ZBIÓRKA KRYZYSOWA
Potrzebujemy 125 tys. zł do końca 2024 roku, żeby móc dalej funkcjonować. Dlaczego?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7735 przypisów.
dochodziło do nieporozumień innego rodzaju — Por. ciekawy dokument ze zbiorów Povondry:
Płazy ratują 36 tonących
W tutejszym porcie parowiec „Indian Star” zderzył się z łodzią przewożącą około czterdziestu tubylców, która natychmiast zatonęła. Zanim można było wysłać łódź policyjną, na pomoc pospieszyły Płazy pracujące przy usuwaniu szlamu z portu i wyniosły na brzeg trzydziestu sześciu tonących. Jedna Salamandra sama wyciągnęła z wody trzy kobiety i dwoje dzieci. W nagrodę za ten bohaterski czyn Płazy dostały pisemne podziękowanie od miejscowych władz w nieprzemakalnym pudełku.
Tymczasem tamtejsi mieszkańcy są skrajnie oburzeni tym, że Płazy pozwoliły sobie dotknąć tonących osób z wyższych kast. Uważają oni bowiem Płazy za stworzenia nieczyste i nietykalne. W porcie zgromadziło się kilka tysięcy tubylców domagających się usunięcia Płazów z portu. Policja utrzymuje jednak porządek; zaledwie trzy osoby zginęły, a sto dwadzieścia zostało zatrzymanych. O dziesiątej wieczorem przywrócono spokój. Salamandry pracują dalej.
[przypis autorski]
do chrustu (starop.) — w krzaki. [przypis edytorski]
Do chutoriw, pane, do seła (ukr.) — Do chutorów, panie, do wsi. [przypis edytorski]
do cię — dziś popr.: do ciebie. [przypis edytorski]
do ciężkiej choroby — dziś raczej: od choroby, tj. bardzo wiele. [przypis edytorski]
do ciebie krótkie rymy — Fraszki były bardzo poczytne wśród dworzan. Kochanowski sam je partiami rozsyłał w podarunku znajomym i przyjaciołom. [przypis redakcyjny]
Do ciebie, nowy Hierozolimie (to jest kościele Chrystusów), przywiodę syny twoje zdaleka, śrebro ich i złoto z nimi imieniu Pana Boga twego, i zbudują synowie postronni mury twoje, i królowie ich służyć ci będą — por. Iz 60, 9–10. [przypis edytorski]
do ciebie o, Hekato! Luno i Diano — ta sama bogini miała władać jako Luna niebem, jako Diana ziemią i jako Hekate światem podziemnym. [przypis edytorski]
Do Ciebie wznoszą oczy swoje. [przypis redakcyjny]
dociec — dobiec. [przypis redakcyjny]
dociekać — tu: dochodzić (od: ciec). [przypis edytorski]
do ciekawych rezultatów mogłoby doprowadzić zestawienie wrażeń Konrada w Wyzwoleniu Wyspiańskiego z refleksjami, jakie budzi Próchno — I. Matuszewski, Twórczość i twórcy, Warszawa 1904, s. 255. [przypis autorski]
docieki — neol. skrót od: dociekania; domysły. [przypis edytorski]
do cieniu — dziś: do cienia. [przypis edytorski]
do ciepłych źródeł — Cieplice te mają 62 °C. Nędzne łaźnie. Są to palestyńskie Karolowe Wary, niestety niewyzyskane, jak wszystko w tym kraju. [przypis tłumacza]
docierać (daw.) — tu: napadać, atakować. [przypis edytorski]
docierać na coś (daw.) — godzić w coś, atakować coś, nacierać na coś. [przypis edytorski]
Do cnam osłabł — inaczej: do cna osłabłem, całkiem osłabłem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
doctor bullatus, asinus coronatus (łac.) — doktor według bulli, osioł koronny. [przypis redakcyjny]
Doctoris Doctorum (łac.) — doktora doktorów (sens: nauczyciela nauczycieli). [przypis edytorski]
Doctoris maximi (łac.) — doktora największego. [przypis edytorski]
Doctor Marianus (łac.) — uczony teolog szczególnie poświęcający się kultowi Marii. [przypis edytorski]
doctor medicinae et chirurgiae (łac.) — doktor medycyny i chirurgii. [przypis edytorski]
Doctors' Commons a. College of Civilians — działające w Londynie stowarzyszenie prawników (którego historia sięgała co najmniej 1511 r.) zajmujących się prawem cywilnym, zwyczajowym i kanonicznym; posiadało ono budynki (od 1567, w pobliżu Katedry Św. Pawła oraz przy Paternoster Row), w których członkowie stowarzyszenia mieszkali i pracowali, a także mogli korzystać z ogromnej biblioteki; tam też odbywały się sprawy sądowe. Członkami stowarzyszenia mogły zostać osoby, które uzyskały tytuł doktora prawa cywilnego na Uniwersytecie w Oksfordzie lub Cambridge i zostały dopuszczone do adwokatury przez Dziekana Arches (urzędnika Sądu Apelacyjnego podlegającego arcybiskupowi Canterbury); członkami zarządu (fellows) mogli zostać czynni już adwokaci-członkowie zarekomendowani oraz wybrani przez aktualnych członków Doctors' Commons; członkowie stowarzyszenia praktykowali w sądach kościelnych, Trybunale Duchownym oraz Sądzie Admiralicji, uczestniczyli także w sądach arbitrażowych dotyczących prawa międzynarodowego. Możliwość funkcjonowania tego rodzaju ciała wynikała stąd, że angielskie prawo zwyczajowe rozwijało się w zasadzie niezależnie od prawa rzymskiego (a więc inaczej niż w państwach kontynentalnych Europy), lecz niektóre wyspecjalizowane sądy stosowały prawo cywilne bazujące na prawodawstwie rzymskim: miało to zastosowanie m.in. do sądów kościelnych, których praktyka nie zmieniła się nawet po zwycięstwie angielskiej reformacji (obowiązującym pozostało prawo kanoniczne kościoła katolickiego), ale także do sądów admiralicji. Adwokaci przygotowujący się do praktyki w tych sądach uczyli się prawa kanonicznego przed reformacją i prawa rzymskiego po reformacji właśnie na Oksfordzie i w Cambridge, a praktyka sądownicza i adwokacka była podzielona podobnie jak samo prawo zwyczajowe. Od 1768 stowarzyszenie zajmowało się także nauczaniem prawa (jako College of Doctors of Law); przy koledżu funkcjonowało także trzydziestu czterech „proktorów”, których obowiązki przypominały te właściwe radcom prawnym. Stowarzyszenie zostało rozwiązane w 1858 r. w konsekwencji uchwalenia ogólnokrajowych aktów prawnych dotyczących urzędowego uwierzytelniania testamentów oraz spraw matrymonialnych, poprzedzających Judicare Act z 1873 r. ustanawiający jeden sąd najwyższy dla wszystkich wcześniejszych rodzajów prawodawstwa. Ostatni budynek pozostający w posiadaniu Doctors' Commons, znajdujący się w pobliżu Knightrider Street, został sprzedany w 1865 r. [przypis edytorski]
Doctrina sua noscitur vir (łac.) — Przyp 12, 8: „Przez naukę swoją daje się poznać mąż”. [przypis tłumacza]
Do czegóż nie wiedziesz człowieka, Przeklęty głodzie złota! — przysłowiowe. [przypis edytorski]
do czegom doszedł — inaczej: do czego doszedłem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
do czego miałem ochotę — dziś popr.: mieć ochotę na co. [przypis edytorski]
Doczekawszy Miesiąca, w którym źreją Wiśnie (…) — aluzje do herbów Sobieskiego (Janina) i Wiśniowieckich. [przypis redakcyjny]
doczesna intrata — natychmiastowy, krótkoterminowy dochód. [przypis edytorski]
Doczesnej szczęśliwości nie ścigasz obrazu — Elmira udaje, że nie rozumie aluzji Tartufa, mimo że nie ma co do tego najmniejszej wątpliwości. Przez całą tę scenę, a bardziej jeszcze w akcie IV, Elmira rysuje się jako kobieta uczciwa, zrównoważona, ale wytrawna, nawykła w światowym życiu do słuchania nawet bardzo śmiałych rzeczy, bawiąca się może, jak wiele uczciwych kobiet, taką dość daleko posuniętą grą. Tutaj zresztą stara się ona świadomie sprowadzić Tartufa na drogę drażliwych wyznań, aby zdobyć nad nim przewagę i wyzyskać ją dla spokoju rodziny. [przypis tłumacza]
doczesnem — daw. forma N. lp r.n.; dziś popr: doczesnym. [przypis edytorski]
doczesny — tu: przejściowy, czasowy. [przypis edytorski]
doczesny — tu: sprawujący urząd tylko przez określony czas. [przypis edytorski]
doczesny — tu: trwający tylko przez jakiś czas; chwilowy; czasowy. [przypis edytorski]
doczesny — związany z życiem ziemskim; przemijający. [przypis edytorski]
do czubków — do domu obłąkanych. [przypis redakcyjny]
doczyść (starop. forma) — doczytać. [przypis redakcyjny]
dodać serca (daw.) — dodać odwagi. [przypis redakcyjny]
dodał od siebie parę zbrodni Borgiów…. – Barnes był synem protestanckiego biskupa, nadto zaś korzystał ze wzburzenia opinii publicznej wykryciem w r. 1605 uknutego przez katolików tzw. spisku prochowego, który zresztą był tworem szczupłej grupki ludzi i wynikiem prześladowań Jakuba I. [przypis tłumacza]
Dodał tylko bolejącym i osłabłym głosem warunek: — Gdy przyjdzie chwila, w któréj znajdziecie słuszném… proszę was, byście starości mojéj dali wypoczynek… — Swetoniusz [Żywot Tyberiusza 24]. [przypis autorski]
dodaszli — jeśli dodasz (czasownik z partykułą pytajną -li). [przypis edytorski]
Dodatek (b) — dodać można, że w zapiskach Żeromskiego z czasu podróży po Włoszech 1906–1907 r. (zob. w tomie Wspomnienia, wydania zbiorowego Dzieł, Warszawa 1965) mieści się sporo notat i fragmentów zużytkowanych w tekście Dziejów grzechu, a także w zarzuconym fragmencie „Testamentu”. [przypis redakcyjny]
dodawa — dziś 3 os.lp.: dodaje. [przypis edytorski]
dodawa — dziś popr.: dodaje. [przypis edytorski]
dodawa (starop. forma) — dodaje. [przypis edytorski]
dodejcie (gw.) — dodajcie, dajcie. [przypis edytorski]
Dodek — Adolf Dymsza, właśc. Adolf Bagiński (1900–1975) aktor kabaretowy, filmowy i teatralny. [przypis edytorski]
do diaska — do diabła. [przypis redakcyjny]
do dnia (daw., gw.) — o świcie, przed wschodem słońca. [przypis edytorski]
do dnia (daw. gw.) — o świcie. [przypis edytorski]
do dnia (daw., gw.) — przed świtem. [przypis edytorski]
do dnia (daw.) — o świcie, przed wschodem słońca. [przypis edytorski]
do dnia (daw.) — o świcie. [przypis redakcyjny]
do dnia (daw.) — przed świtem. [przypis edytorski]
do dnia (daw., reg.) — nad ranem, o świcie. [przypis edytorski]
do dnia (daw. reg.) — o świcie. [przypis edytorski]
do dnia — o świcie. [przypis edytorski]
do dnia — przed nastaniem dnia. [przypis edytorski]
do dnia — rano. [przypis edytorski]
do dni lipcowych — tj. do rewolucji lipcowej w roku 1830, kiedy podczas kilkudniowego powstania udaremniono próbę powrotu do absolutyzmu dokonaną przez Karola X. [przypis edytorski]
do dom (daw. forma) — do domu. [przypis edytorski]
do dom (daw., gw.) — do domu. [przypis edytorski]
do dom — dziś: do domu. [przypis edytorski]
do dom — dziś popr.: do domu. [przypis edytorski]
do dom — dziś popr. forma: do domu. [przypis edytorski]
do domu cię wprowadzić — Timasjon jest wygnańcem. [przypis tłumacza]
do domu — do głównej sali, zob. Raszi i Radak do 43:26. [przypis edytorski]
do domu z uszyma — kolejno trzy zwroty przysłowiowe (Ze złego targu z uszyma/ do domu itd.). [przypis redakcyjny]
Dodona — miasto w Epirze, jeden z ośrodków kultu Zeusa. [przypis edytorski]
Dodona — miasto z wyrocznią, należące tu do państwa Helenusa. [przypis edytorski]
Dodona — miejscowość w płn.-zach. Grecji, w Epirze, w starożytności ośrodek kultu Zeusa, słynny z najstarszej wyroczni greckiej, gdzie wróżono z szumu liści świętego dębu. [przypis edytorski]
Dodona — wyrocznia w Epirze, gdzie wróżono z szumu liści świętego dębu. [przypis edytorski]
do doskonałości człowieka — ideałem greckim jest mąż „piękny i dobry” (kalós k'agathos, por. angielskiego dżentelmena), jemu przeciwstawia się niewolnika, istotę duchowo skutkiem wychowania i urodzenia małowartościową. [przypis tłumacza]
do dowódcy 1 Frontu Białoruskiego — Konstanty Rokossowski (1896–1968) — sowiecki dowódca wojskowy pochodzenia polskiego, w czasie powstania warszawskiego dowódca 1 Frontu Białoruskiego, który operował na bezpośrednich przedpolach miasta. Przyjął bierną postawę wobec wydarzeń na zachodnim brzegu Wisły, niewątpliwie realizując dyrektywy płynące z Kremla. [przypis edytorski]
dodowolnyj soboj i mirom (ros. додовольный собой и миром) — zadowolony z siebie i świata. [przypis edytorski]
do drugich [miast] sprowadza na powrót wygnane stronnictwa — oligarchiczne; dzisiaj do zmiany orientacji w polityce zagranicznej wystarcza dymisja jednego ministra. [przypis tłumacza]
Do drzewa — Podtytuł skrócony decyzją redakcyjną. Pełne brzmienie: Do drzewa, które nagłym wywrotem byłoby go zgniotło. [przypis edytorski]
do Dublan, gdzie w niższej szkole rolniczej naukę pobierał — w polskiej szkole rolniczej założonej w 1856 w Dublanach koło Lwowa; od 1878 była to prowadzona przez galicyjski Wydział Krajowy trzyletnia Krajowa Szkoła Rolnicza (ob. Lwowski Narodowy Uniwersytet Rolniczy). [przypis edytorski]
do Dunaju — tu: do niczego (w daw. żargonie uczniowskim). [przypis edytorski]
do Dunkierki, gdzie miał kierować odjazdem floty przeznaczonej do Szkocji — pod koniec 1745, w celu wsparcia powstania jakobitów na mocy układu Ludwika XV z pretendentem do tronu Anglii i Szkocji Karolem Edwardem Stuartem; ekspedycję odwołano w grudniu. [przypis edytorski]
Do dzieci — Błędem byłoby sądzić, że Krasicki kierował swoje bajki do dzieci. W istocie dziecięca niesforność określa tu ludzkie przywary w ogóle. [przypis edytorski]
dodzierać — nosić zużyte ubrania. [przypis edytorski]
dodzierżyć (starop.) — zatrzymać. [przypis redakcyjny]
do dziewiąci lat — Horacy, w Liście do Pizonów (tzw. Sztuka poetycka), w. 338 pisze: „…niech rękopis będzie schowany w głębi skrzyni i tam pilnowany do dziewiątego roku” (tł. T. Sinko). [przypis redakcyjny]
Döblin, Alfred (1878–1957) — niemiecki prozaik i eseista, autor m.in. powieści Berlin Alexanderplatz: dzieje Franciszka Biberkopfa (1929); od 1935 r. na emigracji, powrócił do Niemiec po wojnie. [przypis edytorski]
Döden — Der Tod, der Tod. [przypis edytorski]
Döden (duń.) — śmierć. [przypis edytorski]
Döller — prawdopodobnie: Anton Döller (1831–1912), oficer armii austriackiej, publicysta, działacz społeczny na terenie Spiszu o wybitnych zasługach w dziedzinie turystyki tatrzańskiej; współzałożyciel Węgierskiego Towarzystwa Karpackiego w 1873 r. [przypis edytorski]
do […] egzaltacji przyprowadził — dobrze zorganizowane głowy tylko chwilowo ulegają egzaltacji. — (P. W.) [przypis redakcyjny]
do fartuszka — do dziewcząt. [przypis redakcyjny]
do fondytu — do gruntu. [przypis autorski]
Do Franciszka Masłowskiego — pisarza ziemskiego, uczonego, tłumacza Demetriusza z Faleronu, przyjaciela Kochanowskiego z Padwy. Masłowski wiele podróżował, umarł w Padwie. [przypis redakcyjny]
Do gadu nowe wyciągnął ramiona i rzekł: Buoso — Buoso w gadzinę przemieniony i drugi, który oblekł się w jego kształty, musieli za życia w jakichś szczególnych być z sobą stosunkach. Najprawdopodobniej, że Buoso wciągnął Kawalkanta do występku i winy swojej cały ciężar na niego zwalił; dlatego to Buoso przez Kawalkanta karanym jest w piekle. [przypis redakcyjny]
dogadywki — docinki. [przypis autorski]
do Gaillaku — tu Gaillac oznacza siedzibę hrabiego Peire de Gaillac. [przypis edytorski]
do Galii — εἰς Γαλλίαν (Niese), Ἱϲπανίαν (Dindorf); w Starożytnościach XVIII, VII, 2 do Lugdunu (Λούγδουνον), w Galii. Rok 39 n.e. [przypis tłumacza]
do gardła — tj. do śmierci. [przypis edytorski]
dogaressa (wł.) — małżonka doży, najwyższego urzędnika Republiki Weneckiej. [przypis edytorski]
dogarezza, właśc. dogaressa (wł.) — małżonka doży, najwyższego urzędnika Republiki Weneckiej. [przypis edytorski]
