ZBIÓRKA KRYZYSOWA
Potrzebujemy 125 tys. zł do końca 2024 roku, żeby móc dalej funkcjonować. Dlaczego?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | ukraiński | włoski | żartobliwie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8498 przypisów.
zkąd (starop. forma ort.) — skąd. [przypis edytorski]
zkądże — dziś popr. forma: skądże. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń I. Witolorauda
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń I. Witolorauda
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
zkądże — dziś popr. pisownia: skądże. [przypis edytorski]
zkądżeś — dziś popr. forma: skądżeś. [przypis edytorski]
zkądżeś — dziś popr. forma: skądżeś; zkądżeś ty rodem — skąd pochodzisz. [przypis edytorski]
z kakao — poet wykorzystuje tu podobieństwo fonetyczne do czasownika „kakać”, używanego wobec dzieci jako określenie wypróżniania się. [przypis edytorski]
Z kamienia na wierzchu zmarłego postawę wykuli i wbili — wykuli z kamienia posąg zmarłego i wbili w ziemię na grobie. [przypis edytorski]
z kamieni — wedle interpretacji talmudycznej (TB, Chulin 91b) «ułożył [kamienie] jako rodzaj rynny wokół głowy, ponieważ obawiał się dzikich zwierząt, ale [kamienie] zaczęły się spierać ze sobą, ten mówił: niech na mnie ten sprawiedliwy złoży swoją głowę!, a tamten mówił: niech to na mnie złoży swoją głowę! Wnet Bóg uczynił z nich jeden kamień, dlatego [dalej] napisane jest „i wziął kamień, który był położył w głowach swoich” (Genesis 28:18)», zob. Raszi do 28:11. [przypis edytorski]
z Kampi, Certaldo, Figiny — Tak zwane sąsiednie okolice, które miasto Florencja w swój obwód wcieliło. [przypis redakcyjny]
z kamykami do głosowania — głosowano za pomocą kamyków: białe oznaczały uwolnienie, czarne wyrok potępiający, lub używano przedziurawionych i całych kamyków (całe uwalniają). [przypis tłumacza]
z kapłany — dziś popr. forma N. lm: z kapłanami. [przypis edytorski]
z katolickimi pacyfistami — zdaniem Tomasza Szaroty nie jest wykluczone, że Antoni Sobański spotkał się w Niemczech z księdzem Maksymilianem Metzgerem, zaprzyjaźnionym z księdzem Władysławem Korniłowiczem z Lasek. W 1944 r. Metzger został zamordowany przez hitlerowców. [przypis edytorski]
z każdego bydła czystego — z tego powodu miał przykazane zabrać po siedem sztuk ze zwierząt czystych rytualnie (7:2), zob. Raszi do 8:20. [przypis tradycyjny]
z każdego kąta — zewsząd. [przypis redakcyjny]
Z każdego katechizmu… — odsyłam czytelników do pięknie i starannie opracowanego katechizmu kardynała Gasparriego, który wydała Księgarnia św. Wojciecha w Poznaniu (str. 115–117). [przypis autorski]
z każdej strony — tu: pod każdym względem. [przypis redakcyjny]
Z każdym dniem król coraz bardziej zapadał na zdrowiu… — por. Starożytności XVII, VI, 1–VIII, 3. [przypis tłumacza]
z każdym dniem wzmagała się zorza cudowności, otaczająca spoczynek pokutnicy w koronie — ibid., IV, s. 167. [przypis autorski]
z Kazimierą — Ziemięcką. [przypis redakcyjny]
z Kerkyry — Κερκύρα, Homera Σχερίη, kraj Feaków, dzisiejsza wyspa Korfu. W starożytności zwano ją także Δρέπανον, sierp, z powodu jej kształtu. [przypis tłumacza]
z Kijewskiéj Rusi — z Rusi Kijowskiej. [przypis edytorski]
z kijmi — dziś popr. forma N. lm: z kijami. [przypis edytorski]
z kilką — dziś popr.: z kilkoma. [przypis edytorski]
z kilką — dziś: z kilkoma. [przypis edytorski]
z kilką rotmistrzów (daw.) — z kilkoma rotmistrzami. [przypis edytorski]
z kilką sługami — dziś: z kilkoma sługami. [przypis edytorski]
z kilką (starop.) — z kilkoma. [przypis edytorski]
z kilką towarzystwa — dziś: z kilkoma towarzyszami. [przypis edytorski]
z kłodą u szyi — dla utrudnienia ucieczki; zapewne kara wyjątkowa i chwilowa. [przypis tłumacza]
z klasztora — dziś popr.: z klasztoru. [przypis edytorski]
z kloby skoczył (starop.) — z miary wypadł. [przypis redakcyjny]
z kloby (starop.) — z karbów, z porządku. [przypis redakcyjny]
z klozy (starop.) — z kluby, z zamknięcia. [przypis redakcyjny]
z kolebki ludzkości, ze Wschodu — zapewne odniesienie do lokalizacji ogrodu Eden, w którym wg Biblii mieszkali stworzeni przez Boga pierwsi ludzie. Z Edenu wypływała rzeka dzieląca się na cztery odnogi, m.in. Tygrys i Eufrat, które są gł. rzekami Mezopotamii, ob. Iraku. [przypis edytorski]
Z kolei się języka prawidła naznaczy — mimo iż ujęte tu w karykaturze, zamiary podobnych reform roztrząsano zupełnie poważnie na zebraniach „Wykwintniś”, które umiały pozyskać dla swej sprawy kilku członków Akademii. [przypis tłumacza]
z kolei — tu: po kolei. [przypis edytorski]
z komputu — [z] liczby pocztu. [przypis redakcyjny]
z końcem lata — wrzesień 404 r. [przypis tłumacza]
zkończył — dziś popr. forma ubezdźwięczniona: skończył. [przypis edytorski]
z konary — dziś popr. forma N.lm: z konarami. [przypis edytorski]
z konary gęstemi — dziś popr. forma N. lm: z gęstymi konarami. [przypis edytorski]
z Konaszewiczem Warnę spalił — w latach 1613–1620 Kozacy pod wodzą Konaszewicza-Sahajdacznego złupili i spalili porty tureckie nad Morzem Czarnym: Warnę (dziś Bułgaria), Synopę (w środkowej części Turcji), Oczaków (dziś Ukraina) i podpalili i splądrowali nawet przedmieścia samego Stambułu. [przypis edytorski]
z konceptem (łac.) — pomysłowo, dowcipnie. [przypis redakcyjny]
z konieczności — εὐλόγως. [przypis tłumacza]
z konieczności — tu: na pewno. [przypis edytorski]
z konwersacji — z rozmów. [przypis redakcyjny]
Z. Kopczyńska i L. Pszczołowska, Strofa, w: Strofika. Praca zbiorowa pod redakcją M. R. Mayenowej, Wrocław 1964, s. 8. Bolesław Leśmian: dwa utwory [przypis autorski]
z kości rodzą się rycerze — nawiązanie do mitów i baśni, w których rycerze-mściciele wyrastają z kości, kamyków lub smoczych zębów. [przypis edytorski]
z Kozaki — dziś popr. forma N. lm: z Kozakami. [przypis edytorski]
z krainą przez drewniane ściany zdobytą — poeta ma tu na myśli znaną przepowiednię grecką, że Temistokles obroni Grecję przed Persami za drewnianymi murami, tj. na okrętach. [przypis redakcyjny]
z królami morza — U Anglów, Saksonów, Nord-Manów, u wszystkich Skandynawów wodzowie nazywali się królami morza. Ich życiem były ciągłe rozboje morskie. [przypis autorski]
z kruszcu Chalybów wytopione sztucznie — Chalybs, gatunek najtwardszego żelaza u starożytnych. [przypis redakcyjny]
zkrwawione (starop. forma ort.) — dziś: skrwawione. [przypis edytorski]
z krzesiwkiem w jednej ręce, a z hubką w drugiej — nim zapałki stały się powszechnie stosowane, do rozniecania ognia używane było krzesiwo (kawałek żelaza wygięty w formę łuku), krzemień (skałka), o którą uderzano krzesiwem, tak by powstały iskry, i hubka (sproszkowany i wysuszony miąższ huby, drzewnego grzyba). By wzniecić ogień należało tak trzeć krzesiwo o krzemień, by iskry spadały na hubkę, która jest łatwopalnym proszkiem, a gdy ta zaczęła się tlić, dodawać inne łatwopalne materiały. [przypis edytorski]
z krzywdą — niesłusznie. [przypis redakcyjny]
zkrzywdzona (starop. forma) — dziś popr.: skrzywdzona. [przypis edytorski]
z Krzyżaki — dziś popr. forma N. lm: z Krzyżakami. [przypis edytorski]
z Krzyżaki się piszą — spiskują z Krzyżakami. [przypis edytorski]
z Krzyżowemi — tj. z Krzyżakami. [przypis edytorski]
z książęty, z kapłany — dziś forma N. lm: z książętami, z kapłanami. [przypis edytorski]
Z książki Ammana i z wszystkich dzieł, zawierających wykład jego metody — Autor Historii naturalnej duszy i inni. [przypis autorski]
z książki człowieka, który siedem lat przebył w szponach GPU — Franciszek Olechnowicz, Siedem lat w szponach GPU, Wilno 1934. [przypis autorski]
z księżycem przez szpary — Juliusz Słowacki, Mazepa, akt I, scena 5 (Mazepa, który niepostrzeżenia wszedł przez okno, odpowiada Kasztelanowej, jak przyszedł do pokoju). [przypis edytorski]
Z. K., S. K., E. K. — aluzja do krytyka Stanisława Ropelewskiego, który napisał ostrą recenzję Trzech poematów Słowackiego i podpisał się Z. K. Aluzją tą w Beniowskim poczuł się Ropelewski tak dotknięty, że wyzwał Słowackiego na pojedynek, stchórzył jednak i przeprosił poetę. [przypis edytorski]
z którąć się odkrywam (starop.) — skrót od: z którą ci się odkrywam; którą ci odkrywam (wyjawiam itp.). [przypis edytorski]
z którego ręki przeźroczyste wody omyły człowieczeństwo czyste — Jan Chrzciciel. [przypis edytorski]
z którejem [przyszła] — z której [przyszłam]; [spójnik z dołączoną ruchomą końcówką czasownika 3 os. lp r.ż.; WL]. [przypis autorski]
z którejm złożony (daw.) — skrót od: z której jestem złożony. [przypis edytorski]
Z której nam wyszedł piękny szczep rzymiański — Rzymianie pochodzenie swe wywodzili od Trojan: treść Eneidy Wergilego. [przypis redakcyjny]
Z których się znakomita piramida wzniesie (…) Jakich dla Cestijusa Rzym pozwolił stary — W dawnym Rzymie na pamiątkę wielkich mężów stawiano kolumny i obeliski; sławniejsze między innymi są: Duiliusza, Cestiusza etc. [przypis redakcyjny]
Z których sie już znaczyły (…) cnoty — z których dały się przewidzieć (wywnioskować) cnoty, z których poznawaliśmy cnoty. [przypis redakcyjny]
zkukłać (daw.) — potłumić. [przypis redakcyjny]
z kuńmy (gw.) — z końmi. [przypis edytorski]
Z kurhanów tamy spiętrzacie wy (…) A wam przeżytą skroń bieli śnieg — J. Nowicki, Pieśni czasu, Tarnów 1904, s. 52. Jeszcze dzisiaj Ignacy Baliński, wydając swoje ówczesne wiersze, na czoło tomu wysuwa rozprawę z poprzednikami Do starszego pokolenia. Por. I. Baliński, Wybór wierszy z lat wielu, Warszawa 1937, s. 7–24. [przypis autorski]
Z kurzem krwi bratniej — jest to fragment powieści Pan Wołodyjowski. [przypis edytorski]
złączem — dziś popr. forma fleksyjna: złączymy; niekiedy używa się również daw. formy skróconej: złączym. Zwyczajowo przy publikacji oryginalnej wersji tekstu Wybickiego pozostawia się tę formę jako przykład daw. polszczyzny, uwspółcześniając wiele innych archaizmów znajdujących się w autografie, np. nieumarła : nie umarła (pisownia łączna i rozdzielna); iak : jak, iąwszy : jąwszy (pisownia joty); moskal : Moskal (pisownia małą i wielką literą). [przypis edytorski]
złączym — w wersji pierwotnej: „złączem”. [przypis edytorski]
Z łaciną mógł cudzoziemiec, według Ronsarda (Oeuvres, ed. Laumonier VII, 97), podróżować po Polsce: la langue latine ne sert plus de rien, que pour nous truchemanter en Allemagne, Pologne, Angleterre. [przypis autorski]
Z łaciny auctorem (nominative auctor) literalnie oznacza „ten który daje wzrost”. http://www.etymonline.com/index.php?term=author, (dostęp 11.02.2014) [przypis autorski]
zładzić (daw.) — uporządkować. [przypis edytorski]
zładzić — tu: uładzić; upiększyć a. podporządkować. [przypis edytorski]
zładzić — tu: zgromadzić. [przypis edytorski]
zładzony (daw.) — przygotowane, uporządkowane. [przypis edytorski]
złagodzić — tu: uspokoić, poskromić gniew. [przypis edytorski]
złagodził Artakserkses surowość dawnych praw w Persji (…) — Plutarch, Powiedzenia królów i wodzów. [przypis tłumacza]
złaja (daw.) — sfora. [przypis edytorski]
złajnik (daw.) — pies gospodarski, pasterski lub myśliwy. [przypis redakcyjny]
złamał kij czerwony i żółty — buława o barwach czerwonych i żółtych kolorach hiszpańskich; złamać kij (buławę) znaczy więc złamać potęgę hiszpańską. [przypis redakcyjny]
złamał przysięgę rzeczypospolitej — złożoną przy wyborze na prezydenta, przez zamach stanu 2 grudnia 1851 roku. [przypis redakcyjny]
złamał Zeusa rozkazy — mowa o prawie gościnności, wedle którego nie wolno było krzywdzić przybyszów; Achilles zaś uznał Priama za swojego gościa. [przypis edytorski]
złamana wiara — tu: niedochowanie wierności. [przypis edytorski]
złamanem — dziś popr.: złamanym. [przypis edytorski]
złam (daw.) — odłam; to, co zostało odłamane od całości. [przypis edytorski]
złamki — forma N.lm; dziś: złamkami (tj. ułamanymi kawałkami, odłamkami). [przypis edytorski]
zła moneta — moneta fałszowana. [przypis edytorski]
(…) zła moralnego zwanego prawem i rządem — nazywam „złem moralnym” w r. 1822 wszelki rząd, który nie posiada dwu Izb; wyjątek zachodzi jedynie wówczas, kiedy naczelnik rządu jest wielki przez swą prawość — cud, który oglądamy w Saksonii i w Neapolu. [przypis autorski]
z łanów żołnierzy pieszych dostarczyć — mowa o piechocie łanowej, wojsku zaciężnym narodowego autoramentu, złożonym z chłopów z dóbr królewskich, szlacheckich i kościelnych, powoływanych po jednym z każdych 15 łanów, tj. z ok. 200 ha. [przypis edytorski]
złapi (gw.) — złapie. [przypis autorski]
z łapy — dziś popr. forma N. lm: z łapami. [przypis edytorski]
Zła rzecz, gdy wiele rozkazują: niechże król jeden będzie — Homer, Iliada II, 204. Skarga cytuje z łacińskiego przekładu Filona. [przypis edytorski]
