Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | austriacki | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | sportowy | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 174203 przypisów.
niéj — forma z „e” pochylonym, wymawianym jako „i” lub „y”, nie została uwspółcześniona z powodu rymu. [przypis edytorski]
nié ma — czytaj: ni ma. [przypis edytorski]
nié ma — czyt.: ni ma (daw. tzw. é pochylone lub ścieśnione). [przypis edytorski]
nié ma — daw. forma z é pochylonym, wymawianym jak i; tu zachowana dla rymu: oczyma - nié ma (i dalej w tej wymianie zdań). [przypis edytorski]
nié ma (daw.; wym.: ni ma) — obecność é tzw. pochylonego zmienia brzmienie wyrazu, przez co rymuje się on z „oczyma”. [przypis edytorski]
nié ma — forma z daw. é (tzw. e pochylonym); tu czytanym jak i. [przypis edytorski]
nié ma litości, jak mnie jéj nie było — nie ma litości (dla ciebie), jak dla mnie jej nie było. [przypis edytorski]
nié ma — rym z imieniem Prauryma wskazuje tu na wymowę é pochylonego jak i: ni ma. [przypis edytorski]
nié masz — daw. forma z é pochylonym, wymawianym jak i; tu zachowana ze względu rym wewnętrzny z „trzymasz”. [przypis edytorski]
nię (starop. forma) — dziś B.lp r.ż.: (na) nią. [przypis edytorski]
nię (starop.forma) — dziś B.lp r.ż.: (w) nią. [przypis edytorski]
nię (starop. forma) — (w) nią. [przypis edytorski]
nie, aby je oddał ludziom, ale żeby je przywłaszczył sobie — te słowa usunięto w wydaniu z 1816 r. [przypis edytorski]
nieakuratność (daw.) — niepunktualność. [przypis edytorski]
nieakuratny (daw.) — niepunktualny. [przypis edytorski]
nie analizował jej tak, jak i owej pięknej sytuacji na ganku; por. s. 298 w. 1 i n. a s. 306 w. 15 — [autor w ten sposób opatrzył odsyłaczami wewnątrztekstowymi pierwodruk swej powieści; tu na odnośnej stronie znajdują się fragmenty:] „pewnego rodzaju wzruszeńko owładnęło nim, gdy aktorka, przycisnąwszy jego głowę do piersi (…)”; „(…) udawał, że mu z tym rozkosznie, chociaż właściwie było mu tylko niewygodnie” (oba z rozdziału XVI). [przypis edytorski]
nie Antygonem, lecz Antygoną — właściwie καὶ Ἀντιγόνην ἐκάλεσεν. [przypis tłumacza]
nieaprobata — dezaprobata; niezadowolenie. [przypis edytorski]
nie bądź skorym — nie spiesz się coś robić. [przypis edytorski]
Nie bądź za większością ku złemu; nie oświadczaj się w sporze [po osiągnięciu] większości, aby wypaczyć wyrok — ze względu na swoją lakoniczność werset ten nastręcza licznych problemów translacyjnych i interpretacyjnych. Zdaniem większości komentatorów pierwszy nakaz dotyczy samodzielnego podejmowania decyzji przez sędziego, aby nie zaszkodzić komuś głosując tylko na podstawie opinii innych sędziów. Raszi ujmuje to tak: „Jeżeli widzisz niegodziwców naginających wyrok, nie mów: skoro oni są większością, to zagłosuję jak oni”, Raszi do 23:2 [2]. Idący za nim zakaz dotyczy poszanowania już osiągniętej większości i zaniechania prób obalenia sprawiedliwego wyroku, zob. Ibn Ezra do 23:2. Mędrcy wywodzą z tego wersetu fundamentalną zasadę dotyczących ostrożności przy wydawaniu wyroków skazujących: chociaż do uniewinnienia wystarczy przewaga jednego głosu, to do skazania potrzebna jest przewaga co najmniej dwóch głosów, por. Raszi do 23:2 [1]. [przypis tradycyjny]
niebać się srogo stawiły (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą co -ć; znaczenie: nieba ci się przedstawiły jako srogie (w srogiej postaci). [przypis edytorski]
niebacznie (daw.) — nieostrożnie. [przypis edytorski]
niebacznie — nieostrożnie. [przypis edytorski]
niebacznie — nieuważnie, nieostrożnie. [przypis edytorski]
niebacznik (starop.) — ktoś nieopatrzny, zapamiętały. [przypis edytorski]
niebaczność — postępowanie nieuważne, nieprzemyślane; baczyć: uważać. [przypis edytorski]
niebaczny (daw.) — nieostrożny, niezwracający uwagi na to, co się dzieje. [przypis edytorski]
niebaczny (daw.) — nieostrożny. [przypis edytorski]
niebaczny — lekkomyślny. [przypis edytorski]
niebaczny — nieostrożny. [przypis edytorski]
niebaczny — nieuważny, nieostrożny. [przypis edytorski]
niebaczny (starop.) — nie mający baczenia na coś, czyli nie zwracający na coś uwagi, nieuważny, tu: nie przestrzegający ustalonego porządku rzeczy. [przypis redakcyjny]
niebaczny (starop.) — niewdzięczny. [przypis redakcyjny]
nie baczyć — nie zważać; nie zwracać uwagi. [przypis edytorski]
nieba drapacz (ang. skyscraper) — drapacz chmur, wysokościowiec. [przypis edytorski]
nieba Empirejskie — Empireum to miała być najwyższa sfera niebieska, w której przebywał sam Bóg. [przypis edytorski]
Nieba Empirejskie — wyrażenie znane chłopom z kolędy. [przypis autorski]
niebam dostąpiła (starop. forma) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: dostąpiłam nieba. [przypis edytorski]
nie bardzo by chcieli, aby ten proletariat… przestał być proletariatem — słowo proletariat pochodzi od łac. proles: potomstwo, i oznacza ludzi, których jedyne bogactwo i osiągnięcie życiowe stanowi duża liczba dzieci (w staroż. Rzymie niezamożny ojciec licznego potomstwa uzyskiwał prawa wyborcze). [przypis edytorski]
nie bardzo lubiliśmy się i nie zwierzali sobie — daw. konstrukcja składniowa; dziś: nie bardzo lubiliśmy się i nie zwierzaliśmy sobie. [przypis edytorski]
nie bardzoś ty skory — zdanie eliptyczne od: nie bardzo jesteś skory (skłonny, chętny). [przypis edytorski]
nie bardzo wiedząc, co mówię, wychwalałem — ob. przypis [wcześniejszy: „Dla «krótkości» i dla lepszego odmalowania wnętrza dusz autor opisuje używając formuły «ja» rozmaite wrażenia, które mu są obce; nie posiadał nic osobistego, co by było godne cytowania”; Red. WL]. [przypis autorski]
niebarwione — niesłużbowe. [przypis redakcyjny]
Niebawem Herod znalazł się w położeniu niemal bez wyjścia… — por. Starożytności XV, VI, 1; VI, 7 etc. X, 1–3. [przypis tłumacza]
Niebawem Karol V, mój pan, ma wyruszyć zbrojnie do Tunisu — 17 sierpnia 1534 Turcy zajęli Tunis i wygnali lokalnego władcę Muleya Hasana, wasala Habsburgów; w reakcji Karol V jesienią 1534 rozpoczął gromadzenie potężnej floty i armii ekspedycyjnej; w czerwcu 1535 zajął miasto i osadził ponownie Muleya Hasana na tronie. [przypis edytorski]
Niebawem wylądował w Judei człowiek, który w sztuce chytrości był daleko większym mistrzem… — por. Starożytności XVI, X, 1 etc. [przypis tłumacza]
Niebawem zaprzyjaźniliśmy się — spotkałem go później i znalazłem zupełnie przeobrażonym. O, jakim wielkim czarodziejem jest pan de Choiseul! Żadna z moich dawnych znajomości nie umknęła się jego metamorfozom. [przypis autorski]
nie bawiąc (daw.) — nie zwlekając. [przypis edytorski]
nie bawiąc — nie tracąc czasu. [przypis edytorski]
nie bawiąc — tu: nie zwlekając. [przypis edytorski]
nie bawić się (starop.) — nie zwlekać. [przypis edytorski]
nie bawić się (starop.) — tu: nie zostawać, nie pozostawać. [przypis edytorski]
niebawne (daw.) — takie, które nastąpi niebawem, wkrótce. [przypis edytorski]
niebawnie (daw.) — niebawem, wkrótce. [przypis edytorski]
niebawnie (daw.) — wkrótce, zaraz, niebawem. [przypis edytorski]
niebawnie — dziś popr.: niebawem. [przypis edytorski]
niebawnie — niebawem. [przypis edytorski]
niebawnie — niebawem; wkrótce. [przypis edytorski]
nie będąc wplątani w żaden system, nieobałamuceni przez sztukmistrzów i sofistów (…) piętnem tym jest oczekiwanie — Literatura słowiańska wykładana w Kolegium francuzkiem, Poznań 1865, t. 3, s. 166. [przypis edytorski]
nie będą po nocy niepokoiły twego snu — nie będą w nocy przeszkadzały ci spać. [przypis edytorski]
nie będą zabici, gdyż uwolnioną nie była — Raszi wyjaśnia, ze niewolnica nie zasługiwała w tym wypadku na karę śmierci, gdyż jej związek z hebrajskim niewolnikiem nie był w pełni małżeństwem w rozumieniu prawa Tory, zob. Raszi do 19:20 [4 i 5]. [przypis tradycyjny]
nie będęć — nie będę z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć. [przypis edytorski]
Nie będę mówiła o sekcie mormonów, bo poświęciłam im długi rozdział już gdzie indziej — w książce A travers l'Amérique, le Far-West (1869). [przypis edytorski]
Nie będę mówił o republikach, bom to obszernie w osobnym uczynił dziele — w Rozważaniach nad pierwszym dziesięcioksięgiem historii Rzymu Tytusa Liwiusza (1512–1517). [przypis edytorski]
Nie będę mówił o tym, jak Neron, pławiąc się w bogactwach, powodzeniem upojony… — por. Starożytności XX, VIII, 3–7. [przypis tłumacza]
nie będę się temu przeciwstawił — popr.: (…) przeciwstawiał. [przypis edytorski]
nie będę w możności — dziś: nie będę mógł. [przypis edytorski]
nie będzieć to (starop. forma) — nie będzie tak; nie stanie się tak. [przypis edytorski]
nie będzieć żal, żeś tak obrócony (starop.) — skrót od: nie będzie ci żal, żeś tak obrócony; tzn. nie pożałujesz takiego obrotu swoich spraw. [przypis edytorski]
Nie będziecie lękać się sądów ludzkich — por. Pwt 1, 17. [przypis edytorski]
Nie będziecie pożywali z niego nic niedopieczonego — „Jeśliby Micrejczyk wszedł do waszego domu w czasie pieczenia jagnięcia, nie ściągajcie go z ognia, mówiąc, że już dobrze wypieczony, podczas gdy będzie jeszcze surowy, może się zdarzyć, że tak powiecie z powodu lęku, więc zostało tak nakazane dlatego, aby się nie bali [Micrejczyków]”, zob. Chizkuni do 12:9. [przypis tradycyjny]
nie będziecie prowadzić wojny po stronie Lacedemończyków — kto zabija wodzów zwycięskich, pogromców Lacedemończyków, ten jest sprzymierzeńcem Lacedemończyków i po ich stronie walczy przeciw Atenom. [przypis tłumacza]
nie będzie dla nich nieosiągalne — u Cylkowa 'nie chybi im nic', poprawiono ze względu na zrozumiałość tekstu; «Jeśli zostawię ich [i pozwolę im tak dalej działać], pomyślą, że mogą zrobić wszystko, czego tylko zapragną», zob. Ibn Ezra do 11:6. [przypis edytorski]
nie będzie jadana: na ogniu spaloną będzie — „Jeśli [kohen] wniósłby do wnętrza [Przybytku] część z krwi spryskiwanej na ołtarz zewnętrzny, [ofiara] stawała się nieważna”, Raszi do 6:23 [1]. [przypis tradycyjny]
nie będziemli dobrze czynić (daw.) — konstrukcja z partykułą -li: jeśli nie będziemy dobrze postępować. [przypis edytorski]
nie będziem mieli — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: nie będziemy mieli. [przypis edytorski]
nie będziemy mieli Polski, dopóki jej chłopi nie odbiją (…) lecz tylko wyjątkowo, nie w masie. — Zbiór pamiętników do historii powstania polskiego z roku 1830–31, Lwów (1882), s. 270. [przypis redakcyjny]
nie będzie o niego winy krwi — „Nie jest to traktowane jako zamordowanie [złodzieja], ponieważ od samego początku jest on jak gdyby już martwy. Tu Tora uczy [zasady]: jeśli ktoś przyszedł cię zabić, bądź szybszy i zabij go [pierwszy]. Ten [złodziej] przyszedł, aby zabić, wiedział bowiem, że żaden człowiek nie będzie stał bezczynnie widząc, że rabuje się jego majątek, zatem [złodziej] wchodził z takim założeniem, że zabije właściciela, gdyby ten pojawił się przed nim”, Raszi do 22:1 [2]. [przypis tradycyjny]
Nie będzie postępu, póki na kiszkach ostatniego biskupa nie zawiśnie ostatni szlachcic — jedna z przypisywanych różnym osobom parafraz stwierdzenia francuskiego księdza katolickiego Jeana Mesliera (1664–1729), który w obszernym traktacie, odnalezionym po jego śmierci, krytykował religię i jej dogmaty, głosił, że wszyscy ludzie rodzą się równi, piętnował niesprawiedliwość, wyzysk i nędzę w ustroju społecznym sankcjonowanym przez kościoły i instytucje religijne. W oryginalnym zdaniu mowa o człowieku, który chciałby, „żeby wszyscy wielcy świata i cała szlachta zostali powieszeni na kiszkach księży”. W XVIII w. dzieło Mesliera krążyło w odpisach po Francji, ciesząc się powodzeniem wśród filozofów oświeceniowych; w 1772 zostało opublikowane we fragmentach oraz w formie wyciągu, potępione jako heretyckie. [przypis edytorski]
Nie będzie przebierał między lepszym a gorszym i nie zastąpi go innym — „Świętość [dziesięciny] zstępuje na [zwierzę], niezależnie od tego, czy jest zdrowe czy ma skazę, nie po to, by wadliwe [zwierzę] złożyć jako ofiarę, ale by zostało spożyte zgodnie z prawem dziesięciny, a [w związku z tym] zakazane jest strzyżenie go i używanie do pracy”, Raszi do 27:33 [1]. [przypis tradycyjny]
nie będzie samą (daw.) — dziś: nie będzie sama. [przypis edytorski]
Nie będziesz gotował koźlęcia w mleku matki jego — „Jest to zakaz [łączenia] mięsa z mlekiem, który jest zapisany w Torze trzykrotnie: jeden [zakaz] dotyczy jedzenia, jeden czerpania korzyści [z takiej mieszanki] a jeden to zakaz gotowania [mięsa i mleka razem]”, Raszi do 34:26 [2]. Por. przypis do Wj 23:19. „Wyklucza to ptaki, gdyż nie mają mleka, [łączenie ptasiego mięsa z mlekiem] nie jest zakazane z Tory, ale przez zarządzenie mędrców”, Raszi do 34:26 [4]. [przypis tradycyjny]
Nie będziesz gotował koźlęcia w mleku matki jego — „Słowo koziołek odnosi się także do cieląt i jagniąt, oznacza po prostu młode, delikatne zwierzę. […] W trzech miejscach Tora [zakazuje gotowania koźlęcia w mleku jego matki], jedno odnosi się do zakazu jedzenia, drugie oznacza zakaz czerpania korzyści, a trzecie odnosi się do zakazu gotowania”, Raszi do 23:19 [2]. „Kozy często rodzą jednocześnie dwoje młodych i ludzie mieli zwyczaj zarzynać jedno z nich, a ponieważ [samica] miała dużo mleka, to zwykle też gotowali [młode] w mleku matki. Spożywanie mleka matki z jej [martwymi] dziećmi, to rzecz odrażająca, ohydna i przypominająca obżarstwo. Podobnie zakazane jest zabijanie matki i jej młodego tego samego dnia (por. Ks. Kapłańska 22:28), nakazane jest także odpędzić samicę ptaka z jej z gniazda, gdy ktoś chce zabrać jajka lub pisklęta (por. Pwt 22:6-7). Tora uczy tu kultury [szacunku do życia], a ponieważ podczas świąt zjadano dużo mięsa, to we fragmencie dotyczącym świąt [Tora] ostrzega, by nie gotować i nie spożywać koźlęcia w mleku jego matki. I to samo prawo odnosi się do wszelkiego mięsa z mlekiem”, Raszbam do 23:19 [2]. [przypis tradycyjny]
Nie będziesz jadł iksjona ani gryfa — odniesienie do francuskiego tekstu przekładu biblijnej Księgi Powtórzonego Prawa (14, 12–13), bazującego na tłumaczeniu łacińskim, gdzie wśród zakazanych do spożycia ptaków drapieżnych występują le griffon (łac. gryphes) oraz l'ixion (łac. ixion); przeniesione z łaciny nazwy iksjon i gryf wśród zakazanych ptaków występują również w polskim przekładzie Biblii sporządzonym przez Jakuba Wujka (XVI w.). [przypis edytorski]
Nie będziesz jednak mógł zobaczyć oblicza Mojego — „Nawet gdy przeprowadzę przed tobą całą Moją dobroć, nie dam ci pozwolenia, byś ujrzał Moje oblicze”, Raszi do 33:20 [1]. [przypis tradycyjny]
nie będziesz krzywdził — „Dokuczał słowami”, Raszi do 22:20 [1]. [przypis tradycyjny]
Nie będziesz miał bogów innych — wersety 20:3-6 to drugie z Dziesięciu Oświadczeń. Zdaniem Rasziego dotyczy to bożków, glinianych figurek którym oddawano cześć: „Nie są to bóstwa, ale inni [ludzie] czynią je bogami dla siebie. Nie można wyjaśniać tego jako »bogów innych oprócz Mnie«, ponieważ jest to bluźniercze wobec Najwyższego, nazywać [bożki] bogami w zestawieniu z Nim.”, Raszi do 20:3. „Nie mów »będę służył Tobie i im«, bo to Ja sam wyprowadziłem cię [z Micraim] i nie potrzebujesz ich, bo są marnością, niezdolną do jakiejkolwiek pomocy”, Chizkuni do 20:3. [przypis tradycyjny]
nie będziesz wchodził po stopniach na ofiarnicę Moją — do ołtarza prowadziła gładka pochylnia (rampa), zwana כֶּבֶשׁ (kewesz), nie zaś schody, zob. Raszi do 20:23. „Pochylnię tę posypywano też solą, aby koheni nie ślizgali się wchodząc po niej”, Raszbam do 20:23. [przypis tradycyjny]
Nie [będzie] walczyć duch Mój — u Cylkowa 'nie walczyć duchowi Mojemu'; w tekście hebrajskim nie ma bezokolicznika. [przypis edytorski]
nie będzie wykupione, lecz podanym będzie na śmierć — „Skoro idzie na śmierć, więc nie może być wykupiony, nie ma ani ceny any wartości”, Raszi do 27:29 [1]. [przypis tradycyjny]
nie będzież — czy nie będzie. [przypis edytorski]
nie bełby beł (…) bezpieczny (starop. forma) — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: nie byłby bezpieczny wcześniej (uprzednio, kiedyś itp.). [przypis edytorski]
nie beł mistrz jaki uczony, co miał grób z drogich marmurów ukować (starop.) — nie było wykształconego rzemieślnika, który umiałby wykuć grób z drogich marmurów. [przypis edytorski]
niebespieczeństwo (starop. forma ort.) — dziś: niebezpieczeństwo. [przypis edytorski]
niebespieczeństwo (starop. forma ort.) — dziś popr.: niebezpieczeństwo. [przypis edytorski]
niebespieczeństwo (starop. forma ort.) — niebezpieczeństwo. [przypis edytorski]
niebespiecznem (starop. forma ort.) — dziś: niebezpiecznym. [przypis edytorski]
niebespieczny (starop. forma ort.) — dziś popr.: niebezpieczny; groźny. [przypis edytorski]
niebespieczny (starop. forma ort.) — niebezpieczny. [przypis edytorski]
nie bez ale (daw.) — nie bez wad. [przypis edytorski]
