Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 165739 przypisów.
do konfesjonałów — do spowiadania. [przypis redakcyjny]
dokonywać — dziś: dokonuje. [przypis edytorski]
dokonywać (starop.) — tu: konać; umierać. [przypis edytorski]
dokonywa — dziś: dokonuje. [przypis edytorski]
dokonywa — dziś popr.: dokonuje. [przypis edytorski]
dokonywa — dziś popr.: dokonuje; tu: kończy, dopełnia. [przypis edytorski]
dokonywa — dziś powszechna forma 3 os. lp. cz. ter.: dokonuje. [przypis edytorski]
dokonywa — dziś raczej popr. forma: dokonuje. [przypis edytorski]
dokonywają — dziś częściej: dokonują. [przypis edytorski]
dokonywa się — dziś: dokonuje się. [przypis edytorski]
dokonywa się — dziś raczej: dokonuje się. [przypis edytorski]
do kordygardy — do strażnicy, na odwach. [przypis redakcyjny]
do krainy ich przed wielkopościem wkroczył, w niej też większą część postu strawił — w 1091 r. post przypadał między 25 lutego a 12 kwietnia. [przypis edytorski]
do Krezusa, króla Lidyjczyków — po upadku Asyrii istniały na Wschodzie cztery wielkie monarchie: egipska, medyjska, chaldejska, czyli nowobabilońska, oraz lidyjska, w zachodniej części Azji Mniejszej (z najeźdźczym, dzikim ludem Kimmerów walczą królowie Gyges, 662 r., Ardys, 646 r., Sadyattes. Syn jego Alyattes (617–560) wypędził Kimmerów zupełnie i opanował przednią część Azji Mniejszej. W 590 r. wybuchła wojna z Kyaksaresem medyjskim. Bitwa z 28 maja 585, nierozstrzygnięta, doprowadziła do uznania rzeki Halys jako granicy między Lidią a Medią. Za syna Alyattesa, Krezusa, 560–546, stoi Lidia u szczytu potęgi). [przypis tłumacza]
do królewskiego… dachu — do pałacu. [przypis edytorski]
do królowej Krystyny szwedzkiej — ten wiersz do Krystyny jednak niektórzy przypisują nie Miltonowi, lecz współczesnemu poecie Andrzejowi Marvellowi, o którym poniżej. [przypis autorski]
do krzty — całkowicie. [przypis edytorski]
do krzty (gw., daw.) — w zupełności; do izna; [do ostatka, całkiem; WL]. [przypis autorski]
do książeczki się dochrapała — została zarejestrowana jako prostytutka. [przypis edytorski]
Doksologia — modlitwa pochwalna; formuła wyznania chwały Boga. [przypis edytorski]
Dokszyce — miasteczko u źródeł Berezyny. [przypis redakcyjny]
doktór — dziś: doktor. [przypis edytorski]
doktór — dziś popr.: doktor. [przypis edytorski]
doktór — dziś popr. forma: doktor. [przypis edytorski]
do któregobyś (…) bieżeć miała (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką formy trybu przypuszczającego czasownika; inaczej: do którego miałabyś bieżeć (tj. iść, pójść). [przypis edytorski]
do któregośmy się zbliżali — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: do którego zbliżaliśmy się. [przypis edytorski]
do którejśmy dobili — inaczej: do której dobiliśmy (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
do których niełatwo dostać się było można — w oryginale niem. użyto czasownika aufzufinden: znaleźć; które niełatwo można było znaleźć. [przypis edytorski]
Doktór zaraz wziął trzy ruble i kazał go moczyć w kuble — mowa o popularnym wówczas wodolecznictwie (hydroterapii). [przypis edytorski]
doktoratka — biret. [przypis edytorski]
doktor Bartolo — postać ze sztuki Pierre'a Beaumarchais (1732–1799) Cyrulik sewilski, będącej kanwą dla librett oper Giovanniego Paisella oraz Gioacchina Rossiniego (sławniejszej wersji z 1816 r.). Pilnie strzeżoną i więzioną w domu wychowanką doktora Bartola jest Rozyna, której pomaga w romansie Figaro, tytułowy cyrulik (pełniący funkcje golibrody, fryzjera i inne). [przypis edytorski]
doktor, co zdjął pierwszy kajdany z nóg i rąk obłąkanych — mowa o fr. lekarzu psychiatrze Filipie Pinel (1745–1826), który wszczął kampanię przeciwko nieludzkiemu traktowaniu obłąkanych. [przypis redakcyjny]
Doktor Halski — Doktor Halensis napisał siedem tomow in folio o siedmiu piórach Herubinów. [przypis autorski]
doktor Judym — Tomasz Judym, główny bohater powieści Stefana Żeromskiego Ludzie bezdomni; sam pochodzący z nizin społecznych, dzięki szczęśliwemu zrządzeniu losu oraz własnym zdolnościom i ciężkiej pracy uzyskał świetne wykształcenie: ukończył studia medyczne na Sorbonie w Paryżu; jednak nie uległ pokusie konsumowania swojego sukcesu i nie zajął się np. leczeniem zamożnych pacjentów, lecz, kierując się ideami altruizmu, organicyzmu oraz pracy u podstaw, poświęcił się ostatecznie działaniu na rzecz podniesienia warunków życia ludzi ubogich i najbardziej potrzebujących pomocy lekarskich, jak robotnicy w Zagłębiu Dąbrowskim; aby realizować ten wzniosły cel, idąc za głosem wewnętrznym, zdecydował się nie zakładać własnej rodziny, poświęcił osobiste szczęście i zerwał narzeczeństwo z pokrewną mu duchowo kobietą, Joanną Podborską. [przypis edytorski]
doktor Kościoła (z łac. doctor: nauczyciel) — tytuł nadawany przez Kościół katolicki świętym, którzy swoimi pismami wnieśli szczególny wkład do teologii lub doktryny; tu ogólnie o dawnych teologach chrześcijańskich, gdyż Justyn nie jest zaliczany do doktorów. [przypis edytorski]
doktor Livingstone — David Livingstone, znany dziewiętnastowieczny lekarz, misjonarz i podróżnik, odkrywca wielu niezbadanych terenów Afryki. [przypis edytorski]
doktor — najwyższy tytuł naukowy. W zakonach uwalniał od cięższych obowiązków zakonnych i pozwalał na wygodniejsze życie. [przypis redakcyjny]
doktor nawarski — tj. doktor Kolegium Nawarskiego w Paryżu. [przypis tłumacza]
doktorostwo — daw. określenie używane w odniesieniu do małżeństwa: doktor z żoną. [przypis edytorski]
doktor Ralf — jest oczywiście fikcyjną osobistością. Wolter wydawał wszystkie swoje pisma filozoficzne bezimiennie, aby uniknąć prześladowań. Że ostrożność ta była usprawiedliwiona, dowodzi, iż w tymże samym roku 1759 Kandyd został spalony w Genewie na rozkaz Rady, ręką kata. [przypis tłumacza]
doktor Savioli, młody lekarz niemiecki — dalej mówi się o nim jako o Włochu. [przypis edytorski]
doktor Sorbony — Mistrz Jehan Michel, zmarły w 1493 r. [przypis tłumacza]
doktor stojąc w możderz tłucze — daw. lekarz posiadał również umiejętności aptekarskie i przyrządzał sam lekarstwa. [przypis edytorski]
doktor — tu: osoba wykształcona. [przypis edytorski]
doktor — tu: teolog. [przypis edytorski]
doktor Watts — właśc. Isaac Watts (1674–1748), pastor anglikański, teolog, pisarz, autor podręcznika logiki oraz ok. 750 hymnów, które zyskały sobie znaczną popularność; obfita twórczość w tym zakresie stanowiła pole ewangelizacji i była istotną częścią jego pracy duszpasterskiej; zyskał sobie przydomek „Ojca Hymnodii Angielskiej”. [przypis edytorski]
doktor — w zakonach tytuł naukowy doktora uwalniał od obowiązku wykonywania cięższych prac. [przypis edytorski]
Doktorzy włoscy zanieśli prawo Justyniana do Francji, gdzie znany był jedynie Kodeks Teodozjański — We Włoszech trzymano się kodeksu Justyniana. I dlatego papież Jan VIII w ustawie swojej wydanej po soborze w Troyes mówi o tym kodeksie, nie dlatego że był znany we Francji, ale dlatego że znał go on sam; i ustawa jego była powszechna. [przypis redakcyjny]
Doktrynal — wierszowana gramatyka łacińska dla początkujących, rozpowszechniona między XIII a XVI w. w całej Europie. [przypis tłumacza]
doktryna praskich strukturalistów — por. Praska szkoła strukturalna w latach 1926–1948. Wybór materiałów, Warszawa 1966. Seria: U źródeł współczesnej stylistyki, 4. [przypis autorski]
doktryna (z łac. docere: nauczać) — oznacza tu naukę stosowaną, zawierającą prawidła użycia pewnych wiadomości, pewnych zasad w poszczególnych wypadkach czy to w rozwinięciu myśli, czy też w życiu praktycznym. W dalszym ciągu będę ten wyraz wprost przez wyraz „nauka” przekładał, rozumiejąc przez nią zawsze naukę stosowaną; gdyż dla teoretycznej zachowuję wyraz „umiejętność” (die Wissenschaft). [przypis tłumacza]
doktryner — wyznawca jakiejś teorii, w jej stosowaniu nieliczący się z rzeczywistością, jednostronny i ciasny. [przypis redakcyjny]
doktrynerzy — tak w kręgach rojalistycznych nazywano opozycję liberalną. [przypis edytorski]
dokument 0.16 — w druku fragment od słów czarno-biała platynowa jest złożony nieco mniejszą czcionką niż wiersz i umieszczony w równoległej do niego kolumnie po prawej. [przypis edytorski]
dokumenta (daw.) — dziś: dokumenty. [przypis edytorski]
dokumenta — dziś popr.: dokumenty. [przypis edytorski]
dokumenta — dziś popr. forma: dokumenty. [przypis edytorski]
dokumenta — dziś popr. forma lm: dokumenty. [przypis edytorski]
dokumenta — dziś popr. forma M.lm: dokumenty. [przypis edytorski]
dokumentnie — dokładnie; daw.: niewątpliwie. [przypis edytorski]
dokumentnie — dokładnie. [przypis autorski]
dokumentnie — dokładnie. [przypis edytorski]
dokumentnie (przestarz.) — niewątpliwie. [przypis edytorski]
do kupy (starop.) — tu: razem. [przypis edytorski]
do kwadry — do miary. [przypis redakcyjny]
do kwartału — w ciągu trzech miesięcy. [przypis edytorski]
dołączał do swych sił napotykane oddziały — wyżej wspomniane kontyngenty eolskie i jońskie, które szły na południe do Efezu. [przypis tłumacza]
dołapić — przyłapać. [przypis autorski]
do łęku — do siodła. [przypis redakcyjny]
dołgać (neol.) — dokłamać; dodać kłamiąc. [przypis edytorski]
Dołgoruki, Jurij Aleksiejewicz (1602–1682) — wojewoda nowogrodzki i moskiewski, dowódca armii ros. w wojnie z Rzeczpospolitą w latach 1654–1667; książę, pochodzący ze starożytnego ros. rodu arystokratycznego, wywodzącego się od Ruryka. [przypis redakcyjny]
Dołgoruki — własc. Dołgorukow, Jurij Aleksiejewicz (1602–1682), kniaź rosyjski, bojar i wojewoda. Dowodził wojskami rosyjskimi w wojnie polsko-rosyjskiej 1654–1667, w 1658 zajął Wilno, w 1670 r. wsławił się także stłumieniem powstania Stieńki Razina (ok. 1630–1671), atamana Kozaków dońskich. Zamordowany podczas powstania strzelców w 1682 r. [przypis edytorski]
Dołguszyn, Aleksandr Wasiljewicz (1848–1885) — ros. rewolucjonista-narodnik; aresztowany w 1873, skazany na katorgę, przeniesiony na Syberię, następnie do Twierdzy Pietropawłowskiej, potem do Szlisselburskiej, gdzie zmarł. [przypis edytorski]
dołman a. dolman — daw. kurtka wojskowa. [przypis edytorski]
dołmona (z węg. dolmany) — szata zwierzchnia na zbroi. [przypis redakcyjny]
dołów smołowcowych — zagłębień wypełnionych naturalnym asfaltem, często występujących w okolicach złóż ropy naftowej. [przypis edytorski]
do łóżnice (starop. forma D. lp rodz. ż.) — do łożnicy, czyli do łoża małżeńskiego. [przypis redakcyjny]
dołoj inteligencja (ros.) — precz z inteligencją. [przypis edytorski]
dołoman (daw.) — kurtka wierzchnia, węgierska, dołman. [przypis edytorski]
dołoman (z węg. dolmany) — szata zwierzchnia na zbroi. [przypis redakcyjny]
dołoma (starop.) — dołman, szata zwierzchnia na zbroję (po węg. dolmany). [przypis redakcyjny]
dołoma (z węg.: dolmany) — szata zwierzchnia na zbroi. [przypis redakcyjny]
dołoma (z węg. dolmany) — szata zwierzchnia na zbroi. [przypis redakcyjny]
Do łona, które starzy mędrcowie nazwali — mowa o magach perskich, od których pewna zatoka Morza Perskiego otrzymała nazwę (Portus Magorum). [przypis redakcyjny]
dołożyć (starop.) — wyłożyć, dowieść. [przypis edytorski]
dołożyłem (…) wszystkich możliwych starań, aby dobrze odróżnić charakter obłudnika od człowieka naprawdę pobożnego — Co do tego można by mieć pewne wątpliwości: Molier odróżnia wprawdzie te dwa typy, ale czyni to nie tyle w samej sztuce, ile we wstawionej tyradzie Kleanta; co do samej sztuki, to jeżeli prawdziwą pobożność ma reprezentować Orgon, nie można powiedzieć, żeby obraz był korzystny. [przypis tłumacza]
dołyszek — wewnętrzna strona dłoni. [przypis edytorski]
dolać wody do parowozu — w piecu wewnątrz lokomotywy parowej palił się węgiel, podgrzewał wielki kocioł wody, a woda pod postacią pary wylatywała na zewnątrz, poruszając koła lokomotywy. Zapasy wody uzupełniano podczas postojów, dlatego na niektórych stacjach kolejowych do dziś stoją wieże wodne, z których dzięki różnicy wysokości przelewano wodę do zbiornika lokomotywy za pomocą wielkiego kranu zwanego żurawiem wodnym. [przypis edytorski]
Dola i niedola. Powieść z ostatnich lat XVIII wieku — historyczna powieść Józefa Ignacego Kraszewskiego (1812–1887), pisarza, publicysty, historyka, wydana w 1864 r. [przypis edytorski]
dola — los, egzystencja. [przypis edytorski]
dola — los, przeznaczenie. [przypis edytorski]
dola — los. [przypis edytorski]
dolary meksykańskie — peso, srebrne monety meksykańskie, jakie zastąpiły w niepodległym Meksyku używane od XVI w. dolary hiszpańskie. [przypis edytorski]
do lasa — dziś popr.: do lasu. [przypis edytorski]
do lasa — dziś popr. forma D. lp: do lasu. [przypis edytorski]
do lasa (gw.) — dziś popr. forma D. lp: do lasu. [przypis edytorski]
do lasa (starop. forma) — dziś D.lp: (do) lasu. [przypis edytorski]
do lasa (starop. forma) — dziś popr. forma D.lp: do lasu. [przypis edytorski]
do laski wielkiej należących — należących do urzędu marszałka w. k., bo znakiem urzędu marszałkowskiego była laska. [przypis redakcyjny]
dolatać — dziś: dolatywać; popr. forma 3. os. lp cz.ter.: dolatuje. [przypis edytorski]
