Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 449 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 166184 przypisów.
Korynna — starożytna poetka grecka. [przypis redakcyjny]
Korynna (VI w. p.n.e.) — grecka poetka liryczna z Beocji; wg tradycji z powodzeniem rywalizowała z Pindarem w zawodach poetyckich. [przypis edytorski]
Koryntianka — Korynckie hetery były sławne z wyuzdania. [przypis tłumacza]
Korynt — miasto na przesmyku łączącym Peloponez z płn. Grecją, członek Związku Achajskiego, zdobyte i spalone przez Rzymian w r. 146 p.n.e. [przypis edytorski]
Korynt — miasto na przesmyku łączącym Peloponez z płn. Grecją; jedno z największych i najważniejszych miast staroż. Grecji, ośrodek handlu i rozrywki (sportowe igrzyska istmijskie); znajdowała się tam m.in. świątynia bogini miłości i płodności Afrodyty, znana jako ośrodek sakralnej prostytucji, stąd eufemizm „dziewczęta z Koryntu” na określenie prostytutek. [przypis edytorski]
korytarzów — dziś popr. forma D. lm: korytarzy. [przypis edytorski]
korytarzów — dziś popr.: korytarzy. [przypis edytorski]
korytarz — tak określano polskie województwo pomorskie, oddzielające Niemcy od Prus Wschodnich. Niemcy pretendowały do przejęcia „korytarza” lub uzyskania eksterytorialności przejazdu, co stanowiło przedmiot nacisków na Polskę. [przypis edytorski]
korytko — podłużne naczynie, najczęściej drewniane, przeznaczone do pojenia lub karmienia zwierząt. [przypis edytorski]
Koryt — miasto w Toskanii założone przez Etrusków, dziś: Cortona. [przypis edytorski]
koryty — dziś popr. forma N.lm: korytami. [przypis edytorski]
korzanych powiek — powiek z kory (takie powieki ma teraz Grabiec, będąc wierzbą). [przypis edytorski]
korzec (daw., gw.) — dawna jednostka objętości. [przypis edytorski]
korzec — daw. jednostka objętości ciał sypkich (ziarna, mąki itp.). [przypis edytorski]
korzec — daw. jednostka objętości ciał sypkich (ziarna, mąki itp.); także: naczynie służące do przechowywania zboża. [przypis edytorski]
korzec — daw. jednostka objętości ciał sypkich (ziarna, mąki itp.); także: naczynie służące do przechowywania zboża; trzymać pod korcem: chować, ukrywać, pilnować, by prawda o czymś lub o kimś nie wyszła na światło dzienne. [przypis edytorski]
korzec — daw. jednostka objętości produktów sypkich (ziarna, mąki itp.), licząca w Polsce w XIX w. ok. 128 litrów. [przypis edytorski]
korzec — daw. jednostka objętości towarów sypkich; korzec dzielił się na 32 garnce i wynosił ok. 120 l. [przypis edytorski]
korzec — daw. miara objętości ciał sypkich, stosowana w Europie od średniowiecza; korzec równał się 32 garncom i stanowił odpowiednik od 54 do 128 litrów (zależnie od regionu kraju i okresu; przed zaborami, na mocy konstytucji ustalono jego miarę na 120 l); korzec dzielił się na 4 ćwiertnie, 16 a. 12 korczyków i 32 a. 24 miary; korzec amer. (bushel), używany nadal np. do określania miary objętości ziarna wynosi nieco ponad 35 litrów. [przypis edytorski]
korzec (daw.) — naczynie służące do pomiaru zboża, tu: przen. w nawiązaniu do wersetu z Ewangelii św. Mateusza: „Nikt nie zapala światła i nie stawia go w ukryciu ani pod korcem, lecz na świeczniku, aby jego blask widzieli ci, którzy wchodzą”. [przypis edytorski]
korzec — dawna jednostka objętości ciał sypkich. [przypis edytorski]
korzec — dawna jednostka objętości ciał sypkich (ziarna, mąki itp.); także: naczynie służące do przechowywania zboża. [przypis edytorski]
korzec — dawna jednostka objętości produktów sypkich (ziarna, mąki itp.), licząca w XIX w. ok. 128 litrów i podzielna na 32 garnce. [przypis edytorski]
korzec — dawna jednostka objętości. [przypis edytorski]
korzec — dawna jednostka objętości towarów sypkich, równa ok. 120 l; w oryg. setier, dawna miara francuska, równa zależnie od wariantu 150-300 l. [przypis edytorski]
korzec — dawna jednostka objętości towarów sypkich; także: naczynie służące do przechowywania zboża. [przypis edytorski]
korzec — dawna miara objętości ciał sypkich. [przypis edytorski]
korzec — dawna miara objętości produktów sypkich, stosowana w Europie od średniowiecza; w oryg.: medimnos, miara objętości, równa ok. 52,5 litra. [przypis edytorski]
korzec (popr. M. lm: korców) — dawna jednostka objętości produktów sypkich (ziarna, mąki itp.), licząca w XIX w. ok. 128 litrów i podzielna na 32 garnce. [przypis edytorski]
korzec (z ros. koriec) — rodzaj skrzyni w młynie. [przypis redakcyjny]
korzeń Baaras — korzeń rośliny rosnącej w dolinie Baaras, wg Józefa Flawiusza mający demoniczne własności. [przypis edytorski]
korzeń doznany — korzeń, którego działanie zna. [przypis edytorski]
korzeń mandragory — śródziemnomorska roślina, której korzeń przypomina kształtem człowieka. Z tego względu uważano ją za bardzo potężny środek magiczny, atrybut bóstw podziemnych. Wierzono, że wyrwana z ziemi wydaje z siebie zabójczy krzyk. [przypis edytorski]
korzenie — hebr. נְכֹאת (nechot): ‘przyprawy [korzenne]’. Ogólna nazwa na mieszankę różnych przypraw lub rodzaj aromatycznej żywicy, zob. Raszi do 37:25. [przypis edytorski]
korzeni — hebr. נְכֹאת (nechot): ‘przyprawy [korzenne]’. Ogólna nazwa na mieszankę różnych przypraw lub rodzaj aromatycznej żywicy, por. Ks. Rodzaju 37:25. Tu midrasz odczytuje to jako ‘wosk’, zob. Raszi do 43:11. [przypis edytorski]
korzenionóżki (biol.) — typ pierwotniaków wyróżniany w dawnych systematykach, obejmujący różne gatunki ameb (pełzaków), tj. jednokomórkowych organizmów o zmiennym kształcie ciała, poruszających się ruchem pełzakowatym przy pomocy nibynóżek. [przypis edytorski]
korzeni — zakorzenia, zapuszcza korzenie. [przypis redakcyjny]
Korzon, Tadeusz (1839–1918) — polski historyk, czołowy przedstawiciel warszawskiej szkoły historycznej. [przypis edytorski]
korzyć się — okazywać uległość i pokorę. [przypis edytorski]
korzyść — tu: zdobycz. [przypis redakcyjny]
Korzyść tych dwóch sposobów płacenia zależy jedynie od okoliczności; trzeba by wiedzieć, co w danej chwili da więcej groszy w Holandii, czy pieniądz zawieziony w gotówce, czy weksel na Holandię na tę samą kwotę — po odciągnięciu kosztów przewozu i ubezpieczenia. [przypis autorski]
korzyść z obłowu — iron.; chodzi tu o rzekome, nigdy nie uzyskane korzyści z handlu. [przypis redakcyjny]
korzysta (…) ażeby (…) odtworzył — dziś: korzysta, ażeby odtworzyć. [przypis edytorski]
korzystać w czym (starop.) — upatrywać korzyść w czym. [przypis redakcyjny]
korzystaj z obecnej doby — w oryginale jest to słynne carpe diem, dosł. „chwytaj dzień [dzisiejszy]”. [przypis edytorski]
korzyszczęć (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą ci, skróconą do -ć; forma 1 os.lp, dziś: korzystam. [przypis edytorski]
korzyszczę (starop. forma) — forma 1 os.lp; dziś: korzystam; nie korzystać w czym: nie czerpać z czego korzyści.. [przypis edytorski]
korzyszczyć — łupić. [przypis redakcyjny]
kośba — czynność koszenia. [przypis edytorski]
kośba (daw.) — koszenie. [przypis edytorski]
kośba (daw.) — żniwa. [przypis edytorski]
kośba (daw.) — żniwo, tu przen.: wojna, walka. [przypis edytorski]
kośba — koszenie. [przypis edytorski]
kośba — koszenie trawy lub zboża. [przypis edytorski]
kośba — koszenie trawy lub zboża; tu przenośnie: mord. [przypis edytorski]
kośba — koszenie trawy lub zboża; tu: rzeź. [przypis edytorski]
kośba — koszenie; żniwa. [przypis edytorski]
kośba — koszenie zboża lub trawy. [przypis redakcyjny]
kość bragmatycznej — z fr. os bregmatique; kość ciemieniowa. [przypis edytorski]
kość pacierzowa (daw.) — kręgosłup. [przypis edytorski]
kość pacierzowa — kręgosłup. [przypis edytorski]
kośćtnica — forma stworzona przez Krasińskiego; właściwie: kostnica. [przypis redakcyjny]
kością i ciałem moim ty — Laban powiedział mu: «nie mam powodu, żeby przyjmować cię do domu, skoro nic nie posiadasz, ale ze względu na pokrewieństwo przygarnę cię na jakiś miesiąc. Tak też uczynił, jednak nie było to za darmo, bo [Jakub] zajmował się wypasem jego owiec», zob. Raszi do 29:14. [przypis edytorski]
kościane znaki — sztony, liczmany z kości. [przypis redakcyjny]
kościanym oknem — w mit. gr. i rz. istnieją dwie bramy poprzez które sny wychodzą z podziemia; złudne sny przechodzą przez bramę z kości słoniowej, a sny prawdziwe przez bramę z rogu. [przypis redakcyjny]
kościany — zrobiony ze zwierzęcej kości. [przypis edytorski]
kościarz (daw.) — człowiek zbierający kości, handlujący kośćmi. [przypis edytorski]
kościarz — krypta grobowa. [przypis edytorski]
koście (daw. forma) — dziś M.lm: kości. [przypis edytorski]
koście — dziś popr. forma B. lm: kości. [przypis edytorski]
koście — dziś popr. forma B. lm rzecz. kość: kości. [przypis edytorski]
koście — dziś popr. forma M. lm: kości. [przypis edytorski]
koście — dziś popr. M.lm: kości. [przypis edytorski]
Kościej a. Kościej Nieśmiertelny (ros. Кощей Бессмертный) — postać ze wschodniosłowiańskich baśni i podań ludowych; czarny charakter, czarodziej mieszkający w zamku w górach, posiadacz ogromnych skarbów oraz magicznych mocy i substancji, m.in. żywej i martwej wody (pierwsza przywracała do życia umarłych lub bliskich śmierci, druga leczyła rany i pijącym ją zapewniała długowieczność); Kościej był nieśmiertelny, ponieważ miał ukryte poza swym ciałem serce, a dopiero zniszczywszy je można było zabić i samego czarodzieja; poza folklorem postać występuje w literaturze pięknej, w tym m.in. w powieści fantastycznej Poniedziałek zaczyna się w sobotę braci Strugackich. [przypis edytorski]
kościej (daw.) — szkielet. [przypis edytorski]
Kościej — szkielet, personifikacja śmierci. [przypis edytorski]
kościej (z ros.) — czarownik z folkloru ros., tu: kościotrup. [przypis edytorski]
Kościeliska a. Dolina Kościeliska — dolina sięgająca od podnóża Tatr do ich głównej grani. [przypis edytorski]
Kościelisko — wieś podhalańska w województwie małopolskim, w powiecie tatrzańskim. [przypis edytorski]
kościelnego karła ani upiora-konia, ani upiora-świni — W Danii istnieje przesąd, że w miejscu, na którym mają zbudować kościół, zakopują żywego konia albo żywą świnię, a upiory tych zwierząt błądzą następnie po świecie. [przypis redakcyjny]
Kościelski, Józef Teodor (1845–1911) — pochodzący z rodziny ziemiańskiej konserwatywny działacz polityczny zw. z Wielkopolską i Poznaniem; poeta i dramaturg. [przypis edytorski]
Kościelski, Józef Teodor Stanisław (1845–1911) — poeta, dramaturg (autor m.in. Sonetów nadgoplańskich 1868 i dramatu Władysław Biały 1874 oraz zbioru reportaży Szkice egipskie. Wrażenia z podróży. wyd. 2007); pochodził z magnackiej rodziny wielkopolskiej z okolic Inowrocławia, w młodości przyjaźnił się z pruskim następcą tronu, późniejszym cesarzem Wilhelmem II; zasiadał w Izbie Panów Sejmu pruskiego (od 1881), był posłem na Sejm Rzeszy (od 1884); jako działacz polityczny dość długo zwolennik polityki ugodowej wobec władz pruskich; mecenas sztuki i filantrop. [przypis edytorski]
kości go słuchają — ma wielkie szczęście w grze w kości. [przypis tłumacza]
kości jemu na szczęście padną — chodzi o grę w kości. [przypis edytorski]
kościół Aleksandra — kościół na placu Trzech Krzyży, zniszczony zupełnie w czasie powstania warszawskiego, odbudowany został w takim kształcie, jaki miał w czasie akcji Lalki a nie w takim, jaki miał tuż przed zburzeniem (tj. po przebudowie w latach 1886–1894). Rzecki idzie „aż za kościół Aleksandra”, prawdopodobnie na ul. Kruczą. [przypis redakcyjny]
kościół Chrystusów — daw. forma D.; dziś: kościół Chrystusowy. [przypis edytorski]
Kościół dominikański w Wysokim Dworze (…) — ob[acz:] ks. Szymaka Prerogatywa zakonu Kaznodziejskiego, Wilno 1755, s. 425; dokument donationis et erectionis Dom. Wysok. datowany dnia 3 lipca 1629, na pergaminie z trzema pieczęciami, znajdował się w klasztorze Wysokodworskim (Dz[ieje] Dobr[oczynności] t. I, s. 461). [przypis autorski]
kościół Dominikanów a. Św. Maria Rotunda — rzymskokatolicki kościół parafialny w centrum Wiednia, zlokalizowany przy Postgasse 4a. [przypis edytorski]
kościół Dominikanów — tu: należący do zakonu dominikanów gotycki kościół św. Mikołaja w Gdańsku, jeden z najstarszych w mieście. [przypis edytorski]
kościół Dyjanny — pawilon ogrodowy w kształcie świątyni greckiej. [przypis redakcyjny]
kościółek — tu daw.: niewielka świątynia, niekoniecznie chrześcijańska. [przypis edytorski]
kościół farny — miejski kościół parafialny. [przypis edytorski]
kościół farny — w średniowieczu kościół parafialny. [przypis edytorski]
kościół Gesù (z wł.) — oficjalnie: Kościół Najświętszego Imienia Jezus, rzymskokatolicki kościół w Rzymie, główna świątynia jezuitów. [przypis edytorski]
kościół ku pamięci cesarza Wilhelma — Kaiser Wilhelm Gedachtnis-Kirche: słynna świątynia berlińska. [przypis tłumacza]
kościół Minerwy — gotycki kościół Santa Maria sopra Minerva w Rzymie, zbudowany w średniowieczu na miejscu rzymskiej świątyni Minerwy. W XV w. utworzono przy nim bractwo Annunziata, które wspierało biedne dziewczęta, zbierając dla nich środki, by mogły znaleźć męża, a nie skończyć jako prostytutki. Corocznie w tym kościele w dniu święta Zwiastowania (25 marca) uroczyście wręczano wybranym dziewczętom sakiewki z posagami. [przypis edytorski]
Kościół nie jest elitą duchową, lecz instytucją… — Fr. W. Foerster, Ewiges Licht, Luzern 1935. [przypis autorski]
kościół odwiecznéj fundacji, w którym się utrzymywali karmelici czy podobno augustiani — P[an] Baliński w Starożytnej Polsce twierdzi, że karmelici; ale w diariuszu poselstwa austriackiego do Rosji w 1697 (Viennae, pag. 23) czytamy: „Quatuor Miliaribus confectis in »pago Miedneck nocte conquevimus. Dieto in loco patres Ord. S. Augustini, monasterium habent«.”. [przypis autorski]
Kościół pod wezwaniem świętego Klemensa — kościół anglikański, usytuowany w pobliżu Pałacu Sprawiedliwości w Westminsterze. [przypis edytorski]
kościół przez Mikołaja i Kazimiérza Sapiehów za Zygmunta III w r. 1623 fundowany (…) — wiadomości o kościołach w Birsztanach i Niemonajciach czerpane są z rękopiśmiennych kronik kościelnych, które obecnie posiada wileńskie Muzeum Starożytności. [przypis autorski]
