Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 166163 przypisów.
ubikacja (z łac. ubicato: usytuowany, umiejscowiony) — tu: miejsce. [przypis edytorski]
ubił w ciągu tego czasu pięćdziesiąt tysięcy Żydów — opuszczam μάχαις ἐπαλλήλοις. [przypis tłumacza]
ubi leones (łac.) — [tam] gdzie [mieszkają] lwy; starożytne wyrażenie oznaczające nieznane kraje. [przypis edytorski]
ubi leones (łac.) — tam, gdzie [mieszkają] lwy; zwrot oznaczający dalekie, nieznane krainy. [przypis edytorski]
Ubi (…) mensque (łac.) — „Kiedy przemoc wszechwładnej starości poderwie/ Nasze ciało i mięśnie zwiotczeją bezsilnie,/ Wtedy i umysł chroma, i język się plącze” (Lucretius, De rerum natura, III, 452,; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Ubi miles (…) noctis (łac.) — Gdy żołnierz, gardząc dostatkami i bogactwy, toczy boje w karności i ubóstwie, znużonemu służy ziemia za łoże, za pokarm używa, co ma, a sen jego trwa krócej niż noc (Curtius: De rebus Alexandri Magni III, 2, 15). [przypis redakcyjny]
Ubi missa, ibi mensa — [tu przen.] Kto Kościołowi służy, z Kościoła żyje. [przypis redakcyjny]
Ubi mortifero (…) viris — Propertius, Elegiae III, 13, 17. [przypis tłumacza]
Ubinam sunt quaerenda fons et fundamentum philosophiae moralis? Suntne quaerenda in explicatione ideae moralitatis quae conscientia immediate contineatur? aut in alio cognoscendi principio (łac.) — gdzież należy szukać źródła i podstawy filozofii etycznej? Czy może należy ich szukać w rozwinięciu idei moralności, zawartej bezpośrednio w świadomości? czy też w innej jakiejś racji? [przypis tłumacza]
Ubiór dziatwy z Przytułku Chrystusa — Najprawdopodobniej ubiór ten odpowiadał strojowi mieszczan londyńskich w owych czasach, gdy rzemieślnicy i służba nosili zazwyczaj długie, niebieskie suknie, zaś żółte pończochy były w powszechnym użyciu. Suknia ta przylegała ściśle do ciała i miała szerokie rękawy. Noszono pod nią żółtą koszulę bez rękawów. W stanie opasywano się czerwonym pasem skórzanym, na szyi noszono rodzaj zakonnego kołnierza; płaska, czarna czapeczka, nie większa od spodka, uzupełniała ten ubiór. [Timbs, Curiosities of London (Osobliwości Londynu)]. [przypis autorski]
ubior — dziś popr. pisownia: ubiór. [przypis edytorski]
ubi pater sum, ibi Patria (łac.) — gdzie jestem ojcem, tam (moja) ojczyzna. [przypis edytorski]
ubi patria, ibi bene (łac.) — gdzie ojczyzna, tam [jest] dobrze; nawiązanie do łacińskiej sentencji: ibi patria, ubi bene (tam ojczyzna, gdzie [jest] dobrze). [przypis edytorski]
ubi primi esse possent, soli volunt; qui nunquam recte fecerunt, ut facere viderentur, sed quia aliter facere non potuerunt (łac.) — gdzie by pierwszymi być mogli, samymi być chcą; którzy nigdy nic dobrego nie zrobili, ażeby zdawało się przynajmniej, że coś robią, ale ponieważ inaczej robić nie mogli. [przypis redakcyjny]
ubique adulatorum uberrima messis (łac.) — wszędzie obfite żniwo pochlebców. [przypis redakcyjny]
Ubique mors est (…) patent — Seneca, Thebais (Phoenissae), I, 1, 151. [przypis tłumacza]
ubi sentire, quam velis, et quae sentios, exprimere licet (łac.) — gdzie wolno czuć, jak chcesz i wypowiadać, co czujesz. [przypis redakcyjny]
ubity — utrwalony (metafora odsyłająca do obrazu ubitej drogi). [przypis edytorski]
Ubi (…) ultro — Terentius, Eunuchus, IV, 8, S3. [przypis tłumacza]
ubłagać (daw.) — uspokoić. [przypis redakcyjny]
ubłagać się (daw.) — uspokoić się. [przypis redakcyjny]
ubłagany rycerz (daw.) — rycerz, którego gniew opuścił. [przypis redakcyjny]
ubłożenie — dziś: błogość. [przypis edytorski]
ubłożenie — osiągnięcie błogości. [przypis edytorski]
ubłożony — błogi, bezmyślnie szczęśliwy, rozanielony. [przypis edytorski]
ubłożyć — przypuszczalnie: przyprawić o błogość. [przypis edytorski]
ublanszowany (daw.) — upudrowany. [przypis edytorski]
ubliga — obelga. [przypis edytorski]
ubóstwiamy wołu — Apis, bóstwo uwielbiane w dawnym Egipcie pod postacią wołu czarnego z białą łatką na grzbiecie i na boku prawym. Hodowano go w Memfisie; miał dwie świątynie, w których za jego pomocą ogłaszano wróżby. Skoro ukończył 25 lat, topiono go i grzebano z wielką pompą. [przypis tłumacza]
ubóstwo — tu: ludzie ubodzy; biedota. [przypis edytorski]
ubocz (daw.) — miejsce położone z boku. [przypis edytorski]
ubocz — dziś: zbocze a. ubocze. [przypis edytorski]
ubodzy — biedni. [przypis redakcyjny]
u bogaczy niech biorą dużo jałmużny, u ubogich dużo rezygnacji… — Oeuvres, t. X, s. 212. [przypis autorski]
uboga (lenk.) — dėmesys. [przypis edytorski]
Ubogich zawsze mieć będziecie — J 12, 8. [przypis edytorski]
ubogiej żenie (starop.) — forma C.lp r.ż.; dziś: biednej kobiecie. [przypis edytorski]
Ubogie lwice — sztuka Émile'a Augiera z 1869 r. [przypis edytorski]
ubogiem — daw. forma N. i Msc. przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: ubogim. [przypis edytorski]
ubogi* (starop.) — nieszczęśliwy. [przypis redakcyjny]
ubolawszy jako na łożną niemoc (starop.) — zachorowawszy jak na obłożną chorobę; chorując jak na (ciężką), obłożną chorobę. [przypis edytorski]
ubolewać nad Sarą, i by opłakiwać ją — «[Opowieść] o śmierci Sary następuje tuż po [opowieści o] Związaniu Icchaka. Gdy [Sara] dowiedziała się o tym, że jej syn został przygotowany do zabicia [na ofiarę] i omal nie został uśmiercony, uleciała jej dusza i [Sara] zmarła», zob. Raszi do 23:2. [przypis edytorski]
ubolewał — «Tak działa Bóg: mimo że było Mu wiadome, iż w końcu ludzie zgrzeszą i zostaną zgładzeni [w potopie], nie powstrzymał się od stworzenia ich, ze względu na sprawiedliwych, którzy w przyszłości wywiodą się spośród nich», zob. Raszi do 6:6. [przypis tradycyjny]
uborka (z ros. gwary więziennej) — czynność sprzątania wiader z nieczystościami, inaczej „kiblowanie”. [przypis edytorski]
ubostwo (starop.) — rzecz. zbiorowy: ludzie ubodzy. [przypis edytorski]
ubożuchny (daw., zdrobn.) — biedny. [przypis edytorski]
ubrać kogoś (pot.) — postawić kogoś w trudnej sytuacji; narzucić komuś coś niewygodnego. [przypis edytorski]
ubrać mundur (reg.) — założyć mundur, ubrać się w mundur. [przypis edytorski]
ubrać (palto) — założyć (palto). [przypis edytorski]
Ubranie moje, dzięki składam tobie! — cytat z wiersza francuskiego komediopisarza Michela Jeana Sedaine'a (1719–1797) Une épître à mon habit (List do mojego ubrania). [przypis edytorski]
ubrany (starop.) — tu: uzbrojony; w baczenie ubrany: zbrojny uwagą (rozsądkiem itp.). [przypis edytorski]
ubratnić (neol.) — czas. utworzony od rzecz. brat, znaczenie: uczynić (kogoś komuś) bratem, słowa bliskoznaczne: zbratać, zbliżyć. [przypis redakcyjny]
ubrdać sobie coś — uroić sobie coś; wyobrazić sobie coś niedorzecznego i w to uwierzyć. [przypis edytorski]
ubrdać sobie (pot.) — ubzdurać sobie. [przypis edytorski]
ubrdać sobie (pot.) — ubzdurać sobie. [przypis edytorski]
ubroczony — dziś: zbroczony. [przypis edytorski]
ubryżuje (starop.) — pstro, wykwintnie ustroi. [przypis redakcyjny]
UB — Urząd Bezpieczeństwa. [przypis edytorski]
ubydzie (gw.) — ubędzie. [przypis edytorski]
ubznąć się (starop.) — ulęknąć się. [przypis redakcyjny]
ućcić (starop.) — dziś: uczcić; uhonorować, obdarzyć. [przypis edytorski]
ućciwość (daw.) — cześć, szacunek. [przypis edytorski]
ućciwy — dziś popr.: uczciwy. [przypis edytorski]
ućciwy (starop.) — dziś: uczciwy. [przypis edytorski]
učitelis — mokytojas. [przypis edytorski]
ucałował go — ponieważ słowo to w tekście Tory oznaczone jest specjalnymi kropkami ponad literami, mędrcy spierają się czy pocałunek Esawa był szczery, zob. Raszi do 33:4. [przypis edytorski]
ucałował go — w końcu «pomyślał: a może przyniósł ze sobą perły i [chowa je] w ustach?», zob. Raszi do 29:13. [przypis edytorski]
ucałował po rycersku — scena podkreśla rolę opata jako dostojnika świeckiego. [przypis edytorski]
Ucałowalibyśmy mu zadek bez listka — Patrz nota do III, 12. [przypis tłumacza]
Uchański — [przypis edytorski]
uchichnąć — prawdop. ucichnąć. [przypis edytorski]
uchód (daw.) — ucieczka. [przypis redakcyjny]
ucho Dionizjosa — nawiązanie do podejrzliwości i lęku o własne życie, z których słynął Dionizjos I: tyran greckiego miasta Syrakuzy, położonego na Sycylii; przen. urządzenie podsłuchowe. [przypis edytorski]
uchodzący — tu: forma imiesłowowa odpowiadająca dzisiejszemu imiesłowowi przysł. współczesnemu: uchodząc. [przypis edytorski]
ucho — tu: otwór do umieszczenia ostrza topora na trzonku. [przypis edytorski]
uchrona (daw.) — ochrona, schronienie. [przypis edytorski]
uchrona — dziś: ochrona, schronienie. [przypis edytorski]
uchwała Kannona — uchwała ma nazwę od wnioskodawcy. W praktyce „uchwała” znaczy tyle co „prawo”, choć formalnie między uchwałą (psefisma) a prawem (nomos) jest znaczna różnica. [przypis tłumacza]
uchwałę papież Sylwester świętego rzymskiego kościoła przywilejem potwierdził — nie zachował się odnośny dokument (oddający Bolesławowi Chrobremu oraz jego następcom władzę udzielania godności kościelnych w państwie polskim oraz podbitych przez nie ziemiach). [przypis edytorski]
uchwały senatu — Patrzcie, co powiada Lutecjusz w liście XXI do Attykusa, ks. 5. Istniała nawet generalna uchwala senatu, aby oznaczyć procent na jeden od sta za miesiąc. Patrz ten sam list. [przypis autorski]
uchwalono oczyścić wojsko z grzechu i takie oczyszczenie przeprowadzono — oczyszcza się przez złożenie ofiary i skropienie się krwią zabitego bydlęcia lub wodą. U Homera (Iliada I 313–316) oczyszcza się wojsko obmyciem się w wodzie morskiej [oraz złożeniem ofiary ze zwierząt]. [przypis tłumacza]
uchwat — rękojeść. [przypis autorski]
uchwycenie jej [pierwszej z rozpraw Schopenhauera] znaczenia w systemie — na ten związek sam Schopenhauer kładzie wielką wagę. Zob. ustęp 1. Druga z rozpraw wyszła również w przekładzie polskim (p. Bassakówny. Zob. Literatura), ale tłumaczka nie uwzględniła obu przedmów, mimo to że właściwie odnoszą się one prawie wyłącznie właśnie do drugiej rozprawy (O podstawie etyki). [przypis tłumacza]
uchwyci mi się sierzchu (gw.) — uchwyci się mojej sierści. [przypis edytorski]
uchyba (daw.) — uchybienie. [przypis edytorski]
uchybiony — chybiony. [przypis redakcyjny]
uchylając się naleganiom — uchylając się od spełnienia ponawianych próśb. [przypis edytorski]
uchyl gęby — otwórz usta („gęba” nie ma w języku szesnastowiecznym znaczenia pejoratywnego). [przypis redakcyjny]
uchylić — tu: schylić. [przypis edytorski]
uchylił głowy — tu: skinął głową na potwierdzenie. [przypis edytorski]
uchylono zwodu — podniesiono most zwodzony. [przypis edytorski]
uciążać (daw.) — uskarżać się. [przypis redakcyjny]
Uciana — miasteczko na płn. od Wilna. Pasek nie dojechał do samej Uciany, lecz do punktu, gdzie się krzyżują trakty z Wilna i Święcian do Uciany; tam skierował się na Święciany i Oszmianę ku Polesiu, a stamtąd do domu pod Rawę. [przypis redakcyjny]
ucięta od pszczoły (daw.) — dziś: ucięta (ukąszona) przez pszczołę. [przypis edytorski]
U ciebie, Ajschinesie, stały na kwaterze przybyłe tu poselstwa … — Ajschines był ich proksenosem, tzn. charge d'affaires: w starożytności był nim obywatel państwa, u którego zabiegało o coś państwo przezeń reprezentowane. Taki charge d'affaires mógł wskórać coś jedynie osobistymi wpływami, bo nie miał żadnej władzy; za te uprzejmości i pośrednictwo korzystał z pewnych zaszczytów i przywilejów w reprezentowanym państwie. [przypis tłumacza]
uciec nieznający podle — który uważa ucieczkę za hańbę. [przypis edytorski]
uciecze (daw. forma) — dziś: ucieknie. [przypis edytorski]
uciecze — dziś popr. forma: ucieknie. [przypis edytorski]
uciecze (forma starop.) — ucieknie. [przypis redakcyjny]
uciecze (starop. forma) — ucieknie. [przypis edytorski]
