Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | austriacki | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | sportowy | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 174203 przypisów.
marsowy — tu: żołnierski; od imienia Marsa, rzymskiego boga wojny. [przypis edytorski]
marsowy — właściwy Marsowi, bogu wojny w mit. gr.; wojskowy, wojowniczy. [przypis edytorski]
marsowy — wojenny, wojowniczy; od imienia Marsa, rzym. boga wojny. [przypis edytorski]
Marspiter — Zamiast Mars pater mówili Rzymianie. [przypis autorski]
mars — ponury wyraz twarzy. [przypis edytorski]
mars — surowy wyraz twarzy, groźna mina; od imienia rzymskiego boga wojny, Marsa. [przypis edytorski]
mars — surowy wyraz twarzy; od imienia boga wojny w mit. rzym., Marsa. [przypis edytorski]
mars — surowy wyraz twarzy; od imienia Marsa, rzym. boga wojny. [przypis edytorski]
Marston Moor — chodzi o bitwę na Marston Moor (niedaleko wsi Long Marston w hrabstwie North Yorkshire), która miała miejsce 2 lipca 1644 podczas angielskiej wojny domowej. [przypis edytorski]
mars — tu: odwaga (od imienia Marsa, rzymskiego boga wojny). [przypis edytorski]
mars — tu: zmarszczenie czoła, groźna mina, od imienia rzymskiego boga wojny, Marsa. [przypis edytorski]
Marsu — dziś popr. forma C.lp: Marsowi. [przypis edytorski]
Mars — w mit. rzym. bóg wojny. [przypis edytorski]
Mars — w mit. rzym. bóg wojny. [przypis redakcyjny]
Marsyjasza — Marsjasza; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
marsyjczykom — dziś popr. Marsjanom. [przypis edytorski]
marsyjskie pienia — śpiewane zaklęcia podbitego przez Rzymian italskiego ludu Marsów (łac. Marsi), zamieszkującego okolice dawnego jeziora Fucinus, region zwany dziś Marsica. [przypis edytorski]
Marsylia — miasto w płd. Francji, nad Morzem Śródziemnym. [przypis edytorski]
Marsylia — miasto w południowej Francji, nad Morzem Śródziemnym. [przypis edytorski]
Marsylianka — francuska pieśń rewolucyjna (słowa i muzyka Claude Joseph Rouget de Lisle, 1792), jej pierwotny tytuł odwoływał się do historycznego wydarzenia wymarszu rewolucyjnej Armii Renu Chant de marche de l'Armée du Rhin („Marsz wojenny Armii Renu”), tytuł popularny zyskała jako śpiewana przez rewolucyjnych żołnierzy z Marsylii podczas szturmu na pałac Tuileries; pieśń stała się hymnem Wielkiej Rewolucji Francuskiej, w okresie Restauracji zakazana, od 1879 r. funkcjonuje jako hymn państwowy Republiki Francuskiej. [przypis edytorski]
Marsylianka — francuski hymn narodowy, powstały w 1792. [przypis edytorski]
Marsylianka — hymn narodowy Francji; słowa i kompozycja autorstwa Claude'a Josepha Rougeta de Lisle'a. [przypis edytorski]
Marsylianka — patriotyczna pieśń francuska z czasów Rewolucji Francuskiej, napisana w 1792 jako Marsz wojenny Armii Renu. Zyskała wielką popularność i nową nazwę, kiedy do Paryża triumfalnie wkroczyły oddziały ochotników z Marsylii, śpiewające ją jako swoją piosenkę marszową. W 1795 Marsylianka została ogłoszona hymnem państwowym Republiki Francuskiej. [przypis edytorski]
Marsylianka — patriotyczna pieśń fr. z czasów Rewolucji Francuskiej, napisana w 1792 przez Claude'a Josepha Rouget de Lisle jako Marsz wojenny Armii Renu. Zyskała wielką popularność i nową nazwę, kiedy do Paryża triumfalnie wkroczyły oddziały ochotników z Marsylii, śpiewające ją jako swoją piosenkę marszową. W 1795 Marsylianka została ogłoszona hymnem państwowym Republiki Francuskiej. [przypis edytorski]
Marsylianka — pieśń rewolucyjna z czasów Rewolucji Francuskiej, w 1795 ogłoszona hymnem państwowym Republiki Francuskiej; w czasach cesarstwa i późniejszych zastąpiona w tej roli innymi pieśniami; w XIX w. stanowiła nieformalny hymn międzynarodowego ruchu rewolucyjnego; w 1879 przywrócono ją jako hymn państwowy Francji. [przypis edytorski]
Marsylianka — pieśń z czasów Rewolucji Francuskiej (1791), obecnie hymn Francji. [przypis edytorski]
Marsylianka — pieśń z czasów Rewolucji Francuskiej, która stała się hymnem Francji. [przypis edytorski]
„Marsylianka” — rewolucyjna pieśń francuska, ułożona w r. 1792 przez Rouget de l'Isle, która stała się francuskim hymnem narodowym. [przypis redakcyjny]
Marsylia — wielkie miasto w płd. Francji, nad Morzem Śródziemnym, z największym francuskim portem morskim. [przypis edytorski]
Marsylija (…) wody w swym porcie swoją krwią zagrzała — Tu poeta przypomina oblężenie Marsylii przez legie rzymskie pod dowództwem Juliusza Cezara. [przypis redakcyjny]
Marsyli — król hiszpański. [przypis redakcyjny]
mars (żegl.) — bocianie gniazdo, platforma obserwacyjna umieszczona wysoko na maszcie statku, służąca również jako punkt oparcia podczas zmiany żagli i olinowania. [przypis edytorski]
marszador — koń o specjalnym kroku, łagodnie niosący jeźdźca. [przypis autorski]
marszałek Belle-Isle, właśc. Charles Louis Auguste Fouquet, książę de Belle-Isle (1684–1761) — wybitny francuski marszałek i polityk. [przypis edytorski]
marszałek de Richelieu, Crebillon, Fontenelle, Jan Jakub Rousseau — wybitne postacie życia Francji XVIII w.: Louis François Armand du Plessis, książę de Richelieu (1696–1788): arystokrata, żołnierz i dyplomata; Prosper Jolyot de Crébillon (1674–1762): poeta i dramaturg; Bernard Le Bouyer de Fontenelle (1657–1757): filozof, religioznawca, pisarz; Jean-Jacques Rousseau (1712–1778): pisarz, filozof. [przypis edytorski]
marszałek d'Huxelles, właśc. Nicolas Chalon du Blé, markiz d'Huxelles i Cormatin (1652–1730) — francuski dowódca i polityk, marszałek Francji; jeden z najbardziej znanych homoseksualistów w swoich czasach. [przypis edytorski]
Marszałek dworu — urzędnik zarządzający dworem (zazwyczaj panującego), jedna z najwyższych godności w hierarchii urzędniczej. [przypis redakcyjny]
marszałek dworu — w oryginale ang.: the steward, Lord Wielki Steward był od XII w. najwyższym dostojnikiem dworskim w Anglii. [przypis edytorski]
marszałek nadworny koronny — urząd ministerialny w dawnej Polsce; początkowo sprawca i kierownik wszystkich ceremonii i zajęć dworskich. [przypis redakcyjny]
marszałek Serraro — bohater powiesci Izabela, królowa Hiszpanii. [przypis edytorski]
marszałek — tu przedstawiciel szlachty z całej guberni prowadzący zarazem księgi rodowodowe szlachty. [przypis redakcyjny]
marszałek — tutaj: przewodniczący w trybunale. [przypis redakcyjny]
marszałek — urzędnik zarządzający dworem. [przypis edytorski]
marszałek Ustrzycki — Adam Ustrzycki. [przypis redakcyjny]
marszałka koronnego — Fryderyka Józefa Moszyńskiego (1737–1817), który był członkiem konfederacji targowickiej i jednym z twórców ustaw sejmu grodzieńskiego; marszałkiem wielkim koronnym został mianowany w 1793 na życzenie rosyjskiego ambasadora; jako członek reaktywowanej Rady Nieustającej kierował Departamentem Policji. [przypis edytorski]
marszałkiem Anglii — w oryginale: seneszalem; seneszal: najwyższy rangą dostojnik świecki w państwie Franków, a później we Francji. [przypis edytorski]
marszałkowa d'Ancre, właśc. Leonora Dori (1571–1617) — faworyta Marii Medycejskiej w okresie jej regencji na tronie Francji; żona Concino Conciniego, również faworyta królowej, który odegrał znaczącą rolę polityczną w okresie małoletności króla Ludwika XIII; oskarżona o praktyki magiczne zginęła poprzez ścięcie. [przypis edytorski]
marszałkowie — marszałków na sejmie było czterech: 2 koronnych (wielki i nadworny) i 2 litewskich. [przypis redakcyjny]
marszałkowscy żołnierze — straż marszałkowska, chorągiew piechoty podległa urzędnikowi królewskiemu, marszałkowi, mająca za zadanie zapewnienie bezpieczeństwa i porządku w miejscu pobytu króla, sprawująca funkcje policyjne w całej Warszawie; ich wartownia znajdowała się w Barbakanie, w pobliżu ich koszar w klasztorze paulinów; w okresie insurekcji dowodził nimi rotmistrz Piotr Hoffman herbu Rota. [przypis edytorski]
marszałkowski — tu: należący do marszałka, przewodniczącego sejmu lub senatu. [przypis edytorski]
marszczek — zmarszczka, nierówność. [przypis edytorski]
marszczka — dziś: zmarszczka. [przypis edytorski]
marszczki — dziś: zmarszczki. [przypis edytorski]
mars — zmarszczenie czoła jako wyraz ponurego nastroju, niezadowolenia lub wrogości. [przypis edytorski]
Marsz, marsz Dąbrowski! Z ziemi włoskiej do polskiej — właśc. z ziemi włoskiej do Polski: pierwsze słowa Mazurka Dąbrowskiego, pieśni, do której słowa napisał Józef Wybicki w trakcie formowania się Legionów Polskich we Włoszech w 1797 r. (autor muzyki pozostaje nieznany). Początkowo pieśń była jedną z wielu wojskowych pieśni patriotycznych, ale szybko stała się popularna w kraju i za granicą. W lutym 1927 r. została uznana jako Hymn Państwowy Rzeczpospolitej Polskiej. [przypis edytorski]
Marsz, marsz Polonia, Nasz dzielny narodzie. Odpoczniemy po swej pracy W ojczystej zagrodzie. — fragment pieśni Marsz, marsz Polonia, będącej swoistą emigracyjną wariacją na temat hymnu polskiego. [przypis edytorski]
marsz na Zaolzie — wykorzystanie przez Polskę słabości Czechosłowacji po konferencji monachijskiej (29–30 września 1938) i aneksja Zaolzia (części Śląska Cieszyńskiego) w 1938 r. Kiedy nazistowskie Niemcy, faszystowskie Włochy oraz liczące na zażegnanie za pomocą ustępstw zbliżającej się wojny Francja i Wielka Brytania zadecydowały o przyłączeniu do Niemiec Kraju Sudeckiego, rząd polski, w porozumieniu z Niemcami, wystosował do rządu Czechosłowacji (która właśnie utraciła ok. 40% terytorium) ultimatum w sprawie Śląska Zaolziańskiego, a kiedy 1 października rząd w Pradze wyraził zgodę, polska policja wkroczyła do Cieszyna. W październiku wojsko polskie pod dowództwem gen. Władysława Bortnowskiego (przygotowane do akcji w tym rejonie od pocz. września) zajęło cały teren Śląska Zaolziańskiego, następnie część Spiszu i Orawy. Akcja propagandowa szowinistycznych środowisk, szczególnie związanych z OZN, przedstawiała aneksję Zaolzia jako triumf polityki mocarstwowej Polski, w oderwaniu od szerszego kontekstu politycznego, społecznego i historycznego, w którym stanowiło to akceptację retoryki i metod działania III Rzeszy. [przypis edytorski]
Marsz Rakoczego (muz.) — węgierski marsz o żywym rytmie, nazwany od nazwiska Franciszka II Rakoczego, przywódcy powstania na Węgrzech; znany zwłaszcza z opracowania Hectora Berlioza. [przypis edytorski]
„Marsz Rakoczego” — narodowy marsz węgierski, skomponowany w połowie XVII w. dla księcia siedmiogrodzkiego, Franciszka II Rakoczego. [przypis redakcyjny]
marszruta — tu: rozkaz wymarszu. [przypis edytorski]
Marsz żałobny (muz.) — trzecia część Sonaty b-mol Fryderyka Chopina, jedno z najbardziej znanych dzieł tego kompozytora, wykonywane na pogrzebach. [przypis edytorski]
Marsz Żuawów — pieśń Włodzimierza Wolskiego o Pułku Żuawów Śmierci, doborowym oddziale wojskowym powstania styczniowego. [przypis edytorski]
Martainville, Auger, Destains — Alphonse Martainville (1776–1830): francuski dziennikarz polityczny i dramaturg, redaktor „Białego Sztandaru”; Luis Simon Auger (1772–1829): francuski dziennikarz, krytyk literacki i dramaturg, przeciwnik romantyzmu, w czasach Restauracji współpracownik pism rojalistycznych i cenzor królewski; Eugène Destains (1793–1830): francuski pisarz i dziennikarz. [przypis edytorski]
Martan — gach Orygilli. [przypis redakcyjny]
martauz (daw.) — zbój, handlarz niewolników. [przypis redakcyjny]
Martensen, Hans Lassen (1808–1884) — duński uczony i biskup luterański. [przypis edytorski]
marter (z łac.) — świadek, męczennik. [przypis redakcyjny]
Marthe (fr.) — Marta. [przypis edytorski]
(…) — Martialis, Epigrammata, II, 80, 2. [przypis tłumacza]
Martialis opowiada, jak w jednej z popularnych w Rzymie sztuk widział… — Helbing-Bauer, op. cit., s. 44. [przypis autorski]
Martial, właśc. Marcus Valerius Martialis (I w. n.e.) — także: Marcjalis; poeta rzymski, specjalizujący się w epigramatach; z okazji budowy Koloseum opublikował Księgę Widowisk, tj. tomik poezji zachwalający amfiteatr i mające tam miejsce igrzyska. [przypis edytorski]
Martianus Capella — Rzymski powieściopisarz z V stulecia. [przypis tłumacza]
martichoras, częściej: mantykora — legendarny potwór perski mający ciało czerwonego lwa i ludzką głowę z trzema rzędami zębów; opisywany przez staroż. autorów greckich. [przypis edytorski]
Martigues — miasto portowe w płd. Francji. [przypis edytorski]
Mar[tii] 8 (łac.) — 8 marca. [przypis edytorski]
Martii (łac.) — marca. [przypis redakcyjny]
Martineau, Harriet (1802–1876) — brytyjska socjolożka i feministka. [przypis edytorski]
Martineau, Harriet (1802–1876) — pisarka, dziennikarka i filozofka brytyjska. [przypis edytorski]
Martineau, Henri (1882–1958) — fr. krytyk literacki, dziennikarz. [przypis edytorski]
Martineau, James (1805–1900) — filozof brytyjski. [przypis edytorski]
Martinez — w tej epoce takie nazwisko nosiło kilku autorów, tu być może: Gregorio Martinez (1575–1637), hiszpański franciszkanin z Kordoby, lub też Juan Martinez de Ripalda (1586–1648), hiszpański jezuita wykładający teologię w Salamance i teologię moralną w Madrycie. [przypis edytorski]
Martini-Henry — brytyjski karabin jednostrzałowy wprowadzony do uzbrojenia w drugiej połowie XIX w., łączący zamek skonstruowany przez Friedricha von Martiniego z lufą konstrukcji Alexandra Henry'ego. [przypis edytorski]
Martini — tu: marka broni palnej. [przypis edytorski]
Martin, Leonard Cyril (1886–1976) — profesor literatury angielskiej na Uniwersytecie Liverpoolskim. [przypis edytorski]
Martis arenam (łac.) — Marsowe pole. [przypis redakcyjny]
Martschenko, Mitrofan Konstantinovich (1866–1932) — carski rosyjski oficer, radca wojskowy w Wiedniu. Uważa się go za osobę, która zwerbowała do rosyjskiej służby wywiadowczej Alfreda Redla. [przypis edytorski]
Martusia, właśc. Towa Fuchs — członkini żydowskiego ruchu oporu; zginęła w czasie wojny. [przypis edytorski]
martwa ręka (daw. termin prawny) — w średniowieczu: osoba, która nie może dysponować swoim majątkiem, ponieważ formalnie należy on do jej suwerena; w epoce nowożytnej: dobra kościelne, niezbywalne i nieopodatkowane (lub bardzo nisko opodatkowane). [przypis edytorski]
martwa upadła — faktycznie Maria Olgierdówna po śmierci Wojdyłły wyszła za mąż za księcia Dawida horodeckiego. [przypis edytorski]
martwa woda — część morza, oddzielona namuliskiem, tak, że woda morska nie dochodzi; tu okolica miasta Aignes-Martes w południowej Francji. [przypis redakcyjny]
martwe Litwiny — dzoś popr. forma M.lm: martwi Litwini. [przypis edytorski]
martwe zwłoki przyjaciela — mowa o Patroklesie, który ubrany w zbroję Achillesa zginął podczas bitwy pod Troją. Stało się tak, ponieważ Achilles, największy spośród greckich wojowników, odmówił dalszej walki po tym, jak Agamemnon zabrał mu jego niewolnicę Bryzeidę. [przypis edytorski]
martwica — tu: śmierć, upiór. [przypis edytorski]
martwica — widmo kobiece. [przypis edytorski]
martwich — trup. [przypis edytorski]
martwic — trup. [przypis edytorski]
martwiec (daw.) — trup, umarły. [przypis edytorski]
martwy jak ćwiek w drzwiach — przysłowie angielskie: „Dead as a door-nail”. [przypis redakcyjny]
martwy język — mowa, która nie jest już używana na co dzień jako środek komunikacji. [przypis edytorski]
