Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | austriacki | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | sportowy | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 174203 przypisów.
morskie — u Cylkowa 'pomorskie'. [przypis edytorski]
morski jeż — inaczej jeżowiec. [przypis edytorski]
morski polip (biol.) — tu: forma morfologiczna parzydełkowca lub meduzy. [przypis edytorski]
Morstina wymawia Morstin zamiast Morsztyn — osiadła w Krakowie w czasach Kazimierza Wielkiego rodzina Morrinsteinów od XVI w. posługiwała się w dokumentach spolszczoną wersją nazwiska: Morsztyn, którą w XIX w. zmieniono na Morstin. Jednym z jej znanych członków był Ludwik Hieronim Morstin (1886–1966), polski dramaturg, prozaik, poeta, przedstawiciel nurtu klasycystycznego, powstałego u schyłku Młodej Polski. [przypis edytorski]
Morstin — Morsztyn Andrzej, Referendarz W. kor. [przypis autorski]
Morstinowa, Janina (1896–1965) — żona Ludwika Hieronima Morstina (1886–1966), dramaturga, tłumacza, poety i dyplomaty, blisko związanego ze skamandrytami, których gościł u siebie w majątku Pławowice w 1928 i 1929 r. na tzw. zjazdach. [przypis edytorski]
morsum conscientiae (łac.) — zgryzoty sumienia. [przypis redakcyjny]
Morsym — syn Filoklesa, powinowaty Ajschylosa, sam marny poeta. [przypis tłumacza]
morszczyna — woda morska. [przypis edytorski]
Morsztyn — nazwisko kilku poetów polskiego baroku: Jana Andrzeja (1621–1693), Zbigniewa (ok. 1625–1689), Hieronima (ok. 1581–ok. 1623) i Stanisława (ok. 1650–1725). [przypis edytorski]
Morsztyn (…) wnuk tego potentata morskiego, co niegdyś własnymi okrętami na własną rękę prowadził handel z Anglią i Hiszpanią — zapewne chodzi o potomka żyjącego w XV w. Jerzego Morsztyna, z bogatej mieszczańskiej rodziny krakowskiej, założyciela spółek handlujących suknem flandryjskim oraz członka rady starszych gildii kupieckiej. Także jego synowie, Stanisław i Jerzy do wyprawiali się do Flandrii i Anglii. [przypis edytorski]
Morsztyny — ród szlachecki herbu Leliwa związany z literaturą i polityką: Hieronim Morsztyn (1581–1623), Jan Andrzej Morsztyn (1621–1693), Krzysztof Morsztyn (zm. 1642), Stanisław Morsztyn (1650–1725), Zbigniew Morsztyn (1625–1689). [przypis edytorski]
Mort à calotins (fr.) — śmierć klechom. [przypis edytorski]
Mort de ma vie — (franz.) Bei meinem Leben. [przypis edytorski]
Mort de ma vie (fr.) — dosł. śmierć mego życia; na moje życie. [przypis edytorski]
Mort de ma vie! (fr.) — śmierć mojego życia. [przypis edytorski]
Morte al nemico (wł.) — śmierć nieprzyjacielowi. [przypis edytorski]
Mortemart — francuska rodzina znana z esprit des Mortemart, szczególnego rodzaju błyskotliwego humoru, uważanego za dziedziczny. [przypis edytorski]
Mortemart, Louis de Rochechouart de (1663–1688) — francuski książę, mąż Marie-Anne Colbert (1665–1750), córki Jean-Baptiste Colberta, ministra Ludwika XIV. [przypis edytorski]
Mortemartowie — fr. rodzina arystokratyczna, blisko związana z dworem królewskim. [przypis edytorski]
Morte (…) receptae — Ovidius, Metamorphoses, XV, 158. [przypis tłumacza]
morte renasci (łac.) — odrodzić się przez śmierć [przypis redakcyjny]
Morte (…) sensus — Vergilius, Aeneida, X, 641. [przypis tłumacza]
mort homme (fr.) — dosł. martwy człowiek; Le Mort Homme: położone we Francji w okolicy Verdun pole bitwy. Najgorętsze walki toczyły się tam między 23 marca a 24 maja 1916 roku. [przypis edytorski]
Mortier, Édouard (1768–1835) — francuski dowódca okresu wojen rewolucyjnej Francji i wojen napoleońskich, marszałek Francji za Napoleona I. [przypis edytorski]
Mortimer (…) najszczęśliwszej chwili w życiu — Życie Haydna, s. 288. [przypis autorski]
mortis (łac.) — forma D.lp.: śmierci. [przypis edytorski]
Mortkowicz, Jakub (1876–1931) — księgarz, popularyzator czytelnictwa, wydawca m.in. polskich tłumaczeń Nietschego. Współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Księgarń Kolejowych RUCH. [przypis edytorski]
Morton — angielska miejscowość i parafia w hrabstwie Derbyshire. [przypis edytorski]
Morton, Józef (1911–1994) — pisarz i działacz ruchu ludowego, jednym z najczęściej poruszanych tematów w jego twórczości jest wieś. [przypis edytorski]
mortuos voco — umarłych wołam. [przypis autorski]
mortus (daw. pot., z łac. mortuus: martwy) – bieda, nędza, marny los. [przypis edytorski]
mortus (gw. środ.) — brak pieniędzy. [przypis edytorski]
mortusowy — bez pieniędzy. [przypis edytorski]
mortus (z łac. mortuus: martwy) — umarły, daw. gw.: nędza a. nędzarz. [przypis edytorski]
Mortuus est (…) quia impossibile est (łac.) — Umarł syn Boży, jest to prawdopodobne dlatego właśnie, że niedopuszczalne; i pogrzebiony zmartwychwstał, jest to pewne dlatego właśnie, że niemożliwe. [przypis redakcyjny]
mortuus (łac.) — zabity; trup. [przypis edytorski]
mortyfikować — przyprawiać o śmierć. [przypis redakcyjny]
Morus, Tomasz, właśc. Thomas More (1478–1535) — angielski myśliciel i polityk. [przypis edytorski]
Morus, Tomasz, właśc. Thomas More (1478–1535) — angielski myśliciel, pisarz i polityk, autor dzieła Utopia (1516), przedstawiającego fikcyjną wyspę z idealnym państwem i systemem społecznym. [przypis edytorski]
morweńscy bohaterowie — bohaterowie Morwenu, fikcyjnego szkockiego królestwa z III w. występującego w epickich, rzekomo starożytnych poematach celtyckich, opublikowanych po angielsku w latach 1760–73 przez poetę Jamesa Macphersona. Znane jako Pieśni Osjana, poematy te zrobiły wielkie wrażenie i stały się bardzo popularne w całej Europie; uważane za zabytki dawnej poezji, porównywane z utworami Homera, wywarły wielki wpływ na rozwój romantyzmu. [przypis edytorski]
morybund (z łac.) — ktoś mający wkrótce umrzeć. [przypis edytorski]
mory (daw.) — dreszcze. [przypis edytorski]
mory (daw.) — lm od: mór (zaraza, dżuma). [przypis edytorski]
Morynowie — szczep galski, mieszkający w starożytności w okolicy dzisiejszej Boulogne. [przypis redakcyjny]
moryskowie — muzułmańska ludność Płw. Iberyjskiego, która pozostała pod panowaniem królów katolickich i na pocz. XVI w. pod groźbą śmierci lub wygnania została zmuszona do przejścia na chrześcijaństwo. [przypis edytorski]
morza kamieńmi zabudował — jest to nawiązanie do metody budowania rzymskich willi; wprawdzie nie na morzu, ale na tamach czy kamiennych groblach wchodzących w morze. [przypis redakcyjny]
Morza Południowe (ang. South Seas) — część Oceanu Spokojnego na południe od równika. [przypis edytorski]
Morza Sitowego — hebr. יַם סוּף (jam suf) dosł. Morze Sitowia (Trzcin), co jest biblijną nazwą Morza Czerwonego. [przypis edytorski]
Morza Spokojne — dziś popr.: Morze Spokoju (łac. Mare Tranquillitatis), duża, ciemna, pokryta zastygłym bazaltem równina na Księżycu; dawni astronomowie ciemne obszary na tarczy Księżyca uważali za tereny pokryte wodą, dlatego nazywano je morzami, zatokami, bagnami i jeziorami; współcześnie nadal stosuje się dawne łacińskie nazwy tych formacji. [przypis edytorski]
morza szturmowaną wały — szturmowaną falami morza. [przypis edytorski]
morza tyrrheńskiego (starop. forma ort.) — dziś popr. Morza Tyrreńskiego. [przypis edytorski]
Morze — aforyzm ten był drukowany 22 stycznia 1925 r. w tygodniku warszawskim „Informacja Powszechna” na czele numeru(Nr. 3–4) poświęconego morzu i zarazem donoszącego o przyznaniu Żeromskiemu nagrody literackiej Ministerstwa W. R. i O. P. za Wiatr od morza. — D. 26 stycznia 1925 r. odbyła się uroczystość wręczenia laureatowi pisma przyznającego nagrodę. Przemówił ówczesny Kierownik Ministerstwa prof. Jan Zawidzki. Żeromski odpowiedział na to przemówienie «mniej więcej jak następuje» (według Warszawianki, Nr. 27): „Czuję się bardzo w tej chwili szczęśliwym, że to dzieło, które mnie kosztowało tyle pracy i w którem chciałem znaleźć nową formę literacką, spotkało się z uznaniem Pana Ministra. Niestety, dzieło to nie objęło całości Pomorza. Stan zdrowia nie pozwolił mi spojrzeć w życie ludu całego Pomorza i wciągnąć go do mojej powieści. Liczę na to, że utwór ten zachęci młodą generację piszących do studjów nad tą częścią Polski i nad temi częściami, które mi były niedostępne, mam nawet dane, że to nastąpi szybko i ogarnie ten cały kraj, tak sercu naszemu bliski. Dziękuję jeszcze raz Panu Ministrowi za zaszczytne wyróżnienie, które Wiatr od morza spotkało”. [przypis redakcyjny]
Morze Arabskie — morze w północno-zachodniej części Oceanu Indyjskiego. [przypis edytorski]
Morze Bałtyckie a. Bałtyk — morze śródlądowe w płn. Europie, połączone z Morzem Północnym. [przypis edytorski]
Morze Beringa — akwen w północnej części Oceanu Spokojnego, oddzielony od jego głównej części łańcuchem Wysp Aleuckich. [przypis edytorski]
morze białe (trad. litew.) — tu: Bałtyk. [przypis autorski]
Morze Białe — tu: Bałtyk. [przypis edytorski]
Morze (…) choć do niego wpada rzek mnóstwo, nigdy nie staje się większe — również jedno z powszechnie omawianych zagadnień: p. Lucretius [red. WL: Lukrecjusz, O naturze wszechrzeczy (De rerum natura)], VI, 607. [przypis tłumacza]
Morze Czarne — morze śródlądowe rozciągające się pomiędzy Azją Mniejszą na południu, Kaukazem na wschodzie, Niziną Wschodnioeuropejską na północy i Półwyspem Bałkańskim na zachodzie. [przypis edytorski]
Morze Czerwone — morze śródlądowe między Afryką a Półwyspem Arabskim. [przypis edytorski]
morze Erytrejskie — Morze Czerwone. [przypis redakcyjny]
Morze Erytrejskie — Morze Czerwone. [przypis tłumacza]
morze Galilejskie — jezioro Genezaret, obecnie położone na północy Izraela. [przypis edytorski]
Morze Genezaretańskie — jez. Genezaret a. Jezioro Tyberiadzkie, największe jezioro słodkowodne w Izraelu. Wg Biblii spomiędzy rybaków nad tym jeziorem Jezus powołał pierwszych apostołów. [przypis edytorski]
Morz' Egeyskiego — Morza Egejskiego (podobnie w przekładzie Orlanda Szalonego Ariosta). Apostrofowanie i ściągnięcie dwóch samogłosek w jedną, na wzór języków romańskich, próbował do polszczyzny wprowadzić Piotr Kochanowski. Próba śmiała i piękna, pozostała bez skutku. [przypis redakcyjny]
Morze Hirkańskie — Morze Kaspijskie. [przypis tłumacza]
Morze Hyrkańskie — staroż. nazwa M. Kaspijskiego. [przypis edytorski]
morze igrało — morze było wzburzone. [przypis redakcyjny]
Morze Irlandzkie — morze między wyspami Irlandią i Wielką Brytanią. [przypis edytorski]
Morze Irlandzkie — morze śródlądowe pomiędzy Irlandią i Wielką Brytanią. [przypis edytorski]
Morze Kantabryjskie — używana w Hiszpanii nazwa południowej części Zatoki Biskajskiej, położonej pomiędzy płn. wybrzeżem Płw. Iberyjskiego a płd.-zach. wybrzeżem Francji. [przypis edytorski]
Morze Karpackie — Morze Egejskie, też nazwane Karpackim od wyspy Karpatos. [przypis tłumacza]
Morze Kaspijskie — bezodpływowe słone jezioro leżące w Azji i Europie. [przypis edytorski]
Morze Kaspijskie — największe słone jezioro świata (dziś ok. 370 km²), leży na granicy Europy i Azji. [przypis edytorski]
morze Lajaca — Lajac, miasto w Syrii (staroż. Issus); golfo di Lajazzo, dziś Zatoka Aleksandretty w Syrii; [przypis redakcyjny]
Morze Lodowate — Ocean Arktyczny, najmniejszy ocean na Ziemi, rozciągający się wokół bieguna północnego w Arktyce, między kontynentem Eurazji a Ameryką Północną. [przypis edytorski]
Morze Lodowate — Ocean Arktyczny, rozciągający się wokół bieguna północnego, między kontynentem Eurazji a Ameryką Północną. [przypis edytorski]
morzem wyrzucony — dziś: wyrzucony przez morze. [przypis edytorski]
Morze, nasze morze, będziem ciebie wiernie strzec… — fragment pieśni hymnicznej Morze, nasze morze, znanej też pod tytułami Marynarka Wojenna i Chociaż każdy z nas jest młody. [przypis edytorski]
Morze Ochockie — morze w północnej części Oceanu Spokojnego. Jego powierzchnia wynosi ponad 1,5 mln. km². Morze Ochockie jest prawie w całości kontrolowane przez Rosję, wyjątek stanowi położony w centrum pas zwany „Peanut Hole” (55 km x 480 km), który jest uznawany za obszar wód międzynarodowych. [przypis edytorski]
Morze Północne lub amfitrionowe (łac. ad mare septemtrionale vel amfitrionale) — Morze Bałtyckie; określenie Morze Amfitrionalne a. (dalej w tekście) Amfition pochodzi od autora Kroniki i opiera się na niejasnych skojarzeniach, może np. z Amfitrytą, boginią mórz. Tłumacz zaznacza, że: „W ogólności wody, morza, po łacinie zwane amphitrite, w średnich wiekach odnoszono tę nazwę do wód północnych”. Istotną wzmianką jest tu jeszcze epitet „północny” u Galla: Bolesława Krzywoustego zwie on „dux septentrionalis” („władca północny”): optyka autora Kroniki umiejscawia Polskę na północy, nie zaś na wschodzie, co daje wskazówki co do kraju jego pochodzenia lub kierunku, z którego do Polski przybył. [przypis edytorski]
Morze Północne — morze szelfowe przy brzegach płn. Europy, część Oceanu Atlantyckiego. [przypis edytorski]
morze rozwali wielką tamę koło Dymchurch i zaleje ich, jak zalało niegdyś Winchelsea — mowa o wielkiej powodzi, która w lutym 1287 r. zniszczyła południowe wybrzeża Anglii. Miasto Winchelsea zostało odbudowane na nowym, wyżej położonym miejscu. [przypis edytorski]
morze ryczało muzyką Wagnera (…) włosy piorunów — T. Miciński, Xiądz Faust, Kraków 1911, s. 131. [przypis autorski]
Morze Śpiące — dziś popr.: Bagno Snu (łac. Palus Somni), ciemny obszar na Księżycu, zaliczany do formacji określanych jako morze księżycowe, sąsiadujący z Morzem Spokoju (Mare Tranquillitatis). [przypis edytorski]
Morze Śródziemne — morze międzykontynentalne, leżące pomiędzy Europą, Afryką i Azją. [przypis edytorski]
Morze Śródziemne — morze międzykontynentalne leżące pomiędzy Europą, Afryką i Azją. [przypis edytorski]
Morze Śródziemne — morze międzykontynentalne pomiędzy Europą, Afryką i Azją. [przypis edytorski]
Morze Senne — dziś popr.: Bagno Snu (łac. Palus Somni), ciemny, pokryty zastygłym bazaltem obszar na Księżycu; dawni astronomowie ciemne obszary na tarczy Księżyca uważali za tereny pokryte wodą, dlatego nazywano je morzami, zatokami, bagnami i jeziorami; współcześnie nadal stosuje się dawne łacińskie nazwy tych formacji. [przypis edytorski]
Morze Żółte — część Oceanu Spokojnego, położona między Chinami kontynentalnymi a Półwyspem Koreańskim. Swoje żółte zabarwienie zawdzięcza osadom niesionym przez Żółtą Rzekę. [przypis edytorski]
morzuśmy zdrowia swego wierzyć śmieli (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika oraz szykiem przestawnym; inaczej: Morzu śmieliśmy [po]wierzyć swoje zdrowie (tj. tu: życie). [przypis edytorski]
Morzu Sitowemu — hebr. יַם סוּף (jam suf) dosł. morze trzcin (sitowia) najczęściej tłumaczone jako Morze Czerwone; „oznacza to bagnisty obszar, gdzie hoduje się trzciny”, Raszi do 13:18. „Jam Suf to nazwa własna miejsca. Inni mówią, że pochodzi to od słowa סוֹף (sof): koniec, gdyż było to na końcu świata […] jest to morze leżące na wschód od Micraim, ale Morze Śródziemne jest większe od niego”, Ibn Ezra do 13:18. [przypis tradycyjny]
Morzu Solnym — hebr. יָם הַמֶּלַח (jam hamelach): 'morze słone, morze solne', hebrajska nazwa Morza Martwego. [przypis edytorski]
morzyć (daw.) — trapić, martwić. [przypis redakcyjny]
morzyć — mordować. [przypis redakcyjny]
morzyć — powodować śmierć, obumieranie. [przypis edytorski]
morzyć (starop.) — uśmiercać. [przypis edytorski]
morzyć (starop.) — zabijać. [przypis edytorski]
morzyć — uśmiercać, zabijać; tu: zaspokajać. [przypis edytorski]
