Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 165868 przypisów.
symbol — w poetyce okresu Młodej Polski za symbol uważano obraz wyrażający trudne do jednoznacznego sprecyzowania znaczenia, intensywnie za to oddziałujący na nastrój. [przypis edytorski]
symbol wspólnego spisku wszystkich ludzi — technika tego symbolu na wzór słynnej sceny z Peera Gynta. Inne wpływy: Gulliwer Swifta, dzieła Poego. W tytule nawet echo z Poego (Tajemniczy zgon Marii Roget). A chociaż Poe'owskiego Gordona Pyma nie znałem jeszcze wówczas, gdym pisał Marię Dunin, mimo to uważam mój rysunek kopalni Dzwonu oraz rysunek B.W.D. wprawdzie nie za naśladownictwo szczegółu o tajemniczych podziemiach z Gordona Pyma, ale za coś więcej niż przypadkowe podobieństwo: za przykład tego psychicznego objawu, iż można się mimo woli tak przejąć czyimiś pomysłami, że potem oryginalnie wytwarza się pomysły te same albo pasujące doskonale do tego samego genre'u. I w Pałubie jest jeden wpływek z Poego: mianowicie najogólniejszy schemat fabuły przypomina jego nowelę pt. Morella. [przypis autorski]
Symchat Tora (Symchas Tojre) — dosł. „radość Tory”; święto przypadające w ósmym dniu święta Sukot, związane z odczytywaniem Pięcioksięgu Mojżeszowego, którego rozdziały w ciągu całego roku odczytuje się podczas nabożeństw w świątyniach w sobotę i święta. W to święto wierzący przy śpiewie nabożnych pieśni obnoszą rodały [przyp. tłum: rodały — pięcioksięgi przeznaczone do celów rytualnych, spisane na sklejonych arkuszach pergaminu. Arkusze te owija się na ozdobnych drewnianych drążkach, następnie przywdziewa się je w ozdobne haftowane pelerynki i przechowuje w świątyniach, w specjalnie do tego celu przeznaczonej szafie, zwanej aron-kojdesz (święta szafa, arka).] wokół ambon w świątyniach. [przypis tłumacza]
Symchat Tora (Symchas Tojre) — dosł. „radość Tory”; święto przypadające w ósmym dniu święta Sukot, związane z odczytywaniem Pięcioksięgu Mojżeszowego, którego rozdziały w ciągu całego roku odczytuje się podczas nabożeństw w świątyniach w sobotę i święta. W to święto wierzący przy śpiewie nabożnych pieśni obnosząobnoszą rodały [przyp. tłum: rodały — pięcioksięgi przeznaczone do celów rytualnych, spisane na sklejonych arkuszach pergaminu. Arkusze te owija się na ozdobnych drewnianych drążkach, następnie przywdziewa się je w ozdobne haftowane pelerynki i przechowuje w świątyniach, w specjalnie do tego celu przeznaczonej szafie, zwanej aron-kojdesz (święta szafa, arka).] wokół ambon w świątyniach. [przypis tłumacza]
Symchat Tora (Symchas Tojre) — święto związane z zakończeniem rocznego cyklu czytania Tory, obchodzone ostatniego dnia Sukot. [przypis tłumacza]
Symetejon a. Symaethus — rzeka we wsch. Sycylii (dziś Giaretta). [przypis edytorski]
symetrią — porządek, równomierność, [przypis redakcyjny]
symetria — tu: równość, podobieństwo. [przypis redakcyjny]
(…) symetryczności (…) — [Komentarz autora z Uwag.] Rolę symetryczności w błędach myślowych poznałem jeszcze wówczas, kiedy udzielając lekcji matematyki wciąż spotykałem się z tym, że moi uczniowie pewne zadania algebraiczne rozwiązywali bez troski o ich treść, kierując się tylko poczuciem symetrii np. [przypis autorski]
symfonał — termin muzyczny występujący w staropolskich tłumaczeniach biblijnej Księgi Daniela (Dn 3, 5; Dn 3, 10; Dn 3, 15), zapożyczony przekładów z greckich i łacińskich, w których występuje jako symphonia (gr.): współbrzmienie (w oryg. aram.: sumponyah); w okresie renesansu, do pocz. XVII w., symfonałem nazywano w Polsce rodzaj klawesynu, instrumentu strunowo-klawiszowego; we współcz. przekładach biblijnych sumponyah zwykle tłumaczy się jako dudy (instrument ludowy składający się z piszczałek, do których powietrze tłoczono za pomocą skórzanego miecha). [przypis edytorski]
symfonalik (starop.) — narzędzie muzyczne. [przypis redakcyjny]
Symfonia c-moll — V symfonia c-moll op. 67 Ludwiga van Beethovena, jeden najsłynniejszych i najczęściej wykonywanych utworów muzyki poważnej; rozpoczyna ją charakterystyczny, czteronutowy motyw, który niekiedy traktuje się jako mający znaczenie symboliczne, gdyż wg sekretarza Beethovena kompozytor skomentował początek dzieła słowami: „Tak oto los puka do drzwi!”. [przypis edytorski]
symfonia (z gr.) — najwspanialsza forma muzyczna instrumentalna. [przypis redakcyjny]
symmachia (gr. dosł.: wspólna walka) — związek obronny lub zaczepno-obronny staroż. państw greckich. [przypis edytorski]
symmachia (gr. dosł.: wspólna walka) — związek obronny lub zaczepno-obronny staroż. państw greckich; symmachia peloponeska: Związek Peloponeski, zrzeszający państwa Płw. Peloponeskiego pod przewodnictwem Sparty, zawiązany w VI w. p.n.e., w V w. p.n.e. walczący z Ateńskim Związkiem Morskim. [przypis edytorski]
symmachia — symmachia spartańska, przymierze zaczepno-odporne ze Spartą [dziś bardziej znana jako Związek Peloponeski]. [przypis tłumacza]
Symmach, Kwintus Aureliusz Symmachus (ok. 340–402) — rzymski mówca, senator i polityk, obrońca tradycyjnej religii rzymskiej; przewodniczył delegacji sprzeciwiającej się dekretowi cesarza Gracjana, nakazującemu usunięcie z budynku senatu ołtarza bogini zwycięstwa, Wiktorii; jego późniejszy ponowny apel w tej sprawie doprowadził do konfliktu z Ambrożym, biskupem Mediolanu. [przypis edytorski]
Symois a. Symoent — rzeka pod Troją. [przypis edytorski]
Symonds, John Addington (1840–1893) — angielski poeta i krytyk literacki. Jako historyk kultury zasłynął studium The Renaissance. An Essay (1863). [przypis edytorski]
symonia — handel godnościami kościelnymi, stanowiącymi źródło prestiżu i dochodów. [przypis edytorski]
symoniak — człowiek popełniający symonię, świętokupstwo, tj. handel sakramentami, dobrami duchowymi a. kościelnymi godnościami lub urzędami. [przypis edytorski]
symonia — świętokupstwo, handel sakramentami lub godnościami i urzędami kościelnymi. [przypis edytorski]
symonia — świętokupstwo, sprzedawanie i kupowanie godności i urzędów kościelnych. [przypis edytorski]
symonia — świętokupstwo, tj. handel sakramentami, dobrami duchowymi a. kościelnymi godnościami lub urzędami. [przypis edytorski]
symonia — symonia jest, gdy kto święte rzeczy albo duchowne urzędy kupuje albo przeda je, albo jakąkolwiek czyni umowę (przyp. źródła). [przypis edytorski]
Symonides (556–468 przed Chr.) — z wyspy Keos (Cyklada na wschód od Sunion, płd.-wsch. przylądka Attyki), znakomity przedstawiciel greckiej liryki chóralnej. Utwory jego nie zachowały się; znane są pod jego imieniem (nieautentyczne jednak) epigramy na cześć wojowników greckich z pod Termopil. Z Keos przybył do Aten, do tyrana Hipparcha, syna Pizystrata. W 514 r. bawił w Tesalii. Po wojnach perskich (sławił elegią poległych pod Maratonem) przebywał aż do swej śmierci na dworach władców sycylijskich. [przypis tłumacza]
Symonides z Keos (ok. 556–468 p.n.e.) — poeta grecki, znany jako autor trenów i smutnych elegii. [przypis edytorski]
Symon — jakaś marna figura, sofista z Heraklei, osławiony krzywoprzysięzca i lichwiarz. [przypis tłumacza]
Symon Petlura (1879–1926) — ukraiński polityk i przewodniczący Dyrektoriatu Ukraińskiej Republiki Ludowej w latach 1919–1921. [przypis edytorski]
Symon (…) pragnął aby nań zstąpiła siła działania cudów (…) ofiarując za nie pieniądze Apostołom, aby mu ich udzielili — Dzieje Apostolskie 8, 9n. [przypis autorski]
Symon przywiózł był z sobą do Rzymu dziwnéj piękności niewolnicę tyryjską (…) jest to… druga część rozłamanego Bóstwa mojego… — i ta historya Heleny tyryjskiéj, towarzyszki Symona, jest prawdziwą. [Wszystkie starożytne wzmianki o Szymonie Magu pochodzą ze źródeł chrześcijańskich, jako pierwsi o jego towarzyszce piszą Justyn i Ireneusz, w II w. n.e.]. [przypis autorski]
Symon — Szymon Mag, wg Dziejów Apostolskich usiłował kupić dar udzielania Ducha św., od czego pochodzi współczesne pojęcie symonii (kupczenia godnościami kościelnymi). [przypis edytorski]
Symp. §. 210. D — Platon, Uczta, §. 210. D. [przypis edytorski]
sympathique (fr.) — sympatyczne. [przypis edytorski]
sympatia (łac. sympathia, z gr. sympatheia, syn: wspólne, razem, pathos: uczucia, emocje, doświadczenia) — tu: współodczuwanie. [przypis edytorski]
sympatia (łac. sympathia, z gr. sympatheia, syn: wspólne, razem, pathos: uczucia, emocje, doświadczenia) — tu: współodczuwanie. [przypis edytorski]
sympatie „centralne” — sympatie do „państw centralnych”, tj. do związanych sojuszem Niemiec i Włoch. [przypis edytorski]
sympatyczny (daw.) — tu: mający takie same odczucia wobec poszczególnych kwestii. [przypis edytorski]
symplak — zapewne: ktoś upraszczający złożoność problemu. [przypis edytorski]
symplak (z łac.) — prostak; tu: nowicjusz, początkujący. [przypis edytorski]
Symplegady (mit.gr.) — dwie skały przy cieśninie Bosfor, strzegące wejścia na Morze Czarne. [przypis edytorski]
Symplegady (mit. gr.) — ruchome skały utrudniające przepłynięcie cieśniny Bosfor. [przypis edytorski]
Symplegady — mityczne ruchome skały, miażdżące przepływający między nimi statek. [przypis edytorski]
Symplicjusz (z łac.) — człowiek naiwny, prostaczek. [przypis edytorski]
symplicystyczny a. symplifikujący (z łac.) — nadmiernie uproszczający i spłycający. [przypis edytorski]
symplicystyczny (z łac.) — prosty. [przypis edytorski]
symplicyzm (z łac.) — prostota, zwł. nadmierna. [przypis edytorski]
symplicyzm (z łac. simplex, simplicis: prosty) — nadmierne upraszczanie i spłycanie. [przypis edytorski]
symplifikacja — uproszczenie. [przypis edytorski]
symplikacja dziejów, które pod piórem Delassus'a i pokrewnych jemu publicystów przeistaczają się w obraz nieustającej walki między Kościołem Boga a synagogą Szatana… — Delassus, op. cit., t. I, s. 156–475. [przypis autorski]
symplistyczność — uproszczenie. [przypis redakcyjny]
symplistyczny (z łac. simplex, simplicis: prosty) — prosty, nieskomplikowany; prostacki. [przypis edytorski]
symplońska — właśc. Simplońskiej, od: Simplon nazwy przełęczy w Alpach szwajcarskich. [przypis edytorski]
symposion (gr.) — uczta, biesiada. [przypis edytorski]
Sympozjon — dialog Platona poświęcony miłości, bardziej znany pod polskim tytułem Uczta. [przypis edytorski]
sympozjon (z gr.) — uczta. [przypis edytorski]
symptomata (daw.) — objawy. [przypis edytorski]
symptomata (łac.) — objawy. [przypis edytorski]
symptomata — symptomy; objawy. [przypis edytorski]
symptomat (daw.) — symptom, objaw. [przypis edytorski]
symptomat (daw.) — symptom, objaw. [przypis edytorski]
symptomat (daw.) — symptom, oznaka czegoś. [przypis edytorski]
symptomat — objaw, symptom. [przypis edytorski]
Sym — rzeka w azjatyckiej części Rosji, lewy dopływ Jeniseju. [przypis edytorski]
symulacja — udawanie. [przypis redakcyjny]
symultaniczny — równoczesny. [przypis edytorski]
synaczek (daw.) — syneczek. [przypis edytorski]
synaczek — dziś: syneczek. [przypis edytorski]
syna drugiego — midrasz uczy, że Rachel proroczo wiedziała, iż Jakub będzie miał tylko dwunastu synów i ustanowi dwanaście plemion, modliła się więc, aby ten dwunasty syn pochodził od niej, zob. Raszi do 30:24. [przypis edytorski]
synagoga — świątynia żydowska. [przypis edytorski]
Synagoga Szatana — powieść Stanisława Przybyszewskiego, pierwodruk po niem. w 1897 r., wyd. w tłum. polskim z 1902 r. nosi podtytuł: Przyczynek do psychologii czarownicy. [przypis edytorski]
synagoga — tu: gmina, wspólnota (nie dom zebrań pobożnych!). [przypis redakcyjny]
synagoga — żydowski dom modlitw, niekiedy również siedziba instytucji takich jak sąd rabinacki. [przypis edytorski]
synagoga (z gr.: miejsce zebrań) — bożnica; w judaizmie miejsce modlitw, odprawiania nabożeństw, studiowania Tory i Talmudu; często również siedziba gminy żydowskiej; tu znajduje się Aron ha-kodesz (Arka Przymierza): rodzaj skrzyni, w której przechowywane są zwoje Tory, powyżej zawieszona jest lampka Ner tamid, symbol obecności Boga, zaś centralne miejsce zajmuje bima, czyli podwyższenie z pulpitem, z którego czytana jest Tora. [przypis edytorski]
syna Hagary — Iszmaela [przypis edytorski]
Synaj — (bibl.) góra w Egipcie, na której Mojżesz otrzymał od Boga kamienne tablice z wyrytymi dziesięcioma przykazaniami. Przybyszewski używa nazwy góry w rodzaju żeńskim. [przypis edytorski]
Synaj — góra w Arabii, na półwyspie utworzonym przez dwie odnogi Morza Czerwonego. [przypis redakcyjny]
Synaj — góra w płd. części Płw. Synaj, utożsamiana z biblijną górą Horeb, określaną jako „góra Boga”, gdzie Bóg przekazał Mojżeszowi kamienne tablice z wyrytymi dziesięcioma przykazaniami (Wj 3,1), a w późniejszych czasach ukazał się prorokowi Eliaszowi (1Krl 19,8–14). [przypis edytorski]
Synaj — półwysep w Egipcie. [przypis edytorski]
syn Akatelasa — Ἀκατελᾶ (N), Καθλᾶ (D). [przypis tłumacza]
syn Alkmeny — Herakles. [przypis edytorski]
syn Alkmeny (…) niewoli dźwigał jarzmo — Herakles, syn Alkmeny, pełnił służbę niewolniczą u królowej lidyjskiej Omfale jako odkupienie za zabójstwo. [przypis redakcyjny]
synami Bilhy — «Zwykł przebywać z synami Bilhy, ponieważ [inni] bracia nimi gardzili [jako synami służącej], on zaś się z nimi bratał», zob. Raszi do 37:2. [przypis edytorski]
syna Nachora — «Labana syn Nachora (a nie syna Betuela). [Jakub] wspomniał jego dziadka a nie ojca, gdyż Nachor był osobą znaną, poważaną i bardziej szanowaną niż Betuel», zob. Radak do 29:5. [przypis edytorski]
syna pięknej Kalijopy — Orfeusza, który brał udział w wyprawie argonautów do Kolchidy po złote runo, „po kożuch barani”. [przypis redakcyjny]
synapizm (daw.; z gr.) — gorczycznik, okład z papki sporządzonej z utartych nasion gorczycy, wywołujący przekrwienie i rozgrzanie skóry; stosowano go w leczeniu stanów zapalnych i nerwobólów. [przypis edytorski]
Synap — król etiopski, ojciec Kloryndy. [przypis redakcyjny]
Synap — król Nubii (Abisynii); zob. Pretojan. [przypis redakcyjny]
syna swojego — Arindala. [przypis redakcyjny]
syna twojego — Talmud (Sanhedrin 89b) odczytuje to jako dialog pomiędzy Bogiem i Abrahamem. Gdy Bóg powiedział „syna twojego” [Abraham] «odrzekł Mu: mam dwóch synów. Powiedział: „jedynaka twojego”, [Abraham] odpowiedział: ten jest jedyny u swojej matki i ten jest jedyny u swojej matki. Powiedział mu: „którego miłujesz”, [Abraham] na to: miłuję obu. [Więc Bóg] powiedział mu: „Icchaka”. I dlaczego od początku nie wyjawił mu, [o którego syna chodzi]? Żeby nie wprawić go w nagłe poruszenie, co zmąciłoby jego umysł i zdezorientowałoby go; a także dlatego, aby nakaz Boży stał mu się drogi, i by nagrodzić go za każdą z tych wypowiedzi», zob. Raszi do 22:2. [przypis edytorski]
syna wychowywać przy skórach bydlęcych — to znaczy: wychowywać się w garbarni. [przypis tłumacza]
syn Bareisa — Βάρεις (N), Βαρούχου (D). [przypis tłumacza]
syn Chobara — Χωβαρεῖ (N), Χωβαρί (D). [przypis tłumacza]
synchronistyczny (z gr.) — zawierający zestawienie współczesnych sobie wydarzeń. [przypis edytorski]
syn człowieczy — charakterystyczne wyrażenie biblijne, dosłownie oznaczające człowieka w ogólności, w ewangeliach używane wyłącznie przez Jezusa, zawsze w trzeciej osobie liczby pojedynczej, w odniesieniu do samego siebie. [przypis edytorski]
syn człowieczy — książę Reichstadzki, syn Napoleona I; aluzja do poematu Barthéleme’go, pt.: Le fils de l’homme. [przypis autorski]
Syn Człowieczy — w żydowskiej tradycji oznacza albo po prostu człowieka (w takim znaczeniu jest używane w pierwszych księgach Pięcioksięgu Mojżeszowego), albo Mesjasza, rzadziej inną postać. W tradycji chrześcijańskiej to jedno z określeń Jezusa Chrystusa. [przypis edytorski]
Syn dowodzi (…), że ma prawo bić ojca, nawet matkę (…) Wtedy nareszcie zrozumiał stary Wykrętowic, jaka ta nauka — czy to nie analogiczne zjawisko nasze warszawskie, uświadamiające wiece pedagogiczne? [przypis tłumacza]
syndykalizm — kierunek w ruchu robotniczym, zakładający pierwszeństwo celów ekonomicznych nad politycznymi. [przypis edytorski]
syndykalizm — kierunek w ruchu robotniczym zakładający pierwszeństwo celów ekonomicznych nad politycznymi. [przypis edytorski]
