Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 448 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 18405 przypisów.
pola Elizu — pola elizejskie; w mit. gr. część Hadesu, Elizjum, gdzie przebywały dusze dobrych zmarłych, głównie herosów; tu: zaświaty, niebo. [przypis edytorski]
pola Elizyjskie — Elizejskie Pola. [przypis edytorski]
pola guzowskie — miejsce bitwy stoczonej 5 lipca 1607 między wojskami królewskimi a armią rokoszu Zebrzydowskiego. [przypis edytorski]
pola i ławice lodowe — rodzaje pływającej pokrywy lodowej morza, występującej na obszarach polarnych; dryfujący lód o średnicy powyżej 10 km jest nazywany polem lodowym, zaś mający mniejszą średnicę ławicą lodową. [przypis edytorski]
Polakami — w autografie Wybickiego: „Polakamy” (w tej postaci występuje rym dokładny z „mamy”); jest to być może regionalizm; autor pochodził z Pomorza (ur. w Będominie, wsi kaszubskiej). [przypis edytorski]
Polakamy — jest to być może regionalizm (autor pochodził z Pomorza, ur. w Będominie, wsi kaszubskiej); w tej formie wyraz tworzy rym dokładny z „mamy”. [przypis edytorski]
Polaka-Rusina — tj. zaprzedanego Rosji. [przypis redakcyjny]
Polaków, jeszcze tych sprzed lat pięćdziesięciu, których burza z ojczyzny aż do Rzymu wyrzuciła — tj. emigrantów po powstaniu styczniowym roku 1863. [przypis edytorski]
Polaków około 45 000 — obliczenia ilości osiadłych w Paranie Polaków dokonał p. Leon Bielecki, na podstawie danych urzędowych i ksiąg parafialnych. Z rachunku tego wynika, że w Paranie żyje do 9000 rodzin, a licząc każdą rodzinę średnio po pięć osób, otrzymuje się liczbę 45 000 Polaków. [przypis autorski]
pola krańskie — Kamienista równina w Prowansji. [przypis tłumacza]
Polały się łzy moje czyste (…) wiek klęski — jeden z liryków lozańskich Adama Mickiewicza. [przypis edytorski]
polański — przym. utworzony od rzecz. Polanie, nazwy plemienia słowiańskiego. [przypis edytorski]
pola nie odbieżał — nie uciekł przed walką. [przypis edytorski]
Polanie — Polacy. [przypis redakcyjny]
polanka — tu: obóz kozacki. [przypis edytorski]
polano — kawałek drewna przeznaczony na opał. [przypis edytorski]
polano — kawałek drewna, przygotowany do palenia w piecu. [przypis edytorski]
Polanowski, Aleksander — porucznik chorągwi pancernej Adama Działyńskiego w Danii w wojsku Czarnieckiego, później pułkownik, walczył z Sobieskim pod Chocimiem; pod koniec życia kasztelan lubelski. [przypis redakcyjny]
pola Ozyrysa — kraina zmarłych, do której po śmierci trafiali sprawiedliwi. Żyzne pola tej krainy zapewniały dostatni żywot wieczny, ale zmarli musieli je uprawiać. [przypis edytorski]
Pola puste, szare, głuche (…) oto najczęstsza sceneria wiersza modernistycznego — aż do przesady występuje ta skłonność u Orkana. Oto próbka:
(Z tej smutnej ziemi, s. 77). [przypis autorski]polarny Beota — Gwiazda polarna. [przypis redakcyjny]
po lassach — dziś: po lasach; manierę siedemnastowieczną stanowiło podwajanie niektórych spółgłosek, najczęściej „s”. [przypis edytorski]
pola stawić (daw.) — walczyć. [przypis redakcyjny]
polata — dziś popr. forma: polatuje. [przypis edytorski]
polatucha — wiewiórka latająca, ma po bokach między przednimi a tylnymi łapkami fałd skórny, ułatwiający skoki ślizgowe. Pokonuje w powietrzu odległość do 50 m. Występuje w lasach od południowej Finlandii, przez Rosję, po północną Japonię. Jeszcze w XIX w. występowała również w Polsce, w Puszczy Białowieskiej. [przypis edytorski]
polazł (ros. дошол) — tu: sięgnął. [przypis edytorski]
Polcia (…) przypomina poniesioną stratę — śmierć Jakuba Lewińskiego. [przypis redakcyjny]
pol (daw.) — biegun. [przypis redakcyjny]
Poldek, właśc. Leopold Wassermann — członek żydowskiego ruchu oporu, jeden z łączników kierownictwa. [przypis edytorski]
pol — dziś popr. pisownia: pól. [przypis edytorski]
polęknąć się (daw.) — przelęknąć się, zlęknąć się. [przypis edytorski]
polężą — dziś: legną a. położą się. [przypis edytorski]
polęże (daw. forma) — dziś: polegnie. [przypis edytorski]
polęże — dziś: polegnie. [przypis edytorski]
polęże — dziś: polegnie, ulegnie a. legnie (padnie). [przypis edytorski]
polęże — dziś popr.: polegnie. [przypis edytorski]
polęże — dziś por. forma 3.os.lp cz. przyszłego: polegnie. [przypis edytorski]
polężesz (starop. forma) — polegniesz. [przypis edytorski]
polec (daw.) — tu: spaść. [przypis edytorski]
po leciech — dziś popr. forma Msc. lm: po latach. [przypis edytorski]
poledz — dziś popr. pisownia: polec. [przypis edytorski]
Polegaj na mnie jak na Katylinie — zdanie żart., ponieważ Lucjusz Sergiusz Katylina (109–62 p.n.e.) nie zasłynął jako osoba generalnie godna szczególnego zaufania, może jedynie w tym względzie, że w sposób niezłomny podejmował kolejne spiski: w pierwszy z nich, nigdy nieudowodniony, zamieszany był prawdopodobnie Juliusz Cezar, drugi natomiast zapisał się w historii jako sprzysiężenie Katyliny (63 p.n.e.) i był wymierzony przeciw Cyceronowi, piastującemu wówczas urząd konsula (o który dwukrotnie rywalizował z nim bezskutecznie Katylina) i przez niego został udaremniony; sprzysiężenie doprowadziło jednak do wojny domowej, w której Katylina zginął (w bitwie pod Pistorią w Etrurii). [przypis edytorski]
polegane — dziś popr.: pokładane we mnie (…). [przypis edytorski]
poległa na czyjej radzie (starop.) — dziś tylko: polegała na czyjej radzie; zaufała czyjej radzie. [przypis edytorski]
Poległy i Jeszcze o poległym poecie — J. Przyboś, Poezje zebrane, Warszawa 1959, s. 412, 413. (Odtąd skrótowo: PPZ). Obydwa wiersze pochodzą z r. 1956, co oznacza, że podstawą dyskusji był dla Przybosia nie tekst Wiatru w BUZ (r. 1961), lecz pierwodruk tego utworu w „Twórczości” 1949, nr 7, s. 53–54. [przypis autorski]
poległy — tu: taki, który legł, położył się; leżący. [przypis edytorski]
poległ żelazem (starop. konstrukcja) — poległ od żelaza (ablativus instrumienti). [przypis redakcyjny]
po lekuchnu — leciutko; por. konstrukcję: po trochu. [przypis edytorski]
Polel — imię rzekomej postaci (bóstwa) z mitologii słowiańskiej; Lel i Polel mieli być synami Łady, boga wojny (w wersji męskiej) a. miłości i płodności (w wersji męskiej). [przypis edytorski]
polemarch — [w armii spartańskiej od czasów wojny peloponeskiej] dowódca jednej mory; Agesilaos zdał mu dowództwo, gdyż sam był ranny. [przypis tłumacza]
polemark a. polemarch (gr.) — wódz naczelny. [przypis edytorski]
Pole Marsowe — ogromny plac na lewym brzegu Sekwany, miejsce uroczystości narodowych, ćwiczeń wojskowych, od r. 1900 park. W r. 1878 na Polu Marsowym mieściła się wystawa światowa. [przypis redakcyjny]
Pole Marsowe — równina poświęcona bogowi wojny Marsowi, poza tzw. murami serwiańskimi, otaczającymi dawniej Rzym; odbywały się na niej zaciągi wojskowe i zebrania wyborcze komicjów centurialnych. [przypis edytorski]
Pole Marsowe — równina w zakolu Tybru, poza tzw. murami serwiańskimi, otaczającymi dawniej Rzym, poświęcona bogowi wojny Marsowi; w okresie republiki miejsce zaciągów wojskowych i zebrań wyborczych, komicjów centurialnych; w okresie cesarstwa zabudowane obiektami reprezentacyjnymi i włączone w obręb murów miejskich. [przypis edytorski]
Pole marsowe — tereny o tej nazwie, niegdyś używane do ćwiczeń wojskowych, znajdują się m. in. w Rzymie i w Paryżu. Nazwa pochodzi od Marsa, rzymskiego boga wojny. [przypis edytorski]
Polen an der Arbeit — Polska w pracy, wyd. 1932. [przypis edytorski]
Polen kommt (niem.) — Polacy przyszli. [przypis edytorski]
polenta con u'celli — sycąca włoska potrawa ludowa, sporządzana pierwotnie z mąki kasztanowej, obecnie na ogół z mąki kukurydzianej lub kaszki kukurydzianej, niekiedy z dodatkiem sera i różnych sosów oraz warzyw, tu: z ptakami. [przypis edytorski]
polenta — potrawa włoska z mąki kukurydzianej. [przypis edytorski]
polenta — włoska potrawa narodowa przyrządzana z mąki kukurydzianej. [przypis tłumacza]
polepą — klepisko, podłoga ubita z gliny zmieszanej z sieczką. [przypis edytorski]
polepa (daw.) — gliniana podłoga. [przypis edytorski]
polepa — podłoga z siatki i gliny. [przypis edytorski]
polepa — warstwa gliny lub gliny z sieczką kładziona jako uszczelnienie. [przypis edytorski]
pole — podle, obok. [przypis redakcyjny]
pole — pole do walki. [przypis redakcyjny]
polerowańszego — gładszego, oświeceńszego. [przypis redakcyjny]
polerowany (daw.) — wykwintny. [przypis edytorski]
polerowany — tu: obyczajny, wyrafinowany. [przypis edytorski]
polerowność — ogłada. [przypis edytorski]
polerowny — cechujący się ogładą towarzyską i wykształceniem. [przypis edytorski]
polerowny (daw.) — cywilizowany, pełen ogłady. [przypis edytorski]
polerowny (daw.) — cywilizowany. [przypis edytorski]
polerowny (daw.) — kulturalny, wyrafinowany. [przypis edytorski]
polerowny (daw.) — wykwintny. [przypis edytorski]
polerowny — wykwintny, dobrze wychowany, cechujący się ogładą towarzyską. [przypis edytorski]
pole rozmierzone — pole wyścigowe. [przypis redakcyjny]
Pol (…) error — Horatius, Epistulae, II, 2, 138. [przypis tłumacza]
polerunkiem — ćwiczeniem. [przypis redakcyjny]
Polesie — kraina geogr. i hist. leżąca głównie w granicach obecnej Białorusi i Ukrainy, częściowo na terenie Polski i Rosji. [przypis edytorski]
poleski — Polesie to kraina geograficzna i historyczna, obecnie znajdująca się w granicach Białorusi i Ukrainy. [przypis edytorski]
pole strasznej walki morderczej — mowa o napadzie na Mazury, którego dokonali Tatarzy w służbie polskiego hetmana Gosiewskiego; m.in. spalili Ełk (1656). [przypis edytorski]
poletę (gw.) — polecę. [przypis edytorski]
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
poletki — dziś popr.: poletka. [przypis edytorski]
poletko — małe pole. [przypis edytorski]
Pole to oddam tobie — «Nie kupisz jej za pieniądze» i «jest tak, jakbym ci już ją podarował», zob. Raszi do 23:11. [przypis edytorski]
pole — tu: pole bitwy. [przypis edytorski]
pole — tu: polowanie. [przypis redakcyjny]
polewaczka (pot.) — konewka. [przypis edytorski]
pole — walka w otwartym polu. [przypis redakcyjny]
polewanie Dodoli — Dodola a. Perperuna, żeńskie bóstwo nieba i pogody, czczone przede wszystkim przez Słowian płd.; polewanie Dodoli to obrzęd sprowadzania deszczu praktykowany na Bałkanach: jako symboliczną ofiarę bogini polewano wodą wybraną dziewczynę. [przypis edytorski]
polewany (starop.) — tu: szkliwiony (o glinianym garnku). [przypis edytorski]
polewka (daw.) — zupa, potrawa. [przypis edytorski]
polewka (starop.) — dziś: zupa. Tu chodzi zapewne o polewkę winną, spożywaną zazwyczaj przy śniadaniu. [przypis redakcyjny]
pole wydarte — w domyśle: zaroślom leśnym. [przypis edytorski]
Poleżajew, Aleksandr Iwanowicz (1805–1838) — poeta rosyjski, romantyk; za napisanie autobiograficznego poematu satyrycznego Saszka (1825, wyd. 1861 w Londynie), w którym opisywał swoje życie studenckie, przymusowo wcielony do wojska. [przypis edytorski]
Polfernów [rodzony] (starop. forma) — D.lp: Polfernowy, Polferna [brat]. [przypis edytorski]
polgnąć — tu: przysunąć się. [przypis edytorski]
Poliandria — wspólne grobowce albo cmentarze. [przypis redakcyjny]
poliandria (z gr.) — wielomęstwo, małżeństwo jednej kobiety z więcej niż jednym mężczyzną jednocześnie. [przypis edytorski]
