Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 165665 przypisów.
aprioryzm — zob. Słownik, hasło: aprioryczny. [przypis redakcyjny]
A prócz tego tysiąc talentów złota, trzy tysiące srebra, dziesięć tysięcy lanego brązu, pięćset talentów ciemnego brązu, sześć milionów kwiecistych wieńców, tysiąc dwieście posągów boskich i ze trzysta tysięcy sztuk drogich kamieni — dary Ramzesa III dla świątyń były nierównie większe. [przypis autorski]
aprobacja (z łac.) — zgoda, poparcie; aprobacją — dziś popr. forma B. lp: aprobację. [przypis edytorski]
aprobancja — pochwała, uznanie. [przypis redakcyjny]
„Aprobata” — „Aprobata” ta jest parodią aprobaty cenzury, wymaganej w owej epoce dla każdej nowej książki. [przypis tłumacza]
aprobował — zatwierdził. [przypis redakcyjny]
aproksymatywny — przybliżony. [przypis edytorski]
A prophetis enim Hierusalem egressa est pollutio super omnem terram (łac.) — Bo od proroków jeruzalemskich wyszło splugawienie na tę wszystką ziemię. [przypis tłumacza]
A propos — co się tyczy. [przypis autorski]
A propos (fr.) — a jeżeli chodzi o… [przypis edytorski]
a propos (fr.) — przy okazji, w związku z; wyrażenie wprowadzające nowy temat w nawiązaniu do czegoś, o czym była mowa wcześniej. [przypis edytorski]
apropriować — odstępować na własność. [przypis redakcyjny]
aprosza — rów oblężniczy, który umożliwia dotarcie pod zdobywaną pozycję. [przypis edytorski]
aprosz (daw., z fr.) — okop. [przypis redakcyjny]
aprosz — rodzaj rowu obronnego. [przypis edytorski]
aprosz (z fr. aproche: podejście, przybliżenie) — rów oblężniczy, który umożliwia dotarcie pod zdobywaną pozycję. [przypis edytorski]
aprowizacja — zaopatrzenie w żywność. [przypis edytorski]
aprowizacja — zaopatrzenie, zwł. w prowiant. [przypis edytorski]
aprubežiavimas — apribojimas, suvaržymas. [przypis edytorski]
aprutultas — apjuostas. [przypis edytorski]
aprykanka — mysz. [przypis autorski]
a przecie jeszcze nie wieczór — sens: a przecież rodzice jeszcze są młodzi. [przypis edytorski]
A przecież, jeśli do domowych progów/ Wąż zaproszony gościem od człowieka (…) — Litwini czcili węże, które po domach oswajali i karmili; najdokładniej o tem, Joannes Lasicius Polonus De diis Samogitarum: „Nutriunt etiam quasi deos penates, nigri coloris, obesos et quadrupedes serpentes quosdam, givoitos vocatos” (Resp. Polon. et Lithu. ed: Elzeviriorum, p. 309). Stryjkowski jeszcze widział za czasów swoich zabytki tej czci starożytnej u Łotyszów; a Gwagnin we wsi Ławaryszkach (Labariski) o cztery mile od Wilna. [przypis autorski]
a przecież się boją… — wielokrotne powtarzanie komiczne tego samego słowa (metuont). [przypis tłumacza]
A przetoż sam Chrystus nam rozkazuje — Mt 5, 24-25. [przypis edytorski]
A przetoż wszyscy, którzy uczniami Chrystusowymi chcą być, mają się o to pilnie starać, aby się zwad, nieprzyjaźni i waśni wystrzegali, a pokój i zgodę ze wszystkimi w całości zachowali a, jako mogąc, pomnażali — por. Rz 12, 18. [przypis edytorski]
A przypisując dzieło… — w czasach saskich i we wczesnym Oświeceniu pisarze, których nie stać było na wydanie książek własnym nakładem, ubiegali się o nakładców wśród bogatej szlachty i magnaterii, w zamian wypisując im szumne, panegiryczne dedykacje. [przypis redakcyjny]
A przy takim postępowaniu rozum spekulatywny zrobił nam do takiego rozszerzenia przynajmniej wolne miejsce, (…) wzywa nas, byśmy je zapełnili, jeżeli potrafimy, jego praktycznymi danymi — w ten sposób centralne prawa ruchu ciał niebieskich nadały temu, co Kopernik przejmował początkowo tylko jako hipotezę, niezawodną pewność i dowiodły zarazem niewidzialnej, budowę świata spajającej siły (przyciągania Newtonowego), która na zawsze pozostałaby nieodkrytą, gdyby tamten pierwszy nie odważył się w sposób przeciwny zmysłom, ale w istocie prawdziwy, szukać ruchów, będących przedmiotem obserwacji, nie w ciałach niebieskich, lecz w ich widzu. I ja też w tej przedmowie przemianę trybu myślenia, wyłożoną w Krytyce, a podobną do owej hipotezy, stawiam tylko jako hipotezę, chociaż w samej rozprawie, by na pierwsze próby takiej przemiany, będące zawsze hipotetycznymi, zwrócić uwagę, dowodzę jej z właściwości naszych wyobrażeń o przestrzeni i czasie, oraz z pierwiastkowych pojęć rozsądku, nie hipotetycznie, lecz apodyktycznie. [przypis autorski]
apsalti — pasidaryti saldžiam. [przypis edytorski]
apsalti — pasidaryti saldžiam, saldesniam. [przypis edytorski]
apsiblausęs — apsnūdęs. [przypis edytorski]
apsieiti (lenk.) — pasielgti. [przypis edytorski]
apsieiti (sl.) — pasielgti. [przypis edytorski]
apsijautoti — sužinoti. [przypis edytorski]
apsirėdęs — asirengęs, pasipuošęs. [przypis edytorski]
apsireiškia — pasireiškia. [przypis edytorski]
apskulstė — sumušė. [przypis edytorski]
apspisti — apstoti iš visų pusių, apgulti. [przypis edytorski]
apspitęs — apstotas iš visų pusių. [przypis edytorski]
aptapnojusi — nuo: aptapnoti - apžiūrėti, patvarkyti. [przypis edytorski]
apteczka — „w domach szlacheckich osobna izdebka na schowanie korzeni kuchennych, wódek, likworów i lekarstw domowych”. (Linde, Słownik języka polskiego, Lwów 1854). [przypis redakcyjny]
aptekarczyk — pomocnik w aptece; również ekspresywne określenie aptekarza. [przypis edytorski]
aptekarz z Mantui, który tak zadziwił tego szaleńca Romea — mowa o Aptekarzu z dramatu Romeo i Julia Shakespeare'a, opisanym przez tytułowego bohatera tymi słowami: Tak bardzo jesteś biedny, tak cię srodze / Los upośledza i boisz się umrzeć? (tłum. J. Paszkowski). Romeo chce skłonić Aptekarza do nielegalnej sprzedaży trucizny, za co zagraża kara śmierci. [przypis edytorski]
aptieka (lenk.) — apteka. [przypis edytorski]
aptykti — nutilti, nurimti. [przypis edytorski]
Apuchtin, Aleksandr Lwowicz (1822–1904) — rosyjski kurator warszawskiego okręgu szkolnego w latach 1879–1897, twórca zrusyfikowanego systemu szkolnictwa w Królestwie Polskim. [przypis edytorski]
apud Erulos adeo secundo matrimonio non locus, ut uxor ad sepulchrum mariti statim se laqueo indueret, nisi invisa et infamis vivere mallet (łac.) — u Herulów tak dalece powtórne śluby nie są we zwyczaju, że żona u grobu męża zaraz pętlicę na szyję zarzucała, chyba że wolała żyć w nienawiści i hańbie. [przypis redakcyjny]
Apud Polonos nunquam sine clamore et strepitu gaudia fiunt (łac.) — u Polaków radość nie może obyć się bez krzyku i wrzawy. [przypis edytorski]
Apud Polonos nunquam sine clamore et strepitu gaudia fiunt (łac.) — u Polaków radość nie obejdzie się bez krzyków i hałasu (cytat z Pana Wołodyjowskiego H. Sienkiewicza). [przypis edytorski]
Apud (…) secum (łac.) — „Umieją rozprawiać wobec innych, ale nie wobec siebie i ze sobą” (Cicero, Tusculanae disputationes, V, 36; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Apulejusz — powieściopisarz i retor rzymski, urodzony około r. 124 po Chr. w Medaurze (w Afryce). Ożenił się z matką swojego przyjaciela Poncjanusa, Emilią Pudentillą. Gdy Poncjanus podczas podróży zmarł, oskarżył jego brat Apulejusza o czary, którymi rzekomo zjednał sobie matkę. Przed tym oskarżeniem bronił się Apulejusz przed prokonsulem Afryki Klaudiuszem Maksymusem w Sabracie. Wygłosił sławną mowę, nazwaną Apologia. Został uniewinniony. [przypis tłumacza]
Apulejusz — retor, filozof, bajkopisarz rzymski z II. w. po Chr., autor romansu pt. Złoty osioł, pełnego dowcipu i humoru, nie zawsze przyzwoitego. [przypis tłumacza]
Apulejusz z Madaury (ok. 125–po 170) — rzymski filozof, retor i pisarz; autor m.in. satyryczno-fantastycznej powieści obyczajowej Metamorfozy, znanej też pod tytułem Złoty osioł. [przypis edytorski]
apulski — od Apulia, kraina historyczna w starożytnej Italii, w jednym z apulskich miast urodził się Horacy. [przypis edytorski]
apuokas — toks pelėdų šeimos paukštis. [przypis edytorski]
Apure, Río Apure — rzeka w Wenezueli, dopływ Orinoko, liczy 1580 km długości. [przypis edytorski]
apvadas — aplink ko einantis kelias. [przypis edytorski]
apveikti — imtis kokių veiksmų, priemonių. [przypis edytorski]
Apveizda — šventė penktą sekmadienį po Velykų. [przypis edytorski]
apveizdėti – apžiūrėti. [przypis edytorski]
apykaimija — tam tikra apylinkė, parapija. [przypis edytorski]
apykejres — heretyk, sceptyk. [przypis edytorski]
apystova (rus.) — aplinkybė. [przypis edytorski]
apytema — prietema. [przypis edytorski]
apžabalęs — netekęs regėjimo, apakęs. [przypis edytorski]
apzbrainintas (lenk.) — ginkluotas. [przypis edytorski]
apznaiminti — duoti žinoti apie ką nors, pranešti. [przypis edytorski]
Aquae Albulae — kąpiele siarczane w pobliży Tivoli pod Rzymem. [przypis redakcyjny]
Aquae Sulis — dziś Bath w płd.-zach. Anglii. [przypis edytorski]
Aqua Marcia — nazwa wody i wodociągu z r. 144 przed Chrystusem. [przypis redakcyjny]
aquam sordidam (łac.) — brudną wodę. [przypis edytorski]
aqua regia (łac.) — woda królewska: mieszanina stężonego kwasu solnego i azotowego. [przypis edytorski]
Aqua Tofana (łac.: woda Tofany) — trucizna na bazie arszeniku, jaką sporządzała Giulia Tofana, stracona w Rzymie w 1659 roku za wieloletnie dostarczanie jej kobietom, które chciały się pozbyć okrutnych mężów. [przypis edytorski]
aqua tofana (wł.) — silna trucizna wynaleziona w końcu XVII w. przez Włoszkę imieniem Tofana. [przypis edytorski]
Aquellos Polvos — rycina Francisco Goyi z cyklu Kaprysy (nr 23) zatytułowana Te pyłki, przedstawiająca postać męską o zgnębionej twarzy, pochylonej głowie, ze związanymi z przodu rękoma, odzianego w rodzaj habitu oraz absurdalnie długą, stożkowatą czapkę błazeńską, mężczyzna siedzi na podwyższeniu, jakby na scenie, otacza go poniżej morze głów publiczności, zaś z trybuny naprzeciw niego ktoś odczytuje z książki czy broszury prawdopodobnie oskarżenie; Tytuł wywodzi się z powiedzenia: de aquellos polvos, estos lodos, tzn. „z tych pyłków takie błoto”. [przypis edytorski]
Aquilin — rumak Rajmunda. [przypis redakcyjny]
Aquilon — wiatr północny. [przypis redakcyjny]
Aquilony — wiatry północne. [przypis edytorski]
Aqui, senor, esta casa (hiszp.) — Tutaj, proszę pana, ten dom. [przypis edytorski]
a quo (…) aquis — Ovidius, Amores III, 9, 25. [przypis tłumacza]
arabarcha a. alabarcha — przełożony społeczności żydowskiej w Aleksandrii w okresie hellenistycznym i rzymskim. [przypis edytorski]
arabeska — delikatny ornament ze stylizowanych motywów roślinnych i geometrycznych o układzie symetrycznym. [przypis edytorski]
arabeska — linia ozdobna, ozdoba. [przypis autorski]
arabeska — ornament roślinny wywodzący się ze sztuki starożytnego Rzymu i starożytnej Grecji. [przypis edytorski]
arabeska — rodzaj skomplikowanego ornamentu. [przypis edytorski]
arabeska — symetryczny, geometryczny ornament ze stylizowanych motywów roślinnych. [przypis edytorski]
arabeska — symetryczny, geometryczny ornament ze stylizowanych motywów roślinnych; tradycyjnie wykorzystywany w architekturze i sztuce arabskiej (stąd nazwa). [przypis edytorski]
arabeska — symetryczny, geometryczny ornament ze stylizowanych motywów roślinnych; tradycyjnie wykorzystywany w kulturze arabskiej (stąd nazwa). [przypis edytorski]
arabeska — symetryczny ornament roślinno-geometryczny. [przypis edytorski]
arabeska — wzór złożony z ułożonych symetrycznie elementów geometrycznych oraz motywów roślinnych; tradycyjnie wykorzystywany w kulturze arabskiej (stąd nazwa). [przypis edytorski]
arabesk — dziś popr.: arabeska, delikatny ornament ze stylizowanych motywów roślinnych i geometrycznych o układzie symetrycznym. [przypis edytorski]
arabesków — dziś popr. forma D. lm: arabesek. [przypis edytorski]
Arabia — Ἀραβία, u Homera Έρεμβοί (Odyseja IV, 84), od 'Araba (pustynia, step). [przypis tłumacza]
Arabia — obszar najczęściej utożsamiany z Półwyspem Arabskim. [przypis edytorski]
Arabia Szczęśliwa, gr. Εὐδαίμων Ἀραβία, Eudaimonia Arabia, łac. Arabia Felix — kraina hist. w płd.-zach. części Płw. Arabskiego, obejmująca żyzne wybrzeże wraz z miastami portowymi, tereny ob. Jemenu. [przypis edytorski]
Arabi — dziś popr. forma M. lm: Arabowie. [przypis edytorski]
Arabiej (starop. forma) — (z) Arabii. [przypis edytorski]
Arabiją — dziś popr. forma B. lp: Arabię. [przypis edytorski]
Arabi Pasza (1842–1911) — właśc. Ahmad Urabi Pasza a. Ahmad Arabi Pasza; egipski polityk i oficer, minister wojny, przywódca powstania antybrytyjskiego i antyfrancuskiego w Egipcie. [przypis edytorski]
Arabistan — Arabia, nazwa całego Półwyspu Arabskiego, daw. również europejskiej części Turcji, zamieszkałej przez ludność kamówiącą po arabsku. [przypis redakcyjny]
