Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | francuski | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | hiszpański | japoński | łacina, łacińskie | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzymski | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 5394 przypisów.
roczna czeladź — przyjęci na rok do pracy robotnicy. [przypis redakcyjny]
rocznica Konstytucji Trzeciego Maja — manifestacja ta (1891) przygotowana została przez nacjonalistyczną Ligę Polską i organizację młodzieży Zet. [przypis redakcyjny]
Rocznica powstania — pełny tytuł utworu pochodzącego ze zbioru Pieśni Janusza brzmi: Pierwsza rocznica 29 Listopada obchodzona w Rzeszy niemieckiej; tekst powstał w 1832 r. w Brodnicy (na terenie Prus Wschodnich), gdzie po upadku powstania listopadowego Wincenty Pol był internowany w budynkach klasztoru franciszkanów wraz z blisko dwudziestotysięczną armią. [przypis edytorski]
roda (brus., lenk.) — patarimas. [przypis edytorski]
roda (brus.) — patarimas. [przypis edytorski]
roda — čia: patarimas. [przypis edytorski]
rodacy zza Eufratu — Żydzi babilońscy. [przypis tłumacza]
roda — džiaugsmas. [przypis edytorski]
rodały — zwoje Tory, Pismo Św. [przypis edytorski]
rodały — zwoje Tory spisane na sklejonych arkuszach pergaminu i zwijane do wewnątrz na dwóch osobnych, drewnianych wałkach. [przypis tłumacza]
rodał — zwój Tory; Pismo Święte. [przypis edytorski]
roda (lenk., brus.) — pasitarimas, sueiga. [przypis edytorski]
roda (lenk.) — pasitarimas. [przypis edytorski]
roda (lenk.) — patarimas. [przypis edytorski]
Rodan — rzeka na terenie dzisiejszej Szwajcarii i Francji. [przypis edytorski]
Rodan — rzeka przepływająca przez Szwajcarię i Francję. [przypis edytorski]
rodavoti (sl.) — dyoti patarimą. [przypis edytorski]
rodavyčiau (brus.) — patarčiau. [przypis edytorski]
Rodbertus, Johann Karl (1805–1875) — niemiecki ekonomista i socjalista, czołowy przedstawiciel centrolewicy w pruskim Zgromadzeniu Narodowym, uważany za założyciela tzw. państwowego socjalizmu (niem. Staatssozialismus), ideologii wewnątrz socjalizmu opowiadającej się za państwową własnością środków produkcji, funkcjonującej albo jako tymczasowym środek w przejściu od kapitalizmu do socjalizmu, albo jako cecha charakterystyczna samego socjalizmu. [przypis edytorski]
rodela — puklerz drewniany, skórą powleczony, żelazem obity. [przypis redakcyjny]
rodem z sobą złączonego pewnego Rusina, do którego państwo to należało, na tronie wielkoksiążęcym postanowił — Izasława, syna Jarosława Mądrego; przypuszczalnie w 1076 r. [przypis edytorski]
Roderick „Rory” Random — tytułowy bohater i narrator powieści łotrzykowskiej (pikarejskiej) szkockiego pisarza Tobiasa Smolletta (1721–1771), The Adventures of Roderick Random, (publ. 1748; pol. tł. B. Zieliński Niezwykłe przygody Roderyka Randoma, 1955); Roderick był synem szlachcica i kobiety z niższych klas; matka zmarła przy porodzie, ojciec postradał zmysły z rozpaczy po jej śmierci; z powodu uprzedzeń klasowych rodzina ze strony ojca nie była chętna, by udzielać wsparcia chłopcu, który zmuszony był radzić sobie sam; doświadczywszy prześladowań ze strony bezdusznego wychowawcy, został karnie wydalony ze szkoły i pozbawiony dalszej możliwości edukacji, jednak wcześniej zdołał opanować francuski, włoski, łacinę i klasyczną grekę; z tym bagażem ruszył w świat, do Londynu, Francji, Indii, Afryki, a nawet Ameryki Płd., w towarzystwie nieodstępnego, prostodusznego Hugh Strapa. [przypis edytorski]
Roderick „Rory” Random — tytułowy bohater i narrator powieści przygodowej Tobiasa Smolletta (1721–1771), The Adventures of Roderick Random, (publ. 1748; pol. tł. B. Zieliński Niezwykłe przygody Roderyka Randoma, 1955); w burzliwym swym życiu Roderick m.in. kilkakrotnie zaciągał się do służby na statku. [przypis edytorski]
Roderyk I — ostatni król Wizygotów, zginął w zakończonej klęską bitwie nad rzeką Guadelete (711), walcząc z muzułmanami, którzy zostali wezwani na pomoc do Hiszpanii przez syna i następcę jego poprzednika. [przypis edytorski]
rodgisar (starop.) — mosiężnik, blacharz. [przypis redakcyjny]
Rodin, Auguste (1840–1917) — francuski rzeźbiarz, łączący w swoich pracach elementy symbolizmu i impresjonizmu, prekursor nowoczesnego rzeźbiarstwa; autor m.in. prac Myśliciel oraz Mieszczanie z Calais. [przypis edytorski]
Rodin, Auguste (1840–1917) — rzeźbiarz i grafik francuski; ilustrował poezje Baudelaire'a i Owidiusza. [przypis edytorski]
Rodin, Auguste (1840–1917) — rzeźbiarz i malarz francuski. [przypis edytorski]
rodne — tu: rodowe. [przypis edytorski]
rodnia (daw.) — rodzina. [przypis edytorski]
rodnik — rodowód. [przypis edytorski]
rodny (daw.) — rodzony. [przypis edytorski]
rodny (starop.) — urodzajny, bujny, plenny, rodzący. [przypis redakcyjny]
rodny (starop.) — urodzajny; rodne zagony: urodzajne pola. [przypis redakcyjny]
rododendron — roślina egzotyczna z rodziny wrzosowatych. [przypis redakcyjny]
Rodoguna — tragedia historyczna Corneille'a z 1644 o brutalnej i podstępnej walce o władzę. [przypis edytorski]
Rodomont — syn Uliena, król algierski, największy bohater saraceński, słynny z chełpliwości; stąd „Rodomontady”. [przypis redakcyjny]
Rodope — góra w Tracji. [przypis edytorski]
rodopejski — od nazwy pasma górskiego w Tracji: Rodopy. [przypis redakcyjny]
Rodos — należała do Pierwszego Związku Morskiego, jednakowoż w wojnie z sprzymierzeńcami wystąpiła przeciw Atenom, na własną szkodę, bo popadła w zależność od Persji, potem od Macedonii. Stolica Rodos założona dopiero w r. 408. [przypis tłumacza]
Rodos — wyspa na Morzu Egejskim, położona na granicy dwóch kontynentów: Europy i Azji, największa w archipelagu Dodekanezu (Sporadów Południowych). [przypis edytorski]
Rodowici Egipcjanie mieli barwę skóry miedzianą — podział na cztery rasy to interpretacja malowideł egipskich dokonana pod wpływem teorii rasowych z czasów autora. Na opublikowanej na początku XIX w. rycinie rekonstruującej fresk z grobowca Setiego I przedstawiono białoskórego Libijczyka (wschód), czarnoskórego Nubijczyka (południe), żółtoskórego Syryjczyka (zachód) oraz miedzianoskórego Egipcjanina jako reprezentujących ludy wszystkich części świata. Współczesne pomiary i badania wykazały, że budową ciała ani genetycznie starożytni Egipcjanie zasadniczo nie różnili się od współczesnych mieszkańców Egiptu. Miedziany odcień skóry na malowidłach egipskich zapewne wynikał z konwencji. [przypis edytorski]
rodowitość — ród, rodzina. [przypis redakcyjny]
Rodrigo Díaz de Vivar, znany jako Cyd (ok. 1043–1099) — hiszpański bohater narodowy, rycerz kastylijski, bohater wielu ballad, wzór cnót rycerskich; w 1094 zdobył z rąk muzułmańskich Walencję, którą władał aż do śmierci. [przypis edytorski]
rody (gw.) — tu: rodzenie, poród. [przypis edytorski]
Rodyjczycy — mieszkańcy wyspy Rodos słynęli w starożytności jako świetni procarze. [przypis edytorski]
rodyti (brus., lenk.) — patarti. [przypis edytorski]
rodzaj adresu podpisanego przez czterdziestu lekarzy zakopiańskich — Patrz na końcu Dokumenty. [przypis autorski]
rodzaj Balzaca — mowa oczywiście nie o autorze Komedii ludzkiej, ale o Guez de Balzac, pisarzu z XVII wieku, z którego napuszonym stylem Stendhal porównywa Chateaubrianda. [przypis tłumacza]
rodzaj boga, żeby tak powiedzieć, bo ci ludzie w przeróżnych postaciach grody przebiegają — por. Odyseja XVII 485–487. [przypis edytorski]
rodzaj (daw.) — tu: urodzenie. [przypis edytorski]
rodzaje ludzi z Hezjoda, które i u was będą: złoty, srebrny, brązowy i żelazny — Hezjod Pracach i dniach (w. 109–201) podzielił dzieje ludzkie na epoki, nazwane od metali, w których żyły różne rodzaje ludzi. [przypis edytorski]
rodzajem przekładu z Chambersa — angielskiej encyklopedii Ephraima Chambersa pt. Cyclopaedia: or, An Universal Dictionary of Arts and Sciences wydanej w Londynie w 1728. [przypis edytorski]
rodzaj ludzki, którego trwanie (…) nie wynosi więcej niż 100 razy życie 60-letniego człowieka — tj. ok. 6000 lat, zgodnie z chronologią wynikającą z Biblii i wyliczeń przeprowadzonych na jej podstawie w 1654 przez arcybiskupa irlandzkiego Jamesa Usshera, który ustalił, że początek świata nastąpił w 4004 r. p.n.e. Dialog Schopenhauera powstał przed opublikowaniem dzieła Darwina o ewolucji (1859) oraz pracy Kelvina (1862) z obliczeniami czasu stygnięcia globu ziemskiego dającymi wynik ok. 100 mln lat. [przypis edytorski]
rodzajny (daw.) — tu: niem. cultivirten (dziś popr. kultivierten), tj. uprawiany. [przypis edytorski]
rodzajny (daw.) — uprawny, urodzajny. [przypis edytorski]
rodzajny (daw.) — urodzajny a. uprawiany. [przypis edytorski]
rodzajny (starop.) — urodzajny, żyzny. [przypis edytorski]
„Rodzaj szafy grającej zaliczanej do instrumentów mechanicznych, popularny szczególnie w XIX wieku. Zbudowany z oszklonej szafki, wewnątrz której umieszczony był mechanizm wagowy, który po wrzuceniu monety włączał urządzenie poruszające kolczasty walec. Za pomocą kolców umieszczonych na walcu uruchamiane były specjalne młoteczki uderzające następnie o struny, dzwonki czy też bębenki. Całość uzyskanej melodyjki odbywała się według specjalnie zaprojektowanego wzorca melodycznego. Z biegiem lat urządzenie to zostało zastąpione przez automaty płytowe”. http://pl.wikipedia.org/wiki/Orchestrion (dostęp 13.06.2014). [przypis autorski]
rodzaj — tu: gatunek, rodzaj ludzki. [przypis edytorski]
rodzeństwo Olgierdowe — tu: dzieci Olgierda. [przypis edytorski]
rodzeństwo — tu: rodzeni krewni; zwłaszcza dzieci. [przypis edytorski]
Rodzianko, Michaił Władimirowicz (1859–1924) — rosyjski polityk i parlamentarzysta; prawicowy liberał, zwolennik monarchii konstytucyjnej; przewodniczący Dumy 1911–1917; jeden z przywódców rewolucji lutowej 1917, od 22 marca 1911 do 6 października 1917 przewodniczący Komitetu Tymczasowego Dumy, główny negocjator abdykacji Mikołaja II; po przewrocie bolszewickim wyjechał nad Don, w 1920 wyemigrował do Serbii. [przypis edytorski]
rodzica — rodzicielka, matka. [przypis edytorski]
rodzica — rodzicielka. [przypis edytorski]
rodzic (daw.) — ojciec. [przypis edytorski]
rodzic (daw.) — tu: ojciec. [przypis edytorski]
rodzice odnalazły — dziś popr.: rodzice odnaleźli (lm m-os.). [przypis edytorski]
rodziciel Cyrce — Helios, bóg słońca. [przypis edytorski]
rodzicóm — dziś popr. forma C. lm: rodzicom. [przypis edytorski]
rodzic — ojciec. [przypis redakcyjny]
rodzicom (…) serca się krajały — byli bardzo smutni, zrozpaczeni. [przypis redakcyjny]
rodzic — tu: ojciec Eneasza, Anchizes. [przypis edytorski]
rodzic — tu: rodak. [przypis edytorski]
rodzicy — rodzica, ojca (forma użyta dla rymu). [przypis edytorski]
Rodziewiczówna, Maria (1864–1944) — autorka powieści m.in. Straszny dziadunio, Dewajtis, Lato leśnych ludzi, których tematyka obracała się głównie wokół życia poleskiego ziemiaństwa. [przypis edytorski]
Rodziewiczówna, Maria (1864–1944) — pisarka pisząca zwłaszcza o życiu poleskiego ziemiaństwa, prowadziła aktywną działalność społeczną. Dzieła: Straszny dziadunio, Dewajtis, Lato leśnych ludzi. [przypis edytorski]
Rodziewiczówna, Maria (1864–1944) — pisarka pisząca zwłaszcza o życiu poleskiego ziemiaństwa, prowadziła aktywną działalność społeczną. Twórczość: Straszny dziadunio, Dewajtis, Lato leśnych ludzi. [przypis edytorski]
rodzimy — właściwy, naturalny, wrodzony. [przypis edytorski]
Rodzina Bastablów znana była z ubóstwa, ale też i z uczciwości — o wcześniejszych przygodach rodziny Bastablów opowiada książka Poszukiwacze skarbu. [przypis edytorski]
Rodzina Benoiton — komedia francuskiego dramatopisarza Victoriena Sardou (1831–1908) z 1865. [przypis edytorski]
rodzina Bentivogliów za powrotem swoim do Bolonii — w 1508 r. [przypis edytorski]
Rodzina Bernheimów — tytuł oryginału: Rechts und links. W wydaniu źródłowym znajduje się informacja: „z upoważnienia autora przełożył dr I. Berman”. W niniejszym wydaniu dokonano dużych zmian redakcyjnych w tłumaczeniu, opisanych szczegółowo w nocie redaktorskiej. [przypis edytorski]
Rodzina jest zatem, jeśli się tak chce, pierwszym wzorem społeczności politycznej… — podobnie Locke zwalczał przeciw Filmerowi wyprowadzanie społeczeństwa z rodziny oraz traktowanie monarchii jako instytucji patriarchalnej, ustanowionej przez Boga i sięgającej czasów Adama. W ostatnim ustępie rozdziału Russo powraca jeszcze do tych teorii i ironizuje je.
John Locke (1632–1704), znakomity filozof angielski. Jego Dwa traktaty o rządzie obywatelskim, wydane w 1690 r., miały za zadanie uzasadnić umiarkowaną monarchię Wilhelma Orańskiego. Dzięki swojej teorii rządów stał się twórcą liberalizmu politycznego. Brzmi ona w najogólniejszym zarysie: Jednostki przenoszą na panujących prawa zwierzchnicze w drodze umowy pod warunkiem, że zabezpieczą oni cele zrzeszenia: ochronę życia, wolności osobistej, majątku, bezpieczeństwo, pokój wewnętrzny. Odstępują one tyle tylko ze swej wolności i z praw swoich, ile niezbędnie wymaga utrzymanie się i należyte funkcjonowanie społeczeństwa. — Locke uważa za władzę zwierzchniczą władzę prawodawczą, ta władza jest jednak ograniczona przez niezbywalne prawa naturalne jednostki. Gdy panujący gwałci warunki umowy, gdy przestaje kierować się korzyścią powszechną, naród ma prawo go obalić. — W państwach dobrze urządzonych prawa jednostki mają gwarancję w podziale władz.
Filmer (zm. 1688), polityczny pisarz angielski o tendencjach monarchiczno-absolutystycznych.
[przypis tłumacza]
Rodzina Połanieckich — powieść obyczajowa autorstwa Henryka Sienkiewicza przedstawiająca losy małżeństwa kupca Stanisława Połanieckiego z zubożałą szlachcianką Marynią. [przypis edytorski]
rodzina urzędownie do szlachty nie należała — porównaj Krauza, a zwłaszcza Scartazziniego: Dante-Handbuch — rozdział: Herkunft. [przypis autorski]
rodzinna strzecha (przen.) — dom. [przypis edytorski]
Rodzinne łąki znam po aromacie, Wodę rodzinną po smaku odgadnę (…) I wiatr tameczny rozpoznam płucami — Władysław Syrokomla, Kęs chleba XIV; w oryginale konsekwentnie: „tameczne”, nie „rodzinne”. [przypis edytorski]
rodzinne Langres — urodził się w r. 1713 jako syn nożownika, z dynastii zacnych rzemieślników poważanych w miasteczku i okolicy. [przypis tłumacza]
rodziny mirtowatych, która liczy czterdzieści sześć rodzajów i tysiąc trzysta gatunków — obecnie do mirtowatych zalicza się ok. 140 rodzajów skupiających ok. 4000-5000 gatunków. [przypis edytorski]
rodzi się do niewoli — odwrócenie zasady Rousseau, Umowa Społeczna, II. [przypis redakcyjny]
rodzi tą siłą — dziś: rodzi tę siłę. [przypis edytorski]
rodzona — siostra. [przypis edytorski]
rodzona — w domyśle: siostra. [przypis edytorski]
rodzonego — w domyśle: ojca. [przypis edytorski]
rodzonemu synowcowi swemu, opatowi mogilskiemu, swoję dedykował historyją — Chronica gestorum, Kraków 1645, dedykowane Jakubowi Piaseckiemu. [przypis redakcyjny]
rodzony — brat. [przypis edytorski]
rodzony — tu: rdzenny; jak rodzony Tatar — jak człowiek urodzony i wychowany w kulturze tatarskiej. [przypis edytorski]
Roebel — wieś. [przypis redakcyjny]
Roe Head School — szkoła w Mirfield, w Anglii. [przypis edytorski]
