dowcip, żonglerka znaczeniami, łączenie technik i tworzenie nowych, np. ready-made (pisuar Duchampa wystawiony jako Fontanna w 1917 r.), kolaże, fotomontaże, abstrakcje. Działalność dadaistów poszerzała granice sztuki i refleksji artystycznej; stanowiła zapowiedź surrealizmu. [przypis edytorski]
dadaizm — awangardowy ruch artystyczno-literacki rozwijający się od ok. 1915 r. do początku lat 20. XX w.; głównym ośrodkiem ruchu dada był początkowo Zurych, gdzie działała grupa skupiona wokół poety Tristana Tzary i malarza Hansa Arpa. Inni artyści identyfikowani z dadaizmem to m.in. Marcel Duchamp, Man Ray, Francis Picabia. Dadaizm rozwijał się pod jednoczącymi ruch hasłami swobody wyrazu artystycznego, zerwania z tradycją, negacji wszelkich kanonów wartości, zasad estetyki, a także gramatyki; środkiem wyrazu dadaistów był absurd, dowcip, żonglerka znaczeniami, łączenie technik i tworzenie nowych, np. ready-made (pisuar Duchampa wystawiony jako Fontanna w 1917 r.), kolaże, fotomontaże, abstrakcje. Działalność dadaistów poszerzała granice sztuki i refleksji artystycznej; stanowiła zapowiedź surrealizmu. [przypis edytorski]
dadaizm – awangardowy ruch artystyczno-literacki rozwijający się od ok. 1915 r. do początku lat 20. XX w.; głównym ośrodkiem ruchu dada był początkowo Zurych, gdzie działała grupa skupiona wokół poety Tristana Tzary i malarza Hansa Arpa. Inni artyści identyfikowani z dadaizmem to m.in. Marcel Duchamp, Man Ray, Francis Picabia. Dadaizm rozwijał się pod jednoczącymi ruch hasłami swobody wyrazu artystycznego, zerwania z tradycją, negacji wszelkich kanonów wartości, zasad estetyki, a także gramatyki; środkiem wyrazu dadaistów był absurd, dowcip, żonglerka znaczeniami, łączenie technik i tworzenie nowych, np. ready-made (pisuar Duchampa wystawiony jako Fontanna w 1917 r.), kolaże, fotomontaże, abstrakcje. Działalność dadaistów poszerzała granice sztuki i refleksji artystycznej; stanowiła zapowiedź surrealizmu. [przypis edytorski]
dadaizm — awangardowy ruch artystyczno-literacki rozwijający się od ok. 1915 r. do początku lat 20. XX w.; głównym ośrodkiem ruchu dada był początkowo Zurych, gdzie działała grupa skupiona wokół poety Tristana Tzary i malarza Hansa Arpa. Inni artyści identyfikowani z dadaizmem to m.in. Marcel Duchamp, Man Ray, Francis Picabia. Dadaizm rozwijał się pod jednoczącymi ruch hasłami swobody wyrazu artystycznego, zerwania z tradycją, negacji wszelkich kanonów wartości, zasad estetyki, a także gramatyki; środkiem wyrazu dadaistów był absurd, dowcip, żonglerka znaczeniami, łączenie technik i tworzenie nowych, np. ready-made (pisuar Duchampa wystawiony jako Fontanna w 1917 r.), kolaże, fotomontaże, abstrakcje. Działalność dadaistów poszerzała granice sztuki i refleksji artystycznej; stanowiła zapowiedź surrealizmu. [przypis edytorski]
dadaizm — awangardowy ruch artystyczno-literacki rozwijający się od ok. 1915 r. do początku lat 20. XX w.; rozwijał się pod hasłami swobody wyrazu artystycznego, zerwania z tradycją, negacji wszelkich kanonów wartości, zasad estetyki, a także gramatyki; środkiem wyrazu dadaistów był absurd, dowcip, żonglerka znaczeniami, łączenie technik i tworzenie nowych. [przypis edytorski]
da, da (ros.) — tak, tak. [przypis edytorski]
Da, da, zabyłem (z ros.) — tak, tak, zapomniałem. [przypis edytorski]
dadząć — dadzą ci. [przypis edytorski]
dadzą-ć — skrócone: dadzą ci. [przypis edytorski]
Dämmerungszustand (niem.) — stany zamroczenia, zamącenia świadomości [przypis edytorski]
daemon meridianus (łac.) — demon południowy. [przypis edytorski]
Da, famielij (z ros., fonetycznie) — Tak, rodzin. [przypis edytorski]
Dafne (mit. gr.) — nimfa, córka Gai i Penejosa; uciekając przed zalotami zakochanego w niej Apollina, uprosiła ojca, by zamienił ją w drzewo wawrzynu. Symbol miłości niedostępnej i dziewictwa. [przypis edytorski]
Dafne (mit. gr.) — nimfa, córka Gai i Penejosa; uciekając przed zalotami zakochanego w niej Apollina, uprosiła ojca, by zamienił ją w drzewo laurowe. [przypis edytorski]
Dafne (mit. gr.) — nimfa, która zamieniła się w drzewo laurowe, aby uciec przed miłością Apollina. [przypis edytorski]
Dafne (mit. gr.) — nimfa zmieniona w drzewo wawrzynu. [przypis edytorski]
Dafnis a. Dafne — w mitologii greckiej jedna z nimf; ukochana boga Apollina, która odrzuciła jego zaloty i została zamieniona w drzewo laurowe. [przypis edytorski]
Dafnis i Chloe — para pasterzy ze starożytnego greckiego romansu. [przypis edytorski]
Dafnis w drzewo bobkowe zamieniona — nawiązanie do utworu Samuela Twardowskiego (1595/1600–1661) pt. Dafnis drzewem bobkowym. [przypis edytorski]
daga a. deka — sztylet o szerokiej u nasady, zwężającej się ku sztychowi, dość długiej (40–60 cm) głowni; służący zadawania pchnięć w miejsca nieosłonięte zbroją lub do rozdzierania kolczugi przeciwnika. [przypis edytorski]
daga — krótki sztylet. [przypis edytorski]
daga (wł.) — odmiana krótkiego sztyletu. [przypis edytorski]
Dagda — w mitologii irlandzkiej bóg rolnictwa. [przypis edytorski]
dagerotyp — fotografia na na płytce metalowej, wynalazek Josepha Nicéphore'a Niépce'a i Louisa Jacques'a Daguerre'a z lat 30-tych XIX w. Dagerotypia była pierwszą techniką fotograficzną, dawała tylko jeden egzemplarz. W połowie XIX w. wyparła ją kalotypia, fotografia negatywowa z odbitkami wykonywanymi na papierze. [przypis edytorski]
dagerotyp — obraz fotograficzny utrwalony na metalowej płycie; technika wynaleziona w 1839 przez Louisa Daguerre'a. [przypis edytorski]
dagerotyp — obraz fotograficzny utrwalony na płycie srebrnej; technika wynaleziona w 1839 r. przez Louisa Daguerre'a. [przypis edytorski]
daglezja (bot.) — jedlica, rodzaj drzew szpilkowych z rodziny sosnowatych; tu: daglezja zielona z zach. części Ameryki Płn., osiągająca do 120 m wysokości. [przypis edytorski]
Dagnan-Bouveret, Pascal (1852–1929) — francuski malarz realista. [przypis edytorski]
dagoba — typ sakralnej budowli buddyjskiej na Cejlonie, odpowiednik indyjskiej stupy. [przypis edytorski]
Dagon — starosemickie bóstwo. [przypis edytorski]
daguerotyp — prototyp fotografii. [przypis edytorski]
dahabija — duża łódź żaglowa, zaopatrzona również w wiosła, używana w żegludze po Nilu do przewozu ludzi i zwierząt. [przypis edytorski]
dahin (niem.) — tam. [przypis edytorski]
Dahn, Feliks (1834–1912) — historyk prawa; autor poczytnych powieści historyczno-obyczajowych (tzw. romansów profesorskich), m.in. Ein Kampf um Rom (Walka o Rzym, 1876/78). [przypis edytorski]
da hört die Gemütlichkeit auf (niem.) — tam kończy się przyjemność (przytulność itp.). [przypis edytorski]
Dahomej — historyczne królestwo ludu Fon w Afryce Zachodniej, istniejące od ok. roku 1600 na obszarze dzisiejszego Beninu; w 1894 Dahomej, pokonany przez Francję, stał się jej protektoratem, a następnie kolonią. [przypis edytorski]
Dahomej — historyczne państwo w Afryce Zach., istniejące w latach 1600–1904 na obszarze dzisiejszego Beninu. [przypis edytorski]
d'Aiguillon, właśc. Anne-Charlotte de Crussol de Florensac, księżna d'Aiguillon (1700–1772) — dama dworu Ludwika XV, tłumaczka, prowadziła salon literacki w Paryżu, przyjmując filozofów i encyklopedystów. [przypis edytorski]
Daimler a. Austro-Daimler — austriacka marka motoryzacyjna, założona w 1899 r. [przypis edytorski]
daimonion (z gr. daimon: bóstwo, demon) — w filoz. staroż.: ostrzegawczy głos wewnętrzny, powstrzymujący człowieka przed błędnymi decyzjami i popełnieniem zła. [przypis edytorski]
daimonium (gr.) — demon a. głos wewnętrzny. [przypis edytorski]
daimonium, właśc. daemonium (łac.) a. daimonion (gr.) — pomniejsze bóstwo, nadprzyrodzona moc, w swoich nieprzewidywalnych i często przerażających przejawach; w w filoz. staroż.: ostrzegawczy głos wewnętrzny pochodzenia boskiego, powstrzymujący człowieka przed błędnymi decyzjami i popełnieniem zła. [przypis edytorski]
Daira — tu: jedno z imion Persefony, córki Demeter porwanej przez Hadesa do podziemnej krainy. [przypis edytorski]
da ist er ja (niem.) — tutaj (on) jest; otóż i on. [przypis edytorski]
da iurandi (łac.) — przysięgnij; daj słowo. [przypis edytorski]
dające na — wychodzące na (kalka wyrażenia francuskiego donner sur). [przypis edytorski]
Dajakowie — zbiorcza nazwa rdzennych ludów zamieszkujących wnętrze wyspy Borneo. [przypis edytorski]
Dajcie mi je za dźwignię, a poruszę świat — nawiązanie do słów Archimedesa, staroż. matematyka, fizyka i inżyniera: „Dajcie mi punkt oparcia i dźwignię, a poruszę Ziemię”. [przypis edytorski]
dajcie mnie noża — dziś popr.: dajcie mi nóż. [przypis edytorski]
dajcie pokój — dziś: dajcie spokój. [przypis edytorski]
dajcież (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą, inaczej: „dajcie że”. [przypis edytorski]
Daj ci się szczęściła — niech ci przyniesie szczęście. [przypis edytorski]
dajęć — skrót od: daję ci. [przypis edytorski]
dajem — dziś popr. forma 1 os. lm: dajemy. [przypis edytorski]
Dajemy dużo witamin z jodeł — więźniowie rosyjskich i radzieckich obozów pracy często zapadali na chorobę nazywaną „cyngą”, tj. na szkorbut, wywoływany niedoborem witaminy C w pożywieniu. Starano się temu przeciwdziałać, zalecając picie gęstego wywaru z igieł sosnowych, jodłowych i świerkowych. [przypis edytorski]
daje — tu w zn.: uczy. [przypis edytorski]
daj Grekom całość — sens: zapewnij Grekom bezpieczeństwo. [przypis edytorski]
Daj mi dzieci — Rachel wypominała Jakubowi, że w podobnej sytuacji jego ojciec modlił się za jego matkę, zob. Raszi do 30:1. [przypis edytorski]
daj mi (…) tego salcesona — popr.: tego salcesonu (D., w znaczeniu: trochę) lub ten salceson (B., w znaczeniu: cały). [przypis edytorski]
Daj mi też łyknąć — hebr. הַלְעִיטֵנִי נָא (hal-iteni na): tu: „daj mi też łyknąć” od rdzenia לָעַט (laat): ‘połykać łapczywie’. Esaw powiedział «ja otworzę usta a ty wlej mi tam jak najwięcej», zob. Raszi do 25:30. [przypis edytorski]
Daj mi tu papieru i pióra — dziś popr. z B.: daj mi tu papier i pióro. [przypis edytorski]
daj mi wiedzieć — dziś: daj mi znać. [przypis edytorski]
dajmon — demon. [przypis edytorski]
dajmon (gr.) — demon; bóstwo. [przypis edytorski]
dajmonion (z gr. daimōn: bóg, demon) — w filozofii staroż. rodzaj odzywającego się w duszy człowieka wewn. głosu, sumienia, głosu bóstwa itp. [przypis edytorski]
daj mu pokój — daj mu spokój. [przypis edytorski]
Dajmy pokój — dziś raczej „dajmy spokój”. [przypis edytorski]
dajnos (z lit. daina) — pieśni. [przypis edytorski]
daj pokój czemuś — porzuć coś, zaniechaj czegoś. [przypis edytorski]
daj pokój (daw.) — dziś: daj spokój. [przypis edytorski]
daj pokój — dziś: daj spokój. [przypis edytorski]
daj pokój — dziś popr.: daj spokój. [przypis edytorski]
daj pokój — dziś raczej: daj spokój. [przypis edytorski]
Daj radca spokój — dziś raczej: niech pan radca da spokój. [przypis edytorski]
daj tylko baczność — sens: postaraj się tylko o to, zapewnij tylko to. [przypis edytorski]
daj wiedzieć — dziś popr.: daj znać; zawiadom. [przypis edytorski]
dajże (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]
dajże — konstrukcja z partykułą -że, tu: wzmacniającą wymowę czasownika. [przypis edytorski]
Dajże pokój — dziś: dajże spokój. [przypis edytorski]
Dakar — duże miasto portowe na zach. wybrzeżu Afryki; w okresie międzywojennym stolica kolonialnej Francuskiej Afryki Zachodniej; ob. stolica niepodległego Senegalu. [przypis edytorski]
Dakka, dziś Dhaka — miasto w Azji, obecnie stolica Bangladeszu. [przypis edytorski]
dakkański — pochodzący z Dakki (Dhaki), miasta w Azji Płd., ob. stolicy Bangladeszu. [przypis edytorski]
Dak — mieszkaniec Dacji, staroż. krainy odpowiadającej terytorialnie dzisiejszej Rumunii, tu użycie synekdochiczne. [przypis edytorski]
da kommt er (niem.) — tam idzie. [przypis edytorski]
