Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 449 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | francuski | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | hiszpański | japoński | łacina, łacińskie | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzymski | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 5545 przypisów.
Ravensbrück — (niem.) Konzentrationslager Ravensbrück, nazistowski obóz koncentracyjny, działający w latach 1938–45 w brandenburskim mieście Ravensbrück w Niemczech. [przypis edytorski]
Ravensbrück — obecnie część niemieckiego miasta Fürstenberg/Havel w kraju związkowym Brandenburgia; w latach 1938–1945 istniał tu jedyny niemiecki obóz koncentracyjny przeznaczony początkowo tylko dla kobiet, KL Ravensbrück. [przypis edytorski]
Rawana (mit. hind.) — złośliwy demon (tj. rakszasa) przedstawiany jako niebieskosina postać o dziesięciu głowach i dwudziestu rękach, stąd zwany jest też: Daśamukha (Dziesięciolicy), Daśakantha (Dziesięciogłowy); w indyjskim eposie Ramajana opisane zostały jego niecne uczynki: objęcie tronu Lanki za pomocą podstępu, porwanie Sity, żony Rama, a wreszcie dokuczanie bogu Śiwie; demon usiłował przesunąć górę Kajlas, na której Śiwa tulił swoją żonę Parwati, oburzony Śiwa przycisnął górę do ziemi, przygniatając ręce demona, ten zaś straszliwie zawył z bólu: w ten sposób zyskał przydomek Rawana, tzn. „Krzykacz”. [przypis edytorski]
Rawa Ruska — miasto leżące obecnie na Ukrainie, w obwodzie lwowskim, niedaleko granicy z Polską. [przypis edytorski]
raważ (z fr.) — spustoszenie, zniszczenie. [przypis edytorski]
rawelin — element fortyfikacji w kształcie półksiężyca lub trójkąta wznoszony przed linią obronną twierdzy. [przypis edytorski]
Rawena — Rawenna, miasto nad morzem Adriatyckim w środkowych Włoszech (bitwa w r. 1516). [przypis redakcyjny]
raw — wybitny, naczelny rabi. [przypis tłumacza]
Ray-Bahadur a. Rao Bahadur (z bengalskiego: czcigodny, chrobry książę) — tytuł honorowy, nadawany w Indiach przez władze brytyjskie. [przypis edytorski]
rayé (fr.) — pasiasty, w paski. [przypis edytorski]
Raymi — najważniejsze święto Słońca; Inkowie i kapłani czcili je na kolanach. [przypis autorski]
Raynal, Guillaume (1713–1796) — francuski historyk, pisarz i filozof epoki oświecenia; autor Filozoficznej i politycznej historii kolonii i handlu Europejczyków w obu Indiach (L'Histoire philosophique et politique des établissements et du commerce des Européens dans les deux Indes, 1770), w której krytykował postępowanie kleru i władz wobec ludności kolonii. [przypis edytorski]
Raynal, [Guillaume] (1713–1796) — historyk i filozof; umysł nie pierwszorzędny, ale zręczny i cieszący się wziętością. [przypis tłumacza]
ražiena — dirva, kur nupjauti javai. [przypis edytorski]
raźnieje — nabiera raźności, tj. wigoru, siły, energii. [przypis edytorski]
raźniej — szybciej. [przypis edytorski]
raźnijże (gw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, forma popr. raźniejże; znaczenie: szybciej. [przypis edytorski]
raźno — szybko. [przypis edytorski]
raźny (daw.) — żywy, ruchliwy, ochoczy. [przypis edytorski]
raźny — energiczny. [przypis edytorski]
raźny — żywy, pełen energii. [przypis edytorski]
rażon rąk ich ciosy — dziś: rażony rąk ich ciosami. [przypis edytorski]
rażon — skrócona forma przymiotnika: rażony. [przypis edytorski]
razbaininkas (lenk.) — plėšikas, žmogžudys. [przypis edytorski]
raz bratem, drugi raz przyjacielem — „przyjacielem” w liście można było tytułować jedynie mieszczanina, kupca; szlachcicowi należał się tytuł „pana brata”, stąd obraza Paska i dotkliwa odprawa, jaka z jego strony spotkała Żeromskiego. Listy pisywali u zamożniejszej szlachty zwykle osobni pisarze, zwani manualistami, a tylko ostatni zwrot listu dopisywał własnoręcznie korespondent, i tym się tłumaczy tytuł „pana brata”, dany Paskowi zgodnie ze zwyczajem przez samego Żeromskiego przy zakończeniu listu. [przypis redakcyjny]
raz — cios (por. razić, otrzymywać razy). [przypis redakcyjny]
raz — cios. [przypis edytorski]
raz — cios, uderzenie. [przypis edytorski]
raz (daw.) — cios. [przypis edytorski]
raz (daw.) — cios, uderzenie. [przypis edytorski]
razem 46; po 8 po obu węższych bokach, a po 17 po szerszych — 2×8 + 2×17 = 50. Krańcowe kolumny, na czterech rogach świątyni, zaliczyć można było tak do węższych, jak i do szerszych boków, ogólna zatem liczba kolumn wynosiła tylko 46. [przypis autorski]
raz'em był (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: raz byłem. [przypis edytorski]
razem (daw.) — dziś: jednocześnie, zarazem. [przypis edytorski]
razem (daw.) — dziś: jednocześnie, zarazem. [przypis redakcyjny]
razem (daw.) — jednocześnie. [przypis edytorski]
razem (daw.) — jednocześnie, zarazem. [przypis edytorski]
razem (daw.) — nagle. [przypis redakcyjny]
razem (daw.) — naraz, jednocześnie. [przypis edytorski]
razem (daw.) — tu: naraz, jednocześnie. [przypis edytorski]
razem (daw.) — tu: zarazem, jednocześnie. [przypis edytorski]
razem (daw.) — zarazem; jednocześnie. [przypis edytorski]
razem (daw.) — zarazem, jednocześnie. [przypis edytorski]
razem (daw.) — zarazem, zarówno. [przypis edytorski]
razem — dziś: naraz, jednocześnie. [przypis edytorski]
razem — dziś: zarazem, jednocześnie. [przypis edytorski]
razem — jednocześnie. [przypis edytorski]
Razem miejmy nadzieję (…) kto kocha, co inny porzucił — Jest to wzięte z Owidiusza, Amores II, 19, 4 i 5 z przestawieniem wierszy. Meijer, zastanowiwszy się nad tym, że są to słowa kochanka do męża swej kochanki, skłaniające go do nieodtrącania jej, sądzi, że są one całkiem nieodpowiednie tutaj na cytatę i usiłuje zrozumienie ich przystosować (w 2 wyd. swego przekładu podaje nową próbę). Baensch (287) podziela zdanie co do nieodpowiedniości, ale uznaje próby Meijera za daremne i nie widzi możności objaśnienia tych wierszy w myśl przykładu dla powyższej zasady. Appuhn (685) odrzuca wykładnię Meijera i podaje swoją, dla Francuza charakterystyczną. Wszystkie te wysiłki są próżne, bo de Spinoza nie liczy się oczywiście wcale z myślami okolicznymi poety, lecz wyjmuje tylko słowa jego dla ich własnej treści, nawołującej do solidarności emocjonalnej ludzi, a przecież i poeta ostatecznie to samo ma na myśli („żelazne” wyraża potępienie). [przypis redakcyjny]
razem — naraz, jednocześnie. [przypis edytorski]
razem — naraz. [przypis edytorski]
razem niezłożonym — cięciem, przed którym się nie można obronić. [przypis redakcyjny]
razem płynąć po Dunajcu — w Ludzimierzu, gdzie Wanda spędzała lato. [przypis redakcyjny]
Razem — Pola z Gabrjelą wykrzykują w tym samym momencie. [przypis edytorski]
razem (starop.) — tu: zarazem. [przypis edytorski]
razem — tu: jednocześnie; nagle. [przypis edytorski]
razem — tu: jednocześnie. [przypis edytorski]
razem — tu: nagle, naraz. [przypis edytorski]
razem — tu: nagle. [przypis edytorski]
razem — tu: naraz, jednocześnie. [przypis edytorski]
razem — tu: zarazem, jednocześnie. [przypis edytorski]
razem — tu: zarazem, naraz. [przypis edytorski]
razem — tu: zarazem. [przypis edytorski]
razem witam i (…) żegnam — zarazem witam i żegnam. [przypis redakcyjny]
razem — zarazem, naraz, jednocześnie. [przypis edytorski]
razem — zaraz. [przypis redakcyjny]
razem z laską sędziowską i kuponem — przy wejściu otrzymywał sędzia kupon; za okazaniem go wypłacano w kasie państwowej honorarium sędziowskie; wynosiło ono w tych czasach około 96 centymów dziennie [dieta sędziowska wprowadzona przez Peryklesa wynosiła dwa obole, później podniesiono ją do trzech oboli; red. WL]. [przypis tłumacza]
razem z nim odpłynąć — czas jego urzędowania kończył się i miał odjechać. Urząd admirała, wyposażony w ogromną władzę, stworzyli Lacedemończycy podczas wojny peloponeskiej. Czas urzędowania wynosił jeden rok, co roku mianowano nowego admirała. [przypis tłumacza]
razem z przyrodzenia i z światem nachylisz — (dzięki rozumowi) poradzisz sobie z (siłami) natury i (wpływami) świata. [przypis edytorski]
Razias, właśc. Razis — postać biblijna (2Mch 14:37–46). [przypis edytorski]
razić (daw.) — uderzać. [przypis edytorski]
raziech — dziś popr. forma N.lp: razach; tu w znaczeniu: sytuacjach. [przypis edytorski]
raziech (starop. forma) — dziś Msc.lm: (w) razach. [przypis edytorski]
raziech (starop. forma) — dziś Msc. lm: (w) razach; w najgorszych raziech: w najgorszych przypadkach, w najgorszych okolicznościach. [przypis edytorski]
raziech (starop. forma) — dziś popr. N.lm: (po) razach; tj. ciosach. [przypis edytorski]
raził — Faraon został porażony chorobą, która utrudniała mu cielesne współżycie, zob. Raszi do 12:17. [przypis edytorski]
razionale (wł.) — racjonalny. [przypis edytorski]
razi — uderza boleśnie, bije, zabija. [przypis redakcyjny]
raz jeszcze — «Po raz drugi w tym miejscu: raz gdy wyruszał w drogę i drugi raz gdy powracał», zob. Raszi do 35:9. [przypis edytorski]
Raz jeszcze powtarzam: tak stoją rzeczy bynajmniej nie w młodzieńczych tylko utworach Wyspiańskiego. Polski dorobek dziejowy, polska, ukształtowana przez historię i niewolę psychika jako wystarczająca sobie całość — oto co stanowi sensorium naszych artystów, podstawę myślową naszych metafizyków, jądro rozumowań naszych politycznych doktrynerów. Swobodę niewyrzekania się tego stanu rzeczy, bronienie go wszelkimi sofizmatami — ma się na myśli dziś, gdy się mówi u nas o swobodzie tworzenia. Swobodą tą nazywa się możność pozostania wiernym własnej bierności wbrew wymaganiom własnej duszy i myśli. Swobody tworzenia się bronią ci, którzy nigdy żadnego okrucha nowej psychiki nie stworzyli; poprzestali na tworzeniu nowych wykrętów dla własnego bezwładu. [przypis redakcyjny]
raz jeszcze — w poprzednich wyd. BN: „jeszcze raz”. [przypis redakcyjny]
Razjeżżaja — ulica w Piotrogradzie. [przypis autorski]
raz maty rodyła (ukr.) — raz matka rodziła. [przypis edytorski]
raz na dwa tygodnie wolno mu ją odwiedzić — kiedy obrażona Metylda zabroniła mu nawet pisywać do siebie, wówczas Stendhal, nie mogąc sobie dać rady z nadmiarem swych uczuć, zaczął pisać powieść, nie przeznaczoną do druku, tylko dla niej jedynej. Powieści tej, która jest jego pierwszą powieścią w ogóle, napisał tylko kilka kartek. Siebie odmalował tam pod postacią Polaka, oficera napoleońskiego, nazwiskiem Poloski; jako „czarny charakter” zapowiada się zaborcza przyjaciółka, margrabina Traversi, zakochana w Metyldzie i zazdrosna o nią. [przypis autorski]
raz niewytrzymany (starop.) — cios nie do wytrzymania. [przypis edytorski]
raznych win jużnawo bieriega (ros.) — różnych win z południowego brzegu. [przypis edytorski]
raz po razu (daw.) — dziś: raz po raz. [przypis edytorski]
raz po razu — dziś popr.: raz po razie. [przypis edytorski]
raz po razu — dziś popr.: raz po raz. [przypis edytorski]
raz po razu — dziś: raz po razie a. raz po raz. [przypis edytorski]
raz po razu — dziś: raz po razie. [przypis edytorski]
raz po razu — dziś: raz po raz. [przypis edytorski]
raz (starop.) — cios; nie strzymać razu: nie wytrzymać ciosu. [przypis edytorski]
raz (starop.) — cios. [przypis edytorski]
raz — tu: uderzenie. [przypis edytorski]
raz tylko jest u Seklucjana cytowany (…) a mianowicie — wydanie Celichowskiego w Bibliotece Pisarzów Polskich, nr 9, str. 63. [przypis tłumacza]
razu — cios, uderzenie. [przypis edytorski]
raz — uderzenie lub sytuacja, wypadek. [przypis edytorski]
Razu pewnego podejmował go ucztą (…) i począł się w głos modlić, aby mu dane było po rychłej śmierci Tyberiusza powitać go jako władcę całego świata — wedle Starożytości XVIII, VI, 5 działo się to w innych okolicznościch. [przypis tłumacza]
razura (daw.) — zakład fryzjerski. [przypis edytorski]
raz w kielo czas (gw.) — raz co jakiś czas. [przypis edytorski]
raz w raz — dziś w znaczeniu: raz za razem. [przypis edytorski]
