Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | techniczny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6719 przypisów.
Türr Istvan (1825–1908) — generał węgierski, uczestnik wielu wojen i spisków przeciw Austrii. [przypis redakcyjny]
Türsteher — Portier. [przypis edytorski]
Tue-la (fr.) — „Zabij ją”; zdanie pochodzi z tekstu Alexandre'a Dumasa (syna) L'Homme-Femme, opublikowanego w 1872 r. [przypis edytorski]
Tu enim pater noster, et Abraham nescivit nos et Israel ignoravit nos (łac.) — „Tyś, zaiste, ojciec nasz; bo Abraham nie wie o nas, a Izrael nie zna nas”. [przypis tłumacza]
Tu es belle, ma petite (fr.) — Jesteś piękna, moja mała. [przypis edytorski]
Tu es belle, oh! Comme tu es belle, Helene… (fr.) — Och, jesteś piękna! Jaka ty jesteś piękna, Heleno! [przypis edytorski]
tu es chinois (fr.) — jesteś Chińczykiem. [przypis edytorski]
Tu es Dominus et Deus meus (łac.) — Ty jesteś pan i Bóg mój (niedokładny cytat słów Tomasza apostoła, por. J 20, 28). [przypis edytorski]
tu es d'une grossièreté horrible (fr.) — okropny z ciebie grubianin. [przypis edytorski]
Tu es nègre. Décidément nègre (fr.) — Jesteś Murzynem. Zdecydowanie Murzynem. [przypis edytorski]
Tu es sacerdos in aeternum (łac. ) — jesteś kapłanem na wieki. [przypis redakcyjny]
tu es stupide (fr.) — jesteś głupi. [przypis edytorski]
tu est folle (fr.) — jesteś szalona. [przypis edytorski]
Tu es un brave garçon (fr.) — Jesteś dzielnym chłopcem. [przypis edytorski]
tu fais des folies, Clotilde (fr.) — postępujesz jak szalona, Klotyldo. [przypis edytorski]
Tu felix, Cinna (łac.) — jesteś szczęściarzem, Cinno. [przypis edytorski]
tuf wulkaniczny — lekka, porowata skała złożona gł. z piasków i popiołów wulkanicznych. [przypis edytorski]
Tugendbund (niem. dosł.: związek cnoty) — stowarzyszenie młodzieży założone w 1808 r. w Królewcu w Prusach, stawiające sobie cele samokształcenia naukowego i moralnego, realizujące je w duchu nacjonalizmu niem., antynapoleońskim i antyfrancuskim; w 1809 r. zostało formalnie rozwiązane na żądanie Napoleona I. [przypis edytorski]
tugurium — chałupa, chata. [przypis redakcyjny]
Tuhaj-bej, właśc. Arğın Doğan Toğay bey (ok. 1601–1651) — przywódca polityczny i wojskowy Tatarów krymskich; w 1648 wziął udział w powstaniu Chmielnickiego po stronie powstańców przeciw Rzeczypospolitej, zginął w bitwie pod Beresteczkiem. [przypis edytorski]
Tuhaj-bej, właśc. Arğın Doğan Toğay bey (ok. 1601–1651) — przywódca polityczny i wojskowy Tatarów krymskich; w 1648 wziął udział w powstaniu Chmielnickiego po stronie powstańców przeciw Rzeczypospolitej, zginął w bitwie pod Beresteczkiem. [przypis edytorski]
Tuilerie — dzielnica Paryża między Luwrem a Sekwaną, znana z ogrodów. [przypis edytorski]
Tuilerie — ogrody i istniejące do 1871 r. założenie pałacowe, położone między Luwrem a Sekwaną. [przypis edytorski]
Tuilerie — paryskie ogrody i istniejący do 1871 pałac, położone między Luwrem a Sekwaną. [przypis edytorski]
Tuileries — dzielnica Paryża między Luwrem a Sekwaną, znana z ogrodów. [przypis edytorski]
Tuileries — nieistniejący pałac władców francuskich, położony w Paryżu, spłonął w 1871 podczas Komuny Paryskiej. [przypis edytorski]
Tuilerie — Tuileries: pałac i park z w. XVII w Paryżu, od r. 1800 rezydencja panujących. W r. 1871 w czasie walk Komuny Paryskiej pałac, z wyjątkiem dwóch pawilonów, spłonął. [przypis redakcyjny]
Tuillerie — dzielnica w Paryżu, między Luwrem, Placem Zgody i Sekwaną. [przypis edytorski]
tu i owdzie — dziś popr.: tu i ówdzie. [przypis edytorski]
tuizm — neologizm od łac. tu: ty. [przypis edytorski]
Tu jest Ameryka albo nigdzie! — odniesienie do słów Horacego (Listy I, XVII, w. 39): Tu jest lub nigdzie to, czego szukamy (Hic est aut nusquam quod quaerimus). [przypis edytorski]
Tu jest autor poniekąd niekonsekwentny: List ten pisany jest 15 marca, a z panną B… widział się Werter pierwszy raz po tym zdarzeniu, jak z następnego listu wynika, dopiero 16 marca, nie mógł więc już w liście z 15 marca pomieścić szczegółów, o których rzekomo dopiero od niej się dowiedział. [przypis redakcyjny]
Tu jest Fryderyk drugi, tam Kardynał — Kardynał Oktawian Ubaldini, w duszy zagorzały gibelin i stronnik cesarza Fryderyka II, którego powszechna opinia wieków średnich uważała za ateusza i epikurejczyka. [przypis redakcyjny]
Tu jest Romuald — Św. Romuald, założyciel zakonu kamedułów w roku 932. [przypis redakcyjny]
Tu jeździec końskim nogom swój rozum powierza — koń krymski w trudnych i niebezpiecznych przeprawach zdaje się posiadać szczególniejszy instynkt ostrożności i pewności; nim krok postawi, trzymając na powietrzu nogę szuka kamienia i próbuje, czy bezpiecznie stąpić i ostać się może. [przypis autorski]
Tu już wpakowali nas na wielki statek — linia kolejowa docierała wówczas do tylko Niżnego Nowogrodu, odcinek do Kazania był jeszcze w budowie. [przypis edytorski]
Tukaj — tytułowy bohater ballady Mickiewicza, zawiera pakt z diabłem i szuka wiernego przyjaciela, który podejmie się w razie jego śmierci pociąć ciało na ćwierci i nasmarować przywracającym do życia wywarem. [przypis edytorski]
tukao — właśc. tukan, gatunek dużego ptaka z rodziny tukanowatych. [przypis edytorski]
Tukidydes (ok. 480–ok. 400 p.n.e.) — historyk grecki, Ateńczyk, autor dzieła Wojna peloponeska; przyjęte przez niego zasady rzetelności, krytycznego podejścia do źródeł, bezstronności i nieodwoływania się do czynników nadnaturalnych w wyjaśnianiu przyczyn wydarzeń stały się standardami historiografii. [przypis edytorski]
Tukidydes, syn Melezjasza (V w. p.n.e.) — ateński arystokrata o twardych zasadach moralnych, przywódca opozycji konserwatywnej; zaatakował program Peryklesa, zgodnie z którym fundusze Ateńskiego Związku Morskiego, przeznaczone na stworzenie wspólnej obrony przed atakiem Persji, zostały użyte na wzniesienie w Atenach monumentalnych budowli (m.in. Partenonu); poddany procedurze ostracyzmu, został wygnany z Aten (ok. 442). [przypis edytorski]
Tukidydes, właśc. Tucydydes — historyk ateński z V w. p.n.e, autor Wojny peloponeskiej. [przypis edytorski]
Tukidydes z Aten (ok. 480–ok. 400 p.n.e.) — grecki historyk, autor dzieła Wojna peloponeska; przyjęte przez niego zasady rzetelności, krytycznego podejścia do źródeł, bezstronności i nieodwoływania się do czynników nadnaturalnych w wyjaśnianiu przyczyn wydarzeń stały się standardami historiografii. [przypis edytorski]
Tu kończy się komedia Szekspira. W pierwotnej sztuce, którą on obrobił, następujący znajduje się — komentarz J. I. Krawszewskiego. [przypis edytorski]
Tu kończy się pierwsza część Pieśni Selmy, a rozpoczyna część druga. [przypis redakcyjny]
Tu koniec karty w rękopisie wydarty. (Przyp. p. Małec.). [przypis redakcyjny]
tuk — reginalizm poznański: szpik kostny. [przypis edytorski]
Tukstanczių porą kryžiokų laimėti./ Jotų ir pesčiųjų dvigubai lieka. — Kryžiokiška karių minia buvo padalinta taip: pirmiausiai broliai arba „zokoninkai”, germukai ir broliai svietiški, prigulį prie brolystės; toliaus raiteliai — joti, liuosnoriai [liuosnoriai — savanoriai. red. WL.] arba nusamdyti kareiviai, ir pestininkai, vadinti Landsknechtais, Fussknecht’ais arba tiesiog Knechtais, taipgi brolystės nusamdyti. [przypis autorski]
tuk — szpik kostny. [przypis edytorski]
tułactwo — wygnanie, błąkanie się, emigracja. [przypis edytorski]
tułaczy — μετανάστης, in exilio agens, fern von der Heimath leben m sste (Cl.), j[pominięto tłum. na rosyjski]. [przypis tłumacza]
Tułacz — Żyd wieczny tułacz, 10-tomowa powieść Eugène Sue (właśc. Marie-Joseph Seue) (1804–1857), wyd. 1844–1845. [przypis edytorski]
Tuła — miasto w europejskiej części Rosji, ok. 200 km na płd. od Moskwy; w XIX w. ośrodek jubilerstwa oraz produkcji samowarów. [przypis edytorski]
Tuła — miasto w Rosji środkowej, nad rzeką Upą. [przypis redakcyjny]
Tuła — miasto w Rosji środkowej, ok. 200 km od Moskwy, w XIX w. stolica guberni, ważny ośrodek metalurgii i przemysłu zbrojeniowego, słynna także z produkcji samowarów. [przypis edytorski]
tułowu — dziś popr. forma D. lp: tułowia. [przypis edytorski]
tułowu — dziś: tułowia. [przypis edytorski]
tułowy — dziś popr. forma: tułowia. [przypis edytorski]
tułowy — tułowia (lm od: tułów); tu przen.: ciała. [przypis edytorski]
tułub (daw.) — ciało, trup, zwł. bezgłowy. [przypis edytorski]
tułub — futro, zwł. owcze. [przypis edytorski]
tułub (ros. тулуп) — kożuch, szuba; tu: sutanna, ornat. [przypis edytorski]
tułub (ros. тулуп, z tur. tulup: skóra, futro) — kożuch. [przypis edytorski]
tułumbas — grubas. [przypis autorski]
tułup — długi kożuch z rękawami. [przypis edytorski]
tułup — długi kożuch z rękawami. Tu przen. zam.: tułów. [przypis redakcyjny]
tułupy (ros.) — długie kożuchy, zazwyczaj nie kryte suknem. [przypis redakcyjny]
tułup (z ros. тулуп: szuba, długie futro) — tu: okrycie zimowe, palto. [przypis edytorski]
tulać (gw.) — turlać. [przypis edytorski]
Tu las był rzadszy (…) — fragm. IV księgi Pana Tadeusza A. Mickiewicza zatytułowanej Dyplomatyka i łowy. [przypis edytorski]
tu l'as voulu (fr.) — chciałeś tego. [przypis edytorski]
Tu l'as voulu (fr.) — chciałeś tego. [przypis edytorski]
Tulczyn, majętność Potockich, gdzie „oko” widza tak dalece jest „znarowione”, przywykłe do „przedmiotów z każdej miary znacznych”, godnych uwagi, podziwienia, iż mu potem wszystkie „średności”, wszystko, co jest miernym i nieosobliwym, zdaje się „niesmaczne”, mniej powabne. Nigdy nadto nie można rozbierać wyrażeń Trembeckiego i porównywać z mową pospolitą, przez co okazuje się, na czym prawdziwe poetyckie wydanie zależy. W przytoczonych tu kilku wierszach (ob. wiersz 22–25) ileż znajduje się rzeczy godnych uwagi! Przymiotniki „znarowiony”, „znaczny” w nowym i niepospolitym znaczeniu użyte; „średność”, rzeczownik szczęśliwie z przymiotnika zrobiony; „niesmaczny oku”: metafora od zmysłu smakowania do widzenia przeniesiona, a wszystkie te odmiany nie są skutkiem przypadku, ale głębokiej znajomości sztuki i natury języka. Epitety, czyli przymiotniki, częstokroć do wiersza tylko dla zapełnienia miejsca albo dla rymu wścibiane, u Trembeckiego zawsze są koniecznie potrzebne i zawsze wiele znaczą. Tak w następnym wierszu:
Utrudzenie konia wyraża pośpiech, z jakim poeta biegł oglądać okolice Zofijówki.
[przypis redakcyjny]
tulec a. tuł (starop.) — także: tula, tuleja; kołczan. [przypis edytorski]
tuleja — osłona ręki u dołu kopii. [przypis redakcyjny]
tuleja — rurka, osada. [przypis redakcyjny]
tulejce — rurce. [przypis redakcyjny]
Tu leży ciało (…) zmarło w roku i dniu swego zgonu — Popularny koncept francuski uwieczniony w piosence o panu de la Palisse. [przypis tłumacza]
tulić — tu: tulić się. [przypis edytorski]
Tu litość żyje wtenczas, gdy zamarła — Sens rozciąglejszy tego zdania zda mi się być taki: że w tym tylko żyje prawdziwa litość na błędy i cierpienia bliźnich naszych, którzy jeszcze w czasie z jednych się poprawić, a drugie zakończyć mogą, jeżeli zupełnie zamarłą jest dla tych, co cierpią piekielne kary w wieczności. [przypis redakcyjny]
Tuliusz Marcelinus (…) powiada Seneka (…) — Seneka, Listy moralne do Lucyliusza, LXXVII. [przypis tłumacza]
Tullianum — najniższa część więzienia, leżąca pod ziemią, z jedynym otworem w pułapie. Tam umarł z głodu Jugurta. [przypis redakcyjny]
Tullus Hostilius — legendarny trzeci król Rzymu. [przypis edytorski]
Tullus Hostiliusz (673–642 p.n.e) — legendarny trzeci król Rzymu, zdobywca Alba Longa, znany z bogactwa. [przypis edytorski]
Tully — Marcus Tullius Cicero (106 BC–43 BC), Roman politician, philosopher, renowned orator and writer. [przypis edytorski]
Tuln — miasto nad Dunajem na płn. od Wiednia; miejsce przeprawy wojsk Sobieskiego. [przypis redakcyjny]
Tuluza — miejscowość i gmina we Francji, stolica regionu Oksytania. [przypis edytorski]
tumak — kuna leśna, niewielki ssak drapieżny z rodziny łasicowatych. [przypis edytorski]
tuman — chmura, kłęby gęstego dymu, mgły lub oparów. [przypis edytorski]
Tuman czy co? — zastanawia się, czy dobrze widzi, czy coś mu wzroku nie mami; tuman: mgła a. kurzawa. [przypis edytorski]
tuman (daw.) — mgła. [przypis edytorski]
tuman — gęsta mgła, chmura. [przypis redakcyjny]
tumanić (pot.) — zwodzić, oszukiwać, ogłupiać kogoś. [przypis edytorski]
tuman — kłąb czegoś sypkiego (np. płatów śniegowych) lub lotnego (pary wodnej) unoszący się w powietrzu i powodujący jego nieprzejrzystość. [przypis edytorski]
tuman — kłęby czegoś sypkiego (np. płatów śniegowych) lub lotnego (pary wodnej) unoszące się w powietrzu i powodujące jego nieprzejrzystość; poet.: mgła, opary. [przypis edytorski]
tuman — mgła, opary; kłąb czegoś sypkiego (np. kurzu) lub lotnego (pary wodnej) unoszący się w powietrzu i powodujący jego nieprzejrzystość. [przypis edytorski]
tuman — mgła. [przypis edytorski]
tuman puścić — chcieć w kogo co wmówić, zamydlić oczy. [przypis redakcyjny]
tuman — tu: kłąb. [przypis edytorski]
tuman — tu: mgła. [przypis edytorski]
tuman — unoszący się w powietrzu kłąb kurzu bądź kropel wody. [przypis edytorski]
