Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 453 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | ukraiński | włoski | żartobliwie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8396 przypisów.
żelazo magnetyczne — tu: magnetyt, minerał z gromady tlenków, zawierający ok. 70% żelaza, najbogatsza i najlepsza dla przemysłu ruda żelaza. [przypis edytorski]
żelazo oracze — pług. [przypis edytorski]
Żelazo ostrzy się na żelazie, po tym to zwarciu dziarskość się rycerza poznaje, męstwo nad męstwem przemaga. — w oryg. tekst wierszowany ujęty w tercynę. [przypis edytorski]
Żelazo w ogniu (…) groby wśród płomieni — Kacerze i twórcy sekt rozmaitych, także ateusze w najszerszym znaczeniu, zaprzeczający w ogóle istnieniu jakiegokolwiek bóstwa skazani są na karę w tych promienistych grobach. Groby te mają wieka ruchome, wpół otwarte, jakby zawieszone, które w dzień Sądu Ostatecznego zamkną się na wieki. Tylko żyjąca wiara w Boga w Trójcy Świętej Jedynego i w Objawienie ożywia duszę w życiu jej doczesnym i wiecznym. Każdy odstępca od dogmatów Chrystusowego Kościoła jest kacerzem; życie jego rzeczywiste jest jakby zamarłe, a schodząc do grobu nie używa jego pokoju. Albowiem rzeczywisty pokój znajduje tylko dusza w silnej wierze, w solidarności zasad zamkniętych w nauce świętego Kościoła; bez tej wiary zupełnej i bezwarunkowej dręczy się tylko ciągłą tęsknotą i żądzą do dóbr i celów ziemskich, które zaledwo osiągnięte, już tracą dla niej urojoną wartość. Grobem duszy jest zamącone błędem i wątpieniem jej sumienie. Płomienie, jakie te groby przepalają, są to jej bezcelowe żądze i pragnienia. [przypis redakcyjny]
Żelazowski, Roman Czesław (1854–1930) — polski aktor, artysta dramatyczny, reżyser teatralny. [przypis edytorski]
żelazy — dziś popr. forma N. lm: żelazami. [przypis edytorski]
żelazy (starop. forma) — dziś popr. N.lm: żelazami. [przypis edytorski]
Żelecki, Jan — Żelecki, Jan, starosta bydgoski, łowczy koronny. [przypis redakcyjny]
Żeleńska, Zofia (1886–1956) — żona Tadeusza Boya-Żeleńskiego, pierwowzór Zosi z Wesela Stanisława Wyspiańskiego. [przypis edytorski]
Żeleński-Boy, Tadeusz (1874–1941) — literat, tłumacz, krytyk literacki i teatralny. [przypis edytorski]
Żeleński, Tadeusz; pseud. Boy (1874–1941) — pisarz, poeta, krytyk teatralny i literacki, tłumacz i popularyzator kultury francuskiej (odznaczony orderem Legii Honorowej przez rząd fr. za pracę przekładową w 1927 r.), publicysta, działacz społeczny, z zawodu lekarz; do jego dorobku należą m.in. przekłady ponad stu dzieł literatury i filozofii fr., Słówka (tom żartobliwych wierszyków, stanowiący rodzaj kroniki obyczajowej Krakowa na pocz. XX w.), Marysieńka Sobieska (książka biograficzna o żonie i życiowej miłości polskiego króla Jana III), Piekło kobiet (zbiór felietonów na temat aborcji i praw reprodukcyjnych kobiet), Plotka o Weselu (felieton przedstawiający tło powstania utworu Wyspiańskiego oraz rzeczywiste pierwowzory postaci dramatu), Flirt z Melpomeną (zbiór felietonów teatralnych), Brązownicy (zbiór felietonów poddających krytyce legendę Adama Mickiewicza i jego otoczenia w okresie towianizmu). [przypis edytorski]
żeleśca (starop.) — żelazne ostrza. [przypis edytorski]
żeleźca — w rękopisie dla rymu: żelejsca. [przypis redakcyjny]
żeleźca — żelaza; żelazna broń, miecze itp. [przypis edytorski]
żeleźce a. żelezce (daw.) — żelazny przedmiot, pręt, ostrze. [przypis edytorski]
żeleźce (daw.) — grot. [przypis edytorski]
żeleźniaczek — garnek żelazny. [przypis edytorski]
Żeleźniak i Gonta — Maksym Żeleźniak (ok. 1740–1768) i Iwan Gonta (1705–1768), przywódcy koliszczyzny (1768), antyszlacheckiego powstania chłopów ukraińskich, krwawo stłumionego przez wojska polskie i rosyjskie. [przypis edytorski]
Żeleźniak, Maksym (ok. 1740–po 1768) — ukr. Zalizniak, Kozak zaporoski, hetman hajdamaków, przywódca powstania sprowokowanego przez Rosjan dla osłabienia konfederacji barskiej, wraz z Iwanem Gontą prowodyr tzw. rzezi humańskiej w 1768 r., w której zginęło ok. 20 tys. osób. [przypis edytorski]
Żeleźniak — ukr. Zalizniak, Maksym (ur. ok. 1740 – zm. po 1768), Kozak zaporoski, hetman hajdamaków, przywódca powstania hajdamackiego, sprowokowanego przez Rosjan dla osłabienia konfederacji barskiej, wraz z Iwanem Gontą prowodyr tzw. rzezi humańskiej w 1768 r., w której zginęło ok. 20 tys. osób. [przypis edytorski]
żeleźniak — żelazny garnek a. kociołek. [przypis edytorski]
żelezie — dziś popr. forma Msc.lp: żelazie. [przypis edytorski]
żelezie — dziś popr.: żelazie. [przypis edytorski]
Żeligowski, Lucjan (1865–1947) — pułkownik piechoty Armii Imperium Rosyjskiego, generał broni Wojska Polskiego. [przypis edytorski]
żeli (gw.) — jeżeli. [przypis edytorski]
że lubił popuszczać krewkości swojej natury — właściwie: τοῦ βασιλέως ἡδομένου πλείοσιν, quodque rex pluribus delectaretur, [że król znajdował przyjemność w wielu]. [przypis tłumacza]
Żemajtys, dziś raczej Żmudź, litew. Žemaitija — płn.-zach. region dzisiejszej Litwy. [przypis edytorski]
Żemajtys, dziś Żmudź, litew. Žemaitija — płn.-zach. region dzisiejszej Litwy. [przypis edytorski]
że ma niskie pochodzenie — εἰς ταπεινότητα („Herodes, oder wie ihn das Volk nannte, der idumäische Sklave”, Graetz, Geschichte der Juden III, 197). [przypis tłumacza]
Że mazowieckie ani jedno płótno — Autor Machabeuszów na popiołach swych domów i Matki Boskiej Śnieżnej pierwszy poczuł powagę sztuki narodowej i kierunek jej odgaduje. Orłowski był krajowym, ale nie narodowym, przedstawiał rzeczy naturalne, nie naturę rzeczy, przedstawiał, co widział, a nie, co przewidział!. [przypis autorski]
żem był powolnym — dziś raczej: żem był powolny (że byłem powolny). [przypis edytorski]
żem coś urobił —„me aliquid operatum esse”. Jest to bardzo ciemne miejsce. Stern 32: „dass ich eine Tat verübt habe”; Ewald 44, Kirchmann 22 i Gebhardt § 56: „dass ich etwas getan habe”; White 29: „that I had effected something”. Nic to nie mówi. Kirchmann w komentarzu swym pod nr. 57 wyjaśnia: „D. h. [Das heiβt] dass ich etwas getan hätte, was keinen Sinn hat, weil der andere das Unmögliche nicht für wahr halten kann”. Czyżby autor, chcąc tyle powiedzieć, urwał w ten sposób? Saisset 318: „que je me suis efforcé de feindre quelque chose”; Appuhn 228: „que j'avais fait une certaine tentative”. Elwes 20: „that I had made the attempt”; Boyle § 56: „I attempted to do it (to feign)”. Skoro nie zmyślam, dostrzegłszy niemożebność lub konieczność, to tworzę pozornie zmyślenie ([ por. fragm. „przypadki, w których coś pospolicie nazywa się zmyślonym”]), czyli „urabiam coś”, co nie jest nowe ([por. fragm. „zmyślenie nigdy nic nie tworzy i nie daje umysłowi nic nowego”]), co tylko jest na słowach ([por. fragm. „aczkolwiek słowami wszystko możemy uczynić”]), co może być hipotezą ([por. fragm. „o zmyśleniach, branych jako założenia w badaniach, a dotyczących niekiedy czegoś niemożliwego”]). W Etyce I, Okr. 7; I, 28; II, 30, Dow.; II, 31, Dow.; III, Okr. 2 autor posługuje się wyrazem „operari” w znaczeniu spowodowanego oddziaływania w przeciwstawieniu do „agere” w znaczeniu twórczego działania, co polega na podanym tutaj [we fragm. „Wyróżniliśmy tedy w ten sposób ideę prawdziwą od innych myśli i wykazaliśmy, że idee zmyślone, mylne i wszelkie inne mają źródło w wyobraźni” itd.] przeciwstawieniu czynności wyobrażeniowej i rozumowej. W naszym miejscu jest właśnie mowa o takim spowodowanym oddziaływaniu, będącym grą wyobraźni. [przypis tłumacza]
żem — daw. konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; dziś: że jestem. [przypis edytorski]
żem go wiózł (daw., gw.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: że go wiozłem. [przypis edytorski]
żem go w zapasach przemógł i nagrodą Wziął zbroję Achillesa — po śmierci Achillesa jego zbroję miał otrzymać najdzielniejszy z Greków, czyli Ajas, jednakże Odyseusz przywłaszczył ją sobie na skutek intryg. Urażony Ajas wpadł w szał i w nocy wymordował trzody greckie, biorąc je za wodzów krzywdzicieli, a oprzytomniawszy popełnił samobójstwo. [przypis edytorski]
że miał prawo zostać królem — p. I, VI, 1; Africanus u Euzebiusza: „Herodes aber weil keine Beachtung ihm war in einem Geschlecht des Hauses Israel und sein Gewissen ihn brannte ob der Schmutzigkeit seines Geschlechtes, verbrannte alle Aufschreibung der Geschlechter der Juden” (Kirchengeschichte des Eusebius, aus d. syrisch en übers, v. E. Nestle, Lipsk 1901, str. 23). [przypis tłumacza]
że mianowicie w (…) piśmie, w którym [Akademia] ogłasza swoje pytania konkursowe dla zagranicy (…), poda także i ich rozstrzygnięcie. Tymczasem nie uczyniła tego (…) — orzeczenie swoje ogłosiła jednak dodatkowo, tzn. po ukazaniu się niniejszej Etyki i niniejszego strofowania. Kazała je mianowicie przedrukować w „Intelligenzblatt der Halle'schen Litteraturzeitung”, listopad, 1840 r. nr 59, a również w „Jena'sche Literatur — Zeitung” (w tym samym miesiącu), w listopadzie więc ogłosiła to, co rozstrzygnęła w styczniu. [przypis autorski]
Że mię w nieprawdzie zostawisz — że mnie przedstawisz jako kłamczynię. [przypis redakcyjny]
żem i ja ptak — że i ja jestem ptakiem. [przypis edytorski]
Że mi nie strychem poda — że nie poda do pełna. [przypis edytorski]
żem je (…) zawarła była — daw. forma czasu zaprzeszłego (oraz konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika); znaczenie: że je zawarłam (tj. zamknęłam) niegdyś, uprzednio (tzn. przed czasami opisywanymi, czynnościami i wydarzeniami wyrażonymi czasem przeszłym prostym). [przypis edytorski]
żemła (starop.) — bułka. [przypis redakcyjny]
żem mu (…) wdzięczna — skrócone od: że [jeste]m mu wdzięczna. [przypis edytorski]
żem mu winien (daw.) — skrót od: że jestem mu winien. [przypis edytorski]
żem naznaczył — dziś: że naznaczyłem. [przypis edytorski]
żem (…) nie przyjął — daw. konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; dziś: że nie przyjąłem. [przypis edytorski]
żem (…) nie rozbił — daw. konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; dziś: że nie rozbiłem. [przypis edytorski]
żem nie spełnił — dziś: że nie spełniłem. [przypis edytorski]
żem nie spotkał (gw.) — nie spotkałem. [przypis edytorski]
żem nieuk — dziś: że jestem nieukiem. [przypis edytorski]
żem nie zrobił — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: że nie zrobiłem. [przypis edytorski]
Że mógłby wody dolewać, jak słudzy na galilejskiej Kanie — nawiązanie do cudu opisanego w Ewangelii świętego Jana (J 2, 1-12); gdy podczas wesela w Kanie Galilejskiej zabrakło wina, Jezus polecił sługom napełnić naczynia wodą, a następnie przemienił ją w wino. [przypis edytorski]
żem (…) oczekiwał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: „że (…) oczekiwałem”. [przypis edytorski]
że Mojżesz nie dał im chleba niebieskiego — J 6, 32. [przypis tłumacza]
żem otrzymał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: że otrzymałem. [przypis edytorski]
żem o wiktorii w polu zdesperował — że zwątpiłem o zwycięstwie w bitwie. [przypis edytorski]
żem (…) popsuła — daw. konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; dziś: że popsułam. [przypis edytorski]
żem postąpił — dziś: że postąpiłem. [przypis edytorski]
żem (…) potrzebował — inaczej: że potrzebowałem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
Żem prawie nie znał (…) przy blaskach gromu — cytat z Hymnu o zachodzie słońca (inc. Smutno mi, Boże!) Juliusza Słowackiego. [przypis redakcyjny]
żem przekonany — forma skrócona; inaczej: że jestem przekonany. [przypis edytorski]
żem przyjął Alcyda — Charon tak się przestraszył Herkulesa (Alcyda), przybywającego po Cerbera, że go przeprawił przez Styks, za co ukarany został rocznym więzieniem. [przypis edytorski]
żem (…) przypomniał — daw. konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; dziś: że sobie przypomniałem. [przypis edytorski]
żem (…) rozumiał się być w raju (daw.) — że sądziłem, iż jestem w raju. [przypis edytorski]
żem się znajdował — inaczej: że się znajdowałem; przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika. [przypis edytorski]
żem siebie straciła (starop. forma) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: że straciłam siebie. [przypis edytorski]
żem skinął Ja i wieszcza wskrzesił — Mickiewicz na emigracji zaczął na nowo tworzyć po wyzwaniu, rzuconym mu przez Słowackiego w salonowej improwizacji. [przypis edytorski]
Żemsowi Iakobowi… — mistrz Jakob James, skąpiec i właściciel licznych domów, nie cieszących się zbyt dobrą reputacją. [przypis tłumacza]
żem takiego właśnie miał brata — jeśli autor ma na myśli swego przybranego brata, L. Verusa, to sąd o nim jest zbyt przychylny. [Lucjusz Werus (130–169), urodzony jako Lucius Ceionius Commodus, w 138 równocześnie z Markiem Aureliuszem został adoptowany przez Antonina Piusa; razem z Markiem Aureliuszem współrządził imperium rzym. (od 161) jako Caesar Lucius Aurelius Verus Augustus; red. WL] [przypis tłumacza]
żem tam nie był (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcowką czasownika; inaczej: że tam nie byłem. [przypis edytorski]
żem tam odbywał wyprawy z Klearchem — Klearcha w roku 411 wysłali eforowie, by wspólnie z satrapą Farnabazosem prowadził operacje wojenne przeciw Atenom. Odebrał Ateńczykom Bizancjum, które uległo jego namowom, walczył w bitwie pod Kyzikos, jako zastępca admirała, z Alkibiadesem, a następnie za radą króla Agisa posłano go jako harmostę do Chalkedonu i Bizancjum (zob. II 6, początek, uwaga 2). [przypis tłumacza]
żem też pozwoliła (gw.) — że też pozwoliłam. [przypis edytorski]
żem też się zbudzić musiał — że też musiałem się zbudzić. [przypis edytorski]
że mu się nic po szwie nie porze — przysł.: że mu się nic nie wiedzie. [przypis redakcyjny]
Że mu w sercu przebaczam — Też subtelne kazuistyczne rozróżnienie, które da się połączyć z największą bezwzględnością postępowania. [przypis tłumacza]
żem (…) wędrował — inaczej: że wędrowałem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
żem wszelkie czyniła ofiary — Ta nieco zagadkowa pobłażliwość Elmiry w III akcie była po prostu potrzebna, aby umożliwić tę scenę w akcie IV. [przypis tłumacza]
żem (…) wyglądał; żem się położył — inaczej: że wyglądałem, że się położyłem (przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
żem (…) wyzionął — inaczej: że wyzionąłem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
żem (…) wziął — daw. konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; dziś: że wziąłem. [przypis edytorski]
żem źle wypełniał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: że źle wypełniałem. [przypis edytorski]
Żem źle wyszła, za złego człowieka — viro me malo male nuptam. [przypis tłumacza]
żem zaczęła — dziś raczej: że zaczęłam. [przypis edytorski]
żem zasnął — dziś raczej: że zasnąłem. [przypis edytorski]
żem zaznał — dziś: że zaznałem. [przypis edytorski]
żem zelżona (starop. forma) — skrót od: że jestem (zostałam) zelżona; tj. że mnie obrażono. [przypis edytorski]
żem (…) z lepszych, i nie pośledniejszy (…) od jakiegokolwiek przedstawiciela średniego stanu — daje poznać, że zalicza się do najlepszych sfer mieszczaństwa; w ogóle ton mowy O wieńcu nasuwa przekonanie, że ława przysięgłych musiała wtedy składać się z zamożniejszych mieszczan; po Cheronei jest to bardzo prawdopodobne. [przypis tłumacza]
żem znalazł — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: że znalazłem. [przypis edytorski]
żem został zwyciężony — inaczej: że zostałem zwyciężony (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
żeńca — człowiek pracujący przy zbiorach zboża. [przypis edytorski]
żeńszczyna (ros.) — kobieta. [przypis edytorski]
żenąć (daw.) — gnać, nieść. [przypis edytorski]
żenąć (daw.) — gnać, popędzać; wyganiać. [przypis edytorski]
żenąć (daw.) — gnać. [przypis edytorski]
żenąć (daw.) — gonić. [przypis redakcyjny]
żenąć (daw.) — gonić (właśc. powinno być „żenie”). [przypis redakcyjny]
żenąć (daw., gw.) — gnać. [przypis edytorski]
żenąć (daw.) — pędzić, gnać. [przypis edytorski]
żenąć (daw.) — pędzić, gonić. [przypis redakcyjny]
żenąć (daw.) — rzucać, miotać. [przypis edytorski]
