Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | dziecięcy | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7730 przypisów.
Byron, John (1723–1786) — brytyjski oficer marynarki i odkrywca; wysłany z misją na Atlantyk i Pacyfik, opłynął świat (1764–1766); relacja z tej podróży ukazała się drukiem pt. Voyage round the world, in his Majesty's ship the Dolphin, commanded by the Honourable Commodore Byron, in which is contained, a faithful account of the several places, people, plants, animals, &. seen on the voyage, and, among other particulars, a minute and exact description of the streights of Magellan, and of the gigantic people called Patagonians, together with an accurate account of seven islands lately discovered in the South Seas (Podróż dookoła świata na statku Jego Królewskiej Mości Delfin, dowodzonym przez szanownego komandora Byrona, w której zawarta jest wierna relacja o wielu miejscach, ludziach, roślinach, zwierzętach etc., widzianych podczas podróży, oraz między innymi szczegółowy i dokładny opis Cieśniny Magellana i gigantycznego ludu zwanego Patagończykami, wraz z dokładnym opisem siedmiu niedawno odkrytych wysp na Morzu Południowym). [przypis edytorski]
byronowski — taki jak u romantycznych bohaterów buntujących się przeciwko panującemu porządkowi społecznemu, typowych dla twórczości George'a Byrona (1788–1824). [przypis edytorski]
Byron (…) uwielbienie — Kiedy Stendhal poznaje Byrona w Mediolanie, jest tak wzruszony, iż ledwie może się wstrzymać, aby go nie pocałować w rękę. [przypis tłumacza]
By rozum był przy młodości / Nigdy takiej obfitości / Pereł morze i ziemia złota nie urodzi, / Żeby tego nie mieli tym dostawać młodzi — nie ma takich skarbów na ziemi, żeby za nie mogli młodzi kupić sobie rozum. [przypis edytorski]
Byrsa a. Bosra — fenicka nazwa Kartaginy, oznaczająca „królewski zamek”; istnieje także bajeczna etymologia, wywodząca tę nazwę od gr. słowa oznaczającego skórę, co wiąże się z legendą, że Dydona kupiła tyle ziemi pod swoją nową siedzibę w płn. Afryce, ile objąć może skóra wołu (por. kupiwszy ziemi tyle, ile się zamyka byrsą), jednak sprytna królowa poleciła pociąć skórę na wąskie rzemienie i opasać nimi odpowiednią dla założenia miasta przestrzeń. [przypis edytorski]
Byrsa — cytadela nadmorska w staroż. Kartaginie, zniszczona w 146 r. p.n.e. podczas trzeciej wojny punickiej przez Rzymian. [przypis edytorski]
Byście niesfornym stanęli oporem — abyście stawili opór tym, którzy okażą się niesforni (tj. nie podporządkują się wydanemu nakazowi). [przypis edytorski]
Byś dobrze i Sybillę laty przerównała — choćbyś nawet przewyższyła wiekiem Sybillę (starożytną wieszczkę słynną z długowieczności). [przypis redakcyjny]
byś miał — słowa 'byś miał' dodane przez Cylkowa, nie ma ich w oryginale. [przypis edytorski]
byśmy go na krzyżu rozbili — Najohydniejszą śmiercią u starożytnych była śmierć na krzyżu, to samo co u nas na szubienicy. [przypis autorski]
byśmy równo na to przyśli — byśmy równocześnie do tego doszli. [przypis edytorski]
byśmy się byli nie jęli (starop.) — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: gdybyśmy [wcześniej] nie zabrali się za co; gdybyśmy [wcześniej] nie wzięli się za co. [przypis edytorski]
Byś serce moje rozkroił (…) — parafraza słów Stanisława Orzechowskiego z XVI w.: „Byś serce moje rozkroił, nie nalazłbyś w nim nic innego, jedno to słowo: zginiemy” (Quincunx). [przypis redakcyjny]
byś — tu: choćbyś. [przypis redakcyjny]
byśwa byli (gw.) — byście byli. [przypis edytorski]
byśwa (gw.) — byśmy. [przypis edytorski]
by się było przydało — daw. forma czasu zaprzeszłego, używanego dla wyrażenia czynności (zdarzenia, stanu itp.) poprzedzającej inną czynność (zdarzenie, stan itp.) wyrażoną w czasie przeszłym zwykłym; znaczenie: kiedy by się przydało (wcześniej). [przypis edytorski]
By się zająć wyśledzeniem… kto to był — hominem investigando operam hunc… dabo, qui fuerit, Ribbeck. [przypis tłumacza]
By słówkiem nie wyleciał — przysłowie zanotowane już przez Rysińskiego: „Słówko wróblem wyleci, a wołem się wraca”. [przypis redakcyjny]
byss — cienka, kosztowna tkanina lniana, używana na szaty dla dostojników. [przypis edytorski]
by stać się „szpiegiem” Coopera — mowa o sławnej powieści pisarza amerykańskiego J. F. Coopera (1879–1851) pt. The Spy, wydanej w r. 1821, a przedstawiającej niemal nieprawdopodobne poświecenie się dla ojczyzny. [przypis redakcyjny]
by (starop.) — choćby. [przypis redakcyjny]
by (starop.) — gdyby. [przypis edytorski]
by (starop.) — gdyby. [przypis redakcyjny]
by (starop.) — jakby, niby; by na tryumfie więźnie prowadziła. [przypis edytorski]
by (starop.) — jakby, niby. [przypis edytorski]
by (starop.) — niby; tak jak. [przypis edytorski]
by (starop.) — niby to, jakby; tu: sugerując. [przypis edytorski]
by (starop.) — tu: choćby. [przypis edytorski]
by (starop.) — tu: gdyby; jeśliby. [przypis edytorski]
by (starop.) — tu: gdyby. [przypis edytorski]
by (starop.) — tu: niby, jakby, jak. [przypis edytorski]
by (starop.) — tu: niby, jakby. [przypis edytorski]
by (starop.) — tu: niby, jak. [przypis edytorski]
bystrość Augustyna z moralnością Grzegorza, głębokość myśli Hieronima z pięknym stylem Ambrożego — Augustyn z Hippony (354–430): filozof i teolog chrześcijański, polemista, czołowy autorytet teologii, jeden z tzw. ojców oraz doktorów Kościoła; Grzegorz z Nazjanzu (ok. 330–390): patriarcha Konstantynopola, doktor Kościoła, słynny ze swoich mów; Hieronim ze Strydonu (ok. 347–420): tłumacz Biblii na łacinę, autor komentarzy biblijnych i polemicznych pism teologicznych; Ambroży z Mediolanu (ok. 339–397): ojciec i doktor Kościoła, autor licznych traktatów teologicznych. [przypis edytorski]
bystrość (starop.) — tu: popędliwość; nadmierna szybkość w działaniu. [przypis edytorski]
bystro (starop.) — szybko, prędko. [przypis edytorski]
bystro — tu: stromo. [przypis edytorski]
bystroumny — sprytny, przemyślny. [przypis edytorski]
bystrszy (daw.) — bardziej bystry; szybszy. [przypis edytorski]
by strumień — niby strumień. [przypis edytorski]
bystry (daw.) — szybki, zwinny. [przypis edytorski]
Bystry krytyk zauważył to już co do odrazy (…) — por. Mendelsohn, Briefe die neueste Literatur betreffend, theil IV, p. 102. [przypis redakcyjny]
bystry swój koń nakierował (starop.) — zamiast: swego bystrego konia, por. pieśń III, zwr. 36. [przypis redakcyjny]
bystry — szybki. [przypis edytorski]
bystry — szybki; tu: stromy. [przypis edytorski]
bystry — tu: stromy. [przypis edytorski]
bystry — tu: szybki, prędki. [przypis edytorski]
bystry — tu: szybki. [przypis edytorski]
bystrza — prąd. [przypis autorski]
Byszewski, Arnold Anastazy (1740–1800) — generał lejtnant wojsk koronnych, ostatni adiutant króla Augusta Poniatowskiego. [przypis edytorski]
by też była (starop.) — choćby nawet była. [przypis edytorski]
by też* — choćby nawet. [przypis redakcyjny]
by też (daw.) — choćby; choćby nawet. [przypis edytorski]
by też (daw.) — choćby nawet. [przypis edytorski]
by też najlepsze (daw.) — choćby i najlepsze. [przypis edytorski]
byt formalny — Zob. objaśnienie tego wyrazu wyżej. [przypis redakcyjny]
by the bye (ang.) — nawiasem mówiąc. [przypis edytorski]
by tik — kad tik. [przypis edytorski]
bytność — tu: wizyta. [przypis edytorski]
Bytom — być może Bytów, gród na Pomorzu. [przypis edytorski]
Bytom — tu: Bytom Odrzański w płn. części Dolnego Śląska, 20 km od Głogowa. [przypis edytorski]
by — tu: choćby, chociaż. [przypis edytorski]
by — tu: choćby; nawet. [przypis edytorski]
by — tu: choćby. [przypis edytorski]
by — tu: gdy choćby. [przypis edytorski]
by — tu: jakby, niby, jak. [przypis edytorski]
by — tu: jakby. [przypis edytorski]
by — tu: jak, niby. [przypis edytorski]
by — tu: jak. [przypis edytorski]
by — tu: niby, jakby, jak. [przypis edytorski]
by — tu: niby, jakby; jak. [przypis edytorski]
by — tu: niby, jakby. [przypis edytorski]
by — tu: niby, jakby, tak jak. [przypis edytorski]
by — tu: niby, jak. [przypis edytorski]
by — tu: niby. [przypis edytorski]
By — tu: niby. [przypis edytorski]
by — tu: niby, tak jak. [przypis edytorski]
by — tu: niby; tak jak. [przypis edytorski]
by — tu skrócone: niby, jakby. [przypis edytorski]
by — tu skrót od: choćby. [przypis edytorski]
by — tu w znaczeniu: jakby, niby. [przypis edytorski]
by — tu w znaczeniu: jakby. [przypis edytorski]
by — tu w znaczeniu takim jak: choćby. [przypis edytorski]
Byty pcha w górę doskonaleń rozwój (…) Łamie konieczność — A. Lange, Poezje, I, s. 139. [przypis autorski]
bywać (daw.) — udzielać się towarzysko; uczęszczać na przyjęcia i imprezy (premiery teatralne, koncerty itp.), na których spotyka się elita towarzyska. [przypis edytorski]
Bywają nawet tak mizerni i ladajacy [bogowie] (…) — Hezjod, Prace i dnie, 252. [przypis tłumacza]
bywają rozmowy — w wyd. z 1816 r.: dzieją się umowy. [przypis edytorski]
bywajcież (daw.) — konstrukcja z partykułą -że skróconą do -ż; znaczenie: bywajcie zatem, bywajcie więc (pozdrowienie na pożegnanie). [przypis edytorski]
Bywaj! (daw.) — Do mnie!; Chodźcie tu! itp. [przypis edytorski]
bywaj (daw.) — przybywaj, chodź. [przypis edytorski]
bywaj (daw.) — przybywaj. [przypis edytorski]
Bywaj dziewczę zdrowe… — utwór bywa też tytułowany: Pożegnanie. [przypis edytorski]
Bywaj mi zdrów, kraju kochany! — pierwszy wers wiersza Pożegnanie Child Harolda, parafrazy z G. Byrona, w tłumaczeniu A. Mickiewicza. [przypis edytorski]
Bywałem już na podobnym festynie u Ksisutra, króla Tracji — Berossos, autor chaldejski, podaje w istocie, że Ksisutrowi, królowi Tracji, zdarzyła się ta sama przygoda, a nawet cudowniejsza, gdyż arka jego miała pięć staj długości na dwie szerokości. Wszczął się wielki spór między uczonymi nad tym, kto jest dawniejszy, czy król Ksisutr czy Noe. [Berossos, zhellenizowany kapłan babiloński z IV/III w. p.n.e., w swoim napisanym po grecku dziele Babyloniaka, znanym z cytatów i skrótów u późniejszych autorów antycznych; Ksisutra był jednak królem w Mezopotamii, a nie Tracji; jego imię jest grecką formą imienia Ziusudry, bohatera sumeryjskiej opowieści o potopie; najbardziej znana mezopotamska wersja tego opowiadania pochodzi z odkrytego w XIX w. Eposu o Gilgameszu, gdzie bohater nosi imię Utnapisztim; obecnie nie budzi wątpliwości, że biblijna opowieść o potopie powstała na podstawie znacznie wcześniejszych tradycji mezopotamskich; red. WL]. [przypis autorski]
Bywałem kiedyś dawno w Łodzi… Jeszcze przed wojną… — mowa o pierwszej wojnie światowej; przed jej wybuchem miasto Łódź należało do zaboru rosyjskiego. [przypis edytorski]
bywał (…) farysem — tu: człowiekiem mającym wyższe aspiracje i ideały; aluzja do popularnego wiersza Karola Balińskiego (1817–1864) pt. Farys-wieszcz (1844), zaczynającego się od słów: „O, i ja niegdyś byłem farysem”; farys: muzułmański jeździec, zawodowy wojownik, rycerz; postać walecznego, niezależnego farysa do literatury polskiej wprowadził Adam Mickiewicz kasydą na cześć emira Tadż-ul-Fechra (tj. Wacława Rzewuskiego) pt. Farys. [przypis edytorski]
bywał na zebraniach kolegiantów, śród których niemałą rolę odgrywali ariańscy Bracia Polscy, wygnani z ojczyzny — [por.] L. Chmaj, De Spinoza a Bracia Polscy, odb. z „Reformacji w Polsce”, 1924. [przypis tłumacza]
bywał u gubernatora — tzn. u carskiego urzędnika stojącego na czele guberni (prowincji), podlegającego bezpośrednio cesarzowi; bywanie u carskiego gubernatora kompromitowało Polaka w oczach patriotów. [przypis edytorski]
bywały (daw.) — obyty w świecie, doświadczony. [przypis edytorski]
